`Anadolu firtması` L - ŞEHİR e

Ti i0
àî
“ TT -
CUMHURİYET
SAYFA
7
HABERLER
89 yaşındaki Osman
Bölükbaşıiçin TBMM’de tören
düzenlenecek
GEÇM
İŞTEN
GELECEĞE
ORHAN ERİNÇ___________ .
'Trt Osman'
ANKARA(CumhuriyetBürosu)-Ünlü siyasetçi Osman Bölükbaşı, dün teda­
vi gördüğü Ankara Üniversitesi Tıp Fa­
kültesi Hastanesi’nde yaşamını yitirdi.
Siyasetçiler, B ölükbaşı’nm ölümünü
üzüntüyle karşılarken Türkiye’nin önem­
li bir devlet adamını kaybettiğini vurgu­
ladılar. Uzun süredir yoğun bakımda
tutulan Bölükbaşı, dün sabaha karşı so­
lunum yetmezliği nedeniyle yaşamını
yitirdi. Bölükbaşı 89 yaşındaydı.
Bölükbaşı ’mn ölüm haberini alan oğ­
lu Deniz Bölükbaşı hastaneye geldi ve yet­
kililerden bilgi aldı. Hastaneye ilk gelen
siyasetçi ise eski Cumhurbaşkanı Sü­
leyman Demirel oldu. Bölükbaşı’nm ai­
lesine başsağlığı dileyen Demirel, şöy-
Cebeci Mezarlığı na defnedilecek Bölükbaşı için
yarın TBMM’de tören düzenlenecek. Bölükbaşı’nm cenazesi
aynı gün Kocatepe Camii’nde kılınacak öğle namazının
ardından Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedilecek.
le konuştu: “Savın Bölükbaşı, ülkemizin
siyasetinde duayendi. Yaşamakta olan en
eski siyasetçiydi ve aynı zamanda ülke­
mizin fevkalade değerli, renkli bir simasıydL Yeri doldurulamaz, unutulamaz, bü­
yük bir siyaset ve devlet adamıydı. Ha­
yatım sadece bu ülkenin insanları ve bu
ülke için yaşamıştır. Büyük bir milliyet­
çi, lider, vatanperver ve yiğit, kabadayı,
yürekli, halkın sesiydi Onu hep Anado­
lu fırtınası olarak tamdık.”
Cumhurbaşkanı AhmetNecdet Sezer,
Osman Bölükbaşı’nın siyasal yaşamm
gelişmesinde önemli rol üstlendiğine
işaret etti.
Cumhurbaşkanı, Bölükbaşı’nın Türk
siyasetinin saygm isimlerinden biri ola­
rak her zaman takdirle anımsanacağım
bildirdi. TBMM Başkanı Ömer İzgi,
Türk siyasi tarihinin “unutulmazisimle­
rinden” olan Bölükbaşı’mn vefatmdan
derin üzüntü duyduğunu belirtti. MHP
Genel Başkam Devlet Bahçeli, Osman Bölükbaşı’mn ölümüyle Türk siyasetinin
“değerii bir devletve siyasetadammı” kay­
bettiğini belirtti.
Demokrat Türkiye Partisi (DTP) Ge­
nel Başkam İsmet Sezgin, Bölükbaşı’mn,
günün iktidarlarına TBMM kürsüsünden
“köksöktürmesiyle” tanındığını belirte­
rek, şöyle dedi: “Çok şey bilen, çok gü­
zel söyleyen, sohbetine doyum olmayan,
kimseden Iafim esirgemeyen, inancın­
dan, doğru büdiğinden, ilkelerinden hiç
ödün vermeyen, coşkusunu, heyecanını
hiç yitirmeyen, çıkar ilişkilerine rağbet
etmeyen bu siyaset duayenine boşu bo­
şuna, ‘Anadolu fırtınası’ lakabı yakıştınlmamıştı.”
