pakl‹taksel tedav‹s‹ sırasında akut myokard‹yal enfarktüs

Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi
Aral›k 2005, Cilt 8, Say› 4, Sayfa 133-138
PAKL‹TAKSEL TEDAV‹S‹ SIRASINDA AKUT
MYOKARD‹YAL ENFARKTÜS
Dr. Ahmet Baflaran1, Dr. Tülay Bozkurt1, Dr. Doruk Cevdi Katlan1, Dr. Ali Ayhan2
ÖZET
ABSTRACT
Case Report: Sixty-nine year's old, gravidity 16, parity 6, abortion
5, D&C 5 patient admitted with complaints of abdominal distention
and weakness for duration of one month. Her past medical history was
not significant except she had type II diabetes for 6 years which was
under control via oral anti-diabetic drugs and cholecystectomy performed 8 years ago. In her family history sister had adenocarcinoma of the
lung. With radiologic imaging studies omental cake, left adnexial
6x5cm solid-cystic mass and ascites was demonstrated. Patient had undergone exploratory laparotomy with a presumptive diagnosis of pelvic mass. Preoperative CA-125 was 7789 U/ml. With a presumptive diagnosis of pelvic mass patient underwent exploratory laparotomy. Total abdominal hysterectomy + bilateral salphingo-oophorectomy + bilateral pelvic paraaortic lymphadenectomy + appendectomy + total
omentectomy were performed. Final pathologic diagnosis was serous
papillary cystadenocarcinoma with a disease stage of IIIC. There afterwards carboplatin+paclitaxel adjuvant chermotherapy was planned.
In the first course of chemotherapy during the infusion of paclitaxel patient had complained of chest pain. Upon investigation, electrocardiography (ECG) revealed ST-segment depression and elevation in the cardiac enzymes were detected. Afterwards patient was followed in the
coronary care unit. After a week of follow-up she was discharged and
angiography was performed as an outpatient which revealed atherosclerotic plaques. Patient was given the subsequent courses of the same
chemotherapeutic regimen without any further complication.
In patients with planned paclitaxel treatment who had coronary artery disease risk factors such as diabetes, hypertension, obesity, staff
that will administer the chemotherapy should be watchful about the
cardiac complications. During the administration of chemotherapy these patient should be followed closely and in the case of emergence of
symptoms required investigations must be done without losing time.
Olgu: Altm›fl dokuz yafl›nda, gravida 16, parite 6, abortus 5, D&C
5, yaflayan 6 olan hasta bir ayd›r var olan kar›nda flifllik ve halsizlik flikayetleriyle klini¤imize baflvurdu. Özgeçmiflinde 8 y›l önce geçirilmifl
kolesistektomisi ve 6 y›ll›k oral anti-diyabetik ilaçlar ile kontrol alt›nda olan tip II diyabeti d›fl›nda önemli bir özellik yoktu. K›z kardeflinde ise akci¤er adenokarsinomu öyküsü mevcuttu. Radyolojik görüntülemesinde omental kek görünümü, sol adneksial kaynakl› 6x5cm'lik
solid-kistik kitle ve asit saptand›. Hastan›n preoperatif CA-125 de¤eri'i 7789 U/ml idi. Pelvik kitle ön tan›s›yla laparotomi ve eksplorasyon
sonras›nda hastaya total abdominal histerektomi + bilateral salpingooforektomi + bilateral pelvik para-aortik lenfadenektomi + apendektomi ve total omentektomi uyguland›. Patoloji sonucu seröz papiller
kistadenokarsinom gelen ve evresi III C olarak belirlenen hastaya adjuvan paklitaksel + karboplatin tedavisi planland›. ‹lk kür kemoterapisini al›rken paklitaksel infüzyonu s›ras›nda hastan›n gö¤üs a¤r›s› flikayeti meydana geldi. Bunun üzerine yap›lan tetkiklerinden elektrokardiyografide ST depresyonu ve kardiyak enzimlerde yükselme saptand›. Hasta akut myokard enfarktüsü tan›s›yla koroner yo¤un bak›ma yat›r›ld›. Bir hafta izlem sonras› taburcu edilen hastaya ayaktan
anjiografi yap›ld›. Anjiografide aterosklerotik plaklar izlendi. Hasta
di¤er kemoterapi kürlerini sorunsuz olarak ald›.
