Kanser Daire Faaliyetler

Kanser
Dairesi
Faaliyetleri
Doç. Dr. Murat Gültekin
0 532 256 09 51
mrtgultekin@yahoo.com
0
Sunum Planı
•
•
•
•
•
•
•
Türkiye’de Kanserin Durumu
Alkol ve Kanser İlişkisi
Kanser Önleme
Kanser Kayıtçılığı
Kanser Taramaları
Kanser Tedavisi
Palyatif Bakım
1
2005’den 2030’a dünyada kanser,
11 milyon yeni vaka 27 milyon
*IARC
7 milyon ölüm 17 milyon
25 milyon kanserli kişi sayısı 75 milyon
Türkiye’de Ölüm Nedenleri, 2009
Erkek
Kadın
Toplam
Kardiovasküler
36,2
44,4
39,9
Kanser
24,4
16,0
20,7
Solunum
10,1
7,4
8,9
Metabolik Hastalıklar
4,8
8,3
6,4
Intoksikasyon veya Travma
4,9
2,8
4,0
19,6
21,0
20,2
Diğer
2002’de Kanserden Ölüm Oranı % 12
3
Türkiye Kanser İnsidansları-2008
Türkiye Kanser İnsidansları (YSH*-100.000)
300,0
250,0
200,0
236,3
246,5
150,0
142,9
149,7
279,0
280,5
165,1
172,0
256,4
158,1
100,0
50,0
Erkek
0,0
2004
2005
2006
2007
2008
Kadın
4
Türkiye’de En Sık Görülen Kanserler
Meme; 40,7
Akciğer,69,2
Tiroid; 16,2
Prostate; 37,6
Kolorektal; 13,2
Mesane; 21,7
Uterin Korpus; 8,6
Kolorektal; 20,8
Akciğer; 8,2
Mide; 18,0
Larinks; 9,1
NHL; 6,9
Beyin, sinir sistemi, 6,1
Pankreas; 6,1
Böbrek; 5,8
Tiroid; 3,9
Meme 0,8
Mide; 7,7
Over; 6,9
NHL; 5,0
Beyin,sinir sistemi, 4,4
Serviks; 4,1
Mesane; 3,0
Larinks; 0,5
5
Kanserin Nedensellik İlişkisi
Pharm Res 2008;25:2097-116.
Kanser ve Çevre Nedensellik İlişkisi
Alkol
%4-6
Şişmanlık
%10-20
Enfeksiyon
%15-20
Diğer
%10-15
Tütün
%30-35
Beslenme
%25-30
7
WCRF/AICR Expert Report Food, Nutrition, Physical Activity
and the Prevention of Cancer: a Global Perspective
Çalışma ekibi: 5000 kişi
•Expert Panel
•Investigators
•Peer Reviewers
•Observers
•Executive Team
•Secretariat
500,000 araştırma
10 sene
Rapor: 517 sayfa
8
Alkol ve Kanser Riski
9
Alkol ve kanser,
•
•
•
•
•
•
Kolorektal kanserler
Meme kanseri
Larinks kanseri
Karaciğer kanseri
Özefagus kanseri
Ağız boşluğu ve farinks
kanseri
Alınan alkol
miktarı
Kanser olma
ihtimali
10
Alkol’den
• Yılda 2.5 milyon kişi ölmektedir.
• Dünya nüfusunun %42’si son yılda en az bir
kez alkol almıştır.
• DSÖ’ne üye ülkelerin %31’inin bir Ulusal Alkol
Kontrol Politikası vardır.