► H acıbektaş’ta
191^’te doğan
Osman Bölükbaşı,
1954 yılında
K ırşehir’den
milletvekili
seçildiğinde,
D em okrat Parti
hüküm etinin tepki
olarak K ırşehir’i
ilçe durumuna
getirmesine yol
açan siyasetçi
olarak tanhe geçti,
KOMPLO İDDİASI TUTUKLATTIRDI- Bölükbaşı, İsmet
tutuklanmıştı. Bölükbaşı, 9 Eylül 1973’te de milletvekilliğinden istifa
‘Anadolu firtması’ L
ANKARA (Cumhuriyet Bü­
rosu)-A ktif siyaset yaptığı dö­
nemlerde, renkli kişiliği, sert
muhalefeti ile tanınan Osman
Bölükbaşı, “dili belasına” sık
sık cezaevine düştü. Arkadaşla­
rının “Anadolu firtması” diye
adlandırdığı Bölükbaşı, 1954
yılında Kırşehir’den milletveki­
li seçildiğinde, Demokrat Parti
(DP) hükümetinin tepki olarak
Kırşehir’i ilçe durumuna getir­
mesine yol açan siyasetçi olarak
da tarihe geçti.
Hacıbektaş ’ta 1913 ’te doğan
Osman Bölükbaşı, Fransa’da
Nancy Üniversitesi Fen Fakül­
tesi MatematikBölümü’nde öğ­
renim gördü. Türkiye’ye dön­
dükten sonra Kandilli Rasatha­
nesin d e asistan ve Haydarpaşa
Lisesi’nde öğretmen olarak gö­
rev yaptı. 1946’da DP’ye gire­
rek siyasete atıldı ve parti genel
müfettişliğine getirildi. 1947’de
DP’den ayrılarak bir yıl sonra
Millet Partisi’nin (MP) kurucu­
ları arasında yer aldı.
İsmet İnönü ve Celal Bayar’a
komplo düzenlemek iddiasıyla
1949’da tutuklandı. Bir süre son­
rada serbest bırakıldı. 1950 ge­
nel seçimlerinde Kırşehir’den
M P’nin tek milletvekili olarak
Meclis’e girdi. Ancak M P’nin,
laikliğe aykırı davrandığı gerek­
çesiyle 1953 ’te kapatılması üze­
rine bir grnp eski M P’liyle Cum­
huriyetçi Millet Partisi’ni (CMP)
kurdu ve genel başkanlığa geti­
rildi. 1954’te yeniden K ırşe­
hir’den milletvekili seçilince DP
hükümetinin “gazabına” uğra­
dı. DP hükümeti, Kırşehir’i il­
çe durumuna getirdi. Bu dönem­
de hükümete sert eleştiriler yö­
neltm esi nedeniyle Temmuz
1957’de TBMM’ye hakaretten
tutuklandı.
Kırşehir’in Haziran 1957’de il
statüsüne kavuşmasının ardından
ekimdeki seçimlerde CMP’li ar­
kadaşlarıyla yine milletvekili
seçildi.
1958’de DP’ye karşı güçbirliği oluşturm ak amacıyla
CMP’nin Türkiye Köylü Parti­
si ile birleşmesiyle kurulan Cum­
huriyetçi Köylü Millet Parti­
si’nin (CKMP) genel başkanlı­
ğına getirildi. Ancak 1959’da 10
ay hapis cezasına mahkûm edil­
di. 27 Mayıs’tan sonra Kurucu
Meclis üyeliğine seçildi. 1961
genel seçimlerinin ertesinde ko­
alisyon hükümetlerine katılma­
yı reddetti. 1962 yılının haziran
ayında CKMP, İsmet İnönü’nün
kurduğu 2. koalisyon hüküme­
tine katılınca 28 milletvekiliyle birlikte partiden ayrılarak 2.
kez Millet Partisi’ni kurdu ve
partinin genel başkanlığına ge­
tirildi. Millet Partisi, 1965 Şu­
bat aymda kurulan Suat Hayri
Ürgüplü başkanlığındaki koalis­
yon hükümetine katıldı, ama
Bölükbaşı kabinede görev al­
madı. 1972 yılında genel başkan­
lıktan ayrılarak yerini eski Ge­
nelkurmay Başkam Cemal İti­
rafa bıraktı. Bölükbaşı, 9 Eylül
1973’te de milletvekilliğinden is­
tifa ederek ak tif politikadan
çekildi.
Siyasal tarihimizin en renkli, en coşkulu ve en inat­
çı kişilerinden Osman Bölükbaşı’yı dün kaybet­
tik.
