Fonksiyonlar (Altprogram)

Fonksiyonlar (Altprogram)
C Programlama Dili fonksiyon olarak adlandırılan alt programların birleştirilmesi kavramına
dayanır. Bir C programı bir ya da daha çok fonksiyonun bir araya gelmesi ile oluşur. C Dilini
öğrenmek için ilk önce fonksiyon oluşturmayı ve onların diğerleri ile birlikte kullanılmasını
öğrenmek gerekir. Her fonksiyonun bir adı ve fonksiyona gelen değerleri gösteren
argumanları (bağımsız değişkenleri) vardır. C dilinde hazırlanan bir fonksiyonun genel yapısı
şöyledir:
FonksiyonTipi FonksiyonAdı(arguman listesi)
argumanların tip bildirimleri
{
Yerel değişkenlerin bildirimi
...
fonksiyon içindeki deyimler veya diğer fonksiyonlar
...
}
Örnek fonksiyon : iki tamsayıyı toplayıp sonucu sonuc adlı değişkene aktarır.
/* Bu fonksiyon iki tamsayıyı toplar ve sonucu sonuc değişkenine aktarır
*/
int tamsayi_topla( int x, int y )
{
int sonuc;
sonuc = x + y;
return sonuc;
}
Yukarıdaki program parçası şu şekilde de yazılabilir:
/* Bu fonksiyon iki tamsayıyı toplar */
int tamsayi_topla( int x, int y )
{
return (x+y);
}
Her iki program parçasında da return (geri dönüş) deyimi kullanılmaktadır. Bu deyim C
programlama dilinin anahtar sözcüklerinden biridir ve fonksiyon içerisinde sonucu, kendisini
çağıran yere göndemek için kullanılır. Yani tamsay_topla() fonksiyonu herhangi bir
programın içerisinde kullanıldığında, fonksiyonun üreteceği sonuç return deyiminden sonra
belirtilen değişken veya işlem olacaktır. Örneğin:
...
int toplam;
toplam = tamsayi_topla(1,2);
printf("Toplam = %d dir",toplam);
...
şeklinde kullanılırsa, toplam değişkenine 1+2=3 değeri atanır. Fonksiyon kullanımı
Program.1 in üzerinde açıklanmıştır.
1
Program 1 : tamsayi_topla(); fonksiyonunu ile basit bir fonksiyon uygulaması
1: /* iki sayıyı topla ve sonucu ekranda göster */
2: #include <stdio.h>
3:
4: int tamsayi_topla( int x,int y ); /* fonksiyon prototipi */
5:
6: int main()
7: {
8:
int toplam;
9: /*
10:
fonksiyon çağırılıp, 5 ve 12 değerleri parametre olarak aktarılıyor.
11:
tamsayi_topla(5,12) = 5 + 12 değeri toplam değişkenine atanması.
12: */
13:
toplam = tamsayi_topla(5,12);
14:
15:
printf("5 ve 12 nin toplamı %d dir.\n", toplam);
16
17: return 0;
18: }
19:
20: /* fonksiyon tanımlanması */
21: /* Bu fonksiyon iki tamsayıyı toplar ve sonucu sonuc değişkenine
aktarır */
21: int tamsayi_topla( int x, int y )
22: {
23:
int sonuc;
24:
sonuc = x + y;
25:
return sonuc;
26: }
Program 1 , basit bir fonksiyonun C programlama dilinde nasıl oluşturulduğunu ve
kullanıldığını gösterir. 4. satırda kullanılacak olan fonksiyonun prototipi bildirilmektedir.
Geleneksel olarak bütün fonksiyon kodları main() fonksiyonundan sonra bildirilir. (Gerçekte
buna gerek yoktur. Fonksiyon bildirimleri main()den önce de tanımlanabilir.) Eğer
geleneksel tercih yapılırsa, fonksiyonun adı main()den önce bildirilmelidir. Bu bildirime
fonksiyon protipi(fonksiyon örneği) denir. 13. satırda toplam adlı tamsayı değişkenine
tamsayi_topla() fonksiyonunun dönüş değeri, x + y değeri, atanır.
Ana programdan, main() fonksiyonundan, isteğe göre birden çok fonksiyon çağırmak
mümkündür. Bir fonksiyonun çağırılması demek, o fonksiyonun geri dönüş değerinin ana
programda kullanılması demektir. Birden çok fonksiyonun main() tarafından nasıl
çağrıldığını temsil eden blok diyagram Şekil 1 de gösterilmiştir.
2
Şekil 1 : Ana programdan fonksiyonların çağırılması. Fonksiyonu çağırmak için, fonksiyonun
adını yazmak yeterlidir.
