HUPP, 26.03.2013 HADRON TERAPİ: Kanser Tedavisinde Proton ve Çekirdek Demetlerinin Kullanımı Ümit KAYA TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi İÇERİK Giriş Tarihçe Radyoterapide Kullanılan Yöntemler Avantajlar Vücuttaki Kullanım Yerleri Dünyadaki Durum Türkiyedeki Durum ve Maliyet Sonuç ve Öneriler Giriş Dünyada hergün binlerce insan doktorlardan ‘‘ KANSERSİNİZ!!!’’ kelimesini duyuyor. 2008 yılında 12.7 milyon yeni kanser vakası ortaya çıktı. ‘The International Agency for Research on Cancer’ in öngürüsüne göre 2030 yılında 21.4 milyon yeni kanser vakasının ortaya çıkacağını ve 13.2 milyon insanın bu sebepten ölebileceğini öngörüyor. Tedavi Yöntemleri ve Zararları Kemoterapi Vücudu kontollü olarak zehirliyor. Kötü yan etkilere sahip Saçların dökülmesi. Bulantı. Sindirim sistemine zarar. Ameliyat İnvaziv (Dokulara yayılma). Kritik bölgelere zarar verilme riski. Yara izi. Yan etki; prostat kanseri ameliyatı sonrası iktidarsızlık ve idrar tutamama. RadyoTerapi Yöntemleri X-Işını Gamma-Işını Ortak olarak dezavantajları sağlıklı dokulara büyük ölçüde zarar. HADRON TERAPİ HADRON TERAPİ NEDİR? Hadron Terapi, kanserli hücreleri yok etmek üzere geliştirilmiş bir radyoterapi yöntemidir. Diğer radyoterapi yöntemlerinden farklı olarak bu tedavi yönteminde güçlü etkileşime giren parçacıklar ve iyonlar kullanılmaktadır. Proton, nötron ve iyon (C, Ar, Si, He..) demetleri. Proton: 2 adet up 1 adet down kuark. Nötron: 2 adet down 1 adet up kuark. u, d Karbon iyonu (6p+6n) Radyoterapide Kullanılan Yöntemler Kullanılan en yaygın yöntem X-ışını tedavisi fakat sağlıklı doku büyük ölçüde etkilenmekte. Hadron Terapi yönteminde en yaygın kullanılan proton ve karbon. Proton ve Karbon iyi bir balistiğe sahip. Çalışma Prensibi Çalışma Prensibi Hadron demeti kanserli bölge üzerine gönderilir. Enerjinin büyük kısmının kanserli bölgede bırakılması sağlanır. Amaç demetin gönderildiği doğrultuda sağlıklı bölgenin tahribatını en düşük seviyede tutmak. Hadron Demeti Hedef bölge Tarihçe İlk olarak 1946 yılında R.R. Wilson proton demetlerinin bu terapi yöntemi için kullanılmasını önerdi. Öncü tedavi merkezi Lawrence Berkeley Ulusal Labaratuarı’nda 1954 yılından 1974 yılına kadar yaklaşık 1000 hasta tedavi edildi. Bu tedavi sırasında p, α, Ne, C, Si, ve Ar demetleri kullanıldı. Proton vs Karbon Proton vs Karbon X-Işını : İyi ? Proton Terapi : Daha Karbon Terapi : İyi En İyi Tedavi süresi daha az. Daha az yıpranma ve stres. Önemli dokulara olabildiğince daha az zarar. Proton vs Karbon Proton Terapi Karbon Terapi 4 odalı bir tedavi merkezi için yılda 900 hasta. Hızlandırıcı maliyeti düşük. 20 M Avro. Tedavi süresi uzun. 4 odalı bir tedavi merkezi için yılda 3600 hasta. Hızlandırıcı maliyeti yüksek. 