001 yeşim

EVRENSEL BÝLÝMÝN PAYLAÞIMI
Yeþim GÖKÇE KUTSAL
“Take nothing on it looks; take everything on evidence”
Charles DICKENS
Bilimin geliþen ufuklarýna küçük ama yeni bilgiler katmak ayrýcalýðýna eriþme düþüncesi
veya keþif yapmanýn baþ döndürücü coþku ve dürtüsü, çoðu bilim insanýnýn araþtýrma
yapma isteðine kapýlmasýnýn baþlýca nedenlerindendir. Bu tutku insan aklýnýn kalýtsal
bir özelliðidir. Biyolojik evrimin bugüne kadar aþtýðý çetin yol da büyük ölçüde ayný
geliþimin sonucudur. Çok az sayýdaki araþtýrmacý düþ kýrýklýðý ve zor koþullar karþýsýnda
direnme gücünü yitirmeyip çalýþmalarýný sürdürme kararlýlýðýný gösterebilir. Klinik
araþtýrmacýlarýn büyük bölümü ise ya saygýnlýk kazanmak ya da kariyer basamaklarýnda
yükselmenin yayýn yapma koþulunu yerine getirmek gibi önemli, ama daha sýradan
nedenlerle araþtýrma yapmaya yönelirler. Hareket noktasý ne olursa olsun araþtýrma
yapmanýn sayýsýz yararlar saðladýðý yadsýnamaz.
Pek çok araþtýrmacý bilimsel yazý yazmayý "bilimin bir anlamda mistik bir yaný" olarak
görmekte ve zorluðunu göz ardý etmektedir. Oysa bilimsel yazý yazmak bir zenaat olarak
nitelendirilebilir, çünkü çalýþarak, pratik yaparak yani emek vererek geliþtirilen
yeteneklerden oluþmaktadýr. Bilimsel bir yazý yazmak için yeterince enerjiye ve hayal
gücüne sahip olmak da bir þanstýr ve bilinmelidir ki; araþtýrmacýlar iyi iletiþim kurmayý,
birikimlerini, deneyimlerini aktarmayý beceremez veya önemsemezlerse, ya da bu
konuda yavaþ davranýrlarsa takdir ve beðeni baþkalarýna layýk görülür
Bilimsel dergiler biçimsel haberleþmede ve bilimin kayda geçirilmesinde en önemli rolu
oynamaktadýrlar. Bilindiði gibi bilimsel yöntemin özünde sorgulama ve sýnama yatar,
ancak bu sorgulama ve sýnama da bilime ve etik kurallara dayalý olarak yapýlmalýdýr.Bu
baðlamda evrensel bilimin paylaþýlmasýný saðlayan bilimsel dergilerin temel iþlevi;
Prof. Dr. Yeþim GÖKÇE KUTSAL
Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi Öðretim Üyesi
ykutsal@hacettepe.edu.tr
“Türk Geriatri Dergisi” Editörü
3
TÜRK TIP DÝZÝNÝ
SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005
“ Bilimsel makale yazarýnýn kendisini en etkin bir biçimde ifade etmesine yardýmcý
her bilimsel kuram da geliþtirilmeye açýk olmalýdýr. Ýyi bir bilimsel deneyim; sorunun
olmak ve bilimi anlaþýlabilir bir þekilde yayýnlamaktýr”.
tanýmlanmasý,bir hipotezin geliþtirilmesi, deneyin gerçekleþtirilmesi, verilerin elde
Akademik çalýþmalar ve rutin hekimlik uygulamalarý yanýnda hekimlerin bilimsel
dergilerin yayýnlanmasý gibi bir çalýþmayý da üstlenmesinin altýnda yatan neden;
bilimsellik tutkusu, editörlük veya danýþmanlýk yapýlan derginin kalitesinin
beðenilmesi ve daha üst düzeye taþýnabilmesi isteði, derginin ilgi alanýna giren konular
ile ilgili olarak güncel bilgiye ulaþabilme arzusu olabilir.Gerekçe her ne olursa olsun týp
edilmesi, sonuçlar ve bunlarýn onaylanmasý sürecinden oluþan katý bir metodolojiyi
izler.Bu süreç, özellikle de doðruluðun kontrol edilmesi aþamasý, sonucun güvenilir
olmasýný saðlar. Böylesi
çabalarla gerçekleþtirilen araþtýrmalarýn
sonuçlarýnýn ve
bilimsel birikimlerin de hekimlerce paylaþýlmasýnýn akademik ve mesleki geliþime,
hastalara verilen hizmete ve toplum saðlýðýna katkýsý yadsýnamaz.
ortamýna yadsýnamaz bir katký sunulacaðý kesindir.
