Giresun Veteriner Hekimleri Odası | Kuduz hastalığı

Kuduz hastalığı
Açıklama: KUDUZ Kuduz; hasta hayvanın ısırması sonucu, enfekte tükürüğün bütünlüğü
bozulmuş deri yada mukozalara teması yoluyla bulaşan ve akut beyin iltihabı sonucu ölümle
biten bir virus hastalığıdır.
Kategori: Hayvan Hastalıkları
Eklenme Tarihi: 27 Temmuz 2008
Geçerli Tarih: 19 Temmuz 2017, 09:20
Site: Giresun Veteriner Hekimleri Odası
URL: http://www.giresunvho.org.tr/haber_detay.asp?haberID=112
Kuduz Hangi Hayvanlardan Bulaşır?
Kuduz; çakal, kurt, tilki, kokarca, sırtlan, ayı, yarasa gibi doğadaki tüm vahşi
memeliler ve eğer aşılanmamışlarsa köpek, kedi, inek, eşek gibi evcil memeli
hayvanlar arasında varlığını sürdürür. Bu hayvanlar tarafından ısırılan insanlara
bulaşarak hastalık oluşturur. Sanıldığının aksine sincap, sıçan, fare, hamster gibi
kemirgen hayvanlar ve tavşanlar taşıyıcı değildir ve bu hayvanlar tarafından
ısırılma bir risk oluşturmaz.
Kuş, yılan, balık, kaplumbağa, kertenkele ve böceklerde asla
kuduz virüsu bulunmaz. Yarasa hariç bütün hayvanlar
enfeksiyonun sonucu olarak ölürler. Kan emici yarasalarda
virüs tükürük bezlerine yerleşir ve onları hasta etmez fakat
diğer hayvanlara ve insanlara bulaştırabilir.
Kuduz Olan Hayvan Nasıl Anlaşılır?
Hastalığın gidişatına göre üç farklı safhası vardır: prodromal başlangıç
dönemi, saldırgan dönem ve felç dönemi. Hastalık belirtileri ortaya
çıktıktan 3-7 gün sonra hayvan ölür.
Başlangıç dönemi 2-3 gün sürer. Davranış bozuklukları olur ve beden
ısısı artar. Hayvan ısırık bölgesini yavaş yavaş ısırmaya ve tırmalamaya
başlar.
Saldırgan dönem 2-4 gün sürer. Kuduz kedi ve köpek başlarda ürkek ve korkak olur, yabancı
cisimlere karşı ilgisi artar. Alışık olmadığı gıdaları yeme isteği olur.İştah azalır buna karşın su
içme isteğinde belirgin bir artış görülür.Hasta hayvan sık sık idrar yapar, yara yerini kaşır.
Gözlerde irileşme ve kızarıklık olur. Hasta hayvanlar loş yerlere saklanmayı sever. Kediler dolap
ve kanepe altlarına saklanır.. Bilinç giderek kaybolur ve hırçınlaşarak her şeye karşı olur.
Sahibinin emirlerini dinlemez. Her önüne gelen canlıyı bu arada sahibini de ısırır. Köpekler evi
terk ederek bir daha geri dönmez. Ağızda bol salya akar. Maksatsız havlama ve miyavlama
dikkati çeker. Normalde köpeklerden çok korkan kediler, kuduz hastalığında çekinmeden
köpeklere saldırırlar. Tilkilerde korkmadan meskun mahallere gelerek buradaki kedi, köpek ve
diğer canlılara saldırarak ısırırlar.
Felç dönemi 2-4 gün sürer. Hastalık ilerledikçe öncelikle ısırılan
organdan başlayan ve daha sonra tüm vücutta felçler meydana
gelir.Havlaması değişir ve salyası belirgin olarak artar. Hayvan rahat
hareket edemez,dengesini kaybeder, zig-zag çizerek yürür ve daha
sonra yere düşer. Tam felç gelişmesinden sonraki 1-2 gün içerisinde
hayvan ölür.Klinik belirtiler ortaya çıktıktan sonra tedavisi yoktur.
Kuduza yakalanmış hayvanlar 1 hafta içinde mutlaka ölürler.
