Franz LISZT

Kazım ÇAPACI
Franz LISZT
22 Ekim 1811, Macaristan ö.31 Temmuz 1886,
üzere tüm Avrupa’yı gezerek piyanoyla konser
Bayreth, Almanya.
vermiştir.
Müzisyen, besteci, piyanist, orkestra şefi,
Büyük bir piyano virtüözü olan Liszt birçok
müzik öğretmeni.
bestecinin eserlerini piyanoya uyarlamıştır.
Macar
XIX. yüzyılın en önemli piyanistlerinden birisi,
Rapsodileri
en
beğenilen
eserlerindendir.
senfonik şiir tarzının yaratıcısı olan bestecidir.
Programlı müziğin devamı olan senfonik şiirin
22
Ekim
babası olarak bilinir. İstanbul dahil olmak
Doborján (Raiding)
1811’de
Macaristan’ın
kentinde
doğan
küçük Putzi (Franz Liszt), ilk piyano derslerini
1
onun müzik dehasını keşfeden babasından
bitiremeyeceği Devrim Senfonisi’ni yazmaya
aldı. Macar soyluları 6 yıl boyunca bu çocuk
başladı.
dahiye maddi destek sağlamayı kabul edince
küçük
yaşta
babası
Besteciliğinin
ile Viyana’ya
öne
çıktığı
bu
dönemde Alphonse de Lamartine’in şiirlerini
giderek Antonio Salieri’den ve Beethoven’in
solo piyano için besteledi. Hector Berlioz ile
öğrencilerinden Karl Czerny’den dersler aldı.
tanıştı.
12 yaşına geldiğinde dinleyicilerin, diğer
müzisyenlerin ve kralların takdirini toplayan
1832’de
bir konser piyanisti olmuştu.
dinlemesi, yeniden virtüözlüğe ilgi duymasına
Konservatura
girmek
için
neden
geldiği Paris’te,
kemancı Niccolo
oldu.
Pagani’nin La
Paganini’yi
Campanella’sı
üzerine bir fantezi yazdı.
yabancı olduğu gerekçesiyle okula alınmadıysa
da özel ders alarak teori ve beste çalıştı; ilk ve
1833’de
Berlioz’un Fantastik
senfonisini
tek operası Don Sache’yi ve çeşitli piyano
piyanoya uyarlamayı başardı.
eserlerini besteledi.
Paris günlerinde o sıralar Polonya'dan gelmiş
olan Chopin'in yeteneğini duyup onu kendine
rakip olarak düşündüyse de sonraları çok iyi
arkadaş oldular.
1834’de babasını kaybettikten sonra henüz 15
yaşında iken piyano dersleri vererek annesinin
geçimini sağlamaya çalışan Liszt, müziğe
ilgisini kaybetmeye ve bu mesleğin anlamını
Franz Hanfstaengl tarafından yapılan resmi,
sorgulamaya başladı. Kendisini edebiyat ve
1858
dini konulara kaptıran Liszt’in bu ilgilerinin
Fırtınalı bir ilişki yaşadığı Agoult Kontesi
etkisi hayatına ve eserlerine yansıdı.
Marie ile 1834’de tanıştı. Kocasını terk eden
1830 Devrimi ile yeniden sanata ve hayata
dönmeye
karar
verdi.
kontes
Asla
ile İsviçre ve İtalya’da
çocukları oldu.
2
yaşadılar,
3
Daha sonraları çok yakın arkadaşlık kurduğu
planlanan Beethoven
ünlü opera yazarı Wagner'le arkadaşlık kurdu.
üstlendi.
3 çocuğundan biri olan Cosima evli olmasına
1840-1847 arasında çıktığı turnede İrlanda’dan
rağmen babası yaşındaki ve babasının çok iyi
Türkiye’ye, Portekiz’den Rusya’ya kadar pek
bir arkadaşı olan Wagner'le
çok yeri dolaştı.
yasak
aşk
yaşaması iki arkadaşın arasını açtı.
1835’deki
İsviçre
piyanist Sigismond
seyahati
Thalberg
18
sırasında
Haziran 1847'de
anıtının maliyetini
Padişah Abdülmecit'e
Dolmabahçe Sarayı'nda bir konser verdi.
’in Paris’teki
başarılarını duyunca Piyanonun Kralı ününü
pekiştirmek için bir piyano düellosu yapmak
