ANATOMİYE GİRİŞ ANATOMİYE GİRİŞ Anatominin Tanımı: İnsan vücudunun normal şekil ve yapısını, vücudu oluşturan yapı ve organların birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu yapıların çalışma şeklini inceleyen bilim dalıdır. ANATOMİ 1) Makroskopik Anatomi 2) Mikroskobik Anatomi • Makroskopik Anatomi: İnsan vücudunun çıplak gözle incelenmesi sonucu ortaya çıkmış bir anatomidir. Bu düzeyde insan vücudunun bütün sistemleri ve sistemleri oluşturan organlar incelenebilir. • Makroskobik Anatominin Alt Dalları • • • • • 1. Sistematik Anatomi 2. Topogrofik Anatomi 3. Fonksiyonel Anatomi 4. Radyolojik Anatomi 5. Gelişim Anatomisi • Sistemik Anatomi: İnsan vücudunun, organ gruplarına, sistemlerine göre incelendiği anatomi çeşididir. Sistemik anatomi en çok kullanılan anatomi öğretim çeşididir. • Topografik Anatomi: İnsan vücudunun bölüm ve bölümlere ayrılması sonucu ortaya çıkmış anatomi olup, bölgelerdeki oluşumlar hangi sisteme ait olurlarsa olsunlar kat kat bir düzen içinde incelenirler. Bu bölümde klinik anatomi, uygulamalı anatomi, cerrahi anatomi alt dalları vardır. • Fonksiyonel Anatomi: Doku ve organların çalışmalarını fonksiyonel bir bütünlük içinde ele alır. •Radyolojik Anatomi: Bilgisayarlı tomografi, ultrasound, manyetik rezonanas görüntüleme gibi teknik cihazlarla insan vücudunun kesitsel incelenmesi •Gelişim Anatomisi: İnsan’ın zigot aşamasından başlayarak ölümüne kadar oluşum, yapı, şekil ve büyüklüğünü konu edinen anatomi’dir. •Mikroskobik Anatomi: Çıplak gözle ve büyüteçle görülemeyen hücre ve dokuların mikroskopla incelenmesi sonucu ortaya çıkmış anatomidir. •Mikroskobik anatominin dokuları inceleyen alt dalına HİSTOLOJİ, hücreleri inceleyen alt dalına SİTOLOJİ denir. ANATOMİK TERİMLER • Anatomide kullanılan tanımlayıcı sözcükler Latince ya da Grekçe orijinlidirler. Bu terimler Nomina Anatomica adı verilen bir kitapta toplanmış ve bütün dünyada aynı isimlendirmeler kullanılması sağlanmıştır. NORMAL ANATOMİK DURUŞ DÜZLEMLER VE EKSENLER • İnsan vücudundaki tüm tarifeler geçirilen tasarılı planlar, organ ve oluşumların konumları ile birbirleri ile ilişkileri, ekstremiteler veya bir bölümünün hareket bölümünün belirlenmesi NORMAL ANATOMİK POZİSYONDA duran bir kişiye göre yapılır. Ayakta dik duran yüzü öne dönük, gözleri ile karşıya bakan, kolları yanlara sarkık, avuç içleri öne bakan, ayakları bitişik bir şekilde duran kişinin pozisyonuna NORMAL ANATOMİK DURUŞ denir. Anatomik Duruş Pozisyonu TASARILI ANATOMİK DÜZLEMLER 1 Planum Medianum 2 Planum Sagittale 3 Planum Coronale (Frontale) 4 Planum Transversum (Horizontale) Planum Medianum (Orta Düzlem): Özel bir sagittal plan olup, linea mediana anterior et posterior’dan geçerek vücudu sağ-sol iki eşit yarıma böler. Planum Sagittale: Planum medianum’a paralel geçirilen planlar için kullanılan ortak terimdir. Planum paramedianum vücudu sağ ve sol olmak üzere iki parçaya böler fakat parçalar eşit değildir. Planum Coronale (Frontale): Dik bir düzlem olup, sağdan sola soldan sağa doğru sagittal düzlemlere dik açı yapacak şekilde geçer, herhangi bir coronal düzlem vücudu ön ve arka olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır. Planum Transversum (Horizontale): Vücudun herhangi bir düzeyinde yere paralel olarak geçirilen düzlemdir. Bu düzlem vücudu üst ve alt eşit olmayan iki parçaya böler. Eksenler • Dikey Eksen (Axis Verticalis): Tepe kısmından ayak tabanına inen eksen • Yatay Eksen (Axis Transversalis): Yere paralel olarak uzanan eksen • Ön-arka Yatay Eksen (Axis Sagittalis): Önden arkaya arkadan öne yere paralel uzanan eksen GENEL TERİMLER Anterior Posterior Superior Inferior Medialis Lateralis Intermedius Internus Externus Proximalis Distalis Ön Arka Üst Alt İç yanda Dış yanda İki oluşumun arasında İçeride Dışarıda Gövdeye yakın Gövdeden uzak Superficialis Profundus Horizontalis Verticalis Periphericus Centralis Basilaris Apicalis Yüzeyel Derin Yatay Dikey Merkezden uzak