Kimya Araştırmaları, Teknolojiye uygulamaları ve

Hayatımızda Kimya:
Kimyanın Teknolojik
Uygulamaları
Hasan Seçen
II. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi,
5-8 Temmuz 2011-Erzurum
Louis Pasteur:

Hayır, binlerce kere hayır! Bilim ve
uygulamalı bilim diye iki ayrı bilim
yoktur! Tek bir bilim ve onun
uygulaması vardır! Bu ikisi birbirine
meyvenin ağaca bağlı olduğu gibi
bağlıdır! Meyve de özünde yeni bir
ağacı taşır!
1822-1895
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
2
Bir bilgelik öyküsü: Mango
ağacı
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
3
Kimya kelimesinin kökeni



22:48
Ġlk kullanılış: Eski Mısır
Anlamı: Kara toprak
Kopt lisanıĠbraniceArapça
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Chemistry (İng)
Chimica (İtal)
Chimie (Fr)
Chemie (Alm)
4
Kimyacılar: Esrarengiz
adamlar
Bakış açıları:
 Ġbni Haldun
 Mesleme bin
Mecariti
 Reşahat
 18. yüzyıl
Fransız
ansiklopedisi
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
5
Kimyanın amacı

Maddeyi anlama

Maddenin diğer maddelerle etkileşmesinde
maruz kalacağı değişmeler

22:48
6
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Eskilerin 4 elementi




22:48
Hava
Su
Toprak
Ateş
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
7
Kimyacılar ne yaparlar?



22:48
Doğal dünyayı inceler ve
anlamaya çalışır.
Doğada olmayan
maddeler yapar
Yeni yöntemler geliştirir.
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
8
İlk kimyacılar neler yaptılar?







Bitkilerden boyalar
Odun kömürü
Sabun
Demir cevherinden
demir
Bronz (Bakır+kalay)
MÖ 3600sivri uçlu
silahlar
Ve cam (MÖ 1400
Mısır)
22:48
9
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya merkezî bir bilimdir











Ziraat
Elektronik
Biyoloji
Tıp
Çevre bilimi
Bilgisayar bilimi
Mühendislik
Jeoloji
Fizik
Metallurji
Mineroloji
22:48
10
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve diğer sektörler
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
11
Kimyasal ürün grupları
22:48
12
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimyayı yararlı ve üretken
yapan nedir?



22:48
Doğadaki maddeleri
ortaya çıkarma
Doğadaki maddeleri
basit yöntemlerle
sentezleme
Yeni sentetik
türevler geliştirme
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
13
Doğadan kimyaya
Kauçuk: 18 milyon ton/yıl
üretim
1/3’ü doğal 2/3’ü sentetik


H3C
H3C
H3C
Doğal kauçuk
Cl
Cl
Cl
Sentetik kauçuk
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
14
Doğadan kimyaya
Antibiyotikler

Bulaşan bakterilere
karşı bitki, hayvan ve
mikroorganizmalar,
ANTĠBĠYOTĠK
maddeler geliştirir.
Kullandığımız
antibiyotiklerin pek
çoğu böylece doğal
kaynaklıdır.
Streptomisin- antitüberküloz
Amoksisilin: Geniş spektrumlu
yarı–sentetik bir penisilindir
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
15
Bazıları neden acı sever?
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
16
Doğadan kimyaya:
Hipokrat’tan kalan bir ağrı ilâcı

Salisin
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
17
Aspirin’in hikâyesi





22:48
1800’ler salisilik asit
izole ediliyor.
Fakat aşırı asidik.
1874 sodyum salisilat
yapılıyor fakat etken
olmadığı anlaşılıyor
1899, salisilik asit
türevlendiriliyor.
1915’ten beri aspirin
olarak pazarda
OH
OH
COOH
NaHCO3
COONa
+ CO2 + H2O
O
O
C CH3
COOH
Aspirin
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
18
Kimya ve sağlık endüstrisi

22:48
CÂMEĠ SIHHAT HÜDÂDAN HALKA BĠR
NĠMET GĠBĠ,
BĠR LĠBÂSI FATIRÂ OLMAZ CĠSME OL
KĠSPET GĠBĠ
HALK ĠÇĠNDE MUTEBER BĠR NESNE YOK
DEVLET GĠBĠ
OLMAYA DEVLET CĠHANDA BĠR NEFES
SIHHAT GĠBĠ
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
19
İlâç endüstrisi: İlaçlar,
dezenfektanlar,
anestezikler, vitaminler


Ġlaç moleküllerinin kaynağı
kimyadır.
8,000 molekül 8 ilaç
adayı1 ilaç
22:48
20
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve insektisitler

22:48
Kimya, böcek öldürücüler vasıtasıyla sağlığı
dolaylı olarak da korur.
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
21
Çevre dostu
böcek ilaçları




