BAĞIMLI KAYNAKLAR-1 (Dependent sources) • Baklava dilimi şekli ile gösterilirler – Bağımlı akım kaynağı ise içinde akım referansı gösterilir – Bağımlı gerilim kaynağı ise gerilim refensı gösterilir. • Gerilimle kontrol edilen gerilim kaynağı – Akımını bağlandığı devre belirler • Gerilimle kontrol edilen akım kaynağı – Gerilimini bağlandığı devre belirler • Akımla kontrol edilen gerilim kaynağı – Akımını bağlandığı devre belirler • Akımla kontrol edilen akım kaynağı – Gerilimini bağlandığı devre belirler Ekim 2009 Ertuğrul Eriş 5 BAĞIMLI KAYNAKLAR-2 Akımla kontrol edilen akım kaynağı Gerilimle kontrol edilen akım kaynağı is = αvx is = βix Akımla kontrol edilen gerilim kaynağı Gerilimle kontrol edilen gerilim kaynağı vs = μvx + vs = ρix - - Ekim 2009 + Ertuğrul Eriş 6 Bağımlı kaynak için örnek devre KAYNAK DÖNÜŞÜMLERİ-1 EŞDEĞERLİK: a-b uçları arasına, gerilim kaynağı ve ona seri bağlı direnç veya akım kaynağı ve ona paralel bağlı direnç bağlansa, a-b uçlarının sağındaki devrede hiçbir değişiklik olmaz. Is=Vs/R Vs=RIs Vs=RIs Is=Vs/R KAYNAK DÖNÜŞÜMLERİ-2 R + Vs + + Vab I = V/R RL Vab R RL Is=Vs/R b b a + Is R R + Vab a + RL V =R I Vab Vs=RIs b b RL KAYNAK DÖNÜŞÜMLERİ ÖRNEK KİRCHHOFF YASALARI Akım Yasası I2 Yük korunumunun bir ifadesidir. Herhangi bir noktada yük birikmesi olmayacağından devredeki verilen bir I1 O noktaya ne kadar akım girerse o kadar akım bu noktayı terk etmek zorundadır. Akım yasası; Herhangi bir düğüm noktasına (O) gelen I3 akımların toplamı bu düğüm noktasını terk eden akımların toplamına eşit olmalıdır.Bir başka değişle düğüm noktasına giren ve çıkan akımların toplamı sıfır olmalıdır. Şekil 1. Düğüm noktasına Buna göre düğüm noktasına giren akımlar pozitif işaretli (yani ‘’O’’) giren ve çıkan çıkan akımlar negatif işaretli alınmalıdır. akımlar. I1 -I2 -I3 =0 I i igiren I j çııka j Gerilim yasası Gerilim yasası; Kapalı bir elektrik devresinde, seçilen kapalı bir halka (çevrim) üzerindeki elektromotor kuvvetlerin (emk) toplamı, bu çevrim üzerindeki her bir devre elemanının üzerine düşen gerilimlerin (V=IR) toplamına eşittir (Eşitlik 1). Hesaplamalarda emk ‘nin yönü çevrim yönündeyse pozitif , tersi yönündeyse negatif değeri alınmalıdır. Gerilim düşmesinin olduğu devre elemanları üzerinden geçen akımın yönü çevrim yönündeyse pozitif, değilse negatif alınmalıdır. (1) Şekil 2. Paralel ve seri bağlı devre elemanlarına kirchhoff yasalarının uygulanması. SERİ BAĞLI DİRENÇ DEVRESİ Seri bağlı devre de kirchhoff yasalarının uygulanması. Şekil 3. Seri bağlı devre. PARALEL BAĞLI DİRENÇ DEVRESİ Paralel bağlı devre de kirchhoff yasalarının uygulanması. Şekil 4. Paralel bağlı devre. KAYNAKLAR • Elektrik Devrelerine Giriş, Ertuğrul Eriş • Mesleki Terminoloji, Öğr. Gör. Dr. Umut Engin AYTEN