11
2008 yılı DSÖ Bölgelerine göre 15 yaş
üstü kişilerde kişi başı alkol tüketimi
DSÖ Bölgesi
Afrika
Kişi başı tüketim miktarı
6.48
Amerika
8.97
Doğu Akdeniz
0.63
Avrupa
12.23
Güney-doğu Asya
2.29
Batı Pasifik
5.92
Tüm Dünya
6.04
12
2008 yılı DSÖ Bölgelerine göre 15 yaş
üstü kişilerde kişi başı alkol tüketimi
Kişi başı tüketim miktarı
DSÖ Bölgesi
Afrika
6.48
Amerika
8.97
Doğu Akdeniz
0.63
Avrupa
12.23
Güney-doğu Asya
2.29
Batı Pasifik
5.92
Tüm Dünya
TÜRKİYE’de kişi başı
6.04
tüketim miktarı 3,2 Lt
13
Türkiye’de 2000’den 2007’ye
Kişi başı alkol tüketimi
14
Ölüm nedenleri içinde alkole atfedilen risk
15
Dünyada alkol kullanımındaki değişiklikler
16
DSÖ Avrupa Bölgesi harekete geçti
17
Ulusal Kanser Kontrol Programı
Önleme
Kayıt / Veri
Önleme
Kayıt
Tedavi / Bakım
Tedavi
Tarama / Erken
Yakalama
•
•
•
•
Tütün Kontrolu
Obesite Kontrolü
Çevresel Etkiler
Sağlığın Teşviki
•
•
Toplum Bazlı Aktif Kayıt
Merkezleri
Epidemiyolojik Çalışmalar
•
•
Tedavi
Palyatürk
•
Tarama
•
•
Meme
Serviks
Kolo-rektal
18
Kanser Önleme
19
Kanser Önleme
• Ulusal
• Tütün ile mücadele
• İ. Çelik, Danıştay
• Obezite ile mücadele
• Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite
• Asbest Stratejik Eylem Planları: METİNTAŞ
• Radon Kontrol Programları: TAEK
• HPV aşıları
• Medya ile mücadele
• Kanser Ajansı: EMA, BPA, GDO, AVM,
Mamografi, HPV, Tiroid
• Bölgesel programlar
20
Türkiye’deki Sigara Kullanımı
(1993-2012)
70
60
50
%
40
30
20
10
0
Male
Female
Total
1993
57,8
13,5
33,6
2004
52,9
19,4
33,7
2006
50,6
16,6
33,4
2008
47,9
15,2
31,2
2012
41,4
13,1
27
21
21
Kişi başı Sigara Tüketimi
YIL
TÜKETİM MİKTARI
KİŞİ BAŞI TÜKETİM MİKTARI
(Milyon tane)
(Sticks)
1.646
NÜFUS
2000
67.844.903
111,70
2007
70.586.256
107,45
2008
71.517.100
107,86
2009
72.561.312
107,55
2010
72.561.312
93,35
2011
74.724.269
91,22
1.522
1.508
1.482
1.286
1.220
22
Kişi başı Sigara Tüketimi
YIL
TÜKETİM MİKTARI
KİŞİ BAŞI TÜKETİM MİKTARI
(Milyon tane)
(Sticks)
1.646
NÜFUS
2000
67.844.903
111,70
2007
70.586.256
107,45
2008
71.517.100
107,86
2009
72.561.312
107,55
2010
72.561.312
93,35
2011
74.724.269
91,22
1.522
1.508
1.482
1.286
1.220
%25,9
azalma
23
Kanser Kayıtçılığı
24
Kanser Kayıtçılığı
Kanser vakalarının uluslararası standartlarda kayıt altına
alınması
a) Pasif
Tüm olguların teşhis eden doktor tarafınca bildirilmesi
a) Aktif
Ülkeyi en az %20 oranında temsil eden bir
popülasyonun aktif takip edilerek, özel eğitilmiş kanser
kayıt elemanlarınca bölgesel istatistiklerin sağlanması
Pek çok dünya ülkesi aktif kayıtçılığı kullanmaktadır.
