Bu sayfayı Word`e aktar
advertisement
14 Kasım Dünya Diyabet Günü Açıklama: Artvin İSM Kategori: HABERLER Eklenme Tarihi: 14 Kasim 2014 Geçerli Tarih: 19 Temmuz 2017, 01:16 Site: Artvin Sağlik Müdürlügü URL: http://www.artvin.ism.saglik.gov.tr/haber_detay.asp?haberID=261 GELECEĞİMİZİ DİYABETTEN KORUYALIM Diyabet Nedir? Diabetes Mellitus (DM), pankreasın yeterli insulin üretememesi veya vücudun ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu oluşan ömür boyu devam eden kronik ve insülin üreten hücrelerin azalması ile devam eden bir hastalıktır. Normal metabolizma da besinler, vücudun başlıca yakıtı olan glukoza (şeker) dönüşmek üzere bağırsaklarımızda parçalanırlar. Daha sonra bu glukoz bağırsaklardan kana geçer ve kandaki şeker düzeyi yükselmeye başlar. Sağlıklı bireylerde kana geçen glukoz pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelerin içine taşınır. Şayet insülin hormonu vücudumuzda olmazsa ya da etkisi bozulmuş ise şeker hücrenin içine taşınamayacağı için, glukoz kanda artarak şeker hastalığı dediğimiz kan şekeri yükselmesi (Hiperglisemi) gelişmiş olur. Bu kan şekeri yüksekliği sürekli olarak devam edecek olursa organlarımızda (sinir, göz, kalp, böbrek vs) zaman içerisinde ciddi bozukluklara neden olur. Diyabetin Ortaya Çıkardığı Sağlık Sorunları Nelerdir? Böbrek bozuklukları Kalp-damar bozuklukları Beyin damarı bozuklukları Göz bozuklukları Kemik kaybı Cinsel sorunlar Sinir hasarı Diyabetik ayak Diyabetten Korunulabilir mi? Diyabette ideal kilo en önemli hedeftir. Düzenli olarak kilo kontrolü yapılmalı ve önceki kilo ile sürekli karşılaştırılmalıdır. İdeal kilonun takibinde BKİ kullanılmaktadır. BKİ, bireyin vücut ağırlığının(kg), boy uzunluğunun (m) karesine (BKİ=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. Obezite, insülin direnci ve tip 2 diyabet başta olmak üzere çok sayıda sağlık sorunu için risk faktörüdür. Sağlıklı beslenme ilkeleri: Sağlıklı beslenmek için üç ana öğün, üç ara öğün yemek gerekir. Her öğünde mümkünse sebze ve salata yer almalıdır. Yağ ve tuz gereksinimimiz kadar alınmalı, fazlasından kaçınılmalıdır. Diyabetli kişide beslenme tedavisi için diyetisyen desteği alınması uygun olur. Sağlıklı Beslenmek İçin Tabağımız ve Soframızdaki Besinler Sağlıklı olmak için sürekli ve düzenli fiziksel aktivite yapmak gerekir. Fiziksel Aktivitede Dikkat Edilecek Noktalar: Kişiye özgü olmalı Düz zeminde yapılmalı Aynı tempoda sürdürülmeli Uygun hava şartlarında yapılmalı Yemekten 1-3 saat sonra planlanmalı Özellikle akşam yemeğinden sonra egzersiz yapmal Şekerin Vücuttaki Rolü ve İnsülinin Etkisi Nedir? Günlük yaşamda gerekli aktiviteleri sürdürebilmek için, glukoz adı verilen bir tür şekere ihtiyaç vardır. İnsülin, pankreas bezinden salgılanan bir hormondur. Kandaki şekerin hücreye girebilmesi ve enerji olarak kullanılabilmesi için insülin hormonuna ihtiyaç vardır. Diyabetin Hangi Tipleri Vardır? 