Fransa Soydaş Politikasında Fransızcanın Ekonomik Getirileri

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi
The Journal of International Social Research
Cilt: 8
Sayı: 39
Ağustos 2015
Volume: 8 Issue: 39
August 2015
www.sosyalarastirmalar.com
Issn: 1307-9581
FRANSA SOYDAŞ POLİTİKASINDA FRANSIZCANIN EKONOMİK GETİRİLERİ: “EKONOMİK
FRANCOPHONIE” PROJESİ
ECONOMIC RETURNS OF FRENCH LANGUAGE IN COMPATRIOT POLICY: "ECONOMIC
FRANCOPHONIE" PROJECT
Jale AKHUNDOVA•
Öz
Bu çalışmada uluslararası alanda diplomatik ilişkilerinin yanında, sahip olduğu tarihi-kültürel-milli değerlerle daha iyi
ilişkiler tesis ederek uluslararası alanda daha güçlü halde bulunmayı arzu eden bir ülke olarak Fransa’nın yürüttüğü kamu diplomasi
politikaları incelenmiştir. Bu kapsamda, ülkenin özellikle eski sömürge ülkelerde orta ve uzun vadede ekonomik avantajları
oluşturacak strateji ve politikaları ele alınmıştır. Çalışmanın nihai amacı, Fransa’nın söz konusu alandaki politika özelliklerini ortaya
çıkararak, bu alanda hem teorik hem de pratikteki mevcut ve gelecek çalışmalara katkı sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Yumuşak Güç, Francophonie, Kamu Diplomasisi, Soydaş Politikaları, Diaspora.
Abstract
In this study, in addition to the international diplomatic relations, relevant public diplomacy policies of France desiring to be
much more stronger in the international sphere by establishing better relations with its historical-cultural-national values were
exemined. In this context, specially strategies and policies focused on creation new economic opportunities and advantages in the past
colonial regions are discussed. The ultimate goal of the study, is to reveal the international experience of France in relevant area and to
contribute both theoretically and practically conducted current and future workings.
Keywords: Soft Power, Francophonie, Public Diplomacy, Compatriots Policies, Diaspora.
GİRİŞ
Özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde bilgi, iletişim ve haberleşme alanlarında yaşanan hızlı
gelişmeler ve teknolojik devrim, uluslararası arenada ortaya çıkan yeni aktörler, uluslararası alandaki
ilişkilerin, meşruiyetin sağlanması ve etkileme yöntemlerinin önemini artırmıştır. Söz konusu yeni dönemde
dünya kamuoyunun oluşumu ve etkilenmesinde devlet dışı aktörlerin rolünün arttığı görülmektedir.
Dolayısıyla, bu şartlarda devletlerarası ikili ve çoklu ilişkilerin yanı sıra, sistemin çeşitli aktörleri arasındaki
ilişkilerin de önemi artmaya başlamıştır.
Konunun öneminden yola çıkarak, ülkelerin dış politikalarında söz konusu görüşlerin olumlu yönde
oluşması ve gelişmesine yönelik de stratejiler geliştirilmeye başlanmıştır. Özellikle de Soğuk Savaş
sonrasında değişen güç ve güvenlik anlayışı insan faktörünün altını çizmiş, bu durum da devletlerin
güvenlik politikalarını inşa ederken askeri güce olduğu kadar “yumuşak güç” araçlarını dikkate almaları
hususunu ön plana çıkarmıştır. Bugün artık pek çok ülke, dünya kamuoyunda olumlu bir algı
oluşturabilmek için çeşitli “yumuşak güç” araçlarını etkin bir şekilde kullanmaktadır.
Bu çalışmada uluslararası alanda diplomatik ilişkilerinin yanında, sahip olduğu tarihi-kültürel-milli
değerlerle daha iyi ilişkiler tesis ederek uluslararası alanda daha güçlü halde bulunmayı arzu eden ülkelerin
yürüttükleri kamu diplomasi politikaları incelenmiştir. Söz konusu politikalar ülkelerin yurt dışında genel
olarak da dünya kamuoyunda kendi pozitif imajının kurulması, soydaşlara destek, ülke çıkarlarının öne
sürülmesi, dilinin, kültürünün, biliminin, eğitiminin bütün dünyada yaygınlaştırılması yönünde yoğun
faaliyetin gerçekleştirilmesi ve diğer çalışmalarıyla yürütülebilmektedir. Bu kapsamda özellikle eski
sömürge ülkelerde orta ve uzun vadede ekonomik avantajları oluşturacak strateji ve politikaları ele
alınmıştır. Çalışmada, Francophonie olgusu, kapsamı, içeriği ile ilgili bilgi verildikten sonra, Fransa’nın
özellikle ekonomik getiri odaklı politika ve stratejileri ve bunları gerçekleştiren kurum ve kuruluşlar
incelenerek konunun içeriğine dair açıklama ve tartışmaya yer verilecektir. Çalışmanın nihai amacı,
Fransa’nın söz konusu alandaki politika özelliklerini ortaya çıkararak, bu alanda hem teorik hem de
pratikteki mevcut ve gelecek çalışmalara katkı sağlamaktır.
•
Dr., axundova_jale@yahoo.com
- 271 -
“FRANCOPHONIE” Projesi ve İçeriği
Fransızca “Francophonie” (Fransız dilli) ismi altında yürütülen politika Fransa ve eski sömürge
ülkelerindeki, aynı şekilde Fransızların yoğunlukla yaşadığı bölgelerdeki topluluklar arasında dayanışmayı
sağlamak amacı gütmektedir.1 “Francophonie” kelimesini coğrafyacı Onesime Reclus, 1880 yılında,
Fransızcayı kullanan ülke ve topluluklara referans yapılması için önermiştir.2 Burada “Fransız dilli” ya da
“Francophone” olgusu; Fransızcanın ana dili ya da geleneksel dil olduğu ülkeler; Nüfusunun önemli kısmı
Fransızca olan ülkeler; Fransız dili ya da kültürü ile önemli bağları olan topluluk ve ya ülkeleri
kapsamaktadır.3
Fransa dışında 2 milyonu aşkın Fransız vatandaşı yaşamaktadır. Fakat Fransız diaspora ve
soydaşlığı milyonları ifade etmektedir. Fransız soydaş ya da topluluğu politikasında kendine özgü olup
dikkat çeken husus, soydaşlık bağının dil üzerinden kabul edilmesidir. Zira ülkenin Dışişleri Bakanlığı ve de
diğer kamu diplomasisi kuruluşlarının resmi web sitesinde “Dünyada Fransızca”, “Fransız Dilli Olmak”,
“Francophone”luk, “Fransızcayı Öğrenmek” ve dile vurgu yapan birçok benzer referansa rastlanabilir.4
Zaten Fransa, özellikle büyükelçilik-konsolosluk-kültür müşavirlikleri ve merkezleri aracılığıyla
kendi dilinin öğretilmesini ve öğrenilmesini tüm dünyada en iyi organize eden ve bu işte en ilgili olan
ülkelerden birisidir. Fransa’yı sahiplenmeyi ve “Fransız soydaşlığını” Fransızcayı bilme ve kullanma kriteri
üzerinden algıladığını dikkate alırsak, devletin bu dilin kullanıcılarını tüm dünyada artırmak isteğinin hangi
amaçları güttüğünü tahmin etmek zor değildir. Dünyada 200 milyonu aşkın Fransızca konuşan nüfus vardır.