Bir fonksiyonun her zaman geri dönüş değerinin olması gerekmez. Böyle fonksiyonların tipi
void olarak belirtilmelidir. Bu tip fonksiyonlar başka bir yerde kullanılırken, herhangi bir
değişkene atanması söz konusu değildir, çünkü geri dönüş değeri yoktur. Fakat void
fonksiyonlara parametre aktarımı yapmak mümkündür. Örneğin Program 1 de kullanılan
tamsayi_topla(): fonksiyonu void olarak şöyle bildirilir:
/* x,y,z global değişken olmalıdır !... */
void tamsayi_topla( int x,int y,int z )
{
z = x + y;
}
Bu fonksiyon başka bir fonksiyonun içinde kullanılacaksa sadece isminin yazılması yeterli
olacaktır. Mesela main() fonksiyonunda kullanmak istenirse:
main()
{
...
tamsayi_topla(5,12,z);
printf("5 ile 12 nin toplamı %d dir",z);
...
}
şeklinde olacaktır. Program 2 'de, ne parametresi ne de geri dönüş değerine sahip tipi void
olan mesaj_yaz() fonksiyonu ile, ekrana basit bir mesajın, fonksiyon kullanarak, çıkarılması
gösterilmiştir.
3
Program 2 : mesaj_yaz() fonksiyonunu ile ekrana mesaj verme
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
/* void mesaj_yaz() ile ekrana mesaj yazar */
#include <stdio.h>
void mesaj_yaz(void); /* fonksiyon prototipi */
main()
{
mesaj_yaz(); /* fonksiyonun çağırılması */
}
/* fonksiyonun bildirimi */
void mesaj_yaz(void)
{
puts("Merhaba...");
}
Program 2 'de 4. satırda void mesaj_yaz() fonksiyonunun prototipi bildirilmiştir. 8. satırda
bu fonksiyonun sadece adı yazılmıştır. Derleyici bu satıra gelince hemen 11. satıra gidip
puts() fonksiyonunu işleme koyar ve sonucu çağrıldığı yere, 8. satıra, gönderir.
Bir fonksiyon istenilen yerde istenildiği kadar kullanılabilir. Program 3 de topla()
fonksiyonu, ortalama() fonksiyonunun içinden çağırılmıştır.
Program 3 : İki sayının toplamı ve ortalamasını fonksiyonlar kullanarak hesaplanması
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
22:
23:
24:
25:
26:
27:
28:
29:
/* iki sayının toplamını ve ortalamasını hesaplar */
#include <stdio.h>
int topla( int x,int y );
float ortalama( int x, ,int y );
int x,y;
/* x ve y global olarak bildiriliyor */
main()
{
puts("Toplamı ve ortalaması hesaplanacak iki sayı girin:");
scanf("%d %d",&x,&y);
printf( "\nToplamları : %d", topla(x,y) );
printf( "\nOrtalaması : %f", ortalama(x,y) );
}
/* iki sayının ortalamasını hesaplar */
float ortalama(x,y)
{
float ort;
ort = topla(x,y)/2.0; /* topla(x,y) = x+y değeri çağırılıyor */
return ort;
}
/* iki sayının toplamını hesaplar */
int topla(x,y)
{
return x+y;
}
4
Program 3 de, klavyeden girilen iki sayı 12. satırda okunmuştur. 13. ve 14. satırlarda
fonksiyonlar sırasıyla çağırılmış ve sonuçları ekrana yazdırılmıştır. 21. satırda topla
fonksiyounu, bir kez daha kullanılmıştır.
Başlık dosyalarında da bolca olan makro fonksiyon tanımlaması #define önişlemci komutu
kullanılarak yapılır. Örneğin aşağıdaki makro fonksiyonlar geçerlidir.
#define
#define
#define
#define
kare(x) (x)*(x)
delta(a,b,c) (b)*(b)-4*(a)(c)
yaz() puts("Devam etmek için bir tuşa basın...")
PI 4*atan(1.0)
Bu şekilde tanımlanan fonksiyonların kullanımı, diğerleri gibidir. Yalnızca programın başında
tanımlanır.
Matematiksel Fonksiyonlar
Matematiksel fonksiyonların tipleri double dır. Bu fonksiyonlardan biri program içinde
kullanılacaksa math.h başlık dosyası program içine eklenmelidir. Bu kısımda bu
fonksiyonlardan en sık kullanılanlar (sin(),cos(),tan,pow(),sqrt()) anlatılacaktır.
sin() - cos() - tan() Fonksiyonları
Bu fonksiyonlar en temel trigonometrik fonksiyonlardır. Kullanımları Tablo 1 de
gösterilmiştir. Örnek program Program 4 de sunulmuştur.