1-Tip 2 Diyabet- Toplumda daha sık görülen form 2-Tip 1 Diyabet- Daha çok çocuk ve gençlerde görülen form 3-Gebelikte ortaya çıkan diyabet 4-Başka hastalıklar sonucu gelişen diyabet Diyabet Neden Önemlidir? Diyabet dünyada salgın şeklinde artan önemli bir hastalıktır. Ülkemizde de son 10 yılda iki kat artmıştır. hastalık ortaya çıkmadan önce bulgu vermeyen gizli diyabet dönemi(10-15 yıl) vardır. Diyabette kan şekerinin iyi kontrol edilememesi küçük damarların yapısını bozulmasına, sonuçta; böbrek ve göz bozukluklarına, kalp ve damar hastalıklarına, sinir hasarına, ayakta yara açılmasına, cinsel sorunlara, kemik kaybına ve beyin damarı hasarına yol açabilir. Diyabetin Belirtileri Nelerdir? Çok su içme Sık sık idrara çıkma Çok yeme Kilo kaybı Görme bulanıklığı Aşırı kaşıntı Tekrarlayan enfeksiyonu enfeksiyon, mantar Diyabet Her Zaman Belirti Verir Mi? Tip 2 Diyabette belirtiler ortaya çıkmadan önce, belirtisiz seyreden ve kişiden kişiye değişen uzun bir süre geçmektedir. Diyabet açısından Kimler Risklidir? Yakın aile bireylerinde diyabet öyküsü olanlar Kalp-damar hastalığı bulunanlar Obez kişiler Hipertansiyon hastaları Kan yağları yüksek olan kişiler Gebelikte diyabet geçirenler Düşük veya ölü doğum yapanlar İri bebek doğuranlar 45 yaş üstü kişiler Diyabet Tanısı Nasıl Konulur? 1.Açlık kan şekerinin 126 mg/dl ve üzerinde olması, 2.Gün içinde 200 mg/dl’yi geçen kan şekeri ölçümü, 3.Şeker yükleme testinde 2. saatte ölçülen kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması durumlarından herhangi birinin görülmesi durumunda diyabet tanısı konulur. Tip 1 Diyabet Tedavisinde Egzersizin Yeri Var mıdır ? Düzenli egzersiz yapmanız, kan şekerini bir miktar düşürerek diyabet kontrolüne yardımcı olur. Egzersiz, aynı zamanda fazla kalorilerinizi yakarak sağlıklı kiloya ulaşmanızı kolaylaştırır. Diyabetli kişilerin haftada en az 5 gün ve günde en az 30 dakika süreli yürüme, koşma, yüzme, bisiklete binme gibi aerobik egzersizleri yapması önerilmektedir. Egzersizden birkaç saat sonrasında bile kan şekerinizin düşebileceğini unutmayın. Bunun için kan şekerinizi daha sık ölçmelisiniz. Evde Kendi Kendine İzlem Neden Önemlidir ? Tip 1 diyabet hastası iseniz evde kan şekerinizi düzenli aralıklarla ölçmeniz; diyet, egzersiz ve insülin programınızın uygun olup olmadığını ortaya koyar. Evde kan şekerinizi hangi sıklıkta ölçeceğinizi ve hedeflerinizin ne olduğunu doktorunuzdan veya diyabet hemşirenizden öğrenmelisiniz. Günlük öğünlerinizi, aktivitenizi ve insülin dozlarınızı ayarlamak için kan şekeri sonuçlarından nasıl yararlanacağınızı öğrenmelisiniz. Hasta veya stresli olduğunuzda(sınav zamanları gibi), insülin programında yeni bir değişiklik yaptıysanız ya da seyahat ediyorsanız kan şekerinizi daha sık ölçmelisiniz. Tip 1 Diyabet Hastası Hangi Konuları Öğrenmelidir ? Kan şekeri düşüklüğü ve yüksekliğini fark edip tedavi etmeyi Diyabette beslenme planlaması yapmayı İnsülin enjeksiyonu yapmayı Evde kan şekerini ölçmeyi ve idrarda keton bakmayı İnsülin dozlarını nasıl ayarlayacağını ve egzersiz durumunda ne kadar ekstra karbonhidratlı gıda alacağını Hastalık günlerinde ve özel durumlarda diyabetini nasıl yöneteceğini Diyabet ile ilgili sarf malzemelerini ve ilaçlarını almak için nereden rapor alacağını ve bunları Nerede muhafaza edeceğini öğrenmeniz şarttır. Şekerin Vücuttaki Rolü ve İnsülinin Etkisi Nedir? Günlük yaşamda gerekli aktiviteleri sürdürebilmek için, glukoz adı verilen bir tür şekere ihtiyaç vardır. Glukoz, dokulara ulaşamadığında bir taraftan hücrelerimiz “aç kalırken”, diğer taraftan da kullanılamayan glukoz kanda birikir ve kan şekeri yükselir. İnsülin, pankreas bezinden salgılanan bir hormondur. Kandaki şekerin hücreye