25
Türkiye Aktif Kanser Kayıt Merkezleri
26
Kanser Kayıtçılığı ve Kayıt Merkezleri
• Bildirime dayalı(pasif) kayıtlar (69 İl)
• Aktif Kayıtlar (Edirne, İzmir, Bursa, Eskişehir, Ankara,
Antalya, Samsun, Trabzon, Erzurum, Malatya, Kocaeli,
Gaziantep, İstanbul ve Mersin)
• Aktif Kayıtçılık yapılan illerden İzmir ve Antalya
uluslararası kurumlarca akredite edilmiştir.
• Bursa,Edirne,Eskişehir,Erzurum,Samsun ve Trabzon
illerinin de bu yıl içinde akredite olması
beklenmektedir.
27
Kayıtçılık 2002-2011
• Pasif Kayıtçılık
– Zorunluluk
– Çalışmadı
• Aktif Kayıtçılık
– Ülkenin >%20 temsil etmeli
– 12 aktif merkez, %27 kapsayıcılık
– 2 merkez IARC tarafından akredite, 6 merkez
akredite olmak üzere
– 1 merkez IARC’ın Bölgesel Merkezi olacak
28
Kayıtçılık 2012-2017
• Pasif Kayıtçılık
– Zorunlu bildirim geliştirilecek
– Aile Hekimleri sisteme dahil edilecek
– Doktorların rahatlıkla kullanabileceği (doktor dostu) HBYS’ler
ile hastaların takip ve ölüm verilerinin (yıllık olarak)
toplanması sağlanacak
– Turk-Can yüklü I-pad’ler ile çalışılacak
• Aktif Kayıtçılık
– 3 merkez daha açılacak (İstanbul (2), Mersin (1))
– 15 Aktif Kanser Kayıt Merkezi ile kapsayıcılık >%50
– 1 merkez IARC’ın Bölgesel Merkezi olacak
29
Kanser Taramaları
30
Kanser Tarama
Avrupa Birliği
% 70 Kapsayıcılık
% 70 Kapsayıcılık
12 Ülke
8 Ülke
Belçika
Kıbrıs
Estonya
Finlandiya
Fransa
Almanya
Macaristan
Lüksemburg
Hollanda
İspanya
İsviçre
İngiltere
Meme
%70 Kapsayıcılık
0 Ülke
Finlandiya
İsviçre
Danimarka
Hollanda
İngiltere
Macaristan
Slovenya
Almanya
İngiltere
Fransa
Italya
Finlandya
başladı
Sevikal
Kolorektal
Kanser Tarama
Kanser Tarama, Erken Tanı ve Eğitim Merkezleri
(KETEM)
124
11
2002
2012
KETEM
32
Kanser Tarama
6000000
5000000
4000000
3000000
MAMOGRAFİ
2000000
1000000
0
5000000
4500000
4000000
3500000
3000000
2500000
2000000
1500000
1000000
500000
0
SMEAR
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Yıllık Hedef
33
Kanser Tarama
Türkiye’deki Kapsayıcılık Sıklığı
% 20
% 15
% 30
Meme
Serviks
Kolorektal
Kanser Tarama
Faz 1’de Görülen Problemler
• İnsangücü
– Patolog ve Radyolog
• Hizmete ulaşım problemleri
– Kalabalık nüfus
– Büyük coğrafi alan
– Zorlu kış şartları
• Türk epidemiyolojik veri
– Genç yaşta görülmesi
– Şehir popülasyonunun değişik yapısı ve kültürü
35
Kanser Tarama Problemleri
Sitoloji
Mamografi
30-65
50-69
15.682.439
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
TÜİK, 2011
FOBT
40-69
Kalabalık
50-69
Kadın/Erkek
5.947.736 / 10.668.318
11.681.513
43%
41%
41%
49<
50-69
70>
2005
2006
2007
Genç
36
Kanser Tarama
Faz 1 Çalışmalarının İyi Yönü
Breast
• Alt yapı sorunları giderilmiştir
• Kanser hızları halen düşük
• HPV prevalansı çok düşük (%3)
Cervix
Colorectal
37
Kanser Tarama
