haftalık ekonomi ve finans bülteni

HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ
İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ
7 Mayıs 2012 / 19
İktisadi Araştırmalar Bölümü
İzlem Erdem - Müdür
izlem.erdem@isbank.c om.tr
Figen Yılmaz - Müd. Yrd.
figen.yilmaz@isbank.c om.tr
Özgür Demirtaş - Uzman
ozgur.demirtas@isbank.c om.tr
Hatic e Erkiletlioğlu - Uzman
hatic e.erkiletlioglu@isbank.c om.tr
İlker Ş ahin - Uzm. Yrd.
ilker.sahin@isbank.c om.tr
Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd.
ahmet.asarkaya@isbank.c om.tr
Neden Önemli
Enflasyon
Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade
eden enflasyonun altında yatan
temel neden çoğunlukla ekonomi
genelinde talebin arzı aşmasıdır.
Diğer taraftan, üretimde kullanılan girdilerin ya da ithal ürünlerin fiyatlarının artması da genel
fiyat düzeyinin yükselmesine
neden olabilir.
Tüketici
Fiyatları
Endeksi
(TÜFE), piyasada tüketime konu
olan mal ve hizmetlerin nihai
fiyatlarındaki değişimi ölçmektedir. Bu doğrultuda, hane halklarının, yabancı ziyaretçilerin ve
kurumsal nüfusun yurtiçinde
yaptığı tüm nihai parasal tüketim
harcamaları dikkate alınmaktadır. Üretici Fiyatları Endeksi
(ÜFE) ise, belirli bir referans döneminde yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri
vergiler hariç, peşin satış fiyatındaki
değişimi
ölçmektedir.
ÜFE’de tarım ve ormancılık, balıkçılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi, elektrik, gaz
ve sektörlerinde faaliyet gösteren
üreticilerin piyasaya arz ettiği
ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir.
Haftaya Bakış
Geçen hafta kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s Türkiye’nin yabancı para cinsi
kredi notunu BB’de bırakırken, not görünümünü ise pozitiften durağana çevirdi. Standard&
Poor’s kararına gerekçe olarak dış talebe ilişkin olumsuz gelişmelere paralel olarak ihracat
performansına yönelik aşağı yönlü risklerin artmasını gösterdi. Türkiye’nin not görünümünün durağana çevrilmesi, önümüzdeki 12 aylık dönemde kredi notunun artırılmayacağı anlamına geliyor. Geçtiğimiz haftanın yurtiçinde en öne çıkan gelişmesi Standard&Poor’s’un
bu açıklaması olurken, veri tarafında ise Mart ayı dış ticaret verileri ve Nisan ayı enflasyon
verisi öne çıktı.
Mart ayı dış ticaret açığı beklentiler paralelinde gerçekleşti ve $7,3 milyar olarak kaydedildi.
İhracat, yıllık bazda %12,2 artarak $13,3 milyar değerini aldı. İthalat ise Ekim 2009’dan bu
yana yıllık bazda ilk kez daralarak (%4,8 oranında) $20,6 milyar oldu. 2011’in ilk yarısında
%40’ın üzerinde gerçekleşen ithalattaki büyüme, Kasım 2011 itibarıyla tek haneli seviyelere
geriledikten sonra Mart 2012’de yönünü eksiye çevirdi. Bu verilerle birlikte 12 aylık dış ticaret açığı Mart ayında, Kasım 2011’den bu yana görülen düşüşünü sürdürdü ve Şubat ayında
göre $2,5 milyar gerileyerek $101,6 milyar oldu. Bu durum, enerji dışı açıktaki daralmadan
kaynaklandı. Enerji dışı kalemlerde yıllık dış ticaret açığı Şubat ayına göre $3,4 milyar gerilerken, enerjideki dış ticaret açığı ise $0,9 milyar artarak $49,9 milyar seviyesine ulaştı. Türkiye’nin yıllık enerji faturası ise Mart ayında $57 milyar seviyesine yükseldi. Öte yandan dış
ticaret açığı verisinin etkisiyle Mart ayına ait cari açık verisinin de olumlu açıklanmasını beklemekteyiz. Dış ticaret verileri yıllık bazda dış ticaret açığında iyileşmeye işaret ederken takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış veriler incelendiğinde Mart’ta dış ticaret açığının
aylık bazda genişlediği görüldü. Buna göre, Mart ayında önceki aya göre ihracat yatay seyrederken, ithalat ise %4,3 oranında yükseldi. Önümüzdeki dönemde 12 aylık dış ticaret açığındaki daralmanın devam edeceğini, ancak yılın son çeyreğiyle birlikte yönün bir miktar yukarı döneceğini tahmin etmekteyiz.