Fransa bunların 30 milyonunu diaspora olarak tanımlamaktadır.5
Diğer yandan, Fransa siyasi çevreleri ve aydınları tarafından “amerikan ve ya anglosakson
hegemonyası” olarak nitelendirilen olguya karşı “kültürel çoğulculuk” yaklaşımı ortaya atılmıştır. Buna
göre, hem ekonomik, hem kültürel, hem diplomatik-siyasi alanlardaki ilişkilerde tüm dünyada tek merkezli
değil, çoğulcu bir yaklaşımın benimsenmesi gerekmektedir. Bu yaklaşım, aynı zamanda Anglosakson odaklı
ve alternatifsiz olarak görünen dünyada “Francophone mirasın” yaygınlaştırılması için zemin hazırlama
çabası olarak da değerlendirlebilir.6
Fransız Anayasasının 87. Maddesinde; “Fransa, Fransızcayı paylaşan ülke ve topluluklarla
dayanışma ve işbirliğinin geliştirilmesiyle ilgilenir” İbaresi yer almaktadır.7 Fransa Cumhurbaşkanı
Francophonie politikasının gerçekleştirilmesini sağlayan en yüksek makamdır. Bunun yanı sıra
Cumhurbaşkanının Francophonie Özel temsilcisi de vardır ki, o bu alandaki temel kuruluşların faaliyetini
kontrol etmektedir. Bunun yanı sıra, ülkede Başbakanlığa bağlı Fransız Dili Yüksek Konseyi faaliyet
göstermekte ve yurtdışında dilin yaygınlaşmasını sağlamaktadır. Ayrıca, Dış İşleri Bakanlığında
Francophonie Konularıyla ilgilenen Departman bulunmaktadır.8 Dış İşleri Bakanlığı ve Kültür ve İletişim
Bakanlıklarının nezdinde çalışan Fransa Enstitüsü yurtdışındaki Fransız oluşum ve kuruluşlarının
yaygınlaşması ve faaliyetini sağlamaktadır.
Dünyadaki Fransız dernek ve kulüplerini bir araya getiren Francophone Dostluk ve Bağlantı
Derneği (AFAL) faaliyettedir. Ayrıca, Fransız öğretmenlerini organize eden uluslararası Fransız
öğretmenleri Federasyonu da etkin bir şekilde çalışmaktadır.
“FRANCOPHONIE” KURUM VE POLİTİKALARI
Uluslararası Francophone Teşkilatı
“Francophonie” söylem ya da politikasını yürüten temel kuruluş – Uluslararası Francophone
Teşkilatı’dır (Organisation Internationale de la Francophonie - OIF). Kültürel ve Teknik İşbirliği Ajansı’nı
kuran Anlaşma, 1970 yılında 21 ülke tarafından Afrikalı başkanların liderliğinde imzalanmıştır. Amacı;
Fransız dil ve kültürünün geliştirilmesi ve dünyada yaygınlaştırılmasıdır. Bu Ajans sonradan, 1998’de
Devletlerarası Francophone Ajansı’na çevrilmiştir. 2005’de, Francophone Tüzüğü’nün kabul edilmesiyle isim
Uluslararası Francophone Teşkilatı şeklinde değiştirilmiştir.9
Söz konusu teşkilat, 1970 yılında kurulmuş olup, sloganı “eşitlik, tamamlayıcılık, dayanışma”dır.10
İlk başta sadece kuzey Fransız dilli ülkelerin küçük kulübü olarak kurulan teşkilat, sonradan onlarca dalı
1
Le Message Culturel De La France Et La Vocation Interculturelle De La Francophonie (2009). Conseil Économique, Social Et Environnemental,
s.9
2
Introduction Aux Francophonies (2007). https://is.muni.cz/el/1421/podzim2007/FJIB502/um/Introduction_aux_francophonies.pdf
(Erişim:08.07.2015) s.1
3
Pierre J. Dumont (2001). L’Interculturel Dans L’Espace Francophone, Paris, p. 14.
4
Francophonie Et Langue Française, http://www.diplomatie.gouv.fr/ (Erişim:05.07.2015)
5
La Diaspora Française, Nouvel Acteur De La Diplomatie? (2015). http://www.lemonde.fr/idees/article/2015/03/17/la-diaspora-francaise-nouvelacteur-de-la-diplomatie_4594826_3232.html#1U7m6ZtfwybPVp0p.99 (Erişim: 05.07.2015)
6
Okabe M. Yoshiyuki (2005-2007). La Diversité Culturelle La Diplomatie Française Au Sein De l’UNESCO, ENA, s. 14
7
Constitution de la République Française, http://www.assemblee-nationale.fr/connaissance/constitution.asp (Erişim:06.07.2015)
8
La Composition Du Gouvernement (2015). http://www.gouvernement.fr/ (Erişim: 06.07.2015)
9
Charte De la Francophonie, http://www.francophonie.org/IMG/pdf/charte_francophonie.pdf (Erişim: 06.07.2015) s.1
10
“L’Identite Francophone dans la Mondialisation” (2008). Cellule de Reflexion Strategique de la Francophonie, s.8
- 272 -
kurulmuş olup, günümüzde Fransız dil ve kültürünü her hangi düzeyde benimseyen ülke ve topluluklarla
kültür, bilim, ekonomi, adalet ve barış alanlarında işbirliğini gerçekleştiren bir kuruluşa dönüşmüştür.
Teşkilatta 63 devlet tam, 3 devlet taraftaş, 19 devlet ise gözlemci üye olarak yer almaktadır. Burada dikkat
çeken hususlardan birisi de, söz konusu devletlerde Fransızcanın çoğunluk nüfusun dili olmamasıdır, zaten
üyelik için temel kriter de ülkede tarihten kaynaklanan Fransız kültür unsurlarının devam ediyor olması
olarak gösterilmektedir. “Francophonie Tüzüğü” 2005 yılında Antananarivo’daki Zirve toplantısında kabul
edilmiştir. 2004 yılında ise 2004-2014 yıllarını kapsayan Strateji Belgesi yürürlüğe girmiş ve Teşkilat’ın
önünde 4 temel misyon belirlenmiştir:
Fransız Dili ve Kültürünün Desteklenmesi;
Barış, Demokrasi ve İnsan Haklarının Desteklenmesi;
Eğitim ve Kurslar, Yüksek Öğrenim ve Bilimsel Araştırmaların Desteklenmesi;
İstikrarlı Gelişim İçin İşbirliğinin Geliştirilmesi.11
1997-2002 yılları arasında Genel Sekreterliğini B. Boutros Ghali’nin (Mısır) yaptığı teşkilatta aynı
görev, 2003’den beri Abdou Diouf (Senegal’in eski Cumhurbaşkanı) tarafından ifa edilmektedir. Teşkilatın 3
temel organı vardır: Zirveler (2 senede bir kez ve tüm üye ülke başkanlarının katılımıyla), Bakanlar
Konferansları ve Daimi Konsey. Uluslararası Francophone Teşkilatı Zirve toplantılarında alınan kararlar
çerçevesinde “Fransız dilli dünyanın” meseleleri, insan hakları, uluslararası politika, dünya ekonomisi,
eğitim, kültür ve demokrasi konularında çalışmakta ve üye katkılarıyla finanse edilmektedir. Bunun yanı
sıra, özel ve kamusal kuruluş ve partnerlerden de mali destek alabilmektedir.12 Uluslararası Francophone
Teşkilatı’nın faaliyetinde dikkat çeken hususlardan birisi; insan hak ve özgürlükleri, demokrasi ve diğer
politik konularda kendini “yetkili ve görevli bulması” ve de özellikle üye ülkelerde kalkınma ve ekonomik
refahın geliştirilmesi konularıyla ilgilenerek, buralardaki doğal kaynakların “rasyonel kullanılması için”
çabalamasıdır.