Paklitaksel verilecek hastalardan özellikle koroner kalp arter hastal›¤› aç›s›ndan risk faktörü bulunanlarda, örne¤in diyabet, hipertansiyon, obezite gibi, kardiyak komplikasyonlar aç›s›ndan çok dikkatli
olunmal›d›r. Bu hastalar kemoterapi protokolü s›ras›nda bu yönden
dikkatlice izlenmeli ve semptomlar›n ortaya ç›kmas› durumunda vakit kaybetmeden ilgili tetkikler yap›lmal›d›r ve tedaviye bafllanmal›d›r.
Anahtar Kelimeler: Paklitaksel, Akut myokard enfarksiyonu,
Key words: Paclitaxel, Acute myocardial infarction, Epithelial
ovarian cancer.
Epitelial over kanseri.
Gelifl tarihi: 03/01/2006
Kabul tarihi: 29/03/2006
1Hacettepe
Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal› ANKARA
2Hacettepe
Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal› Jinekolojik Onkoloji Ünitesi ANKARA
‹letiflim: Dr. Ahmet BAfiARAN
Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal› ANKARA
Tel: (0 312) 305 18 01
Faks: (0 312) 305 23 15
E-posta: ahmetba@hacettepe.edu.tr
133
134
BAfiARAN ve Ark.
G‹R‹fi
Sitotoksik kemoterapötik ilaçlar birçok kanserin
tedavisinde primer veya adjuvan olarak oldukça s›k
kullan›lan ajanlard›r. Kullan›m› s›n›rlayan etkenlerin
bafl›nda tedavinin beraberinde getirdi¤i yan etkiler
yer al›r. Nötropeni, bulant›-kusma gibi ortak yan etkilerin yan›nda kardiotoksisite gibi kullan›lan ilaca
özgü yan etkiler de söz konusudur. Kardiyotoksisiteye yol açan kemotörapötikler aras›nda doksorubisin
gibi antrasiklinler, 5-florourasil, etoposid, tenoposid,
vinka alkaloidleri, sitarabin, amsakrin, asparaginaz
yer al›r. Doksorubisin ve fluorourasil ile %20’nin
üzerinde kardiyak etkiler görülebilmektedir. Kemoterapötiklere ba¤l› kardiyotoksiste akut, dozdan ba¤›ms›z olarak (koroner arter spazm›, anstabil angina,
myokard enfarktüsü, aritmiler) ve kronik, doza ba¤›ml› olarak (dilate kardiyomyopati, konjestif kalp
yetmezli¤i) görülebilir. Paklitakselin (Taxol®) kardiyotoksisite ile olan iliflkisi ilk olarak sürekli kardiak
monitorizasyonun uyguland›¤› faz I çal›flmalar› s›ras›nda saptanm›flt›r (1). Paklitakselin en s›k görülen
kardiovasküler yan etkileri bradikardi ve hipotansiyondur, fakat bu etkiler asemptomatik sinüs bradikardisinden ölümcül akut myokardial enfarksiyona
kadar de¤ifliklik gösterebilmektedir (2). Paklitaksel
alan hastalarda görülen kardiyovasküler yan etkilerin %4-6 kadar›n› myokard enfarktüsü (MI) oluflturmaktad›r (3). Ama bu hastalar›n %80’ninde zaten koroner arter hastal›¤› risk faktörlerinin bulundu¤u
unutulmamal›d›r.
