kişiler arası iletişim ve kitle iletişim süreçleri
advertisement
KİŞİLER ARASI İLETİŞİM VE KİTLE İLETİŞİM SÜREÇLERİ Yrd.Doç. Dr. Nilüfer YÖRÜK KARAKILIÇ Kişiler arası iletişim, bilgi, fikir ve duyguların bir kimseden diğerine geçme sürecidir. Bu sürecin gerçekleşebilmesi için mutlaka kişiler arası bir ilişkinin kurulmasına ihtiyaç vardır. Bu durumda iletişim, insanları birbirine bağlayan ve onların sosyal bir grup halinde anlaşmalarını sağlayan bir etkileşim olayıdır. 1. Sözlü İletişim İletişimde sözler esastır. İletişim sırasında yararlanılan kelime, rakam ve her türlü sözlü ve yazılı işaretin hepsine sembol denir. İletişim Şekilleri 2. Sözsüz İletişim İletişim süreci, konuşulan veya yazılan semboller şeklinde kodlanmış bulunan bilgi, fikir ve duygunun dil aracılığıyla ifade edilmesi olduğu kadar, genel olarak bedenin konumu ve görünümü, giyilen kıyafetin etkisi ile bazı beden hareketleri tarzında sözsüz bir anlatım biçimi olarak da gerçekleşebilir. Sözsüz iletişim, söze dayalı iletişim şekillerinin yetersiz kaldığı ya da zihnin tasarımladığı anlamların söze dökülmeden çeşitli beden hareketleri, mimik ve jestler, ses tonlamaları, beden duruşu, kılık ve kıyafetler, mekanın fiziki kullanımı ve kişisel özellikler gibi görsel göstergeler şeklinde ortaya çıkan bir iletişim tipidir. Sözsüz İletişim Tipleri Sözlü iletişimin çoğunlukla belirli bir kültür içerisinde şekillenen ulusal bir dil aracılığıyla gerçekleşmesine karşılık, sözsüz bir kısmı evrensel, bir kısmı bölgesel, bir kısmı sosyo-kültürel, bir kısmı da kişisel bir anlam çerçevesi içinde gerçekleşebilmektedir. İnsanların fiziki görünüşleri, kılık ve kıyafetleri ve duruşları da onların bilinç üstü ve bilinçaltı duygu düşünce ve eğilimlerinin etkisi altında şekillenen davranışsal sonuçlarıdır. a. Sözsüz iletişim ve fiziki görünüş İnsan bedeninin en fazla sözsüz iletişim mesajı ürettiği bölgelerden birisi, yüz kısmıdır. Kişilerin yüz ifadeleri, başta göz hareketleri olmak üzere, kaş pozisyonları, ağız dudak şekilleri, alın ve burun ile ilgili göstergeler olarak ortaya çıkmaktadır. b. Sözsüz iletişim ve yüz ifadesi Beden dilinin mesaj üretme ve çevreye gönderme konusunda en fazla yoğunlaştığı merkezlerden biri olarak baş hareketleri, özellikle kişilerin grup içinde ve toplumsal süreçlerdeki konumu ve kimliği açısından açık göstergelerden biri sayılmaktadır. c. Sözsüz iletişim ve baş hareketleri El sıkışma bir iyi niyet göstergesidir. Bunun yanında kol kavuşturma ortama kendini kapama olarak algılanır. d. Sözsüz iletişim ve el-kol hareketleri Oturuş biçimi açısından kişilerin ortama karşı hissettiklerini gözlemlememiz mümkündür. e. Sözsüz iletişim ve oturma biçimleri f. Sözsüz iletişim ve dokunma g. Sözsüz iletişim ve kur davranışları 1. Göndericiler 2. Alıcılar 3. Mesaj aktarıcı ve alıcı organlar 4. Mesajlar, kanallar ve ortam 5. Mesajın kodlanması, çözülmesi ve geri besleme İletişim Sürecinin Temel Unsurları Her sosyo-kültürel yapı, kendi geleneklerine ve dinamiklerine uygun tarzda bir iletişim zihniyeti yaratmaktadır. Bazı toplumlarda kolay ve açık bir iletişim düzeni oluşturulmuş iken bazılarında iletişim konusunda önemli kısıtlar söz konusudur. Otoriter ve gelenekçi kültür sistemlerinde iletişim konusunda çeşitli kısıtlamaların ve sınırlamaların olduğu söylenebilir. Yine bu kültürel yapı da küsme davranışının