Merkeze yakın Taban ile ilgili Tepe ile ilgili KEMİK TERİMLERİ Apex Basis Canalis Canaliculus Caput Capitulum Corpus Crista Facies Tepe Taban Kanal Kanalcık Baş Başçık Gövde İbik Yüzey KEMİK TERİMLERİ Fissura Foramen Fossa Fovea Lamina Linea Margo Meatus Os Pars Yarık Delik Çukur Çukur Yaprak Çizgi Kenar Yol Kemik Parça KEMİK TERİMLERİ Porus Processus Ramus Septum Sinus Spina Sulcus Trochlea Tuberculum Tuberositas Ağız, delik Çıkıntı Dal Bölme Boşluk Diken Oluk Makara Tümsekçik Pütürüklü çıkıntı HAREKET TERİMLERİ Abduction Orta hattan uzaklaşmak Adduction Orta hatta yaklaşmak Flexion Bükmek Extention Germek Dorsiflexion Ayağı ayak sırtına doğru bükmek Circumdiction Fleksion, ekstension, abduction, adduction, hareketlerinin birleşimi HAREKET TERİMLERİ Supination Dış yana döndürmek (elde) Pronation İç yana döndürmek (elde) Rotation Döndürmek İnversion Ayak tabanın döndürülmesi Eversion Ayak tabanın uzaklaşması orta orta düzleme düzlemden VÜCUT BÖLGELERİ 1. Baş: Caput 2. Boyun: Collum 3. Gövde: Truncus; üç kısımdan meydana gelir. Thorax (göğüs kafesi), abdomen (karın) ve pelvis (leğen). 4. Üst Taraf: Membrum superius. Dört kısımdan meydana gelir. Omos (omuz) brachium (kol), antebrachium (ön kol) ve manus (el). 5. Alt Taraf: Membrum inferius. Dört kısımdan meydana gelir.Gluteus (kalça) femur (uyluk), crus (bacak) ve pes (ayak). BAŞ, BOYUN VE THORAX ABDOMEN PELVIS MEMBRUM SUPERIUS-INFERIUS İNSAN VÜCUDUNUN BOŞLUKLARI • İnsan vücudundaki iç organlar vücut boşlukları içerisinde yer almıştır. Bu boşluklardan biri dorsal diğeri ventral olarak konumlanmıştır. • Dorsal Boşluk: Birbirleri ile bağlantılı cavitas crani ve canalis vertebralis denen iki kısımdan oluşur. • Ventral Boşluk: Cavitas thoracis, cavitas abdominis ve cavitas pelvis denen bölümlerden oluşur. • Cavitas Thoracis’te; Akciğer Kalp, Timus, Yemek borusu, Soluk borusu Büyük damarlar, Duc. thoracicus, N. vagus, ve n. phrenicus bulunur. • Cavitas Abdominis’te Mide Barsak Karaciğer Safra kesesi Dalak Pankreas Böbrek ve böbrek üstü bezleri Aorta abdominis bulunur • Cavitas Pelvis’te İdrar kesesi İç genital organlar İnce barsak kıvrımları Rektum bulunur. Kemik, Eklem ve Kaslar Bu sistem içerisinde kemikler vücudun iskeletini meydana getirirler. Ayrıca kaslar için tutunma yeri sağlarlar ve bir kaldıraç gibi görev yaparak hareketin ortaya çıkmasına yardımcı olurlar. İnsan vücudundaki kemikler eklemler aracılığı ile birbirlerine bağlanırlar. Kaslar ise iskelet sisteminin aktif elemanlarıdır ve iskelet kasları istemli hareketlerin ortaya çıkmasını sağlarlar. KEMİKLER • Kemiğin 1/3’ini organik kısım yani kemik hücreleri ve ilgili yapılar, 2/3’sini ise inorganik elementler meydana getirir. Bu elementler başta kalsiyum bileşikleri olmak üzere, potasyum, fosfor ve demir gibi elementlerdir. • Kemikleri dıştan periosteum denilen kemik zarı sarar. Kemiğin genel özellikleri • • • • • • periosteum kompakt kemik süngerimsi kemik cavum ossis Sarı kemik iliği kırmızı kemik iliği Şekillerine göre kemikler Uzun kemikler ( ossa longa): humerus (kol kemiği) Kısa kemikler (ossa breve): phalanxlar (parmak kemiği) Yassı kemikler (ossa plana): scapula (kürek kemiği) Düzensiz kemikler (ossa irregularia): vertebra (omur) Susamsı kemikler (ossa sesomoidea): patella (diz kapağı kemiği) Havalı Kemikler (ossa pneumonotica): Os temporale İSKELET SİSTEMİ • İnsan vücudunda erişkinlik öncesi dönemde 213, erişkinlik döneminde ise 206 tane kemik bulunmaktadır. Bu kemikler birbirleri ile eklem yapmak sureti ile iskelet sistemini meydana getirirler. İskeletin Görevleri a) Vücudumuza şekil verir. b) Kas ve bağ yapılarının tutunmasına yarar. Bu sayede kaldıraç gibi görev yaparak hareketin ortaya çıkmasında yardımcı olur. c) İç organların korunması ve tutunmalarına yarar. d) Mineral ve yağ deposudurlar. e) Kemikler içerisinde bulunan boşluklarda kemik iliği vardır. Bu yapı ise kanın şekilli elemanlarının üretildiği yerdir. İSKELET SİSTEMİ