girebilmesi ve enerji olarak kullanılabilmesi için insülin hormonuna ihtiyaç vardır. Tip 1 Diyabetin Belirtileri Nelerdir? Tip 1 diyabetin başlıca belirtileri şunlardır: belirtileri Ağız kuruluğu, susama Çok ve sık idrar yapma Yorgunluk ve halsizlik Sık ve aşırı acıkma İstem dışı kilo kaybetme Bulantı, kusma, karın ağrısı Bulanık görme Ayaklarda hissizlik veya uyuşma, karıncalanma Belirtiler o kadar hızlı ilerler ki, bazı hastalar diyabet tanısı konulmadan önce önemli bir şikayetleri olmadığını ifade eder. Tip 1 Diyabetin Olası Risk Faktörleri Nelerdir? Kişinin ailesinde Tip 1 diyabetli birey olması, genetik bazı özellikler, bazı virüslerin yol açtığı enfeksiyonlar, bazı beslenme faktörleri ve stres risk faktörleri olarak sayılabilir Tip 1 Diyabet Tanısı Nasıl Konulur? 1. Kuşkulu şikayetleri olan bir kişide; a. Günün herhangi bir saatinde ölçülen kan glukozunun 200 mg/dl veya üzerinde bulunması, b. En az 8 saatlik açlık sonrasında ölçülen kan şekerinin 126 mg/dl ve üzerinde olması, c. Şeker yükleme testinde 2. saatte ölçülen kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması ile tanı konulur. Tip 1 Diyabet Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır? Çocuklarda şeker hastalığı bir kez oluşunca yaşam boyu sürer.Tip 1 diyabette, pankreasta insülin yapılamadığı için her gün insülin kullanmaları şarttır. İnsülin hap olarak ağızdan verilemez. Hastanın ihtiyacı olan insülin deri altına enjeksiyonla verilebilir ve tedaviye uyum gösteren çocukların yaşamı ve gelişimleri normal bir şekilde sürmektedir. İnsülin tedavisi ile birlikte beslenme düzenlenmesi, düzenli egzersiz de önemlidir. Tip 1 Diyabet Tedavisinde Beslenme Nasıl Olmalıdır? Tip 1 diyabetli kişilerin her gün aynı saatlerde yemek yemesi, ayrıca önerilen beslenme planı ve gıda seçeneklerine uyması gerekmektedir. Popüler inanışın aksine, aslında diyabet diyeti diye bir olgu yoktur. Tam tersine diyabetlilere meyve, sebze ve tam taneli tahıllardan zengin bir beslenme planı sunulmaktadır. Çünkü bu tür gıdaların besleyici değerleri yüksek, buna karşılık yağ ve enerji içerikleri ise düşüktür. Eğer tip 1 diyabet hastası iseniz, yediğiniz gıdalardaki karbonhidrat miktarlarını öğrenmeniz gereklidir. Diyabet Hapları Nelerdir? Diyabet hapları diye isimlendirilen ilaçlar, kan şekeri kontrolünü sağlamak amacıyla ağızdan alınan haplardır. Bunlar yalnızca Tip 2 Diyabet hastalığında kullanılır. Tip 2 Diyabette İnsülin Tedavisi Hangi Koşullarda Gereklidir? Tip 2 Diyabetli hastalarda istenen kan şekeri kontrolü haplar ile sağlanamazsa, Hastada organ hasarı gelişmiş ise insüline geçilir. İnsülin Tedavisine Başladıktan Sonra Bırakılabilir mi? Kan şekeri ayarı iyi olan ve insülin ihtiyacı sürekli azalan Tip 2 diyabetlilerde tekrar hap tedavisine geçilebilir. Tip 2 Diyabet Tedavisinde Egzersiz Önemli midir? Düzenli yapılan egzersiz; İnsülin direncini azaltır, Şişmanlığı önler, İyi kolesterolü artırır, Kötü kolesterolü düşürür, Kalp hastalığı riskini azaltır, Strese karşı dayanıklılığı artırır. Evde Kendi Kendine İzlem Önemli midir, Nelere Dikkat Etmeliyim? Evde kan şekerinizi düzenli aralıklarla ölçmeniz; diyet, egzersiz ve ilaç programınızın uygun olup olmadığını ortaya koyar. Bir diyabet hastası normal günlerde günde en az 2 kere kan şekerini içmelidir. Hastanın organ hasarı