Doç. Dr. Ertuğrul YAMAN (eyaman@gazi.edu.tr) “Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.” MEVLANA Herkesin üç kişiliği vardır; Sahip olduğu, Sahip olduğunu sandığı. Alphonse Karr "Ne söylediğinizden çok, nasıl göründüğünüz önemlidir.“ "Beden dili, bilinçdışı motivasyonları açığa çıkarır." “İnsanlar; yüz ve beden hareketlerinden bir kitap gibi okunabilir.” Bizler; Tavır ve davranışlarımız, Duygularımız, Düşüncelerimiz ve kişiliğimizle sözlü ya da sözsüz şekilde iletişim kurarız. Yapılan araştırmalara göre, kişilerin birebir kurdukları iletişimde; Kelimelerin %7-10 oranında, Ses ve konuşmanın % 30-38 oranında, Beden dilinin ise % 55-60 oranında etkisi olduğu bulunmuştur. Beden dili ögeleri; kelimeler ve kelimelerle ifade edilenler dışında her türlü iletişimdir. “İnsanlarla iletişim kurduğumuzda, söylediklerimiz kadar hareketlerimizle bıraktığımız izlenim de önemlidir.” “İş hayatında başarılı olmak isteyen insanlar, iletişim kurduğu kişilerin söyledikleri ile birlikte yüzü, eli, kolu ve bedeniyle yaptıklarını da hissetmelidir.” İnandırıcılık, sadece sözlerimizle değil; sözleri hangi hareketlerle sunduğumuza da bağlıdır. Beden Dili Ögeleri Göz iletişimi Yüz ifadesi (Mimikler) Duruş biçimi(Jestler) El,kol,baş,parmak hareketleri Kişiler arasındaki mesafe İletişimde en önemli öge gözlerdir. Gözler her şeyi anlatır; dolayısıyla beden dili için gözler ilk sırada gelir. Güzel olan sevgili değil, sevgili olan güzeldir. Tolstoy “Eğer sevilmek isterseniz, önce sevin ve sevimli olun.” Benjamin Franklin Yüz ifadeleri: Pek çok şeyi unuturuz ama bir gülüş, bir bakış hafızamızda unutulmaz izler bırakabilir. Gören gözler için, bir yüzde binlerce anlam gizlidir. DÜŞÜNCE Aşırı İlgili Etkilemeye çalışan Hakim olmak isteyen. Sıkılmış. İlgisi Dağılıyor. DÜŞÜNME-TAKİP İLGİSİZ DÜŞÜNCELİ KOPMUŞ ŞAŞIRMIŞ KONU DIŞI KALMIŞ TAKİPÇİ BAŞKA YERDE MUZİPLİK YAPMAYA HAZIRLANAN El, kol, baş hareketleri Konuşma esnasında çok sayıda el, kol ve baş hareketleri yaparız. Ellerimizi kontrollü hareket ettirmeli; karşıdakine dinleme fırsatı tanımalıyız. Ellerini kollarını fazlaca savuran kişiler pek dikkate alınmazlar. Fazla el kol hareketi yapmak insanın güvenini kırabilir ve dikkatini dağıtabilir. TOKALAŞMA Bilek tutma Dirsek kavrama Üst kol kavrama Omuz tutma ELLER TAKİPÇİ SİNİRLİ HUZURSUZ TAKİP EDİYOR RAHAT KARŞISINDAKİNE GÜVENİYOR ELLER ÜRKEK ÇEKİNGEN HUZURSUZ OTURUŞ RAHAT İLGİLİ BEKLEDİĞİNİ BULUYOR ELLER ÇEKİNGEN İÇE KAPANIK DESTEK BEKLEYEN HAFİFE ALAN KENDİSİNE AŞIRI GÜVENEN KARŞISINDAKİNİ CİDDİYE ALMAYAN ELLER DÜŞÜNCELİ HUZURSUZ VERECEĞİ CEVAPTAN EMİN OLMAYAN DÜŞÜNCELİ İLGİLİ RAHAT, TAKİPÇİ KOL VE PARMAKLAR RAHAT DÜŞÜNCELİ İLGİLİ HUZURSUZ OLUMSUZ YAKLAŞIMLI CEVABA HAZIR BAŞ HAREKETLERİ Kafa bir yana doğru eğildiğinde; bu kişinin anlatılan konu ile ilgilenmeye başladığı anlamına gelir. İnsanların bir şeyle ilgilenmeye başladıklarında, başlarını yana eğdikleri görülür. BAŞ HAREKETLERİ Baş aşağıya eğik olması, tavrın olumsuz hatta yargılayıcı olduğunu gösterir. Eleştirel değerlendirmede baş aşağıya eğiktir ve karşınızdakinin başını kaldırmasını veya yana eğmesini sağlayamazsanız, bir iletişim sorunuyla karşı karşıya kalabilirsiniz. BAŞ HAREKETLERİ Her iki el de başın