22:48
Doğa bir
çatışma
ortamıdır.
Böcekler
bitkileri yer
Bitkiler
böcekleri
uzaklaştırmak
için madde
üretirler.
Kimyacı bu
maddelerin
yapısını çözer,
üretir ve bitkileri
korumak için
kullanır
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22
Güneş kremleri

22:48
Güneşe direk
maruz kalan pek
çok insan cilt
kanseri
olmaktadır
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
23
Yapay tatlandırıcılar

22:48
Ġnsan alışkanlıklarını
kolay terk edemeyen
bir varlıktır.
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
24
Kimya ve hastalıkların teşhisi


Bir fotoğraf filmi kimyasal bir
tasarımdır.
Magnetic Resonance
Imaging (MRI) tekniği NMR
tekniğinin uygulamasıdır.
22:48 II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
25
Kan, idrar vb. tahliller kimyasal
bir süreçtir
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
26
Ortalama 20 yıl ömürden 75 yıl
ömüre!
20 yıl
22:48
47 yıl
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
75 yıl
27
Biyokimyasal süreçlerin
anlaşılması





22:48
EnzimHormonKan şekeri
Enzim bloke edilirse süreç yavaşlayacaktır.
Enzimin aktif bölgesinde Zn var.
Zn bloke edilirse enzim çalışmaz.
Neden anne sütü çocuğun gelişiminde daha
önemli?
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
28
Kimya ve Hayat

Sabah uyandığımızda
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
29
Kimya ve Hayat

Mutfak 1
22:48
30
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve Hayat

Mutfak 2
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
31
Kimya ve Hayat

Taşıtlar
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
32
Kimya ve Hayat
Havacılık
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
33
Kimya ve Hayat

Basılı Malzeme
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
34
Kimya ve Hayat

Kozmetikler
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
35
Kimya ve hayat

22:48
Evimizdeki konfor
(1)
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
36
Kimya ve hayat

22:48
Evimizdeki konfor
(2)
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
37
Kimya ve Hayat

22:48
Evimizdeki konfor (3)
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
38
Kimya ve Hayat
Evimizdeki Konfor
Kainatta ne varsa suda yaşadı önce;
Üstümüzden su geçer doğunca ve ölünce
Necip Fazıl
22:48
39
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve Çevre

22:48
Hem ileri bir teknoloji, hem tertemiz bir çevre
mümkün müdür?
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
40
Kimya ve Çevre



22:48
Dünya nüfusunu
korumak
Nüfus artışını
önlemek
Hayat standartını
yükseltmek
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
41
Kimya ve Çevre





22:48
Çevreyi Korumak
için
Ne olduğunu
bilmeliyiz…
Daha çok bilgi, daha
iyi ürünler ve
yöntemler…
Çevreyle dost,
ambalaj
malzemeleri, geri
kazanılabilir plastik,
metal, kauçuk…
Temiz enerji…
Eastman Chemical Company :
1,5 milyon varil kimyasal/yıl
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
42
Kimya ve Çevre

Çözücüler:

22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
43
Kimya ve Çevre
Süperkritik su: (374 oC),
Dielektrik sabiti çok düşüyor.
Hidrojen bağları aşırı şekilde sınırlanıyor.
Sonuçta superkritik su, organik bir çözücü gibi
davranıyor.
Organik çözücülerde çözünen boyalar suda
çözünen boylar
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
44
Kimya ve Çevre


22:48
Nükleer Atıklar
Daha fazla kimya
bilgisi, daha
temiz çevre…
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
45
Kimya ve Çevre






22:48
Elektrik enerjisiyle çalışan
arabalar
Dayanıklı bataryalar
Yakıt hücreleri
2H2 +O2 2H2O
Hidrojen patlayıcıdır.
Hidrojenin depolanması???
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
46
Hidrojenin depolanması



22:48
Nikel yastıklar?
Karbon nanotüpler?
NaBH4?
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
47
Kimya ve Çevre






DDT’nin keşfi
Milyonlarca hayatın
korunması
1948, Nobel Bilim Ödülü
1962, Silent Spring’in
yayınlanması
1972, DDT’nin ABD
hükümeti tarafından
yasaklanması
Seçici insektisitler
Hermann Paul Müller ,
21 milyon hayat
22:48
48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve Çevre

Feromenonlar
ve böceklerin
iletişimi
22:48
49
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Cl
Kimya ve Çevre




22:48
Soğutucu gazlar
NH3, SO2
CFC’ler
Ozon tabakasının
tahribi
Cl
F
Cl
Cl
Cl
F
Cl
F
Cl
Cl
F
F
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
F
F
F
Cl
Cl
F
F
F
Cl
Cl
F
Cl
50
Kimya ve Çevre

