PSA / Test neden yapılmalı?

24 saat açık sağlık
danışma hattı
(Om PSA provet på turkiska)
PSA / Test neden yapılmalı?
PSA testi ne zaman yapılmalı?
PSA testi, prostat muayenesi yapıldığında bıra­
kılan bir kan testidir.
PSA testi, bazen, örneğin, çişin çok cılız
gelmesine rağmen sık sık idrara çıkma ihtiyacı
durumlarında doktor, idrar yollarında duyulan
rahatsızlığın prostatdan kaynaklandığı konu­
sunda kuşkulandığı zaman bırakılır.
Doktor, prostatı muayene ettiğinde, prostatda
bazı hastalıklara yol açabilecek değişiklikler
hissederse PSA testi, alınır.
Bilinmesi gereken, PSA düzeyinde artma, pros­
tat kanseri olduğu anlamına gelmez.
PSA düzeyinin hafif veya normal derecede art­
ması da tehlikeli olmayan başka nedenlerden
kaylanaklanır.
Aynı şekilde PSA düzeyinin normal olması da,
prostat kanseri olmadığı anlamına gelmez.
Sonuç, rahatsızlıkların türüne ve diğer araştır­
ma sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
Erkek akrabalardan iki veya daha fazlası prostat
kanserine yakalandıysa, prostat kanseri riski artar.
Bu durumda, 40 – 50 yaşlarından itibaren 70
yaşına dek her yıl, PSA testi yapılması salık verilir.
Prostat kanseri tedavisi süresince de PSA testi
uygulanır.Tedavi olumlu ise, PSA düzeyi düşer.
Testin yararları ve sakıncaları
PSA testi, erkeklerde, prostat kanseri olup ol­
madığını erken aşamada tesbit etmek için genel
sağlık kontrolü şeklinde uygulanmaz. Bunun
nedeni de prostat kanserin, erken aşamada tanı
ve tedavisi, her zaman yararlı değildir. Prostat
kanseri hiçbir zaman tehlikeli boyutta gelişme
riski olmayan erkeklerde tedavi, iktidarsızlık
ve idrar kaçırma gibi kalıcı yan etkilere neden
olabilir.
Bir tümör herhangi bir sıkıntı vermeden yavaş
bir şekilde gelişebilir veya hızlı bir gelişmeyle
kötü huylu ve tehlikeli olur. Erken aşamada bu
iki tip tümörü ayırmak güç olduğu için, hayat
boyu zarar vermeyecek tümörler tedavi ediliyor.
Buna rağmen birçok erkek, prostat kanseri
olup olmadığını öğrenmek için muayene
oluyor.
PSA testi alınmasına karar vermeden önce,
tümörlerin erken aşamada tedavisinin yarar
ve sakıncaları hakkında yeterli bilgi almak
gerekir. Bunun için de, doktora gidip konuyu
tartışmak için sağlık merkezinden veya çalışı­
lan şirketin doktorundan randevu almalı.
PSA nedir ve nerede bulunur?
PSA, prostat spesifik antijen’in kısaltılmış adıdır.
Prostat bezinde üretilen bir tür proteindir. Bo­
şalma esnasında spermler, meni ile dışarı atılırlar
meni spermlerin kayganlığını sağlar.
PSA, kanda normal düzeyde bulunur ve bu dü­
zey, PSA testiyle ölçülür. Prostatda, PSA düze­
yinin artmasına neden olabilecek birçok normal
değişiklik meydana gelebilir. Örneğin; iyi huylu
prostat büyümesi prostatit olarak adlandırılan,
prostat bezi iltihaplanması, protastın kana daha
fazla PSA sızdırmasına neden olabilir.
››››
1177 Hakkında
Sağlık konusunda günboyu 1177.se sitesine danışabilir veya telefon edebilisiniz.
1177.se İl Meclislerinin (Landstinget) ve bölgelerin ortak sağlık ve hasta bakımı
bilgilendirme sitesidir. Sitedeki bütün bilgiler İsveççedir. 1177’yi telefonla arayıp
bir hemşireden de bilgi alabilirsiniz.
www.1177.se
Yaş ilerledikçe, prostat bezi büyüdüğü için,
yaşla birlikte PSA düzeyi artar.