üzere Paris’e gitti.
1844 ’te ününün doruğunda iken manikdepresif eşi Marie d'Agoult ile evliliğini
bitirdi; Kiev’de tanıştığı çarın yardımcısının
karısı Prenses Carolyne Sayn-Wittgenstein ile
birlikte oldu ve sahne konserlerine son verdi.
Liszt, konser piyanisti kariyerine son verdikten
Macar ressam Miklós Barabás tarafından yapılan
sonra, 1848’de Weimar’da orkestra şefliğine
resmi, 1847
başladı ve kenti, Avrupa kültürünün buluşma
Daha sonra piyano resitali kavramını geliştiren
merkezi haline getirdi.
Liszt, büyük bir konser turuna çıktı, hayır
Bu görevi sayesinde Verdi, Wagner ve
dernekleri yararına konserler verdi, her yerde
Berlioz’un yeni operalarını yönetti.
ilgiyle karşılandı.
Aynı dönemde en önemli eserlerini besteledi,
Konserleri sayesinde küçük yaşta kaybettiği
ülkesin
Macaristan’daki
sel
genç piyanistlere ders vererek «Altenberg
felaketinde
Kartalları» diye anılan yeni bir piyanist kuşağı
hayatını kaybedenlere bağışlamak üzere büyük
yetiştirdi.
bir gelir elde etti ve Bonn’da yapılması
3
1858’de
muhafazakarların,
kendisinin ve öğrencilerinin eserlerine yoğun
20 Mayıs 1886 yılında birileri tarafından ölüm
eleştirileri üzerine görevinden ayrıldı.
tehditi aldı. Tehditten sonra güvenliğini arttırdı
ve vasiyet yazdırdı.
1861-1869 yılları arasında daha çok Roma’da
31
yaşadı ve dini kitaplar yazdı, rahiplik dersleri
Budapeşte’de
aldı ve onur rahibi oldu.
olmasına rağmen Bayreuth’a gömüldü. Zature
1870’den sonra ise Roma, Weimar ve
hastalığından öldüğü süsü verildi. Ancak daha
Budapeşte arasında seyahat ederek ömrünün
sonra
sonuna kadar öğretmenlik ve piyanistliği
kaybolduğu açıklandı. Katil hiçbir zaman ele
sürdürdü,
geçemedi.
Budapeşte Müzik Okulu’nu kurarak ilk başkanı
Sürekli
oldu.
bilinmemektedir. Ancak Liszt'in yasadışı işlerde
Temmuz 1886'da
gömülmeyi
öldürüldüğünü
öldürülmeye
ve
vasiyet
katilin
çalışılmasının
öldü.
etmiş
ortadan
sebebi
bulunduğu iddiaları vardır. Liszt yaşarken
31 Temmuz 1886’da, bir festival nedeniyle
kendisine
bulunduğu Beyrut’ta zatürreye yakalanarak
yapılan
öldürme
girişimlerini
kendisini kıskananların yaptığını söylemiştir.
hayatını kaybetti.
Hastalıkları (Jasna Pucarin-Cvetkovi, 2011)
Ölümü

Liszt'e 5 Aralık 1849 yılında bir suikast girişimi
oldu. Evinden çıkarken bıçaklandı. Bir süre

hastanede yattıktan sonra eski sağlığına
kavuştu. 10
evinde
Ocak 1850 tarihinde
yeniden
suikast girişiminde bulunuldu. Ancak Liszt'in
koruyanları tarafından engellendi.
4
Göğüs semptomları, hemoptizi, ateş,
baş ağrısı, bronşit, larenjit, rekürran
diare, kilo kaybı, kronik nefes darlığı.
Otopside : solunum sistemi hastalıkları
(amfizem, kistik fibrozis, a1-antitrpisin
yetmezliği, bronşiektazi, tüberküloz),
pulmoner hipertrofik osteoartropati,

karaciğer sirozu, hepatit, pankreas
yetmezliği.
Tüberkülozdan söz edilmiş ama kistik
fibrozis olasılığı daha fazla.
Budapeşte Franz Liszt Müzik Akademisi
Budapeşte’deki dairesinde piyanosu
Fotoğraf Franz Hanfstaengl, Haziran 1867.
Ölümünden birkaç ay önceki fotoğrafı.
Fotoğraf - Nadar
5
6