varsa veya 10 yıldan uzun süredir diyabeti varsa günde 3-4 kere kan şekerini ölçmelidir. Evde kan şekerinizi hangi sıklıkta ölçeceğinizi ve hedeflerinizin ne olduğunu doktorunuzdan veya diyabet hemşirenizden öğrenmelisiniz. Günlük öğünlerinizi, aktivitenizi ve ilaç dozlarınızı ayarlamak için kan şekeri sonuçlarından nasıl yararlanacağınızı öğrenmelisiniz. Diyabetli Bireyin Yakınları Ne Yapmalıdır? Diyabetli kişiye karşı farklı davranış ve yaklaşımda bulunulmamalıdır. Etkin olarak dinlenmelidir. Her sorunu tek başına başa çıkamayacağını kabul ederek, uzman kişilerden yardım danışılmalıdır. Zorlayıcı olunmamalıdır. Cesaretlendirici davranılmalıdır. Öncelikle olumlu davranışlar değerlendirilmelidir. Tip 2 Diyabet Nedir ve Nasıl Gelişir? Tip 2 diyabette iki temel kusur vardır. Bunlardan birisi insülin salgılanmasında bozukluk, diğeri ise insülin direncidir. Sonuçta insülin vücutta yeterince etki gösteremez ve kan şekeri yükselir Tip 2 Diyabet Neden Önemlidir? Diyabetin en sık görülen tipidir. Genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Ortaya çıkışı yavaş ve sinsidir. Hastalık ortaya çıkmadan önce bulgu vermeyen gizli diyabet dönemi(10-15 yıl) vardır Tip 2 Diyabetin Belirtileri Nelerdir ? Çok su içme Sık sık idrara çıkma Çok yeme Kilo kaybı Görme bulanıklığı Aşırı kaşıntı Tekrarlayan enfeksiyon, mantar enfeksiyonu Tip 2 Diyabet Her Zaman Belirti Verir Mi? Tip 2 Diyabette belirtiler ortaya çıkmadan önce, belirtisiz seyreden ve kişiden kişiye değişen uzun bir süre geçmektedir. Tip 2 Diyabet Açısından Kimler Risklidir? Yakın aile bireylerinde diyabet öyküsü olanlar Kalp-damar hastalığı bulunanlar Obez kişiler Hipertansiyon hastaları Kan yağları yüksek olan kişiler Gebelikte diyabet geçirenler Düşük veya ölü doğum yapanlar İri bebek doğuranlar 45 yaş üstü kişiler Çocuklarda ve Gençlerde Tip 2 Diyabet Görülebilir mi? Evet. Bununla birlikte Tip 2 Diyabet gelişme ihtimali yaş ilerledikçe artar. Tip 2 Diyabetin Ortaya Çıkardığı Sağlık Sorunları Nelerdir? Böbrek bozuklukları Kalp-damar bozuklukları Beyin damarı bozuklukları Göz bozuklukları Kemik kaybı Cinsel sorunlar Sinir hasarı Diyabetik ayak Diyabetin Yol Açtığı Sağlık Sorunları Önlenebilir Mi? Kan şekerinin olabildiğince normale yakın seviyelerde tutulması halinde göz, sinir ve böbrek hasarları, kalp krizi ve inme gibi sorunlarla karşılaşma riski azalır. Tip 2 Diyabet Hastalığının Tedavisi Nasıldır? Tedavide tıbbi beslenme tedavisi ile birlikte ağızdan alınan haplar ve/veya insülin kullanılabilir Nasıl Doğru Beslenebilirim? Temel gıdalardaki besin öğeleri şunlardır; Yağlar Vitaminler Proteinler Karbonhidratlar Besin grupları içinde kan şekeri düzeyini en fazla etkileyen besin öğesi karbonhidratlardır. Vücut için temel enerji kaynağıdır. Günlük enerji ihtiyacının % 45-60’ının karbonhidratlardan sağlanması önerilir. 1 g karbonhidrat 4 kalori enerji sağlar. Sağlıklı beslenmek için 3 ana öğün, 3 ara öğün yemek gerekir. Her öğünde mümkünse sebze ve salata yer almalıdır. Yağ ve tuz gereksinimimiz kadar alınmalı, Fazlasından kaçınılmalıdır. Genel prensipler dışında beslenme tedavisi kişiye özgü olmalıdır. Bunun için diyetisyen desteği alınması uygun olur. Diyabetli bireylerin her öğünde salata ve sebze yemesi özellikle kan şekerini hızlı yükselten gıdalara uyumu kolaylaştırır.