OLGU SUNUMU
Altm›fl dokuz yafl›nda, gravida 16, parite 6, abortus 5, D&C 5, yaflayan 6 olan hasta bir ayd›r var olan
kar›nda flifllik ve halsizlik flikayetleriyle klini¤imize
baflvurdu. Özgeçmiflinde 8 y›l önce geçirilmifl kolesistektomisi ve 6 y›ld›r oral antidiyabetik ilaçlar ile kontrol alt›nda olan tip II diyabeti vard›. K›z kardeflinde
ise akci¤er adenokarsinomu öyküsü mevcuttu. Abdominal manyetik rezonans görüntülemesinde perihepatik, perisplenik ve sol parakolik bölgede serbest
mayi, omental kek görünümü, sol adneksial kaynakl›
6x5cm’lik solid-kistik komponentleri olan ve sol over
kaynakl› oldu¤u düflünülen lezyon saptand›. Hastan›n preoperatif CA-125 de¤eri 7789 U/ml (N 0-35
U/ml) idi. Pelvik kitle ön tan›s›yla hastaya laparotomi ve eksplorasyon sonras›nda total abdominal histe-
rektomi + bilateral salpingo-ooforektomi + bilateral
pelvik para-aortik lenfadenektomi + apendektomi ve
total omentektomi uyguland›. ‹ntraoperatif 500 ml
asit boflalt›ld›, preopratif bulgulara ek olarak yayg›n
peritoneal implantlar vard›. Uterus, bilateral tüpler
ve overler, apendiks konglomere kitle halindeydi. Patoloji sonucu seröz papiller kistadenokarsinom gelen
ve evresi III C olarak belirlenen hastaya adjuvan paklitaksel + karboplatin tedavisi planland›. ‹lk kür kemoterapisini al›rken paklitaksel infüzyonu s›ras›nda
hastan›n gö¤üs a¤r›s› flikayeti meydana geldi. Bunun
üzerine yap›lan tetkiklerinden elektrokardiyografide
ST depresyonu ve kardiyak enzimlerde yükselme
saptand›. Hasta akut myokard enfarktüsü tan›s›yla
koroner yo¤un bak›m ünitesine yat›r›ld›. Bir hafta izlem sonras› hasta taburcu edildi. Taburculuk sonras›
hastan›n koroner arter anjiyografisi yap›ld›, sa¤ koroner arter tamamen t›kal› ve sol inen anterior dalda ise
lümende %50 oran›nda darl›¤a yol açan plaklar saptand›. Hasta koroner kalp hastal›¤› aç›s›ndan riskli
grupta kabul edildi. Kardiyoloji bölümünün de önerileri al›nd›ktan sonra hastaya yak›n takip alt›nda tekrar paklitaksel + karboplatin tedavisi uyguland›. Hasta di¤er tedavi kürlerini sorunsuz olarak ald›. Kemoterapi sonras› 2 y›ld›r hastal›ks›z olarak izlenen hastan›n CA-125 de¤eri 9.76 U/ml idi.
TARTIfiMA
Enfarksiyon iskemi sonucu dokunun ölmesidir.
Akut myokard enfarksiyonu ise bölgesel iskemi sonucu myokard›n belirli bölgesinin nekroze olmas›d›r.
Myokard enfarksiyonu s›kl›kla aterosklerotik plaklar›n rüptüre olmas› sonucu meydana gelmektedir.
Hastalar›n yar›s›nda tetikleyen bir faktör vard›r (egzersiz, duygusal travma, t›bbi veya cerrahi hastal›k
gibi). Geliflmifl ülkelerde kardiyovasküler mortalite
oranlar› son birkaç dekadda azalm›fl olsa da tüm dünyada en s›k ölüm sebebi halen akut myokard enfarktüsüdür (4).
Hastalarda en s›k görülen flikayet gö¤üs a¤r›s›d›r,
art›p-azalabilmekle birlikte s›kl›kla 30 dakikadan
uzundur (a¤›r, derin, uzun, s›k›flt›r›c› olarak tariflenir) (5). A¤r› karakteri farkl› olabilece¤i gibi hastalar
sadece yans›yan a¤r›yla da gelebilmektedir. A¤r›n›n
yans›d›¤› bölgeler aras›nda omuz, kol, abdomen, s›rt,
çene ve boyun yer al›r. Fakat ilginç olan nokta benzer
flikayetlerle acile giden hastalar›n %85 kadar›nda
akut myokard enfarktüsünün olmamas›d›r. Di¤er
PAKL‹TAKSEL TEDAV‹S‹ SIRASINDA AKUT MYOKARD‹YAL ENFARKTÜS
135
Resim 1—Hastan›n flikayetleri s›ras›nda çekilen EKG'si; bulgular: Prekordiyal odaklarda segment depresyonu ve
aVR'de ST segment elevasyonu.
önemli bir özellik ise yafll› diyabetik kad›n hastalarda gö¤üs a¤r›s› gibi myokard enfarksiyonu flikayetlerinin olmayabilece¤idir. On y›l ve daha uzun süreli
tip 2 diyabeti olan hastalar›n %50 kadar›nda otonom
sinir sistemi disfonksiyonu bulunabilmektedir. Diyabetik hastalarda özellikle dikkatli olunmal› ve bu hastalarda gö¤üs a¤r›s› olmasa dahi di¤er semptomlar
varl›¤›nda gerekli tetkikler istenmelidir (5).