Zirve toplantıları 1986 yılından beri Fransa, Kanada, Senegal, Moritanya, Benin, Vietnam, Lübnan,
Burkino-Faso, Romanya, İsviçre, Kongo ve Senegal’de gerçekleştirilmiştir.13 Zirve görüşmeleri çerçevesinde
üye ülkeler Fransızcanın gelişimi ve yaygınlaştırılması için “Dil Paktları” da imzalamışlar.
Bakanlar Konferansları üyelerin dışişleri ve ya Francophone işleri bakanlarını toplamaktadır. Daimi
Konsey ise Uluslararası Francophone Teşkilatının Genel Sekreteri başkanlığında üye ülkelerin elçilerinin
katılımıyla faaliyet göstermektedir. Francophonie Ajansı Genel Sekreter başkanlığında icra ofisi niteliğinde
olup, Paris’te baş ofisi, Gabon, Togo ve Vietnam’da ise bölgesel ofisleri bulunmaktadır.
Uluslararası Francophone Teşkilatı’nın kendi faaliyetini gerçekleştirdiği aracı kuruluşlar arasında
beş temel kuruluş; Francophonie Üniversiteler Ajansı, TV5 Monde (TV5 Dünya), Uluslararası Francophone
Yerel (Belediye) Başkanları Derneği, Uluslararası Teşilatların Francophone Yetkilileri Derneği, İskenderiye
Senghor Üniversitesi yer almaktadır.14
Francophonie Üniversiteler Ajansı
Ajans, 1961 yılında kurulmuştur ve Afrika, Arap dünyası, Güney Doğu Asya, Merkezi ve Doğu
Avrupa, Karayibdeki akademik ve araştırma enstitülerini kapsamakta ve Fransızca bilim alanlarının gelişimi
ve konsolidasyonunu amaçlamaktadır.15
Francophonie Üniversiteler Ajansı, 98 ülkeden 784 kuruluşu bir araya getirmekte olup, dünyanın en
büyük üniversite birliklerinden birisidir. Dünyanın 5 kıtasından öğretim ya da araştırma dili Fransızca olan
yüksekokul ve araştırma kurumunu kapsayan ajansın faaliyetleri çerçevesinde, birçok ülkede (Bulgaristan,
Haiti, Laos, Maurice, Vietnam vs.) araştırmacı ve doktora öğrencileri burslu olarak yükseköğrenim
görmektedir.16
Uluslararası Teşkilatların Francophone Yetkilileri (Görevlileri) Ağı
Uluslararası Teşkilatların Francophone Yetkilileri (Görevlileri) Ağı – 2008 yılında kurulmuştur ve
Birleşmiş Milletler, Avrupa Komisyonu, Afrika Birliği gibi uluslararası teşkilatlarda çalışan ve Francophonie
üye ülkeleri kökenli memur ve yetkilileri bir araya getirmektedir. Amaç uluslararası teşkilatlarda
Fransızcayı desteklemek olup, her sene uluslararası örgütler çerçevesinde Fransız Dili Gününün
kutlanmasını da sağlamaktır.17
11
Organisation Internationale De Programme 2010-2013, http://www.francophonie.org/IMG/pdf/OIF_programme-2010-2013.pdf (Erişim:
07.07.2015), s.3
12
2010 yılında teşkilatın bütçesi 81 milyon Euro olmuştur. (La Domination Américaine, http://www.francophonieinnovation.org/
community/pg/pages/view/714/ (Erişim:08.05.2015)
13
XVe Sommet de la Francophonie (Dakar-Sénégal, 29-30 novembre 2014), http://www.francophonie.org/XVe-sommet-de-la-Francophonie.html
(Erişim:08.07.2015)
14
L'Organisation Internationale De La Francophonie, http://www.francophonie.org/-Les-operateurs-.html (Erişim:08.07.20152015)
15
L’Identite Francophone dans la Mondialisation. (2008) Cellule de Reflexion Strategique de la Francophonie, s.8
16
L’Agence Universitaire de la Francophonie (AUF), https://www.auf.org/auf/en-bref/ (Erişim: 07.07.2015)
17
Paul Drezet (2012). Les Enjeux De La Francophonıe: D’une Communauté De Langue À Une Communauté De Destin, s.5
- 273 -
Tv5 Fransız Dilli Uluslararası Televizyon
Francophonie projesinin yayılması için en önemli araçlardan biri olan ve Fransızca yayınlanan
kuruluşun aynı zamanda, 12 dile çevirisi de yapılmaktadır.18
Fransız Dilli Yerel Başkanların Uluslararası Derneği
1979 yılında Quebec’de Jacques Chirac’ın teşebbüsüyle kurulan bu yapı, 48 ülkeyi şehirlerin gelişimi
konusunda bir araya getirmektedir. Burada amaç; yerel yönetim faaliyetlerinde işbirliğini sağlamak, yerel
demokrasi, yerel halk ve yönetimlerin desteklenmesidir. Dernek; sağlık, kültür, gençlik, eğitim, kentsel
gelişim, seminer ve kurslar, belediye altyapıları alanlarında faaliyet göstermektedir.19
İskenderiye Senghor Üniversitesi
1989’da Afrika’nın kalkınması için Fransızca faaliyet gösteren bir üniversitenin kurulması gündeme
gelmiştir. Üniversite Fransız dilli ülkenin farklı kademelerindeki yöneticilerine proje yönetimi, mali yapılar,
çevre, beslenme sağlığı ve kültürel miras alanlarında lisansüstü eğitim vermektedir.20
Parlamenterler Meclisi
Parlamenterler Meclisi’nin amacı Fransız dilli toplulukların çıkarlarını temsil etmek olup, 77
parlamento ve parlamentolararası teşkilatı birleştirmektedir. Genel Sekreteri Fransız senatörü Jacques
Legendre’dir.21
Yurtdışı Fransızlar Birliği
1927 yılında kurulmuş olup, yurtdışındaki Fransızların maddi ve manevi çıkarlarının korunmasını
hedeflemektedir. Kuruluş, üyeliği bulunan Fransızlara ya da Fransız dillilere 100 ülkede gönüllü esaslarda
destek sağlayan 170 temsilciliye sahiptir. Bu teşkilat, bölgelerdeki soydaşların büyükelçilik, konsolosluk ve
Fransa devlet organlarına yönelen sözcüsüdür. Birliğin Meclisi, yurtdışındaki Fransızların danışma ve
temsilci organı olup, Dış ve Avrupa İşleri Bakanlığı başkanlığında 179 üyeden oluşmaktadır.22
Soydaşlar Alanında Eğitim Politikası
Dünyanın 90 ülkesinde 144 Fransız Kültür kuruluşu, 283 Fransız dernek ve ittifakları faaliyet
göstermektedir. Fransızcayı öğretme teşebbüsü kapsamında tüm dünyada 13 ülkede 110 milyon dil
öğrenicisi ve 850.000 öğretmen yer almaktadır. Bu çerçevede faaliyet gösteren Yurtdışı Fransızca Okulları
Ajansı, yurtdışında 252 Fransız okulunun faaliyetlerini koordine etmektedir. Fransa’da 250.000 uluslararası
öğrenci eğitim almaktadır. Ayrıca Fransa tüm dünyada 200 civarında sertifikalı kurs programlarını da teşkil
etmektedir.23
“Campus France (Fransa Kampüsü)” kuruluşu – Dış ve Avrupa İşleri Bakanlığı ve Eğitim Bakanlığı
nezdinde yurtdışında Fransızca bilimsel araştırma ve çalışmaların desteklenmesi, organizasyonu ve diğer
üniversitelerle işbirliklerinin yapılması yönünde faaliyet göstermektedir.24
Fransa’nın Kamu Diplomasisi Kapsamında Dil Politikaları
Fransa, Fransız dilinde görsel-işitsel yayın organlarının faaliyetini devletin önceliklerinden biri
olarak belirlemiştir ve günümüzde bu çerçevede TV5 ve RFI (Uluslararası Fransa Radyosu) faaliyet
göstermektedir. Ayrıca, Fransızca film ve belgesellerin yaygınlaştırılmasına da çalışılmaktadır. 264 milyon
insan söz konusu Fransızca yayın organlarına erişim imkanına sahiptir. Bunun yanı sıra, dünyanın 135
ülkesinde faaliyet gösteren 440 Fransız lisesinde 250.000 Fransız ve gayri-Fransız öğrenciye eğitim
verilmektedir. Bu çerçevede, özellikle hızla gelişen ekonomili ülkelerin (Çin, Hindistan, Brezilya, Meksika)
lisansüstü öğrencilerine ve akademik araştırmacılarına fırsatlar sağlamaya odaklanmaktadır.