Nisan ayında tüketici fiyatları enflasyonu beklentilerin bir miktar üzerinde gerçekleşti ve
aylık bazda %1,52 değerini aldı. Nisan ayı enflasyonuyla birlikte yıllık enflasyon da bir ay
önceki %10,43 seviyesinden %11,14’e yükseldi. Aylık bazda enflasyona en büyük katkıyı giyim ve ayakkabı ile konut harcamaları (su, elektrik ve doğalgaz) sağladı. Tüketici enflasyonunda görülen bu artış TCMB’nin öngörüleri doğrultusunda gelişmiş olsa da gıda, alkollü ve
alkolsüz içecekler, tütün ürünleri ve altının dâhil edilmediği yıllık çekirdek enflasyonun 0,33
puan yükselmesi ve %8,24’e ulaşması TCMB’nin yılsonu tahmini olan %6,5’e ulaşma yolunda
elini zayıflatmaktadır. Öte yandan, beklentilerin üzerinde açıklanan enflasyon verisinin
TCMB’nin para politikasını etkilemesi beklenmemektedir. Son enflasyon raporunda açıklandığı üzere TCMB, TL’yi desteklemek ve enflasyon ile mücadele için faiz koridorunu en etkili
biçimde kullanmaya devam edeceği düşünülmektedir. Mayıs ayında tüketici fiyatlarında
enflasyonun aylık bazda %0,8 düzeyinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Bu rakamla birlikte yıllık enflasyonun da %9,38 seviyesine düşeceğini öngörüyoruz.
Üretici fiyat enflasyonu ise Nisan ayında aylık bazda %0,08 olarak gerçekleşti. Bununla birlikte yıllık üretici enflasyonu bir ay önceki %8,22 seviyesinden %7,65’e geriledi. Üretici fiyat
KAPANIŞ VERİLERİ (4 Mayıs)
İMKB-100
:
59.016
€/$
:
1,3082
USD
:
1,7483
$/¥
:
79,82
EURO
:
2,2961
Pe trol ($/varil)
:
112,50
Göste rge Tahvil Bile şik Faizi
:
%9,37
Altın ($/ons)
:
1.642,42
7 Mayıs 2012
Haftaya Bakış
Neden Önemli
ABD ISM İmalat Sanayii Endeksi
Endeks, 400 civarındaki üretici
firmanın istihdam, üretim, yeni
siparişler, siparişlerin teslimi ve
envanter verilerinin derlenmesi
ile oluşmaktadır. Endeks için
açıklanan değerin 50’nin üzerinde olması imalat sektörünün
canlı, 50’nin altında olması ise
durgun olduğu şeklinde değerlendirilmektedir.
İmalat sanayinin ekonominin
temel taşlarından biri olması,
endeksi birçok yönden önemli
kılıyor. Endeksin alt verileri ürün
fiyatları hakkında ciddi bir öngörü sağlarken, FED tarafından
belirlenecek faiz oranlarını da
etkileyebiliyor. Ayrıca verinin
olumlu veya olumsuz açıklanması, ülke ekonomisine ilişkin beklentileri de şekillendiriyor.
enflasyonunun gerileme eğiliminde olması, önümüzdeki dönemde tüketici fiyatları üzerinde
yukarı yönlü baskı oluşturmaması adına önemli olurken, tüketici fiyatlarının TCMB’nin
enflasyonu düşürmek için uygulayacağı parasal sıkılaştırma önlemlerine olan direncinin
zayıf olmasına sebep olmaktadır.
ABD’de veri açısından yoğun bir hafta geride kalırken, istihdam öne çıkan veri açıklaması
oldu. Nisan ayı tarım dışı istihdamı 154 bin kişilik beklentilerin altında kalarak 115 bin değerini aldı. Öte yandan, Şubat ve Mart ayları için güncellenen tarım dışı istihdam, toplamda
yukarı yönlü 53 bin kişilik ek artış kaydetmiş oldu. Mevsimsel etkilerin hâkim olduğunun
düşünüldüğü Nisan ayında istihdam Şubat ve Mart aylarına oranla daha zayıf seyretti. Ancak bu ayda işsizliğin %8,2’den %8,1’e gerilemesi olumlu bir gelişme olarak kaydedildi.