Akut myokard enfarksiyonu tan›s›nda üç kriter
kullan›lmaktad›r, bunlar: 1-Uygun klinik, semptom
ve belirtilerinin olmas› 2-EKG de¤iflikli¤i 3-Enzim de¤iflikli¤i. Kalp troponinleri 3-6 saatte yükselmektedir.
Bu sebeple acil flartlarda birçok hastada kalbe özgü
troponinler negatif bulunmaktad›r. ST- segment depresyonu veya T-dalgas› inversiyonu olan hastalar› sadece iskemiden veya di¤er iliflkisiz durumlardan
ay›rmak son derece güçtür. ST-segmenti depresyonu
sonras› T-dalgas› inversiyonuna ise non-Q myokard
enfarktüsü veya subendokardial iskemi sebep olabilmektedir. Kardiyak enzimlerin artmas› durumunda
ise non-Q myokard enfarktüsü tan›s› konulmaktad›r
(bizim hastam›zda oldu¤u gibi) (6).
Günümüzde kemoterapi ilaçlar› birçok kanserin
tedavisinde olmazsa olmaz durumdad›r. Fakat kullan›m› s›n›rlayan en önemli faktör bu ilaçlar›n yan etkileridir. Nötropeni, nöropati, bulant›-kusma gibi s›kça
karfl›lafl›lan yan etkiler yan›nda ilaca özgü dikkat
edilmesi gereken önemli yan etkiler de bulunmaktad›r. Bunlardan birisi de Tablo 1’de de verildi¤i gibi
kemoterapi iliflkili kardiyotoksisitedir(7).
De¤iflik antineoplastik ilaçlarda kalp kas› hasar›ndan de¤iflik mekanizmalar sorumludur. Kordiyotoksisitenin insidans ve ciddiyeti kullan›lan ilaca, kombinasyon tedavisinin biliflenlerine, tepe ilaç konsantrasyonu ve kümülatif ilaç dozuna, farmakokinetik etkileflimlere ve kardiyoprotektif ilaçlar›n kullan›m›na
ba¤l›d›r. Kardiyotoksisite genel olarak iki grupta incelenir:
1. Akut toksisite: Dozdan ba¤›ms›z olarak meydana
gelmektedir (koroner arter spazm›, anstabil angina, myokard enfarktüsü, aritmiler gibi).
2. Kronik toksisite: Doza ba¤›ml› olarak meydana
gelmektedir (dilate kardiyomyopati, konjestif
kalp yetmezli¤i gibi).
Tablo 1—Kardiotoksik etkileri olan anti-neoplastik ajanlar (7)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Amsakrin: ventriküler aritmi
Anthracenedionlar: konjestif kalp yetmezli¤i, kardiyomyopati
(kümülatif)
Antrasiklinlinler: konjestif kalp yetmezli¤i, kardiyomyopati,
aritmi (kümülatif)
Busulfan: Endokardial fibrosis (kümülatif)
Siklofosfamid: konjestif kalp yetmezli¤i, hemorajik myokardit/perikardit (kümülatif)
5-FU: myokard enfarksiyonu (kümülatif)
Taxol: bradikardi
Vinblastin: myokard enfarksiyonu (kümülatif)
Vinkristin: myokard enfarksiyonu (kümülatif)
Monoklonal antikorlar
136
BAfiARAN ve Ark.
Akut kardiyotoksisite daha çok yafll› hastalarda
ve uygulanan ilk doz s›ras›nda veya yüksek dozlar
(toplam kümülatif dozdan farkl› olarak) s›ras›nda görülür. Mortaliteye yol açmas›na ra¤men kronik forma
dönüflmemektedir. Bu formda görülen semptom ve
belirtiler aras›nda “cardiopalm”, gö¤üs a¤r›s›, taflikardi, EKG anormallikleri, atrial ve ventriküler aritmiler, hipotansiyon yer almaktad›r. Paklitaksel ile
birlikte görülen kardiyotoksisite de akut tiptedir.
Kronik kardiyotoksisite ise daha s›k görülür ve
uygun kemoterapi protokolleri ile önlenebilmektedir.