arkasında duruş hareketi muhasebeci, avukat, satış müdürü, banka müdürü gibi mesleklerden olanlarda görülür. Bu hareket, kendilerine güvenli veya bir konuda kendilerini üstün hisseden kişilere özgüdür. OTURUŞ RAHAT GÜVENLİ UYUMLU HUZURLU AŞIRI HUZURSUZ ÇEKİNGEN SIKILMIŞ BİTİŞİ BEKLEYEN OTURUŞ ÇEVREYİ CİDDİYE ALMAZ ELEŞTİRMEN DİNLEYİCİ GÜVENLİ DİKKATLİ DİNLEME KENDİNE GÜVENLİ RAHAT İLGİLİ YAPILMASI GEREKENLER Konuşurken göz iletişimi kurmak: İnsanları rahatsız etmeyecek ölçüde, mümkün olduğu kadar çok göz iletişimi kurmalıyız. Konuşurken karşımızdaki kişinin yüzüne bakmak, o kişiye verdiğimiz değerin, duyduğumuz saygının ifadesidir. "Sevgi verirsen karşıdaki insana, Ayna gibi yansıtır aynen sana." (?) Kör ata ha göz kırpmışsın, ha başını sallamışsın. İngiliz Atasözü Uyarı niteliğindeki işaret parmağını kaldırmak en çok kullandığımız parmak hareketlerinden birisidir. Bu işaret tehdit algısı içerebilir. Karşılıklı konuşmalarda bu ve benzeri hareketleri yapılmamalıdır. Hareketlerimiz, saygılı ve ölçülü olmalıdır. Karşıdakine saygılı davrandığımız oranda sayılır sevilir, o oranda iletişimimiz olumlu sonuçlar verir. Ayakta ve Otururken Doğru Mesaj Vermek Ayaktaysak dik durmalı, oturuyorsak sandalye ve koltuğumuzu tam olarak doldurup arkamıza yaslanmalıyız. Ayaklarımızı fazla açmamalı ya da süklüm püklüm bir görüntü oluşturacak şekilde oturmaktan kaçınmalıyız. Tebessüm etmek : Canlı olmalı, mümkün olduğu kadar sıcak ve dostça gülümsemeliyiz. Yüzümüz, çevremize olan ilgimizi yansıtır. Dinlediğimizi göstermek : Karşımızdaki konuşurken onu dinlediğimizi ve anladığımızı hissettirmeliyiz. Yakın olmak : Kişisel alan ilkelerini gözardı etmeden insanlara daima, onları rahatsız etmeyecek, mümkün olan en yakın mesafede durmaya gayret etmeliyiz. Konuştuğumuz veya bizimle konuşan insana dönük durmalıyız. KİŞİSEL ALAN SINIRLARI Kendinize özen göstermek : Grup normlarına, toplumsal rol ve statümüze uygun giyinmeli, saç ve el bakımına özen göstermeliyiz. UNUTMAYIN!!! Kendinize gösterdiğiniz özen kendinize verdiğiniz değerin ifadesidir. Derli toplu, temiz, düzgün bir dış görünüşümüzün olmasını sağlamalıyız. Güzel bir dış görünüş sessiz bir tavsiye mektubudur. Mimikleri kullanmak : Aşırıya kaçmadan, mimiklerimizi kullanmalıyız. Ellerimizi cebimizde tutmaktan, kollarımızı kavuşturmaktan, ellerimizle ağzımızı örtmekten kaçınmalıyız. Uygun şekilde konuşmak : Çok fazla ve hızlı konuşmaktan kaçınmalıyız. Sesimizin yüksekliğini ve tonunu, bulunduğumuz çevreye göre ayarlamalıyız. Etkili Beden Hareketleri İçin Kaçınılması Gereken Davranışlar Aşırı göz temasında bulunmak, Sürekli sabit durmak, Fazlaca rahat hareketlerde bulunmak, Duvara veya masaya yaslanmak, Ayakları çaprazlamak, Kolları önde veya arkada bağlamak. Etkili Beden Hareketleri İçin Kaçınılması Gereken Davranışlar Konuşurken başı geriye atmak, saçları geriye atmak, gözleri kapamak, Parmak uçlarını birbirine dayamak, Ellerimizi ovuşturmak ve yüzümüzde dolaştırmak, Parmakları masada tıkırdatmak, Saat ya da yüzükle oynamak. SONUÇ Eğer beden dili iyi bir şekilde kullanılırsa; çözümleyici, yapıcı ve kişilerin mutluluğuna, toplumun huzuruna katkıda bulunacak sağlıklı ve nitelikli bir iletişim gerçekleştirilmiş olur.