ABD Nisan ayı ISM imalat endeksi 53 olan beklentilerin üzerinde gerçekleşerek 54,8 değerini
aldı. Özellikle yeni siparişlerde hızlı bir büyüme gerçekleşirken Euro Alanı’nda görülen
problemlere karşın ihracat siparişlerinin de kuvvetli olduğu gözlendi. İmalat sanayinde bu
gelişme yaşanırken, ISM imalat dışı sektörler endeksi Nisan ayında 56 olan beklentilerin gerisinde kalarak 53,5 seviyesinde gerçekleşti.
Geçtiğimiz hafta Euro Alanı ve Almanya Satınalma Yöneticileri Endeksinin (PMI) gerek imalat gerekse hizmet sektörleri için beklentilerin altında açıklanması ve Almanya işsizlik verisinin beklentilerin üzerinde açıklanarak %6,8 değerini alması Bölgede risk algısını artırdı. Ayrıca hafta sonu Fransa ve Yunanistan’da yapılan seçimlerde halkın kemer sıkma politikalarına karşı duran siyasileri tercih etmesi, Euro Alanı’na yönelik endişeleri oldukça artırdı.
Üretim yapılan sektörlerdeki
yönelimleri içeren endeks, yatırım kanallarında alınacak pozisyonlar hakkında da ipuçları veriyor.
2
7 Mayıs 2012
Hisse Senedi Piyasaları
Hacim (milyon TL)
İMKB-100
4.000
64.000
3.500
63.000
ENDEKS
27.Nis
04.May
Değişim
3.000
62.000
İMKB-100
60.597
59.016
-%2,61
2.500
61.000
İMKB-30
72.729
70.556
-%2,99
2.000
60.000
Sınai
54.554
53.800
-%1,38
1.500
59.000
-%1,10
1.000
Hizmetler
Mali
40.963
84.916
40.511
82.023
58.000
27.Nis
-%3,41
Kaynak: İMKB
30.Nis
02.May
03.May
İşlem Hacmi
04.May
İMKB-100 Endeksi
Haftaya İspanya ekonomisinin resesyona girmesinin yarattığı aşağı yönlü baskıyla satıcılı başlayan hisse senedi piyasasında, ilerleyen günlerde Türk bankacılık sektörünün ilk çeyrek kârlarının azaldığını teyit eden bilanço açıklamaları, S&P’nin Türkiye’nin
kredi notu görünümünü pozitiften durağana çevirmesi ve ABD’de açıklanan makroekonomik verilerin piyasa beklentilerini karşılamaktan uzak olması satışların devam etmesine yol açtı. Öte yandan Euro Alanı ekonomilerine ilişkin endişelerin yanı sıra,
geçtiğimiz hafta sonu Yunanistan ve Fransa’da gerçekleştirilen seçimler nedeniyle artan politik belirsizlikler, piyasadaki satıcılı
seyir üzerinde etkili oldu. Perşembe günü gelen tepki alımları endeksin haftalık bazdaki düşüşünü bir nebze sınırladı.
Yurtdışı ve yurtiçinden destek bulamayan İMKB-100 endeksi, geçtiğimiz haftayı %2,6 düşüşle 59.015,69 düzeyinden kapattı.
Yunanistan ve Fransa’da hafta sonu gerçekleştirilen seçimlerde kazanan partilerin izleyecekleri ekonomi politikaları, piyasaların takibinde
olacak.
Tahvil-Bono Piyasaları
27.Nis
04.May
(Puan)
07.11.2012
9,81
10,02
0,21
05.03.2014
9,41
9,37
-0,04
29.04.2015
2,68
2,38
-0,30
%2,00
08.03.2017
9,38
9,22
-0,16
%1,00
15.01.2020
9,38
9,22
-0,16
%0,00
12.01.2022
9,41
9,14
-0,27
134,65
134,59
-0,06
%4,00
%2,63
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
Kas.11
Eki.11
Eyl.11
Ağu.11
%3,00
Tem.11
İMKB DİBS Fiyat Endeksi
Beklenen Reel Faiz (%)
%5,00
May.11
Vade
Değişim
Haz.11
TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%)
Kaynak: İMKB
Geçtiğimiz hafta küresel piyasalara hakim olan belirsiz seyre karşın risk iştahında önemli bir gerileme yaşanmadığı gözlenirken,
TL cinsi varlıklara yönelik talep de karışık bir seyir izledi. S&P’nin Türkiye’nin not görünümünü durağana çevirmesinin ve yurtdışından gelen haberlerin olumsuzluğuna rağmen, açıklanan enflasyon verilerinin beklentileri aşması TÜFE’ye endeksli tahvillere
dönük talebin güçlü seyretmesini sağladı. Artan taleple faiz oranlarının tahvil-bono piyasası genelinde düştüğü gözlendi. TL’nin
değer kazanması da talebi destekledi.