Mekanizmanın
aydınlatılması
Cl + O3
ClO + O
22:48
ClO + O2
Cl + O2
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
51
Kimya ve Çevre


22:48
DDT ve CFC’lerin bize öğrettiği:
Daha fazla bilgi, daha temiz çevre.
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
52
Kimya ve Çevre

Analitik Kimyanın
önemi…
22:48
53
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Kimya ve Çevre




22:48
Küresel ısınma
CO2’nin etkisi
CO2
emisyonunu
azaltacak
yakıtlar….
Nükleer enerji
???
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
54
Kimya, elektronik,
bilgisayar

22:48
Evren matematik bir
dille yazılmıştır. O dili
öğrenmedikçe evreni
anlamamız mümkün
değildir. Galileo Galilei
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
55
Kimya, elektronik, bilgisayar

22:48
Edison’un lambasından
bilgisayarlara
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
56
Kimya, elektronik ve bilgisayar





Transistörler
Ġletkenler
Ġnsulatörler
Manyetik materyaller
Süper iletkenler
B
C
Al Si
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
OH OH
N O F
P
S
Cl
57
Kimya ve bilgisayarlar
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
58
Hesapsal kimya
OH
O
H
N
H
OH
H
H
H
H
HO
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
59
Kimya ve katalizörler



Niçin Katalizör?
Katı katalizörler
Biyokatalizörler
22:48
60
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Biyokatalizörlerin önemi
O
22:48
HO
H
H
OH
[H]
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
61
Kiral ilaçlar
2500’ye yakın ilaç molekülü kiraldir.
(a) Dünya geneli
1982-2002
22:48
(B) Amerika
1992-2002
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
62
Kimya ve Savunma


22:48
Canavarı öldürdüm,
çünkü kargım
DEMĠR’den idi;
Kuzgunu öldürdüm,
çünkü okum
BAKIR’dan idi!
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
63
Kimya ve savunma

Savunma sanayii

Gök mavi, başak sarışın..
Adı ne güzel barışın!
Fakat senin on savaşa
Değer, ey yurt, bir karışın!

Arif Nihat Asya
22:48
64
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Gelecekte kimyada beklenen








22:48
Kanser, AIDS, Alzheimer, kalp hastalıkları için yeni
ilâçlar gerekmektedir.
Obesite, insanlığı tehdit eden önemli bir sorundur.
Enerjiyi üretmek ve depolamak için yeni yöntemler
Nükleer atıkların izolasyonu için yöntemler
geliştirmek
Benzin yerine elektrikle çalışan yeni araçlar
geliştirmek
Çevreyle dost yeni üretim süreçleri
Hesapsal kimya ile ilaç dizaynı
Doğal enzimler gibi etkili ve seçici katalizörler
geliştirmek
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
65
Türkiye Kimya sanayiinin vizyonu:
Stratejik dökümanlar
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
66
Kimya sanayiinde Türkiye’nin
durumu
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
67
2003-2023 döneminde gelişme ve değişimi
etkileyecek temel eğilimler ve itici güçler
22:48
68
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
Temel Bilimler Öngörü Çalışması Raporu
Hedeflerin ana başlıkları:












22:48
AR-GE harcamaları
AR-GE ‘de özel sektörün payı
Doğal gazı başka kimyasallara dönüştüren süreçler
Doğal kaynaklarımızdan sentetik yakıtlar
Ġleri teknoloji ürünleri
Yaygınlaşmış teknoparklar
Ulusal kaynak girdisi
Patent sayısı
Bilimsel dergilerdeki yayın kurulu üyelikleri
Lisans üstü eğitim
Yerli ham madde ve bilgiye dayalı üretim
Kimyagerler meslek odası
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
69
Temel Bilimler Öngörü Çalışması Raporu
Hedefler:







22:48
Ġlaç etken ham maddelerinin üretimi
Kiral ilaç ham maddeleri
Kimya eğitimi
Polimer bilimi ve teknolojisi
Bor ve bor ürünleri
AR-GE’lerde uluslar arası akreditasyon
Savunma sanayiine yönelik AR-GE merkezleri
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
70
Isaac Asımov’dan
1920-1992

22:48
Her yeni teknoloji atom ve molekülleri içereceğine göre,
büyük ölçekli her üretim kaçınılmaz olarak kimya
bilgisine gerek duyacaktır.
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
71
İsmail Gaspıralı’dan
1851-1914
Eğer ülkene hizmet etmek istiyorsan
yapabileceğin işten başla!
22:48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
72
Ulu Önder Atatürk’ten

22:48
Benim mânevî mirasım
bilim ve akıldır!
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
73
Daha ileri bilgi için:

22:48
Kişisel web sayfası:
http://hasansecen.blogcu.com/
E-posta: hsecen@atauni.edu.tr
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
74
Ġlginiz
22:48
için teşekkürler!....
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
75