Daha çok direkt myokard hasar› sonucu meydana gelir, serbest oksijen radikalleri ve myositte kalsiyum
yüklenmesi hasardan sorumlu tutulmaktad›r. Bu
grubun en iyi örne¤i antrasiklin iliflkili kardiyotoksisitedir (8). Kemoterapi iliflkili kardiyotoksiste risk
faktörleri Tablo 2’de verilmifltir. Bu faktörlerinin varl›¤›nda risk modifikasyonu ve yak›n takip-monitörizasyon ile komplikasyonlar önlenebilmektedir.
Paklitakselin en s›k görülen kardiovasküler yan
etkileri bradikardi ve hipotansiyondur, bunlar akut
kardiotoksisitelerdir. Altta yatan bir kardiyovasküler
risk faktörü olmayan hastalarda asemptomatik sinüs
bradikardisi %29-30 oran›nda görülebilmektedir (10,
11). Paklitaksel alan hastalarda görülen kardiovasküler yan etkilerin %4-6 kadar›n› ise myokard enfarktüsü (MI) veya kardiyak iskemi oluflturmaktad›r (10,
11). Literatürde bildirilen olgularda paklitakselin infüzyon s›ras›nda meydana getirdi¤i koroner arter vazospazm›na ba¤l› olarak iskemi ve enfarksiyonun
meydana geldi¤i öne sürülmüfltür (12). 68 yafl›ndaki
kardiyak iskemi bulgular› olan bir olguda yap›lan anjiografide belirgin bir obstrüksiyon saptanamam›flt›r,
bu bulgu koroner arter vazospazm›n›n altta yatan bir
faktör oldu¤unu desteklemektedir (12). Fakat bu has-
Tablo 2—Kemoterapi iliflkili kardiyotoksisite risk faktörleri (9)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kümülatif doz
Kür bafl›na uygulanan doz
‹lac›n verilme h›z›
Daha önceden var olan kalp hastal›¤›
Hipertansiyon
Mediastinal radyoterapi
Yafl
Kad›n cinsiyet
Kardiyotoksik ilaçlar›n kombine edilmesi
Tablo 3—Paklitakselin kardiyovasküler yan etkileri (3)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Asemptomatik bradikardi: %30, genellikle geçicidir
Spesifik olmayan T-dalgas› de¤ifliklikleri %13
Sa¤ veya sol dal blo¤u %7
Akut myokardial enfarksiyon %4-6
QT aral›¤›nda uzama %4
Prematür atrial kontraksiyonlar %2
Prematür ventriküler kontraksiyonlar %2
Atrial fibrilasyon %1
Ciddi kalp iletim sistemi anormallikleri <%1
Senkop (nadir)
‹nfüzyon s›ras›nda hipotansiyon %11-12
EKG anormallikleri %13-23
talar›n %80’ninde zaten koroner arter hastal›¤› risk
faktörlerinin bulundu¤u da unutulmamal›d›r. Alloatti ve arkadafllar› ise izole kalp kas›nda in vitro ortamda yapt›klar› hayvan deneylerinde paklitakselin kalp
üzerinde bask›lay›c› etkileri oldu¤unu göstermifllerdir. Bu etkiyi izole kalpte perfüzyon s›ras›nda koroner ak›mda meydana gelen %60’l›k azalmaya ba¤lam›fllard›r (13).
Paklitakselin di¤er kardiyovasküler yan etkileri
ise Tablo 3’te verilmifltir. Tablodaki nedenlerden dolay› infüzyon s›ras›nda (özellikle ilk saat içinde) nab›z
ve tansiyon takibi mutlaka tüm hastalara yap›lmal›d›r. Bununla birlikte risk faktörü olmayan hastalar›n
kemoterapi s›ras›nda rutin monitörizasyonu da önerilmemektedir (10). Paklitaksel uygulanacak hastalara rutin kardiyovasküler de¤erlendirme önerilmese
de kardiyak risk faktörü olan yafll› hastalar tedavi öncesi mutlaka de¤erlendirilmifl olmal›d›r. Genel olarak
bak›ld›¤›nda paklitakselin yol açt›¤› kardiak komplikasyonlar asemptomatiktir, tabloda verilen yüksek
yüzdeler ise preklinik-klinik çal›flmalar›n gerektirdi¤i
hasta monitörizasyon ve takip koflullar›ndan dolay›
ortaya konmufltur.
