Botilismus zehirlenmesi bekletilmiş bazı et ve

GIDA ZEHİRLENMELERİ
BOTULİSM:
Özellikle konserve (et,balık,sebze) şeklindeki gıdalardan üreyen Clostridium
botulinum, bir bakteridir. Bunun çıkarmış olduğu eksotoksin oldukça güçlü toksik
etkiye sahiptir. Botulinus toksini üremiş bir yiyeceğin 1 çay kaşığı yenmesi bile öldürücü
olabilir.
Botilismus zehirlenmesi bekletilmiş bazı et ve konserve gıdaların yenilmesinden
20-30 saat sonra barsak bozuklukları ve çok şiddetli karın ağrıları ile kendini gösteriri.
Belirtiler oldukça geç ortaya çıktığından mide yıkanması fazla yarar sağlamaz. Aynı
konserveyi ya da eti yiyen bir ailede belirtiler tüm fertlerde ortaya çıkmayabilir.
Özellikle toplu yaşayan ve toplu yemek yenilen okullarda, askeri birliklerde v.b. et
kesilen tahtaların iyi temizlenmemesinden , kütüklerin arasında kalan et
parçacıklarında sonradan basilin üremesiyle hastalık bulaşabilmektedir. Gıda
zehirlenmeleri arasında akut batulism tanısı ile en güç olanıdır. Erken dönemlerde
daha çok bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal görülür.Klinikte çoğu kez diğer hastalıklarla
karıştırılır. Mide-barsak semptomlarının görüldüğü başlangıç devresinden sonra yarım
gün ile birkaç gün içinde ağız ve boğaz kuruması ve ağrı, dikkat toplayamama ateş,
konuşma güçlüğü, iki taraflı felç, yutma güçlüğü, uykusuzluk, halsizlik, kabızlık, solunum
güçlüğü idrar yolarlı şikayetleri gibi belirtiler ortaya çıkar.
Bellek, duyuruları algılama yeteneği ve reflexler normaldir. Nabız genellikle
normal ya da biraz yavaşlamış, vücut ısısı değişmemiştir.
Tanı: Diğer hastalıklarla karışması sebebiyle kesin tanı toksin analiziyle olabilmektedir.
Ölüm oranı yaşlılarla daha yüksektir.
Bakteriyel Gıda Zehirlenmeleri
Özellikle et, balık, süt ve yumurta gibi hayvansal kaynaklı gıda ürünleri uygun
olmayan şartlarda bulundurulduklarında zamanla çeşitli bakterilerin üremeleri için
ortam oluştururlar. Bakteriyal gıda zehirlenmeleri daha çok salmonella, stafilokok ya
da streptekok türü bakterilerin besinler de çoğalmasıyla salınan toksinlerle meydana
gelir.
Bu toksinler daha çok oda ısısında ürerler. Yüksek ısıya dayanıksız olduklarından
gıdalar ısıtıldığında ya da kaynatıldıklarında ölürler.
Zehirlenme Belirtileri --- En önemlisi Mide-barsak bozukluklarıdır. Başlangıçta
kusma, şiddetli ishal, karın ağrıları ve bitkinlik şeklinde görülen şikayetlere baş dönmesi,
ateş kas krampları , su kaybı, bazen şok tablosu eşlik eder. Belirtiler 1-2 gün sürebilir.
Bu süre içinde ölüm (%1) olmazsa hasta sekel kalmadan iyileşir.
Tedavide kusmayı ve ishali engelleyen gıdalar ve özel diyet verilir. Şikayetlere
özgü tedavi uygulanır.
KAFEİNLİ GIDALAR:
Kafein içeren gıdalar, özellikle içeceklerle günlük yaşamda en fazla vücuda
giren maddelerin başında gelmektedir. Kafein, teofilin ve teobramin gibi alkaloidler,
coffea arabica (kahve) , Thea sinensi (çay) Theobroma caco (kakao) ve cola
acuminata (meşrubat kolası) gibi bitkiler kafein içerirler.
Kafeinizm, aşırı kafein kullanımına bağlık sık görülen bir sendromdur. Kafeinli
içeceklerin içilmesinin en önemli belirtisi mide yanması ve ekşimesidir. Buna Asit reflu
oluşumu eşlik eder.
Kafeinli gıdaların aşırı alınması durumlarında özellikle sinir sisteminde zehirlenme
belirtileri ortaya çıkmaktadır. Değişik plazma kafein konsantrasyonuna göre farklı
etkiler görülür. Dozun 50-200 mg (1-3 fincan ) arasında olması durumunda uyanıklık
artmış, yorgunluk duygusu ve uyku isteği azalmıştır. Doz 200-500mg’a (3-6 fincan)
çıktığında baş ağrısı, titreme, aşırı aşırı sinirlilik ve aşırı duyarlılık meydana gelir.
Kafein zehirlenmesinde görülen semptomların başlıcaları şunlardır:
-
Anksiyete benzeri belirtiler.
-
Diürez, uykusuzluk, titreme, hiperaktivite, taşikardi, aşırı duyarlılık, ağız kuruluğu,
çınlama.
-
Hipokondiriazis benzeri belirtiler
(Günde 2-6 fincan kahve içerenler ya da 250-750 mg kafein alanlar) Ağrılı
uyarılma, kas ağrısı, taşikardi.
-
uykusuzluk ve /ya da baş ağrısı
Çoğunlukla sporadiktir, sık kullanımla ilgilidir.
-
Geçici semptomlar
Baş ağrısı, esneme, bulantı, baş dönmesi, uyuklama, burunda hassasiyet, sinirlilik,
depresyon.
Çok yüksek dozda (750 mg’dan fazla kafein) alanlarda görülür.
-
Diğer belirtiler
Psikoz, şizofrenik tipte belirtiler.
ANDROMEDOTOKSİN (DELİ BAL ) ZEHİRLENMESİ
Ülkemizde Doğu Karadeniz bölgesinde yaşayan komar yaprağı bitkilerden
beslenen arıların ürettiği balı yiyenlerde çok eski çağlardan beri bazı zehirlenme
belirtileri ortaya çıktığından yörede bu bala deli bal, acı bal gibi isimler
verilmektedir.
Rhododendron türü bitkileri yaprak ve çiçeklerinde bulunan andromedol
türevleri oldukça toksik maddelerdir. Arılar tarafından alınan bu maddeler,
organizmalarında
detoksifiye
edilemediğinden
doğrudan bala
karışıp
zehirlenmelere yol açmaktadır. Çoğunlukla öldürücü nitelikte olmayan
andromedotoksin (deli bal) akut zehirlenmelerinde yenilen bal miktarına göre
bulantı, kusma, ishal, bitkinlik, taşikardi , halüsinasyon, konfüzyon, göz bebeklerinin
büyümesi, aşırı tükrük salgısı ve ani kasılmalara neden olmaktadır.
Ağır olmayan olgularda belirtiler bir tedaviye gerek olmadan 12-24 saat
içinde kaybolmaktadır. Fazla bal yenilmesi sonucu görülen ciddi zehirlenmelerde
belirtilere göre tedavi uygulanır.
HAZIRLAYAN:
Dr. Berrin Kahyaoğlu
MSM hekimi