Marakeş`in Kazandırdıkları Rifat Ünal Sayman

Marakeş’in Kazandırdıkları
Rifat Ünal Sayman, Direktör - REC Türkiye
6 Aralık 2016, Mövenpick Otel, Ankara
Bölgesel Çevre Merkezi (REC)
 Bağımsız, tarafsız ve kâr amacı gütmeyen uluslararası bir
kuruluş. Yasal olarak 31 ülke ve Avrupa Komisyonu tarafından
imzalanan bir kuruluş sözleşmesine bağlı.
 1990 yılından bu yana faaliyet göstermekte. Merkez Ofisi
Macaristan’da ve 17 ülke ofisi var.
 Türkiye’de çalışmalarına 2004 yılında TBMM tarafından kabul
edilen ikili anlaşmayla başladı.
ETKİLER
2014 KAYDEDİLEN EN SICAK YIL!
2015 KAYDEDİLEN EN SICAK YIL!
Isı Dalgaları (2003)
Avrupa’da 70.000 kişi hayatını kaybetti
Fransa’da mısır üretimi %30, meyve
üretimi %25, tahıl üretimi %30 düştü.
Fransa’nın toplam tarım kaynaklı
ekonomik kaybı 4 milyar Avro
2015 öncesi Kaydedilen En
Sıcak 10 Yıl
2014, 2010, 2005, 2009, 2007,
1998, 2002, 2003, 2006, 2012
Kuzey Kutup Buzullarında
Kaydedilen En Büyük Küçülme
Eylül 2012
Hindistan’da Her Yıl Rastlanan Dang
Humması Vakası - 37 Milyon
2012 Hindistan Yeraltı Su
Kaynakları Krizi
6,73 milyon hektar alan
tuzlanma nedeniyle
kullanılamaz durumda
2010 Pakistan Seli Nedeniyle Göç Eden
ve Etkilenen Toplam İnsan Sayıları
6 Milyon ve 20 Milyon
İspanya’da Ocak-Ağustos 2012
Arası Yanan Ormanlık Alan
153.000 hektar
Sandy Kasırgası – ABD
50 milyar $ ekonomik zarar
%0,6’lık ekonomik düşüş
7 milyon ev elektriksiz kaldı
Metro hizmetlerinde aksamalar
Rafinerilerin %70’i kapandı
Son yıllarda kuraklıktan dünya
çapında etkilenen insan sayısı
162 Milyon
2010 Kuraklığı
Etiyopya’da 300.000 kişi hayatını
kaybetti, toplam 57 milyon kişi
etkilendi
Çin’de 3 milyon insan yeterince
içecek suya ulaşamadı
Amazon ormanlarında 2,5 milyon
km2 yeşil alan kaybı gerçekleşti
Afetler Artık Doğal Değil!
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)
“İklim Değişikliği İnsan Kaynaklı” – 2013
“Hiç kimse iklim değişikliğinin etkilerine bağışık değil” – 2014
Toplam Seragazı Salımları ve Sektörel Paylar
1990 - 2014
Toplam Seragazı Salımları Artış Oranı
Seragazı Salımlarının Sektörel Dağılımı (CO2e)
150%
500
125%
400
90%
100%
300
66%
75%
200
43%
50%
100
15%
25%
0%
%3
%11
%13
125%
0%
1990
1995
2000
2005
2010
2014
1990 yılına göre değişim (%)
Türkiye’nin toplam seragazı salımları1990’da 208 bin
tondan %125’lik bir atışla 2014’de 468 bin tona
yükseldi
%5
%20
%11
%73
%64
0
1990
1995
Enerji
2000
2005
Endüstriyel Faaliyetler
2010
Tarım
2014
Atık
Türkiye’nin toplam seragazı salımları içinde enerji
sektörünün payı 1990’da %64’den 2014’de %73’e
yükseldi
Kaynak: REC Türkiye;
Veri Kaynağı: TUİK
Seçilmiş Göstergeler
Kişi Başı GSYİH (bin $)
90
45%
41%
80
40%
70
35%
60
30%
50
25%
40
20%
30
15%
20
10%
10
5%
0
Bin
Milyon
Toplam Nüfus (milyon)
Türkiye
Fransa
1990
İngiltere
2014
İtalya
400%
$40
332%
19
$20
4
$0
0%
İngiltere Almanya
İspanya
4,00
1990
Artış Oranı
10%
9%
3,82
8%
3,50
3,00
2,50
6%
400
3%
1,00
2%
0,50
1%
0,00
0%
2005
2010
Fransa
İngiltere
Azalış Oranı
2014
İspanya
Türkiye
Artış Oranı
Almanya
300%
600
500
4%
1,50
İtalya
İtalya
700
7%
5%
2,00
İspanya
Fransa
Bin Kişi Başına Binek Arabası
4,14
Türkiye
200%
100%
$10
Hane Halkı Büyüklüğü (kişi)