Markman ve arkadafllar› tek bafl›na paklitaksel ile
veya platin ile kombine tedavi edilmifl yaklafl›k 400 jinekolojik kanser olgusunu retrospektif olarak de¤erlendirmifllerdir. Kardiyak risk faktörü olan 15 hasta
saptam›fllar ve araflt›rmac›lar bu olgular›n hiçbirinde
klinik olarak kardiyak fonksiyonlarda bozulma saptamam›fllard›r (14). Rose ve arkadafllar› ise önceden
sol ventrikül fonksiyonlar›n›n bozuk oldu¤u bilinen
metastatik meme kanseri olan ve yüksek doz ile tedavi edilen olgular› de¤erlendirmifllerdir; tedavi sonra-
PAKL‹TAKSEL TEDAV‹S‹ SIRASINDA AKUT MYOKARD‹YAL ENFARKTÜS
s›nda sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonunda sadece
hafif bir azalma oldu¤unu saptam›fllard›r. Fakat kemoterapi sonras› olgular›n hepsi asemptomatik olarak seyretmifllerdir (15). Gollarkeri ve arkadafllar› ise
paklitaksel ile tedavi edilen kardiyomyopatili hastalar› retrospektif olarak de¤erlendirmifllerdir. Araflt›rmac›lar sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu (LVEF)
%50’nin alt›nda olan (ortalama %37) 9 hasta saptam›fllard›r. Bu hastalar›n 6’s›nda radyonüklid anjiokardiografik de¤erlendirme yapm›fllard›r. Dört olguda LVEF’unda düzelme (ortalama %11, %2-29 aras›nda) saptan›rken 2 olguda LVEF’unda azalma saptanm›flt›r (ortalama %2.5) (16). Araflt›rmac›lar bu sonuçlara dayanarak kardiyak fonksiyon bozuklu¤u
olan hastalarda da paklitakselin sorunsuz olarak verilebilece¤ini belirtmifllerdir (16). Paklitaksel verilen
farelerde ise serum CK-MB, LDH, GSH-Px ve AST seviyelerinde artma saptanmaktad›r. Histopatolojik
olarak bu hayvanlar›n kalp myositlerinde sitoplazmik vakuolizasyon da saptanm›flt›r (17).
Paklitaksel alan hastalarda kardiak komplikasyonlar ortaya ç›kt›¤›nda tedavinin devam edip etmeyece¤i konusu aflikar de¤ildir. Meydana gelen ciddi
kardiyak yan etkilerin akut olmas› ve genellikle ilk
doz s›ras›nda görülmesi, dozdan ba¤›ms›z olmas›,
bunlar›n paklitaksel ile iliflkisinin aç›k olmamas› (direk hasar yan›nda vazospazma ba¤l› etkiler) (13) ve
bu hastalarda kardiovasküler risk faktörlerinin önceden bulunuyor olmas› ve ciddi komplikasyonlar›n
nadir olmas› nedeniyle paklitaksel ile tedaviye devam edilebilmektedir (10, 11). Komplikasyonlar meydana geldikten sonra kardiyak fonksiyonlar (LVEF
gibi) normal bulundu¤u takdirde literatürdeki di¤er
çal›flmalar da göz önünde bulundurularak ayn› kemoterapötiklerle tedaviye devam edilebilmektedir.
Önceden kalp hastal›¤› olan hastalarda ise yak›n monitörizasyon ile tedavi uygulanabilmektedir, komplikasyonlar ortaya ç›kt›¤›nda ise tan› ve tedavi için zaman kaybedilmemelidir.
KAYNAKLAR
1.
2.
Laher S and Karp SJ. Acute myocardial infarction following paclitaxel administration for ovarian carcinoma. Clin Oncol (R Coll Radiol) 9: 124-126, 1997.
Hekmat E. Fatal myocardial infarction potentially induced by paclitaxel. Ann Pharmacother 30: 1110-1112,
1996.
3.
137
Kamineni P, Prakasa K, Hasan SP, Akula R, and Dawkins F. Cardiotoxicities of paclitaxel in African Americans. J Natl Med Assoc 95: 977-981, 2003.
4. Lowel H, Dobson A, Keil U, Herman B, Hobbs MS,
Stewart A, Arstila M, Miettinen H, Mustaniemi H, and
Tuomilehto J. Coronary heart disease case fatality in
four countries. A community study. The Acute Myocardial Infarction Register Teams of Auckland, Augsburg, Bremen, FINMONICA, Newcastle, and Perth.