Söz konusu alanda yürütülen bir diğer proje - “Ben İşimde Fransızca Kullanıyorum” – projesi
çerçevesinde dünyada Fransızca iş yapan ya da Fransızca konuşan iş adamlarının konferansları
gerçekleştirilmektedir. “Neden Fransızca Öğrenmeli?” sorusuna Uluslararası Francophone Teşkilatı’nın web
sitesinde detaylı açıklamalar getirilmektedir. Zira her bölge için Fransızcanın farklı önem arz ettiği
belirtilerek şöyle izah verilmektedir; “Kuzey Amerika için Fransızca – kültürel kimliği ifade etmektedir;
Sahra üstü Afrika için Fransızca – temel eğitime kapı aralamaktadır. Bu bölgede Fransız dili gelişme ve
modernliğin dilidir; Merkezi ve Doğu Avrupa için Fransızca – Avrupa’yla bütünleşme demektir, üç başkent
–Brüksel, Lüksemburg ve Strazburg’da Fransızca İngilizcenin yanı sıra ikinci bir resmi dildir, BM resmi
18
http://www.tv5monde.com/ (08.07.2015)
Association Internationale Des Maires Francophones, http://www.aimf.asso.fr/ (Erişim:08.07.2015)
Université Senghor d’Alexandrie, http://www.usenghor-francophonie.org/Index.html (Erişim:08.07.2015)
21
Assemblée Parlementaire de la Francophonie, http://apf.francophonie.org/ (Erişim:08.07.2015)
22
l'Union des Français de l'Etranger, http://www.ufe.org/ (Erişim:08.07.2015)
23
The
Foreign
Policy
of
France,
http://www.ambafrance-et.org/IMG/doc/The_Foreign_policy.doc?398/
8593e7294cafa7994128e43ddfcfd418479ef36d (Erişim:08.07.2015)
24
Campus France-The French National Agency For The Promotion Of Higher Education, International Student Services, And International Mobility,
www.campusfrance.org (Erişim:08.07.2015)
19
20
- 274 -
dilidir, Olimpik Komite’nin iki resmi dilinden biridir, posta servislerinin tek resmi dilidir ve Afrika
Birliği’nin tek resmi dilidir.”25
FRANSIZ “YAYILMACILIĞININ” EKONOMİK BOYUTLARI
Quebec Fransız Dili Yüksek Konseyi’nin26 hazırladığı “Fransız Dilinin ve Francophonie’nin
Ekonomik Getirileri: Francophone Olmak Tabi ki, Değerdir” isimli çalışmada, Fransız dilinde konuşan,
Francophonie Birliğinin üyesi olan, ya da burada sadece gözlemci olarak iştirak eden ülke ve toplumların
dünyadaki ekonomik ve kültürel konumu ve değeri analiz edilmiştir. Çalışmaya göre, 75 ülke bu sayede
uluslararası ekonomik, kültürel alanlarda önemli fırsat ve avantajlardan istifade etmektedir.27
2010 yılı verilerine göre, Francophonie Birliği üye ve gözlemci ülkeleri dünyada bu şekilde temsil
olunmuştur:28
Dünya gayri safi hasılasının %14’ü;
Dünya nüfusunun %14’ü;
Dünyadaki ticaret değişiminin %20’si;
Dünyadaki kültürel mal ve hizmetlerin değişiminin %11’i.
Çalışmada, Quebec, Fransa, Burkina-Faso, Cote D’Ivoire, Senegal gibi ülkelerin kültürel alandaki
ürün ve hizmet sektöründe Fransızcanın kullanımından kaynaklanarak sağlanan karların istatistiği
incelenmiştir. Buna göre, bu ülkeler Fransızca film, sinema, müzik vs. üretim yaptıklarından dolayı Fransa
ve diğer Francophone ülke piyasalarına kolaylıkla girebilmekte ve önemli kar elde etmektedirler. Ör.
Senegal, Doğu Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği Teşkilatı üyeleri arasında en çok kitap ihraç eden ülkedir
ve bu kitaplar Fransızcadan dolayı çok büyük bir coğrafyaya yayılabilmektedir.29
Genelde, bu yaklaşım kapsamında Fransızca bilme ve istihdam konusu ilişkilendirilmekte olup,
dilin iş arayanlar açısından işe girmede bir kolaylık ya da üstünlük sağladığı, iş ve firma sahipleri açısından
ise kar etme ve başarılı olma açısından önemli olduğuna vurgu yapılmaktadır. Neredeyse Fransızca konuşan
ya da Francophonie üyesi olan her ülke örneğinde konuyu istatistiksel verilere dayandıran analizlere göre,
Fransızca bilme şartı Francophone ve de eski sömürge ülkelerinde özel sektörde işe girmede uygulanan
olmazsa olmaz bir talep olmaktadır.30
Diğer yandan, Fransız ekonomik, kültürel ürün ve hizmet piyasasına girebilme fırsatının Hindistan,
Tanzanya, Endonezya ve Çin ülkeleri için de önemli maddi getiriler sağladığı düşünülmektedir.
Fransızcanın yaygınlaştırılması ve İngilizce kadar işlevselleştirilmesi için adımlar atılmakta olup, kolay
olması nedeniyle Fransız dilli ülkelerin iş dairelerine nüfuz eden İngilizce kelimeler yerine üretilmiş
Fransızca kelimelerin listesi oluşuturulmuş olup, bunların kullanımının teşvik edilmesi yönünde de
çalışmalar yapılmaktadır.31
Fransa’nın bu coğrafyadaki ekonomik vizyonu içerisinde değerlendirilen önemli hususlardan birisi
de, Fransa’nın Francophonie ülkelerinde meslek kazandırma politikalarıdır. Bu mesleki bilgiler eğitim
sırasında tamamiyle Fransızca öğretilmekte ve bu kişiler Fransızca iş yapmaya yönlendirilmektedir. Ör.