40 M Avro. Tedavi süresi kısa. BİR HASTA İÇİN TEDAVİ MALİYETİ AYNI ; 50000$ . Avantajlar Hadron Terapi yönteminde kullanılan yüklü parçacıklar ve iyonlar belirli bir derinlikte enerjilerinin büyük bir kısmını bırakırlar. Hedeflenen kanserli bölgeyi en iyi şekilde yok etme ve sağlıklı dokuyu olabildiğince koruma avantajı sağlar. Vücuttaki Kullanım Yerleri TÜM VÜCUT. Proton Terapi’de beyin tümörleri, prostat kanseri, baş ve boyun tümörleri, omurga yakını tümörler, çocuk tümörleri, akciğer tümörleri, mide ve bağırsak kanserleri, göz tümörleri tedavi edilir. Karbon Terapi’de Proton Terapi’dekilere ek olarak kalın bağırsak, akciğer, karaciğer, pankreas, rahim, yutak kanserlerinin tedavisi etkin olarak yapılabiliyor. Dünyadaki Durum Dünya üzerinde bugün çalışır durumda 39 adet ve yapım aşamasında olan 25 adet (18 Ocak 2013) Hadron Terapi merkezi bulunmaktadır. Amerika’da 10 adet çalışmakta olan, 7 adet yapım aşamasında, 2 adet geliştirilen Proton Terapi Merkezi var. Büyük İşbirlikleri. Dünyadaki Durum 1961 yılından 2001 yılına kadar toplam 9.166 hasta proton demetleriyle tedavi edildi. Gelişmiş ülkelerde 2000 yılına kadar toplam 16 Hadron Terapi merkezi inşa edilmiştir. 2010 yılında 26 Hadron Terapi merkezi. 19.790 hasta tedavi edildi. 2011 yılının sonuna gelindiğinde 77.191 hasta tedavi edildi. Mart 2012 sonunda sayı 96.537. Tedavi Merkezleri ve Tedavi Edilen Hasta 120 100 80 Tedavi Merkezi Sayısı 60 Tedavi Edilen Hasta Sayısı x 1000 40 20 0 2001 2010 2013 Amerika Dışındaki Mevcut Hadron Terapi Merkezlerinden Bazıları Enstitü/Hastane Tesis Adı Yer Başlangıç Yılı Toplam Hasta Tedavi Edilen Max. Enerji Hastalık (MeV/u) 230(He) 430(C,N,O) NIRS HIMAC Chiba Japonya 1994- 7331 Tüm vücut Ocak 2013 500(Fe) 600(Ne) 650(Ar) 800(Si) Petersburg Proton St Petersburg Therapy Center Rusia 1386 1975- 1000(p) Aralık 2012 Deri, kemik, IMP HIRFL Lanzhou 2006- Çin University Hospital Heidelberg 159 yumuşak doku, baş Aralık 2011 ve boyun, 400(H) Heidelberg HIT Almanya 2009- 1232 430(C) Aralık 2012 CNAO CNAO Pavia Italya 2011 53 Kasım 2012 Tüm vücut 250(p) 400(C) Amerika Dışındaki Yapım Aşamasında Olan Hadron Terapi Merkezlerinden Bazıları Enstitü/Hastane Planlanan Öngörülen Yıllık Tedavi Edilecek Max. Enerji Toplam Hasta Hastalık (MeV/u) Tüm vücut 430(p,C) Tesis Adı Yer Başlangıç Yılı PTC Marburg Marburg 2013 UKGM Almanya AtreP Trento 2013 230(p) İtalya 430(C) Shangai Fudan University Skandion Clinic 2014 1000 Tüm vücut 250(p) Çin Uppsala Uppsala 2013 230(p) İsveç Wiener Neustadt EBG MedAustron Ltd. Kanawaga Cancer Center MedAustron Austria 2015 1200 Tüm vücut 430(p,C) Kanawaga 2015 880 Tüm vücut 400 (C) Japonya Centre Antoine Nice Lacassagne Fransa 2014 230(p) Türkiyedeki Durum ve Maliyet Henüz bir Hadron Terapi merkezi yok. 200 MeV enerjili bir proton hızlandırıcısının maliyeti 20 M Avro ve oluşturulacak her bir tedavi odasının maliyeti yaklaşık 10-12 M Avro civarındadır. Ortalama 3-4 odalı bir merkez oluyor. Toplam maliyet 50-70 M Avro arasında. Kurulabilecek tesisin temsili yapısı. Sonuç ve Öneriler Hayatın her alanında önem taşıyan hızlandırıcı teknolojisinin ülkemizde kullanılmaya başlaması büyük önem taşımaktadır. Hadron Terapi’nin gün geçtikçe yaygınlaştığı açıkça görülmektedir. Hükümetimizin 2023 vizyonu çerçevesine, kanser tedavisi açısından önem taşıyan Hadron Terapi merkezi konusunu dahil etmesi gelişmiş ülkeler standardında olabilmek açısından önem taşımaktadır. Tesis bölgede tek ve diğer ülkelere öncülük etmesi açısından önemlidir. Bu tip bir tesisin ülkemizde olması sağlık turizmi açısından da önem taşımaktadır. TEŞEKKÜRLER