5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftayı 4 baz puanlık düşüşle %9,37’den kapattı.
Küresel piyasalara ilişkin süre giden belirsizlikler, TL cinsi varlıklara dönük talebin ve faiz oranlarının seyrinin tahmin edilmesini güçleştiriyor.
3
7 Mayıs 2012
Döviz Piyasaları
$/¥
€/$
DÖVİZ KURLARI
2,0222
-%0,65
€/$ Paritesi (³)
1,3252
1,3082
-%1,28
80,24
79,82
-%0,52
$/Yen Paritesi (³)
81
79
77
75
(¹) 15:30'da aç ıklanan TCMB döviz alış kurudur.
May.12
2,0354
Nis.12
Sepet (²)
83
Mar.12
-%0,91
Şub.12
2,2961
Oca.12
2,3173
Ara.11
Euro (¹)
85
Kas.11
-%0,30
Eki.11
1,7483
Eyl.11
1,7535
Ağu.11
Dolar (¹)
87
Tem.11
Değişim
Haz.11
04.May
89
May.11
27.Nis
1,55
1,50
1,45
1,40
1,35
1,30
1,25
1,20
1,15
(²) 0,5$ + 0,5€
(³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir.
€/$
$/¥
Küresel döviz piyasalarında geçen hafta Dolar ve Yen değer kazanırken Euro’nun olumsuz makroekonomik verilerden ve Bölge
ülkelerindeki seçimlerin yarattığı belirsizlikten olumsuz etkilendiği gözlendi. Yatırımcıların güvenli liman arayışının yoğunlaşması, Yen’e Dolar karşısında da destek oldu. Fransa’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerini sosyalist aday Hollande’ın kazanacağı
tahminleri ve Yunanistan parlamento seçimlerinde iktidar partilerinin oylarında ciddi gerilemeler yaşanacağı beklentisi, tasarruf
paketlerinin uygulanabilmesi ve Euro Bölgesi’nin geleceği konusunda belirsizlik yaratarak hafta boyunca Euro’nun değer kaybetmesine neden oldu. ABD’de düşük gelen istihdam verilerinin de etkisiyle haftanın sonuna doğru gelişmekte olan ülkelere ait para
birimlerinin risk iştahındaki düşüşle beraber değer kaybettiği gözlenirken TL ise nispeten güçlü konumunu korudu.
Haftalık bazda Euro, Dolar karşısında %1,28 gerilerken, Yen Dolar’a karşı %0,52 değer kazandı.
Dolar karşısında daha yatay bir seyir izleyen TL’nin, ağırlıklı olarak Euro’ya karşı olmak üzere sepet bazında güçlendiği görüldü.
Eurotahvil Piyasaları
EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM
VIX Endeksi
Değişim
55
45
27.Nis
04.May
(Puan)
Ende ks
636,33
642,46
6,13
Spre ad
331
325
-6
EMBI+
35
15
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
-4
Ara.11
304
Kas.11
308
Eki.11
Spre ad
5
Eyl.11
2,97
Ağu.11
418,68
Tem.11
415,71
Haz.11
Ende ks
May.11
Türkiye
Kaynak: JP Morgan
19,16
25
Geçen haftanın başında 1 Mayıs tatili nedeniyle Avrupa piyasalarının kapalı olmasına bağlı olarak hacimsiz bir seyir izlenirken,
S&P’nin Türkiye’nin kredi notu görünümünü düşürmesinin kayda değer bir etkisi olmadı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) beklendiği gibi faiz oranlarını değiştirmezken, ECB başkanı Draghi, ekonomik görünümdeki aşağı yönlü riskleri hatırlatarak reformların
kararlılıkla uygulanmasının önemine vurgu yaptı. Olumsuz PMI ve istihdam verileri de Avrupa ekonomisindeki problemleri
teyit eder nitelikteydi. Öte yandan Avrupa’nın esas gündemini geçen hafta Bölge ülkelerindeki seçimler oluşturdu. Seçimler sonrasında Fransa ve Hollanda’ın izleyeceği politikalar ve Yunanistan’da oluşacak parlamentodan nasıl bir hükümetin çıkacağı, bu
ülkelerde ve genel olarak Avrupa’da kemer sıkma önlemlerinin uygulanabilirliği açısından piyasanın gündemini oluşturmaya
devam etti. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi hafta boyunca aşağı yönlü bir seyir izlemesine rağmen Cuma günü 7 baz puan arttı, yine de haftalık bazda 6 baz puanlık bir gerilemeyle 325 puandan kapandı. Türkiye eurotahvillerinde de benzeri bir seyir izlendi ve Cuma günü yaşanan artışa rağmen risk primleri haftalık bazda 4 baz puan gerileyerek 304 puan oldu.