Çözüm önerileri ve Faz 2 için planlar
• Genel
–
–
–
–
–
Aile hekimlerine performansa dayalı ödeme
Bilişim desteği
Kalite kriterlerinin entegrasyonu
Mobil KETEM
Toplumsal liderler ile farkındalık arttıracak kampanyalar
• Kansere Özel
– Meme: Merkezi Mamografi Raporlama Merkezi
– Servikal: HPV Testleri
– Kolorektal Kanser: Monoklonal Kart Testleri
38
Merkezi Raporlama Merkezi ve Mobil Araçlar
39
Mobil Araçlar
40
Ulusal Tarama Standartları
• Meme Kanseri
– 40-69 yaş arası, her 2 yılda bir mamografi
– Türkiye’de meme kanserlerinin %40’ı bu yaş grubunun altında
– Radyolog sayısı
• Servikal Kanser
– 30-65 yaş arası, her beş yılda bir smear ya da HPv
– Patolog sayısı ve smear sensitivite sorunu
• Kolorektal Kanser
– 50-69 yaş, her 2 yılda GGT (monoklonal)
– Her 10 yılda kolonoskopi
41
Kanser Tedavisi
42
2012-2023 için Tedavi Planları
• Yüksek teknolojik tedavilerde kullanılan araçlar için
maliyet etkililik analizleri ve stratejik planlama
• RTX, Nükleer Tedavi, Robotiks, CTX
• Uluslararası Karşılaştırmalar
• Referans Merkezleri
• Fazladan yada az tedavileri önlemek için rehber
kitaplar
• Sağlık turizmi yatırımları
• Ulusal ilaç politikası
• Kullanım ve üretimi (Hacettepe)
• Fertilite Koruyucu Merkezler
43
Kanser Tedavi Planları 2023
•İleri Onkoloji Merkezleri
•Onkoloji Tanı ve Tedavi Merkezleri
•Onkoloji Klinikleri
•Palyatif Bakım Merkezleri
•KETEM’ler
Türkiye’nin Uluslararası Düzeyde Durumu
Palyatif Bakım
Dünya’da Palyatif Bakım
46
Palyatif Bakım Nedir?
• Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı:
– Kür şansı olan ya da olmayan
– Hasta ve yakınlarını kapsayan
– Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden
– Akut/ Subakut/ Kronik
– Fiziksel / Manevi (Ruhsal-Psikososyal)/ Maddi
47
Palya-Turk Projesi
48
Türkiye’de Palyatif Bakım
Palya-Türk Projesi
Palyatif Bakım Uzmanları
Palyatif Bakım
Tüm Sağlık Basamaklarında
%10
Medikal Onkologlar
Kalite
%50
Uzmanlar
%100
Aile Hekimleri
Palyatif Bakıma ihtiyaç duyan hasta oranı
%100
Miktar
49
Türkiye’de Palyatif Bakım
KPBM
PBM
Destekevi
PBHM
(HOSPİS)
Evde
Sağlık ve
Aile
Hekimleri
50
Türkiye’de Palyatif Bakım
Yönetmelik ve Planlamalar
Yönetmelik
• Palyatif Bakım Hizmetleri ve
Merkezlerin Tanımı: ULUS
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Hasta Odaları
Hasta Yakınlarına Odalar
Mutfak
Masaj ve Fizyoterapi Odası
Psikoterapi Odası
İnternet ve Oyun Odası
Kişisel Bakım Odası
Toplantı Odası
İbadet Odaları ve Din Görevlileri
Meşgale (Hobi) Odası
Planlama
• Merkez Özellikleri
– Yurt genelinde KPBM, PBM ve
PBOHB Planlamaları (20132025)
• Çalışan personel ayrıcalıklı
tanımlanmalı
• Her merkezin sorumlu
onkoloğu olmalı ya da
merkezlerin hepsi onkoloji
merkezlerine entegre
çalışmalı
51
TEŞEKKÜRLER….
52