Francophonie Birliği’nin bunun için farklı alanlarda (teknoloji, mühendislik vb.) birtakım eğitici uzmanları
vardır. Ayrıca, bu mesleki eğitimler her ülkenin piyasa ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir. Profesyonel
eğitimler, özellikle bu ülkelerin gençleri açısından Fransız dilli dünyada daha serbest ve başarılı olma
fırsatını sağlamaktadır.
Başka bir kuruluş Kalkınma için Yatırımcılar Derneği olup, 1984 yılında mesleklerin Fransızca
öğrenilmesinin teşvik etdilmesi için kurulmuştur. 1988 yılından beri, 600.000 civarında katılımcı ağırlıklı
olarak ekonomi, işletme yönetimi alanlarında bu eğitimlerden yararlanmış ve daha sonra onlardan özellikle
Fransızca bu konularda çeşitli projeler sunulması istenmiştir. Bu çerçevede, bu kişiler Fransız iş dünyasında
faaliyet göstermeyi ve terminolojiyi öğrenmiş oluyorlar.32
Bunun yanı sıra, Fransızcanın ve ya Francophonie Birliği’ne üye ülkeler kendi aralarında da
birbirine her alanda yardımlarda bulunmaktadır. Ör. Belçika’nın kaynaklarını çoğunlukla Fransızcayı resmi
25
Le Françaıs Est Une Chance (2014). http://www.francophonie.org/IMG/pdf/oif-langue_francaise_2014.pdf, (Erişim:09.07.2015)
Bu Konsey, 1977 yılında Quebec’te Fransızcanın kullanımı, gelişimi konusunda ilgili Bakanlığa danışma hizmetleri vermek üzere kurulmuştur.
Fransa (1989) ve Belçika (1985) gibi Francophone ülkelerinde de aynı isimli konseyler vardır. Bu kurumlar, çalışma dili, eğitim,
göçmenlerin entegrasyonu ile ilgili çalışmalar yürütmektedir, enformasyon ve yeni teknolojiler, kamu yönetimi, bilim ve teknik bilgi vb. alanlarda
çalışmakta olup, hükümet Fransız dili ile ilgili tüm konularda bu konseylere danışmaktadır.
27
L’Impact Économique De La Langue Française Et De La Francophonie: Être Francophone? Une Valeur Sûre! (2012). Conseil Supérieur De La
Langue Française, Quebec, s.1
28
Le Françaıs Est Une Chance (2014). http://www.francophonie.org/IMG/pdf/oif-langue_francaise_2014.pdf (Erişim:09.07.2015), s.7
29
L’Impact Économique De La Langue Française Et De La Francophonie: Être Francophone? Une Valeur Sûre! (2012). Conseil Supérieur De La
Langue Française, Quebec, s.10
30
Le Françaıs Est Une Chance (2014). http://www.francophonie.org/IMG/pdf/oif-langue_francaise_2014.pdf (09.07.2015), s.7
31
La Langue Française Dans le Monde (2014). OIF, s.40
32
l’Association Française Des Investisseurs Pour La Croissance (AFIC), http://www.afic.asso.fr/ (09.07.2015)
26
- 275 -
ya da gayri resmi kullanan ülkelere yardım için ayırmaktadır. Bunun yanında, Fransız dilli dünyada en
yoğun ticari değişim ilişkileri içerisinde olan ülkeler Burkino-Faso, Mali ve Tunus olarak gösterilebilir.
“EKONOMİK FRANCOPHONIE” PROJESİ
Temelde kültürel (dil ve diğer ortak miras gibi) öğelere dayanan Francophonie olgusunun ekonomik
projeye dönüştürülmesi gerektiği görüşü bir takım çalışmalarda da yansımalarını bulmuştur. Bu kapsamda
değerlendirilebilecek olan, Eski Fransa Büyükelçisi Pierre Guidoni ve diğerleri tarafından “Francophonie
Ekonomik Engeller Karşısında” başlığı altında hazırlanan raporda, bir takım ülkelerde Fransızcanın
kullanılması ila Fransa’nın ekonomik gelişimi arasında ilişki kurulmuştur. Raporda Vietnam, Tayvan,
Belçika ve Afrika ülkelerinde Fransızca kullanımının Fransız yatırımları için elverişli ortam sağladığı, bu
anlamda Fransa’nın bu ülkelerde Fransız dilinin yaygınlaştırılması politikalarını izlemesi gerektiği
belirtilmektedir.33
Fransızcanın coğrafik, kültürel, dini, felsefi farklılıkları bir arada buluşturduğu, fakat bununla
birlikte maddi (ekonomik) ilişkiler için de fırsatlar sunduğu söylenebilir. Diğer yandan, ekonomik
faaliyetlerde kullanılması Fransızcanın gelişimi için de önemlidir. Başka sözle, Fransızca hem bu ülkeler hem
de Fransa için önemli bir yatırım olarak görülmektedir.
Diğer yandan, Fransızca konuşan ülkelerin (eski Fransız sömürgeleri de dahil) ekonomik işbirliği ve
yatırım alanlarında faaliyet gösteren kuruluşlarında önemli yatırım/ihale, lisans kararlarını veren
yetkililerin çoğu Fransızca konuşmaktadır. Ayrıca, 5 kıtayı da kapsayan Francophone ülkelerinin
nüfuslarının 150 milyon civarında olduğu da bilinmektedir. Fakat Fransızcayı ikinci, üçüncü dil olarak
öğrenenleri de bu sayıya katarsak, iki-üç kat fazla bir rakam alabiliriz. Bu hem de bu ülkelerde etkin bir
şekilde faaliyet gösteren Fransız Dil ve Kültür Merkezlerinin başarısı da sayılabilir. Bunun yanı sıra, bir
takım uluslararası ve bölgesel (ör., Afrika Birliği Teşkilatı) kuruluşlarda Fransız dili tek ve ya resmi dillerden
birisi olarak kullanılmaktadır. Fransızca kullanımı gibi ortak yanı olmakla birlikte, esasında birbirinden çok
farklı olan bu ülkeler Fransa için ekonomik anlamda tamamlayıcı ve sinerji yaratabilecek niteliğe
sahiptirler.34
Aynı zamanda, dünyadaki eğilimlerin de, Fransızca “lehine gelişmekte olduğu” söylenebilir. Zira
Vietnam gibi ülkelerin yanı sıra, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelerde de “Francophone”laşma eğilimleri
artmaktadır (Fransızcanın kullanımı yaygınlaşmaktadır).35 Bunun yanı sıra, örneğin Quebec’de son
seçimlerde bölgenin özerkliğini savunan ve kurulacak yeni devletin Francophonie Birliği’ne girmesini
destekleyen partinin iktidara gelmesi de bu açıdan olumlu bir gelişme sayılabilir. Fransızca, aynı zamanda
Latin Amerika’sı ve Akdeniz ülkelerinde de yaygınlaşmaktadır.