Kuduz Hastalığının Bulaşma Şekli?






Kuduza yakalanmış bir memeli hayvanın (özellikle köpek) ısırması ve yaralaması ile,
Kuduz hayvanın salyasının sıyrık veya çatlak deriye, göz ağız veya buruna temas
etmesiyle,
Kuduz hayvanın salyası ile bulaşık eşyanın (tasma, yular, dizgin vb.) yaralı deri ile temas
etmesi ile,
Kuduz hayvan tarafından tırnaklanarak meydana gelen yaralanmalar ile, (hayvanın tırnağı
kendi salyası ile bulaşıktır.)
Kuduz hayvanın eti ve sütünün çiğ olarak yenmesi ile,
Kuduza yakalanmış bir insan ile yakın temasta bulunulması ile bulaşabilir.
Virus, vücuda girdiği yerde bulunan sinirler yoluyla beyine gider, yerleşir ve orada çoğalır.
Virusun vücuda girmesi ile hastalığın ortaya çıkması arasındaki süreye Kuluçka Dönemi denir.
Genel olarak kuluçka süresi insanlarda 2-8 haftadır Hayvanların virusu bulaştırıcılık süresi de
değişkenlik göstermektedir. Kedi ve köpekler klinik semptomların başlamasından 3 ile 10 gün
öncesine kadar virusu bulaştırabilirler.
İnsanlarda Klinik Bulgular
Kuluçka süresi, ısırık yerinin beyine yakınlığı, ısırığın şiddeti, ısırık yerinin sinir uçlarından
zenginliği ve vücuda giren virus miktarı ile ilgilidir. Beyine yakın, özellikle kafadan ve ağır
ısırılmalarda kuluçka süresi kısalırken kol ve bacaklardan ve hafif ısırıklarda uzamaktadır.Bu
süre 5 günle 1 yıl arasında değişir genellikle 20-60 gündür.Virüs alındıktan sonra eğer gerekli
tedavi zamanında yapılmasa hastalık belirtileri 2 safha olarak görülür:
İnsanlarda başlangıç olarak iştahsızlık, kırgınlık,
yorgunluk, ateş görülür.Isırık bölgesinde ağrı ve duyu
kaybı görülür ki kuduza özgü ilk belirti budur. Daha
sonra huzursuzluk, aşırı korku hali, saldırganlık,
uykusuzluk, psikiyatrik bozukluklar ve depresyon ve
bunlara eşlik eden öksürük, boğaz ağrısı, titreme,
karın ağrısı, bulantı-kusma, görülebilir.
Nörolojik bulgular olarak Hiperaktivite, oryantasyon
bozukluğu, hayal görmeler, sara krizleri, tuhaf
davranışlar, ense sertliği, hızlı ve sık nefes alıp
verme, salya artımı ve felçler daha sonra ortaya çıkar.
Hiperaktivite atakları karakteristik olarak 1-5 dakika süreyle ve aralıklı olarak görsel ve işitsel
bir uyarı sonucu meydana gelmekte ve kendisini saldırganlık, kendi kendine ve etrafındakilere
vurma, koşma, ısırma şeklinde göstermektedir.Hastaların yaklaşık olarak yarısı ataklar
döneminde su içmek istemekte ve su içme teşebbüsü sırasında boğaz kaslarının kasılması
nedeniyle kişide tıkanma, boğulma hissi ortaya çıkmaktadır ve hastalarda hidrofobi (sudan
korkma) gelişmektedir. Ataklar arasındaki dönemde hasta genellikle kendindedir ve bilinci
yerindedir.
Nörolojik belirtilerin gelişmesinden 7 gün sonra koma hali gelişir ve sonunda hasta yaşamını
kaybeder.