4,50
300%
$30
0%
Almanya
$50
256%
250%
200%
150%
300
100%
200
114
100
0
50%
0%
İtalya
Almanya
Fransa
1991
İspanya
2012
İngiltere
Artış Oranı
Türkiye
İklim Değişikliği ile Mücadele
Yatırımlar için finansman
ihtiyacının çözülmesi
gerekiyor
Paris İklim Anlaşması
çözüm için çok önemli
bir adım
Azaltım (mitigation): İklim değişikliğine
neden olan insan kaynaklı sera gazlarını
kontrol altına alınması, azaltılması ve
tutulmasına yönelik önlemler
Uyum (adaptation): İklim olaylarının
(risklerinin) etkileriyle mücadele etmek, fayda
sağlamak ve etkileri yönetebilmek için
stratejilerin güçlendirilmesi, geliştirilmesi ve
uygulanması
En Fazla Salım Yapan 30 Ülke - 1990
Seragazı Salımları, Kişi Başı C O 2e kg/ yıl AKDO hariç, 1990
Alan: Seragazı Salımları, Toplam CO 2e AKDO hariç, 1990
30
Avustralya
ABD
Kanada
20
Rusya
Kazakistan3
Çekya
Ukrayna
10
Özbekistan
Almanya
Hollanda
İngiltere
Polonya
Romanya
Güney AfrikaVenezuela
Arjantin
Güney Kore
Meksika
İran
Türkiye1
Çin
Brezilya
Endonezya
Nijerya
Hindistan
0
0
Ek I Ülkeleri (Ek II hariç)
Ek II Ülkeleri
Ek Dışı Ülkeler
10.000
Suudi Arabistan
AB (28)2
Japonya
İtalya
Fransa
İspanya
20.000
30.000
Kişi Başı GSYİH SGP, Cari $, 1990
Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye;
Veri Kaynakları: WRI CAIT, Dünya Bankası
En Fazla Salım Yapan 30 Ülke - 2012
Seragazı Salımları, Kişi Başı C O 2e kg/ yıl AKDO hariç, 2012
Alan: Seragazı Salımları, Toplam C O 2e AKDO hariç, 2012
30
Avustralya
Kanada
20
ABD
Suudi Arabistan
Kazakistan3
Rusya
Güney Kore
Malezya
Venezuela
Polonya
Güney Afrika İran
Ukrayna
Arjantin
Çin
Meksika
Türkiye1
Tayland
Brezilya
Mısır
Hindistan
Endonezya
Pakistan
Nijerya
10
Almanya
Japonya
AB (28)2İngiltere
İtalya
İspanya
Fransa
0
0
Ek I Ülkeleri (Ek II hariç)
Ek II Ülkeleri
Ek Dışı Ülkeler
20.000
40.000
60.000
Kişi Başı GSYİH SGP, C ari $, 2012
Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye;
Veri Kaynakları: WRI CAIT, Dünya Bankası
Kıyaslanabilir 11 Gelişmekte Olan Ülke
için Seçilen Veriler - 2012
(1) WRI CAIT 2012 (AKDO Dahil)
(2) World Bank 2012
(3) World Bank 2012
(4) WRI CAIT 2012 (AKDO Hariç)
(5) Hesaplama Sonucu
Türkiye INDC’si
%21
(246 mt)
Kaynak: Rifat Ünal Sayman, REC Türkiye;
Veri Kaynakları: TÜİK, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
İklim Değişikliği ile Mücadelede
çok Önemli Bir Adım!
 Paris Anlaşması ‘ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve
göreceli imkan ve kabiliyetler’ dönemini başlattı
 Dünya Devletleri, bir bütün olarak, iklim değişikliği ile mücadele
konusunda yeterli katkı sağlamıyor (UNEP Emission Gap Report)
 Türkiye, nüfus ve milli gelir olarak benzeştiği diğer üst-orta gelirli
ülkelerden daha iyi bir performans sergiliyor, ancak daha da iyi
olma potansiyeli bulunuyor
 Türkiye de Ulusal Katkısını (NDC) gözden geçirmeli
 Türkiye halen AB aday ülke statüsünde, AB ülkeleri örnek teşkil
ediyor
 Yenilenebilir enerji kullanımı Türkiye’nin en önemli önceliği olmalı
(Salımlarının %73’ü enerji sektörü kaynaklı)
 Bütün iklim paydaşları pro-aktif olmalı
 Marakeş? Marakeş topu ‘taç’a attı.
TEŞEKKÜR EDERİM
Rıfat Ünal Sayman
rsayman@rec.org
unalsayman@gmail.com