Ayrıca, Francophonie ülkeleri arasında Quebec, İsveç, Belçika gibi Fransa’nın ekonomik gelişme
düzeyine yakın devletler de bulunmaktadır. Francophonie’nin diğer yandan teknolojik açıdan, örneğin
havacılık, uzay, bilişim, telekomünikasyon, nükleer enerji ve ulaşım alanlarında Anglosakson teknolojisi ile
rekabetedebilir düzeyde olduğu söylenebilir. Bu açıdan da, Francophonie Birliği’ne üye olması ve Fransızca
kullanımı örneğin Vietnam vs. gibi ülkeler için ekonomik-teknolojik gelişme fırsatları sunmaktadır.
Ayrıca, Avrupa Birliği’nin ve üyelerinin birer ekonomik dev olduğundan ve burada önemli oranda
Fransızca kullanıldığından bilinmektedir. Uzmanlara göre, Francophonie Birliği de ilerleyen zamanlarda
sadece tarihsel-kültürel değil, ekonomik bir birlik olarak AB karşısında alternatif bir güç haline gelebilir.36
Potansiyeli yüksek olarak değerlendirilmekte olan bu olası birliğin, birkaç yönden Anglosakson Birliğinden
farklı olacağı (zira burada “eşitler arasında bir ilişki biçimi” söz konusu olacağı), Anglosakson Birlikte
olduğu gibi tek bir “dev” tarafından yönetilmeyeceği yönünde görüşler de yaygındır. Bu kapsamda
Francophonie Ekonomik Birliği üyelerinin her birinin sahip olduğu çeşitli zenginliklerin (nüfus, doğal
kaynaklar vs.) birbirini tamamlayacak nitelikte olduğu değerlendirilmektedir.
Diğer bir görüşe göre, çağdaş dönemde dili ve kültürü yaygınlaştıran en etkili araçlardan biri de o
dilde teknolojinin belirli toplumların piyasalarına “sürülmesi”dir. Bu kapsamda başka bir etkili araç ise
ekonomik ilişkilerde belli bir dilin kullanılmasıdır. Örneğin, Fransız Kanada’sında petrol ve doğalgaz gibi
birkaç alanda Amerikan teknolojisinden etkilenerek İngilizcenin kullanılması yaygınlaşmıştır. Bu açıdan,
Fransa bu bölgede özellikle bu sektörlere yönelik teknoloji ve dil “üretimiyle” yakından ilgilenmektedir.37
33
Affaires, Entreprises Et Francophonie (1995). Agence Francophone Pour L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal, s.199
La Francophonie: Passeport (2012). Organisation Internationale de la Francophonie, s.2
35
Gérard V. L. Ngo (1995).“La Francophonie, Atout Ou Handicap Économique”, Affaires, Entreprises et Francophonie, Agence Francophone Pour
L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal, s.202
36
Promouvoir La Diversité Des Cultures Juridiques (2011). Organisation Internationale de la Francophonie, Paris, s.5
37
Michel Saillard (1995). “La Francophonie, Atout Ou Handicap Économique”, Affaires, Entreprises et Francophonie, Agence Francophone Pour
L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal, s.208
34
- 276 -
Ayrıca Fransa, söz konusu coğrafyalarda kalkınma politikalarıyla da varlığını korumaktadır. Zira
Fransa’nın ,örneğin Vietnam gibi azgelişmiş ülkelerde tıp, eczacılık, iletişim-ulaşım ve diğer beşeri yardım
araçları kullandığı bilinmektedir. Başka sözle, insanların acil ve günlük ihtiyaç duyduğu konularda her
seferinde Fransızcayla karşılaşması (teçhizat, ilaçlar, aşı, araçlar vs.) “Dili Konuşarak Öğrenme” ilkesinin
uygulanmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla, Francophonie bu ülkelere sağlık vs. alanda önemli “destek”
sağlayabilmektedir. Ayrıca, bu ülkelerde ortak ekonomik işbirlikleri için hukuki altyapıların benzeştirilerek
“Francophone Hukuku”nun oluşturulmasının önemli olduğuna vurgu yapılmaktadır.38
Diğer bir yöntem temel tüketim ürünlerinin bu piyasalara “sürülmesi”, aynı zamanda pazarlama vs.
araçlarla hedef toplumlarda benzeri tüketim kültürünün oluşturulmasıdır. Zira Fransa, Anglosakson
dünyasında olmayan belli alanlarda üretim orijinalliklerine sahiptir. Uzmanlar, hedef ülkelerde Fransızcanın
bilinmemesinin ekonomik ilişkiler karşısında duran en önemli engel olduğunu belirtmektedirler.
Francophonie üyesi olmak ya da olmamak esasında sadece kültürel bir konu olmayıp, aynı zamanda gizli
(üstü kapalı) bir “ekonomik ve ideolojik tercih” de olmaktadır.39 Orta vadede, özellikle uluslararası
kuruluşların da belirttiği üzere Asya ve Güney-Doğu’nun yeni güç merkezi olacağı, bu coğrafyanın nüfus,
doğal kaynaklar ve diğer zenginliklerinden dolayı Fransa için özellikle de ekonomik açıdan yeni hedef
olması gerektiği yönündeki görüşe göre, bu kapsamda Francophonie’ye daha önce olmayan yeni bir boyut –
Asya Boyutu getirilmelidir.
Ekonomik fırsat ve getiri aracı olarak da değerlendirilen Fransızcanın, hedef bölgelerde düşünce,
kültür, bilim dilinin yanı sıra, ekonomik ve ticari bir dil olmasını önemseyen Fransa, bu yönde Francophonie
birliğini güçlendirme çabalarını da sürdürmeye devam etmektedir.40 Bu çerçevede bu ülkelerde söz konusu
reformları destekleyecek olan, başka sözle “Francophonie eğitimli ve vizyonlu” siyasi-idari kadrolara ihtiyaç
vardır. Özellikle Vietnam vs. gibi Fransa açısından hedef ülkelerde kalkınma ve ekonomik gelişmeyi kontrol
edecek kurumların kurulması ve bunlarla işbirliğinin sağlanması önem taşımaktadır. Uzman görüşlere göre,
bu ülkeler kültürel, ekonomik-ticari dil olarak sadece İngilizceyi seçerken kendi gelişimlerini
sınırlandırdıklarına “ikna edilmelidirler”. Zira bu ülkeler için Fransızcanın reddi ya da kullanılmaması
Fransa, Kanada, Belçika ve İsveç gibi ileri ülkelerle ekonomik işbirliği fırsatlarının kaçırılması anlamına
gelmektedir.
Bunun yanı sıra, ülke açısından Fransız ve Francophone ülkelerinin pazarları ve ekonomik
potansiyelleri de değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, Fransız piyasası milli gelirde 13.100 milyar dolar
teşkil etmektedir. Bu Pazar Bulgaristan, Romanya, Vietnam ve diğer gelişen ekonomilerle daha da
büyüyebilir. Yakın Doğunun da Fransa için bu açıdan çok önemli olduğu unutulmamaktadır. Zira bu alanda
hakim olan bir görüşe göre, ülkeler ekonomik ilişkiler kurarken aslında sadece maddi çıkarlardan yola
çıkmamakta, manevi-kültürel, tarihsel yakınlıklar da günümüz ülkelerarası ekonomik ilişkilerin
şekillenmesinde temel faktörlerden biri olmaktadır. Başka sözle, Fransa açısından bu durum, Francophone
ülkelerinin gelişirken ve de “kendi doğal zenginliklerini paylaşırken” partner olarak birbirini ve Fransa’yı
tercih etmesi anlamına gelmektedir.41 Bu karşılıklı tercih konusu, özellikle de yatırım alanında Fransız
bölgelerinin gelişmesi ve de Fransız iş adamları için önemli fırsatlar sunabilir. Fransa, gelişmiş ekonomisiyle
bu ülkeler için önemli bir yatırım kaynağı olabilir. Turizm sektörünün de esasında bir siyasi-kültürel
(“kültürel yakınlık” anlamında) tercih konusu olduğu değerlendirilebilir, zira bu alanın da Fransa başta
olmak üzere, Francophone ülkeleri arasında etkileşim için önemli bir yöntem olacağı savunulmaktadır.
