proteinler

PROTEİNLER
Latince tanımı;
“Yaşayan varlıklar için elzem azotlu öge”
Proteinin ağırlığının %16’ sı nitrojendir.
 Hücre ve enzimlerin
yapısı
 Büyüme için elzem
 Molekül ağırlıkları
17 400- 900 000
Proteinlerin Sınıflaması
 Basit proteinler
 Konjuge proteinler
 Türev proteinler
Basit proteinler
Hidroliz edildiklerinde sadece L-amino asitleri veren, saf proteinler
ALBUMİN
Kan: serum albümin
Süt: laktoalbumin
Yumurta beyazı: ovalbumin
Mercimek: legumelin
Kuru fasulye: phaseolin
Buğday: leucosin
Basit proteinler
GLOBULİN
Kan: serum globulin
Kas: myosin
Patates: tuberlin
Mercimek: legumin
Basit proteinler
GLUTELİN
Buğday: glutenin
Pirinç: oryzenin
PROLAMİN
Mersin balığı: sturine
Uskumru: scombrine
Somon: salmine
Ringa balığı: clupein
Basit proteinler
HİSTON
Timus bezi, pankreas,
SELEROPROTEİN
Bağ dokusu ve sert dokularda
KOLLAJEN
Bağ dokusu, kemik, kıkırdak,
jelatin
Basit proteinler
ELASTİN
Ligament, tendon, damar
KERATİN
Saç, tırnak, boynuz, kıl
Bileşik proteinler
L--aa. Yanısıra, başka kimyasal grupları
(prostetik grup) da içerirler.
GLİKOPROTEİNLER
(proteinler) + CHO
 Tükrük: mucin




Yumurta beyazı: ovomucoid
Kemik: ossemukoid
Tendon: tendomucoid
Kıkırdak: chondromucoid
Bileşik proteinler
NÜKLEOPROTEINLER
protein (histon) + nükleik asit
(DNA,RNA)
FOSFOPROTEİNLER
Fosfatlarla ester yapmış aa.leri
içeren proteinler
Süt: kazein
Yumurta sarısı: ovovitelin
Bileşik proteinler
LİPOPROTEİNLER
protein + lipid
Örnek:Plazma Lipidleri ( HDL, LDL, VLDL)
Serum lipoproteinleri,
Beyin ve sinir dokusu,
Süt, yumurta
Bileşik proteinler
Hemoproteinler:protein+hem
(ferroporfirin)
Ör:hemoglobin,miyoglobin,katala
z
METALOPROTEİNLER
protein + metal
Ferritin (Fe), seruloplazmin (Cu),
karbonik anhidraz (Zn)
Türev proteinler
Isıtma, hidroliz, asidifikasyon, vb
işlemlerle modifiye olan proteinler
(bazı pepton ve peptidler)
Aminoasitler
Aminoasitlerin sınıflandırılması
1. Kimyasal yapılarına göre
-Alifatik yan zincirliler: Gly, Ala, Val, Leu ve Ile
-Hidroksil grubu yan zincirliler: Ser, Thr
-Sülfür grubu yan zincirliler: Cys, Met
-Aromatik yan zincirliler: Phe, Trp, Tyr
-Bazik yan zincirliler: His, Lys, Arg, Orn
-Asidik yan zincirliler: Asp, Asn, Glu, Gln
Alifatik yan zincirler
Glisin (Gly)
Alanin (Ala)
Löysin (Leu)
Valin* (Val)
İzolöysin (Ile)
Aromatic Amino Acids
Fenilalanin(Phe, F) Trozin(Thr,Y) Triptofan
Hidroksil grubu yan zincirliler
Serin (Ser)
Treonin (Thr)
Sülfür grubu yan zincirliler:
Sistein (Cys),
Metionin (Met)
COOH
Asidik yan zincirliler:
Glutamik asit (Glu)…….
Glutamin (Gln) …………………………………………...
Aspartik asit (Asp) ………
Asparajin (Asn) .………..
Bazik yan zincirler
 Lizin (Lys) ….
 Arjinin (Arg)……
 Histidin (His) …………………..
 Ornitin (Orn)………
PROTEİNİN YAPISI ?
Proteinler, yaygın 20 amino asitten yapılır.
 Amino asitlerin binlerce farklı sıralanışı sonucunda,
binlerce farklı protein oluşur.
Aminoasitlerin birbiri ile
karboksil ve alfa amino
gruplarından bir molekül su
çıkarak birleşmeleri ile peptitler
oluşur. Bu bağa “peptit bağı”
denir.
Peptit zincirinde çeşitli aminoasitlerin
diziliş sırası o aminoasitin özelliğini verir.
Hücrede dakikada
40-100 aa protein zincirine eklenir.
İnsan vücudunda yaklaşık 10-50 bin farklı
protein vardır. Ancak 1000 tanesi
tanımlanmıştır.
Şekil. Sığır insülininde aa düzeni.
.
Proteinlerin Yapısı
Primer yapı
 Sekonder yapı
 Tersiyer yapı
 Kuaterner yapı

2. Sekonder Yapı: Hidrojen bağlarının rolü
vardır (CO:NH arasında oluşur).
- -Heliks
Çubuğa benzer bir yapı
• Polipeptid zinciri bir ana eksen
etrafında kıvrılarak devam eder
- pleated tabaka
2 – 5 polipeptid zincirinin paralel ya da
antiparalel birleşmesiyle oluşur
3. Tersiyer Yapı: Molekül bükülmüş zincirler,
spesifik tabakalar, fibriller şeklinde
4 - Kuarterner Yapı
Primer, sekonder ve tersiyer yapıları
bulunan polipeptid zincirlerinin nonkovalent bağlarla bir arada tutulması
Birçok alt ünite içerir, polipeptid alt birimleri
zayıf bağlar içerir.
- pleated, -heliks yapıları içerir.
İki alt Ünite: Dimer
Dört alt Ünite Tetramer
PEPTİD+HİDROJEN +DİSÜLFİD BAĞLARI