20 Mayıs 1973’te partisinin genel başkanlığın­
dan ayrıldığı ve bir daha milletvekili adayı olmadı­
ğı halde 29 yıllık süreçte de neredeyse efsaneleş­
miş kişiliği ile anımsanan Bölükbaşı, Fransa’da
matematik okumuş, ancak kendisindeki cevheri se­
zen politikacılar tarafından politikaya yönlendiril­
mişti.
“Hürriyet Kahramanı" olarak anılmasına da yol
açan siyasal yaşamı, 19 Temmuz 1948’de Millet
Partisi’nin kurucularından biri olarak başladı.
16 Kasım’a gelindiğinde Sadık Aldoğan, Fuat
Arna ile birlikte “İsmet İnönü’ye suikast düzen­
lediği” iddiası, karşılaştığı ilk darbe oldu.
Milletvekili olmadığı için 19 Kasım’da tutuklan­
dı. İki gün sonra serbest bırakıldığında “demokra­
si ve hürriyet kahramanı Osman Bölükbaşı” olma­
nın da ilk adımlarını atmıştı.
' 14 Mayıs 1950 seçim lerinde Demokrat Parti
(396) ile Cumhuriyet Halk Partisi (68) dışındaki tek
parti olan Millet Partisi’nin tek milletvekili olarak Kır­
şehir’den Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi.
Demokrat Parti’nin başına neredeyse bela olan
parlamenterlik dönemi böylece başladı.
2 Mayıs 1954 günü yapılan seçimde CHP’nin mil­
letvekili sayısı 30’a düşerken Cumhuriyetçi Millet
Partisi, Kırşehir’den Osman Bölükbaşı’nın çaba­
larıyla 5 milletvekili çıkardı.
Malatya, İsmet Paşa’nın (İnönü), Kırşehir de Os­
man Bölükbaşı’nın kalesiydi. Seçimin hemen son­
rasında, Demokrat Parti, Bölükbaşı’ya olan hıncı­
nı Kırşehir’i ilçe yapan yasayı çıkararak almaya
kalktı (30 Haziran 1954).
Ancak Bölükbaşı’nın inatçılığı ağır bastı ve 1957
seçimi öncesinde Kırşehir yeniden il haline getiril­
di. Bölükbaşı, 27 Ekim 1957 seçimlerinde yeniden
milletvekiliydi.
Demokrat Parti bir kez daha yenilgiye uğramış­
tı. Bu kez yeni bir yol denendi. Kırşehir’in yeniden
il yapılmasını öngören tasannın görüşülmesinde yap­
tığı konuşmayla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne ha­
karet ettiği ileri sürülüp dokunulmazlığı kaldırıldı.
Bugün de tartışılan 159’uncu maddeden yargı­
lanarak 10 ay hapse mahkûm edildi. Tutuklandı,
ama gerginleşen ortam nedeniyle 21 gün sonra tah­
liye edildi.
27 Mayıs 1960 sonrasında Kurucu Meclis üye­
siydi. İlk genel seçimlere gidilir ve Yassıada karar­
larının açıklanması beklenirken 3 Eylül 1961 günü
Çankaya’da yapılan Yuvarlak Masa Toplantısı’na
katılmayan tek lider oldu.
★★★
Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsüne dosya­
larla dolu çantasıyla çıktığı için siyaset jargonumu­
za “çantalı muhalefet” deyimini kazandırdı.
1965 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
tasarısının görüşülmesindeki sert muhalefeti nede­
niyle bir unvan daha kazandı; “Tırt O s m a n Ali Ulv i’nin 11 Nisan 1965 günü yayımlanan karikatürün­
de Osman Bölükbaşı uzun boyu ile yansıtılmış, al­
tına da “Radyomuzda gelmiş geçmiş en uzun dal­
ga” yazılmıştı.
Bir ara kendisi ile birlikte seçime girip kendisini
terk edenlere karşı önlem almayı düşünmüş ve no­
terden, ayrılmayacaklarına dairtaahhütname aldır­
maya başlamıştı. Ama yine yalnız kalmamayı ba­
şaramadı.
Belki de tek başarısızlığı buydu. •
oerinc@cumhuriyet.com.tr.
Taha Toros Arşivi
* 0 0
1
5
1
8
7
9
7
0
0
6
*