Diğer yandan Fransa’nın, gelişmekte olan ve küresel siyasi-ekonomik sürecin dışında kalan bu “hedef”
ülkelerin küreselleşmeye katılması için bir “kapı” olabileceği düşünülmektedir. Zira bu ülkeler için gelişmek
ve küresel alana entegre etmek için neredeyse tek araç, küresel ekonomik ve siyasi kullanım alanlarına sahip
Fransız dilidir.
Başka bir kaynakta, “Ekonomik Francophonie”nin yeni bir olgu olup, Kurumsal Francophonie’den
ayrı bir şekilde düşünülemeyeceği belirtilmektedir. Özellikle, Britanya Commonwealth’nin bir sömürge
geçmişi ve zenginliklerinden beslendiğini belirten kaynak, Francophonie Birliği’nin Fransızca ve ortak
değerler üzerinde yükseldiğine vurgu yapmaktadır. Bununla birlikte, 1970’li yıllarda ortaya çıkan
Francophonie kavram ve olgusu, aslında salt kültürel amaçlar taşımamış ve 1980’lerde Francophone
ülkelerinin yaptığı forumlarda ekonomik konular da müzakere edilmiştir.42 İlk defa 1997 yılında
Francophone ülkelerinin Hanoi zirvesinde, Francophonie Birliği’nin ekonomik boyutunun öneminin altı
38
Promouvoir La Diversité Des Cultures Juridiques (2011). Organisation Internationale de la Francophonie, Paris,,s.6
Jacques Attali (2014). La Francophonie Etla Francophilie, Moteurs De Croissance Durable, Paris, s.8
40
Le Poids Économique De La Langue Française Dans Le Monde (2012). Fondation Pour Les Etudes Et La Recherche Sur Le Développement
International (Ferdi) Et Université De Genève, s.3
41
Stratégie Économique Pour La Francophonie (2014). XVe Conférence Des Chefs d’État Et De Gouvernement Des Pays Ayant Le Français En
Partage, Dakar (Sénégal), Les 29 et 30 Novembre, s.2
42
Dominique Wolton (2004). Introduction Aux Carrefours De L'Histoire, Hermes, s.16
39
- 277 -
çizilmiş, 1999 yılında ise Monako Zirvesinde Francophone Ekonomi ve Finans Bakanlarının Konferansı ve
Ekonomi, Finans, Ticaret, Kalkınma gibi alanlarla ilgili sektörel konferansların yapılması kararlaştırılmıştır.43
Commonwealth Birliği böyle konferansları onlarca senedir, gerçekleştirmektedir. 2004 yılındaki Zirvede ise;
“Fransızcanın teknik, bilimsel, ekonomik ve mali bir dil olarak değerlendirilmesi gerektiği” yönünde karara
varılmıştır.
“Ekonomik Francophonie”nin nüfuz edebileceği ülkelere sadece Fransız geçmişi olan ve bu dilde
konuşan ülkeler değil, potansiyel üye ülkeler olarak değerlendirilen Hint Çin ve Doğu Pasifik bölgesi de
dahil edilmiştir.44 Hedef bölgelerde ve tüm dünyada “Francophone sesinin duyulması” için sadece dilin
yaygınlaşması değil, bu dildeki fikir ve söylemlerin de yaygınlaşması gerekmektedir. Örneğin, Fransızca bu
ülkeler için yeni dünya düzeni, iklim değişikliği, parasal istikrar, ticari denge vs. gibi konuların tartışıldığı
bir dil olabilir.
Fransa açısından, “Eğitim, Francophonie Ekonomik ve Kültürel Birliği”ni sağlayacak kadroların
“gereken zihniyette” yetiştirilmesi konusu da önem arz etmektedir. Zira “Ekonomik Francophonie”nin
siyasi bir kulüp olmaması, ortak dil, değerler, hedefi paylaşan kişilerin ve kuruluşların (şirket vs.) ağı
olması” yönündeki tartışmalar halen devam etmektedir. Fakat “Ekonomik Francophonie”nin küresel bir
hedef olduğu ve bu hedefin sınırlarının Fransız dünyasındaki işlerle ilgilenmekten daha öte olduğu gerçeği
her gün daha fazla netliğe kavuşmaktadır.45 Ayrıca bu, iddia edildiği gibi sadece kültürel boyutta bir proje
de değildir, zira bu konu esasında somut ekonomik çıktıları olacak ve siyasi boyutta ele alınması gereken bir
proje olarak karşımıza çıkmaktadır.
SONUÇ
Görüldüğü üzere, çalışmada bahsi geçen yayılmacı politikalar sadece siyasi araçların değil, kültürel,
ekonomik araçların da seferber edilmesini gerektirmektedir. Özellikle, rapordaki “..ekonomik işbirliğinde
partner tercihinin sadece bir ekonomik tercih olmadığı” savı çağdaş dönemde hızla gelişen ve daha yüksek
bir ekonomik ve siyasi gelişmişlik düzeyini hedefleyen her bir ülke için çok anlamlıdır.
Nitekim Fransa’nın karşısında da büyümek ve büyütmek, gelişmek ve geliştirmek için “istifade ede
bileceği” büyük bir coğrafya vardır. Zira kan ve savaşla fethedilen eski dönemden farklı olarak, yeni
dönemde fethin “yumuşak güç”le (dil, kültür, ekonomi) olacağı yönünde tarihi bir gerçekle karşı
karşıyayız, ekonomik araçların dahi tarihsel, kültürel ortaklıklara sahip topluluk ve ülkelerde bulunduğu
düşünülmektedir.
Dolayısıyla, Fransa’nın günümüzde gerçekleştirdiği ve gerçekleştireceği ilgili politikaların sadece
manevi-kültürel çıktıları olmayacaktır. Ortak tarihsel-kültürel mirasa sahip olunan topluluk ve ülkelere
kültürel, bilimsel, ekonomik anlamda yapılan her bir yatırım kısa, orta ya da uzun vadede ülkelere siyasi ve
ekonomik çıktılar olarak da geri dönecektir. Bu açıdan, söz konusu politikaların Fransa’nın sadece kültürel
ve siyasi menfaatlerine değil, ülke ekonomisine de katabileceği kazanımlar az değildir. Nitekim Büyük
Britanya, Rusya vs. gibi ülkelerde ilgili alanda çalışan kamu diplomasi kurumları, bu ülkelerin milli
güvenlik sisteminin bir unsuru olarak değerlendirilmekte, Fransa’da ise söz konusu kurum hedef
topluluklarla ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine katkı sağlama işiyle de görevlendirilmektedir.