çok sık gözlenebildiği söylenebilir. Sosyo-Kültürel Özellikler ve İletişim Kendini saklama ve gizleme Kendini koruma Kendini gösterme Kendi kendisiyle pazarlık Kendini gerçekleştirme İletişim Stilleri a. Tek yönlü iletişim b. İki yönlü iletişim İletişim Sürecinin İşleyişi A. Merkezi B. Zincir C. Tekerlek D. Serbest İletişim Ağları Etkili iletişim, alıcı veya alıcıların, kaynağın gönderdiği mesaj doğrultusunda beklenilen ve istenilen davranış değişikliklerini göstermeleridir. Bu anlamda etkili iletişim sürecinden yararlanmak isteyen belirli kaynakların hedef aldıkları çok sayıda mesaj alıcı insan vardır. Kaynağın mesaj yollamadaki temel amacı alıcı bireylerin bilgi, duygu, fikir izlenim ve anlayış üzerinde etkili olarak onlarda istenilen bir davranış değişikliği yaratmaktır. Etkili İletişim ve Şartları Etkili iletişimin başarısı, iletişim sürecinde en fazla kaynağın daha sonra mesajın, alıcının ve ortamın ayrı ayrı etkili olma özelliklerine bağlıdır. a. Kaynağın inanılır olması b. Kaynağın güvenilir olması c. Kaynağın sevilir olması d. Kaynağın cinsiyeti e. Kaynağın güçlü ve egemen olması Kaynağın Özellikleri A. Mesajın anlaşılma özelliği Mesajın etkili olması, her şeyden önce alıcının anlayabileceği ortak bir söylemi temsil etmesine bağlıdır. İletişim sürecinde kaynak, belirlli duygu, düşünce ve anlayışları belirli kelime ve kavramlar şeklinde kodlayarak, belirli bir anlama dönüştürerek alıcıya ulaştırmaktadır. Mesajın Özellikleri B. Mesajın görüş farklılığı İletişim sürecine bağlı olarak kaynağın alıcıya gönderdiği mesaj belirli bir anlamı ya da anlam kümesini içermektedir. Kaynağın alıcıya gönderdiği mesajların içerdiği anlamların toplamına görüş adı verilir. Alıcıların, iletişim sürecinden çıkardıkları görüş ile kendilerinin bu konudaki iletişim öncesi görüşlerinin ne derece birbirinden farklı olduğu, etkili iletişimin önemli sorunlarından biridir. C. Mesajın rasyonellik ya da duygusallık boyutu Etkili iletişime konu olan mesajın içerdiği anlam, gözlenebilir olaylara dair nedensonuç ilişkileri ve mantıki çıkarımlar ağırlıklı ise bu mesaj rasyonel ağırlıklı öğeler taşıyordur. Alıcıların eğitim düzeyi, zeka düzeyi, kültür tipi mesajın rasyonel ya da duygusal boyutunu belirleyen ana unsurlardır. D. Mesajın korku ya da ümit uyandırma özelliği Etkili iletişime konu olan mesajın, hedef kitleyi etkileme ve ikna etme gücü, çoğunlukla iki zıt duygu üzerinden gerçekleştirmektedir. Bunlardan ilki, gönderilen mesaj ile alıcılarda korku uyandırmaktır, ikincisi ise ümit ve beklenti yaratmak suretiyle onlara davranış değişikliği özgürlüğü tanıyarak, onların beklenilen davranışları seçmelerine sağlamaktadır. A. Kişilik özellikleri Alıcının sahip olduğu özgüven, kendine güven, ve eğitim düzeyinin yüksekliği kişiye yapılan telkinlere karşı durma davranışı geliştirmesine neden olacaktır. B. Bağlanma farklılığı Alıcının mesaja konu olan iletişim öğesine ne kadar bağlı olduğuyla ilgilidir. Alıcının Özellikleri C. Cinsiyet farklılığı Mesela kadınlar etkili iletişim bakımından dışarıdan gelen telkinlere daha açıktır. Etkili iletişim amacıyla gerçekleşen iletişim sürecinin hangi ortamda gerçekleştiği bu mesajların alıcılar üzerinde beklenilen tutum değişikliğinin ortaya çıkçmaması bakımından önem arz etmektedir. Ortamın Özellikleri Kaynak alıcı Kodlama mesaj geribildirim İletişim Süreci