VIX endeksi, geçtiğimiz hafta kapanışta bulunduğu 16,32 seviyesinden özellikle Cuma günü gerçekleşen hızlı yükseliş sonunda
19,16 seviyesine çıktı.
4
7 Mayıs 2012
Emtia Piyasaları
Altın
Petrol
$/varil
$/ons
1.900
135
130
1.800
125
1.700
120
1.600
115
1.642,42
112,50
110
1.500
105
100
1.400
95
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
Kas.11
Eki.11
Eyl.11
Ağu.11
Tem.11
May.11
Geçtiğimiz haftaya hafif bir yükselişle başlayan altın fiyatları,
izleyen günlerde aşağı yönlü bir seyir izledi. Hafta boyunca
ABD’de açıklanan veriler paralelinde altın fiyatları yön bulmaya çalıştı. Cuma günü ABD’de açıklanan istihdam verisinin
beklentilerin altında kalmasının para politikasında niceliksel
genişlemeye yönelik umutları artırmasının ardından altın
fiyatları yönünü yukarı çevirdi. Dolar’ın diğer para birimleri
karşısında nispeten güçlü bir seyir izlemesi ise altın fiyatlarını
baskıladı. Haftalık bazda altın fiyatları %1,1 oranında gerileyerek haftayı $/ons 1.642 seviyesinden tamamladı.
Haz.11
90
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
Kas.11
Eki.11
Eyl.11
Ağu.11
Tem.11
Haz.11
May.11
1.300
Geçtiğimiz haftanın ilk yarısında nispeten yatay seyreden petrol fiyatları, izleyen günlerde önemli oranda düşüş kaydetti.
OPEC’in bu yıldan itibaren petrol arzının, talebin üzerinde olacağına yönelik değerlendirmelerinin ardından petrol fiyatları
hızla geriledi. Cuma günü ABD’de açıklanan istihdam verisinin
beklentilerin altında kalması da petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü seyirde etkili oldu. ABD’nin yanı sıra Euro Alanı’nda da hizmetler ve sanayi sektörüne ilişkin veriler zayıf bir performans
sergiledi. Ayrıca, Yunanistan ve Fransa’daki seçimler, Bölge
ülkelerinde etkili olan borç krizinin çözüm sürecine ilişkin belirsizliği artırdı. Böylelikle, petrol fiyatları yaklaşık son 3 ayın
en düşük seviyesine geriledi. Haftalık bazda %6,21 oranında
düşüşle brent türü petrolün spot fiyatı Cuma günü $/varil
112,5’e indi.
Bu Haftanın Gündemi
8 Mayıs
 TÜİK Mart Ayı Sanayi Üretim Endeksi
 TCMB Mayıs Ayı I. Dönem Beklenti Anketi
 2 Yıl Vadeli, 5 Mart 2014 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden
İhracı
9 Mayıs
 Hazine Nisan Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi
 Hazine İç Borç Ödemesi (TL34 Milyon)
 TCMB Şubat Ayı Konut Fiyat Endeksi
10 Mayıs




11 Mayıs
 TCMB Mart Ayı Ödemeler Dengesi Verisi
 ABD Nisan Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,0, Çekirdek Aylık: %0,2)
 ABD Mayıs Ayı Michigan Tüketici Güveni Endeksi (Piyasa Beklentisi: 76,2)
İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek)
ABD Mart Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $49,5 Milyar Açık)
Çin Nisan Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Yıllık: %12 Artış)
Çin Nisan Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Yıllık: %15,3 Artış)
5
7 Mayıs 2012
Uyarı Notu:
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak
suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda
tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir
amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.
6