Tablo 1 : Bazı Trigonometrik fonksiyonlar
Fonksiyon
Açıklama
double sin(double x) x sayısının sinüs değerini radyan cinsinden hesaplar
Örnek
y = sin(0.22)
double cos(double x) x sayısının kosinüs değerini radyan cinsinden hesaplar y = cos(0.14)
double tan(double x) x sayısının tanjant değerini radyan cinsinden hesaplar y = tan(0.82)
Bu fonksiyonlar kendisine parametre olarak gelen değeri radyan olarak kabul eder ve sonucu
hesaplar. Eğer derece cinsinden açıların hesaplanması gerekiyorsa su dönüşüm
kullanılmalıdır:
radyan = (3.141593/180.0)*derece;
5
Program 4 : 45 dercelik bir açının sinüs, kosinüs ve tanjant değerleri
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
/* sin(), cos(), and tan() funksiyonlarının kullanımı */
#include <stdio.h>
#include <math.h>
main()
{
double x;
x = 45.0;
/* 45 derece */
x *= 3.141593 / 180.0;
/* radyana çeveir */
printf("45 derecenin sinüsü
: %f.\n", sin(x));
printf("45 derecenin kosinüsü : %f.\n", cos(x));
printf("45 derecenin tanjantı : %f.\n", tan(x));
return 0;
}
pow() - sqrt() - log() - log10()
Fonksiyonları
Bu fonksiyonların kullanımı Tablo 2 de, örnek program Program 5 de verilmiştir.
Tablo 2 : pow() - sqrt() ve logaritmik fonksiyonlar
Fonksiyon
Açıklama
Örnek
double pow(double x,
double y)
xy değerini hesaplar
pow(2.0,3.0) = 23
= 8
double sqrt(double x)
pozitif x sayısının karekökünü hesaplar 2
double log(double x)
pozitif x sayısının doğal logaritmasını
hesaplar, ln(x)
log(4.0) =
1.386294
double log10(double x)
pozitif x sayısının logaritmasını
hesaplar
log(4.0) =
0.602060
sqrt(4.0) = 41/2 =
Program 5 : pow(), sqrt(), log() ve log10() fonksiyonlarının kullanımı
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
/* pow(), sqrt(), log() ve log10() fonksiyonlarının kullanımı */
#include <stdio.h>
#include <math.h>
main()
{
double x, y, z;
x = 64.0;
y = 3.0;
z = 0.5;
printf("pow(64.0, 3.0)
printf("sqrt(64.0)
printf("pow(64.0, 0.5)
printf("ln(3.0)
printf("log(3.0)
=
=
=
=
=
%7.0f\n",
%2.0f\n",
%2.0f\n",
%f
\n",
%f
\n",
pow(x,y)
sqrt(x)
pow(x,z)
log(y)
log10(y)
);
);
);
);
);
return 0;
}
6
Bazı String Fonksiyonları
Bu fonksiyonlar standart C dilinde iki stringi karşılaştırmak, bir stringin içeriğini diğerine
kopyalamak ve stringin uzunluğunu bulmak vb işlemler için tanımlı fonksiyonlardır. Bu ve
benzeri fonksiyonlar kullanılırken string.h kütüphanesi programın başına ilave edilmelidir.
Burada sadece bunlardan bir kaçı Tablo 3 de verilmiştir.
str, str1
ve str2 birer string ve kr bir karakter olmak üzere:
Tablo 3 : string.h kütüphanesine ait, bazı string fonksiyonları
strcmp( str1,str2 );
str1 ve str2 yi karşlaştırır
strcpy( str1,str2 );
str2 yi str1 e kopyalar
strcat( str1,str2 );
str2 yi str1 e ekler
strrev( str );
str yi ters çevirir
strlen( str );
str nin kaç karakterden oluştuğunu hesaplar
strchr( str,kr );
kr ile verilen karakterin str içindeki soldan itibaren yerini verir
Program 6 : İki stringin karşılaştırılması
1: #include <string.h>
2: main(){
3:
char ktr1[10],ktr2[10];
4:
int sonuc;
5:
printf("1. katar:");gets(ktr1);
6:
printf("2. katar:");gets(ktr2);
7:
sonuc = strcmp(ktr1,ktr2);
8:
if(sonuc>0)
puts("2. 1.den büyük");
9:
else if(sonuc<0)
puts("2. 1.den küçük");
10:
else
puts("2. 1. eşit");
11: }
Program 7 : basit bir şifre programı
1: #include <string.h>
2: main(){
3:
char sifre[20];
4:
printf("SIFRE : ");
5:
scanf("%s",sifre);
6:
if( strcmp(sifre,"deneme")==0 )
7:
puts("sifre dogru girildi");
8:
else
9:
puts("sifre yanlis!");
10: }
7
Program 8 : Bir stringi diğerine kopyalama
1: #include <string.h>
2: main(){
2:
char *str1="ahmet", str2[10];
4: /* once */
5:
puts(str2);
6:
strcpy(str2,str1);
7: /* sonra */
8:
puts(str2);
9: }
Program 9 : bir stringi diğerine ekleme
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
#include <string.h>
main(){
char *a="ahmet
char *b="bingul";
strcat(a,b);
printf(a);
}
";
Program 10 : strinin uzunluğunu hesaplar
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
#include <string.h>
main(){
char ktr[100];
puts("Birseyler yazin:");
gets(ktr);
printf("%s %d karakterden oluşmuştur.",ktr,strlen(ktr));
}
8