Dolayısıyla, Fransa’nın yurtdışında soydaşlarla ilgilenen, Fransız dil ve kültürünü yaygınlaştırmaya
çalışan kuruluş ve politikaları sonuç itibariyle sadece kültürel görevi yerine getirmemekte, esasında ülkenin
ekonomik gelişimi açısından stratejik hedeflerine yönelik olarak ta çalışmaktadır. Yeni dönemde, ülkelerin
ikili ilişkilerinde artık başarılı yatırım ve olumlu imaj unsurları arasında döngüsel bir sebep-sonuç ilişkisi
ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda, Fransız siyasi çevrelerinin diplomasinin sadece siyasi, kültürel değil,
ekonomik hedef ve çıkarlar doğrultusunda kullanılmasını önemsediği açık ve net bir biçimde görülmektedir.
Bu da, süregelen klasik görüşün aksine, ekonomik kaynakların siyasi-diplomatik çıkarlar için kullanılması
gerektiğine dair zihniyetin köklü bir şekilde değiştiği anlamına gelmektedir. Bu çerçevede yeni dönemde
ekonomik kaynakların elde edilmesi uğruna siyasi-diplomatik ve kültürel araçların daha fazla kullanılmaya
devam edileceği öngörülebilir.
KAYNAKÇA
Affaires, Entreprises Et Francophonie (1995). Agence Francophone Pour L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal
Assemblée Parlementaire de la Francophonie, http://apf.francophonie.org/ (Erişim:08.07.2015)
Association Internationale Des Maires Francophones, http://www.aimf.asso.fr/ (Erişim:08.07.2015)
ATTALI, Jacques (2014). La Francophonie Etla Francophilie, Moteurs De Croissance Durable, Paris
43
Plan D’Action De Moncton (1999). Moncton (Canada-Nouveau-Brunswick), 3 - 5 Septembre, s.4
Bernard Cavaillé (1995). “L'enseignement supérieur en français en Asie du Sud-Est : Quelques Exemples”, Affaires, Entreprises Et Francophonie,
Agence Francophone Pour L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal, s.151
45
Benjamin Boutin (2013). Faire De La Francophonie Une "Économie-Monde", http://www.latribune.fr/opinions/tribunes/20130710trib000775001/
faire-de-la-francophonie-une-economie-monde.html (10.07.2015)
44
- 278 -
BOUTIN, Benjamin (2013). Faire De La Francophonie Une "Économie-Monde",
http://www.latribune.fr/opinions/tribunes/20130710trib000775001/faire-de-la-francophonie-une-economie-monde.html (10.07.2015)
Campus France-The French National Agency For The Promotion Of Higher Education, International Student Services, And International Mobility,
www.campusfrance.org (Erişim:08.07.2015)
CAVAILLÉ, Bernard (1995). “L'Enseignement Supérieur En Français En Asie du Sud-Est : Quelques Exemples”, Affaires, Entreprises Et
Francophonie, Agence Francophone Pour L'Enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal
Charte de la Francophonie, http://www.francophonie.org/IMG/pdf/charte_francophonie.pdf (Erişim: 06.07.2015)
Constitution de la République Française, http://www.assemblee-nationale.fr/connaissance/constitution.asp (Erişim:06.07.2015)
DREZET, Paul (2012). Les Enjeux De La Francophonıe: D’une Communauté De Langue À Une Communauté De Destin
DUMONT, J. Pierre (2001). L’Interculturel Dans L’Espace Francophone, Paris
Francophonie Et Langue Française, http://www.diplomatie.gouv.fr/ (Erişim:05.07.2015)
Introduction Aux Francophonies (2007). https://is.muni.cz/el/1421/podzim2007/FJIB502/um/Introduction_aux_francophonies.pdf
(Erişim:05.07.2015)
La Composition Du Gouvernement (2015). http://www.gouvernement.fr/ (Erişim: 06.07.2015)
La Diaspora Française, Nouvel Acteur De La Diplomatie? (2015). http://www.lemonde.fr/idees/article/2015/03/17/la-diaspora-francaisenouvel-acteur-de-la-diplomatie_4594826_3232.html#1U7m6ZtfwybPVp0p.99 (Erişim: 05.07.2015)
La Domination Américaine, http://www.francophonieinnovation.org/community/pg/pages/view/714/ (Erişim:08.05.2015)
La Francophonie: Passeport (2012). Organisation Internationale de la Francophonie
La Langue Française Dans le Monde (2014). OIF
L’Agence Universitaire de la Francophonie (AUF), https://www.auf.org/auf/en-bref/ (Erişim: 07.07.2015)
L’Association Française Des Investisseurs Pour La Croissance (AFIC), http://www.afic.asso.fr/ (09.07.2015)
Le Françaıs Est Une Chance (2014). http://www.francophonie.org/IMG/pdf/oif-langue_francaise_2014.pdf, (Erişim:09.07.2015)
Le Message Culturel De La France Et La Vocation Interculturelle De La Francophonie (2009). Conseil Économique, Social Et Environnemental
Le Poids Économique De La Langue Française Dans Le Monde (2012). Fondation Pour Les Etudes Et La Recherche Sur Le Développement
International (Ferdi) Et Université De Genève
“L’Identite Francophone dans la Mondialisation” (2008). Cellule de Reflexion Strategique de la Francophonie
L’Impact Économique De La Langue Française Et De La Francophonie: Être Francophone? Une Valeur Sûre! (2012). Conseil Supérieur De La
Langue Française, Quebec
L'Organisation Internationale De La Francophonie, http://www.francophonie.org/-Les-operateurs-.html (Erişim:08.07.2015)
L'Union des Français de l'Etranger, http://www.ufe.org/ (Erişim:08.07.2015)
NGO, V. L. Gérard (1995).“La Francophonie, Atout Ou Handicap Économique”, Affaires, Entreprises et Francophonie, Agence
Francophone Pour L'Enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal
Organisation Internationale De Programme 2010-2013, http://www.francophonie.org/IMG/pdf/OIF_programme-2010-2013.pdf (Erişim:
07.07.2015)
Plan D’Action De Moncton (1999). Moncton (Canada-Nouveau-Brunswick), 3 - 5 Septembre
Promouvoir La Diversité Des Cultures Juridiques (2011). Organisation Internationale de la Francophonie, Paris
SAILLARD, Michel (1995). “La Francophonie, Atout Ou Handicap Économique”, Affaires, Entreprises Et Francophonie, Agence
Francophone Pour L'enseignement Supérieur Et La Recherche, Montréal
Stratégie Économique Pour La Francophonie (2014). XVe Conférence Des Chefs d’État Et De Gouvernement Des Pays Ayant Le Français En
Partage, Dakar (Sénégal), Les 29 et 30 Novembre
The Foreign Policy of France, http://www.ambafranceet.org/IMG/doc/The_Foreign_policy.doc?398/8593e7294cafa7994128e43ddfcfd418479ef36d (Erişim:08.07.2015)
Université Senghor d’Alexandrie, http://www.usenghor-francophonie.org/Index.html (Erişim:08.07.2015)
WOLTON, Dominique (2004). Introduction Aux Carrefours De L'Histoire, Hermes
YOSHIYUKI, M. Okabe (2005-2007). La Diversité Culturelle La Diplomatie Française Au Sein De l’UNESCO, ENA
XVe Sommet de la Francophonie (Dakar-Sénégal, 29-30 novembre 2014), http://www.francophonie.org/XVe-sommet-de-laFrancophonie.html (Erişim:08.07.2015)
http://www.tv5monde.com/ (08.07.2015)
- 279 -