Kuduz Veya Kuduz Şüpheli Bir Hayvan Tarafından Isırılan Bir İnsanda Yapılması
Gerekenler
Şüpheli bir hayvan tarafından ısırılan kişinin yarası sabunlu ya da deterjanlı su ile bolca
yıkanmalıdır. Çok basit gibi görülen bu uygulamanın özellikle yüzeysel yaralarda riski % 90
oranında azalttığı saptanmıştır. Yaraya bir antiseptik ( %40-70 lik alkol, iyodin v.b )
uygulanmalıdır
Isırık yarasının beyine yakınlığı virusun beyine ulaşması açısından önemlidir. Yara bölgesi
beyine yakın ise en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Diğer bölge ısırıklarında bu
süre 0-36 saat en fazla 72 saat olmalıdır.
Sağlıklı bir görünümü olan köpek, kedi veya diğer bir evcil hayvan insanı ısırdığında, o hayvan
hemen yakalanmalı ve 10 gün boyunca gözlem altında tutulmalıdır.Bu süre içinde hayvanda
kuduz görülmezse, Korkulacak bir şey yok demektir.
Kuduz şüphesi olan hayvan yakalanıp gözlem tında tutulamıyorsa veya yapılan testler pozitif
çıkarsa kısa süre içinde tedaviye başlanmalıdır.
Kuduz serumu gerektiren vakalarda sabunla yıkadıktan sonra yara içine ve etrafına hesaplanan
dozda immunglobulin yada serumun enjekte edilebilen en fazla miktarı (hatta mümkünse tümü)
enjekte edilmelidir. Eğer ısırık çok büyükse ve yaraya dikiş atmak zorunlu ise yara dudakları
etrafına mutlaka kuduz serumu ve immunglobulini uygulanarak dikiş atılmalıdır.
Temas sonrası uygulamada yara bakımı ve kuduz serumu uygulamasından sonra aşılamaya
geçilmelidir. Aşılamada mutlaka bağışıklama gücü yüksek, uygulaması kolay ve en önemlisi
nörolojik yan etkileri olmayan hücre kültürü aşıları kullanılmalıdır. Ülkemizde hücre kültürü
aşısı olarak HDCV(Human Diploid Cell Vaccine) ve VERO (Verorab) bulunmaktadır. Her iki
aşının da bağışıklama gücü ve yan etki açısından hiçbir farkı yoktur. Üretimlerinde aynı aşı suşu
kullanıldığı için birbirlerinin yerine kullanılabilirler ya da zorunlu hallerde aşılamaya birisi ile
başlayıp diğeri ile devam edilebilir.
Kuduz aşısı 0., 3., 7., 14., ve 28 günlerde 5 doz olmak
üzere intramuskuler yoldan ve mutlaka deltoid
adaleden bebeklerde ise uyluğun anterolateral kısmından
yapılmalıdır. Aşılama şemasına uygun olarak yapılan
aşılama ile % 100 oranında başarı sağlanmaktadır. Bu
aşılar ile şimdiye kadar aşılama ve acil müdahale şemasına
uygun olarak sürdürülen tedavilerde hayatını kaybeden
kuduz olgusuna rastlanmamıştır. Her iki tip aşının
uygulanmasında çok nadir olarak aşı yerinde ağrı,
kızarıklık, şişlik, ateş gibi bilinen aşı yan etkileri
görülebilir.
Bulaşma Öncesi Aşılama Yapılabilir mi?
Bulaşma öncesi aşılamanın önerildiği risk altındaki kişiler şunlardır; veteriner hekimler,
enfeksiyon hastalıkları ile ilgili laboratuar personeli, kuduz vakalarına bakmakla görevli özel
bölümlerde ve kornea nakli yapılan bölümlerde çalışan hastane personeli, kuduza hassas evcil
hayvanlar ile devamlı teması olanlar.
Bulaşma öncesi aşılama uygulaması için 0., 7., 28. günlerde toplam üç doz aşı uygulanması
yeterlidir.Kullanılacak aşıların mutlaka hücre kültürü aşıları olması (HDCV ve Verorab)
gerekmektedir.
Bu uygulama, virusla temas halinde kuduz serumu uygulanması gereksinimini ortadan
kaldırmakta ve uygulanacak aşı sayısını azaltmaktadır. Temas öncesi şemaya göre aşılanmış bir
kişiye virüsle temas olasılığı halinde 0. ve 3. günlerde uygulanacak 2 doz rapel aşı yeterli
olacaktır.