Circulation 88: 2524-2531, 1993.
5. Antman EM, Anbe DT, Armstrong PW, Bates ER, Green LA, Hand M, Hochman JS, Krumholz HM, Kushner
FG, Lamas GA, Mullany CJ, Ornato JP, Pearle DL, Sloan MA, Smith SC, Jr., Alpert JS, Anderson JL, Faxon
DP, Fuster V, Gibbons RJ, Gregoratos G, Halperin JL,
Hiratzka LF, Hunt SA, and Jacobs AK. ACC/AHA guidelines for the management of patients with ST-elevation myocardial infarction: a report of the American
College of Cardiology/American Heart Association
Task Force on Practice Guidelines (Committee to Revise the 1999 Guidelines for the Management of Patients
with Acute Myocardial Infarction). Circulation 110:
e82-292, 2004.
6. Braunwald E, Antman EM, Beasley JW, Califf RM,
Cheitlin MD, Hochman JS, Jones RH, Kereiakes D, Kupersmith J, Levin TN, Pepine CJ, Schaeffer JW, Smith
EE, 3rd, Steward DE, Theroux P, Gibbons RJ, Alpert
JS, Faxon DP, Fuster V, Gregoratos G, Hiratzka LF, Jacobs AK, and Smith SC, Jr. ACC/AHA guideline update for the management of patients with unstable angina and non-ST-segment elevation myocardial infarction—2002: summary article: a report of the American
College of Cardiology/American Heart Association
Task Force on Practice Guidelines (Committee on the
Management of Patients With Unstable Angina). Circulation 106: 1893-1900, 2002.
7. Colombo P, Gunnarsson K, Iatropoulos M, and Brughera M. Toxicological testing of cytotoxic drugs (review). Int J Oncol 19: 1021-1028, 2001.
8. Benvenuto GM, Ometto R, Fontanelli A, Fortunato A,
Ruffini PA, Fosser V, and Morandi P. Chemotherapyrelated cardiotoxicity: new diagnostic and preventive
strategies. Ital Heart J 4: 655-667, 2003.
9. Chanan-Khan A, Srinivasan S, and Czuczman MS.
Prevention and management of cardiotoxicity from
antineoplastic therapy. J Support Oncol 2: 251-256; discussion 259-261, 264-256, 2004.
10. Arbuck SG, Strauss H, Rowinsky E, Christian M, Suffness M, Adams J, Oakes M, McGuire W, Reed E, Gibbs
H, and et al. A reassessment of cardiac toxicity associated with Taxol. J Natl Cancer Inst Monogr: 117-130,
1993.
138
BAfiARAN ve Ark.
11. Rowinsky EK, McGuire WP, Guarnieri T, Fisherman
JS, Christian MC, and Donehower RC. Cardiac disturbances during the administration of taxol. J Clin Oncol
9: 1704-1712, 1991.
12. Nguyen-Ho P, Kleiman NS, and Verani MS. Acute
myocardial infarction and cardiac arrest in a patient
receiving paclitaxel. Can J Cardiol 19: 300-302, 2003.
13. Alloatti G, Penna C, Gallo MP, Levi RC, Bombardelli
E, and Appendino G. Differential effects of paclitaxel
and derivatives on guinea pig isolated heart and papillary muscle. J Pharmacol Exp Ther 284: 561-567, 1998.
14. Markman M, Kennedy A, Webster K, Kulp B, Peterson
G, and Belinson J. Paclitaxel administration to gynecologic cancer patients with major cardiac risk factors. J
Clin Oncol 16: 3483-3485, 1998.
15. Rose M, Lee FA, Gollerkeri A, D’Andrea E, Psyrri A,
Bdolah-Abram T, and Burtness BA. The feasibility of
high-dose chemotherapy in breast cancer patients
with impaired left ventricular function. Bone Marrow
Transplant 26: 133-139, 2000.
16. Gollerkeri A, Harrold L, Rose M, Jain D, and Burtness
BA. Use of paclitaxel in patients with pre-existing cardiomyopathy: a review of our experience. Int J Cancer
93: 139-141, 2001.
17. Saad SY, Najjar TA, and Alashari M. Cardiotoxicity of
doxorubicin/paclitaxel combination in rats: effect of
sequence and timing of administration. J Biochem Mol
Toxicol 18: 78-86, 2004.