Kaynaklar:
1-Gökçora H, Gökçe Kutsal Y: Önsöz. In: Gökçora H,Gökçe Kutsal H (Eds): Klinik
Bilimsel süreçlerin iþlemesi açýsýndan bilim insanlarýnýn yaptýklarý araþtýrmalarýn
araþtýrmalarýn tasarým, yürütme, sunum ilkeleri ve kalite kontrolü. TÜBÝTAK ve
yayýnlanmasý ve bu bilgilerin paylaþým ortamýnýn yaratýlmasý genç meslektaþlarýmýzýn
TTB yayýný, Ankara, 1998, pp:1-2.
2-Gökçe Kutsal Y: Klinik araþtýrma ilkeleri. In: Beyazova M, Gökçe Kutsal Y (Eds):
bu bilgilere eriþebilmesi açýsýndan son derece gerekli bir prosedürdür.Söz konusu
birikimlerin, deneyimlerin, bilgilerin ve kanýtlarýn günlük rutin hekimlik
uygulamalarýna yansýmasý da özellikle halkýn saðlýðýnýn korunmasý noktasýnda önem
kazanmaktadýr.Bu baðlamda; günümüzde giderek önem kazanan;“Kanýta Dayalý Týp”
uygulamalarýnýn toplumsal düzeyde yaygýnlaþmasý da saðlanabilecektir.
Bilimsel dergiler bu temel amaca hizmet ederek, hem ayný dalda çalýþan hem de farklý
uzmanlýk dallarýnda hizmet veren hekimler arasýnda iletiþimi saðlamaktadýr Süreli
yayýnlarýn okunulurluðunu artýran en önemli faktörün; “Yüksek bilimsel düzey ve
impakt faktör” olduðu düþünülür.Bununla birlikte, yazarlarý ve okuyucularý motive eden
, günlük hekimlik uygulamalarý açýsýndan yararlý ve pratik bilgilerle donatýlmýþ olan,
çekici dergilerin de son derece geniþ bir okur kitlesine sahip olduðu
Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon (Cilt I), Güneþ Kitabevi, Ankara, 2000, pp: 52- 62.
3-Gökçe Kutsal Y:Bilimsel makalenin deðerlendirilmesi.Türkiye FTR Dergisi,Bilimsel
Araþtýrma ve Týbbi Etik Özel Sayýsý, 2000; 3:40-45.
4-Gökçe Kutsal Y:Editör gözüyle danýþmanlýk.Yýlmaz O (Ed): Saðlýk Bilimlerinde
Süreli Yayýncýlýk Sempozyum Kitabý,Ankara,TÜBÝTAK, 2003,s:13-28.
5-Gökçe Kutsal Y: Editör sorumluluðu. Yýlmaz O (Ed):Saðlýk Bilimlerinde Süreli
Yayýncýlýk Sempozyum Kitabý, Ankara, TÜBÝTAK, 2004.s: 135-142.
6-Gökçe Kutsal Y, Atalay A,Özçakar L: Ýdeal bilimsel dergi, Yýlmaz O (Ed):Saðlýk
Bilimlerinde Süreli Yayýncýlýk Sempozyum Kitabý, Ankara, TÜBÝTAK, 2004,s: 245-250.
7-Terzioðlu T.Sunuþ,.Sagan C:Karanlýk bir dünyada bilimin mum ýþýðý, Ankara,
TÜBÝTAK, 2000.
gözlenmektedir.Ayrýca süreli yayýncýlýkta hekimler açýsýndan önem kazanan; sesli,
renkli görüntü kayýtlarý kullanarak interaktif eðitim olanaklarýnýn saðlanmasý konusu
elektronik dergicilik yardýmý ile gündeme gelmiþtir ve bu konudaki geliþmeler ile
bilginin paylaþýlmasý giderek hýzlanmaktadýr.Bilimsel süreli yayýnlarda tüm bu
faktörlerin göz önünde tutulmasý,ulusal dergilere ilginin artmasýna neden olacaktýr.
Ayrýca akademik yükseltmelerde ulusal dergilerin de ön plana alýnmasý açýsýndan
“Ulusal Ýmpakt Faktör”ün (etki deðeri) oluþturulmasý önemli bir adým olacaktýr.
Uygarlýðýn ve çaðdaþlýðýn gereði; bilimsel düþünceyi ve bunun deðerini anlamaya
çalýþmaktýr.Ýnsanlýðýn ortak hazinesi sayýlan bilim herkese açýktýr ve her yeni buluþ ve
4
5