Kandaki PSA’nın çoğu, farklı proteinlere bağ­
lıdır. Ancak, az sayıda da olsa, kanda serbest
PSA larda bulunur. Tehlikesiz nedenlerle PSA
oranında artış olduğu durumlarda kandaki
serbest PSA artar.
Test nasıl alınır?
Test, genellikle ön kolun iç yüzeyindeki bir
atardamara (ven) batırılan iğne ile alınır. Bu
nedenle, bu tip kan testine venöz testi denir.
Test, gün boyunca herhangi bir saatte alına­
bilir. Tahlil alınmadan önce 15 dakika oturup
dinlenmek dışında bir hazırlığa gerek yoktur.
Prostatda bir ameliyat durumunda, PSA düzeyi
artar. Ameliyattan sonra, PSA testi için 10 gün
beklemek gerekir. Doktorun prostastı muaye­
nesi PSA düzeyini etkilemez.
Yanıt ne zaman alınır?
Test, bir hastahane laboratuvarına gönderilerek
analiz edilir. Sonucun ne zaman ve nasıl alınaca­
ğını doktorla konuşmak gerekir. Doktor, labora­
tuvardan yanıtı bir veya iki gün içinde alır.
Test sonucu nasıl değerlendirilir?
Test sonucu daima, duyulan rahatsızlıklar
ve diğer araştırma sonuçları dikkate alınarak
değerlendirilir.
Kandaki PSA düzeyi bir erkekten diğer bir erke­
ğe değişir, prostatda sorun yaşamayan erkekler
için de aynı şey söz konusudur. Doktor bir kar­
şılaştırma yapabilmek için atıfta bulunabileceği
bir kriter kullanır. PSA düzeyi litrede 3 mikro­
gram üzerinde ise bu bir artış olarak görülür.
Yüksek düzeyin nedeni nedir?
Yaklaşık, orta yaşta on erkekten birisinin PSA
düzeyi yüksektir. Yüksek PSA düzeyinin en
yaygın nedeni, iyi huylu prostat büyümesidir.
Yüksek düzeyin bir diğer nedeni de, kronik
prostatit olarak da adlandırılan, prostat iltihap­
lanmasıdır.
Normal bir idrar yolu iltihaplanması, PSA
düzeyinin geçici ancak, güçlü bir şekilde
yükselmesine neden olabilir. Herhangi bir
nedenden ötürü idrar yapılamazsa, akut idrar
retasyonu olarak adlandırılan bu durum da
geçici olarak PSA düzeyini yükseltir.
Prostat kanseri de değeri yükseltir. PSA düzeyi
yüsek olanların üçte birinde kanser bulunmuş­
tur. Bağımlı ve serbest PSA arasındaki oran da,
doktora, iyi huylu prostat rahatsızlığı ile prostat
kanserini ayırd etmede ip ucu verebilir.
Yıllarca, düzenli olarak PSA testi yaptıranların
üçte birinin PSA düzeyi, durumu belirlemek için
başka muayenelerin yapılmasını da gerektirir.
PSA düzeyi yüksek durumlarda doktor,
genellikle, ultrasonla da muayene eder ve
prostat bezinden de test alır. Kanser tanısı
yapılırsa, ameliyat, ışın tedavisi veya hormon
tedavisi uygulanır.
Düşük düzeyin nedeni nedir?
Tek bir PSA testi, tam bir sonuç vermese de,
düşük düzey, prostat kanseri olmadığına işarettir.
Prostat ameliyatla alındığı durumlarda PSA
düzeyi ölçülemiyecek oranda azalır. Düşük
düzeyde PSA ameliyatın etkisinin başarılı
olduğunu gösterir. Hatta, ışın ve hormon
tedavisi diğer tedavi yöntemleri de PSA
düzeyini düşürürse, bu tedavinin olumlu
olduğu anlamına gelir.
1177.se
1177.se är riktad till allmänheten och är Sveriges enda riksomfattande public servicetjänst för hälsooch sjukvårdsinformation på nätet. Texterna skrivs av expertis som läkare, sjuksköterskor, tandläkare
och apotekare. All information faktagranskas i flera steg före publicering och texterna uppdateras
årligen. Webbplatsen 1177.se drivs av Sjukvårdsrådgivningen SVR AB som ägs av alla landsting och
regioner. Tjänsten är fri från kommersiella intressen.
www.1177.se