YETERLĠ VE DENGELĠ BESLENME – SAĞLIK ĠLĠġKĠSĠ Sağlık

YETERLĠ VE DENGELĠ BESLENME – SAĞLIK ĠLĠġKĠSĠ
Sağlık, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşam kalitesinin yükseltilmesinde ve
korunmasında özel bir öneme sahiptir.
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi kişinin öncelikle kendi sağlığına sahip çıkması ve
sağlık bilincini geliştirmesi ile mümkün olduğu unutulmamalıdır. Minimum hastalık riski,
maksimum sağlık hedefimiz olmalı. Hedefe ulaşmak için:





Yeterli ve dengeli beslenme
Düzenli fiziksel aktivite
Sigarasız yaşam
Stresten uzak durma
Düzenli sağlık kontrolü yaptırmak gerekir.
Yeterli ve Dengeli Beslenme;
Beslenme açlık duygusunu bastırmak, karın doyurmak ya da canının çektiği şeyleri yeme
içme değildir. Beslenme zevk almak için yapılacak bir eylem olmayıp; sağlığı korumak,
geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini
yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir
davranıştır.
İnsanda ,genel sağlığın korunumu, sağlıklı büyüme ve gelişme için vücudun ihtiyaç
duyduğu besin öğelerinin her birinden günlük ne kadar alması gerektiği belirlenmişitir.
Yetersiz ve Dengesiz Beslenme;
Besin öğelerinin vücudun gereksinmesi düzeyinde uzun süre tüketilememesi durumunda
yetersiz beslenme, gereğinden fazla tüketilmesi durumunda dengesiz beslenme durumu
oluşur. Yetersiz ve dengesiz beslenme sağlığı olumsuz yönde etkiler.
BESĠN GRUPLARI
1. Süt ve Süt Ürünleri :
Bu grupta süt, yoğurt, peynir ve çökelek bulunur. Süt ve süt ürünleri kalsiyum
mineralinin temel kaynağı olup, protein, B grubu vitaminleri, fosfor ve çinko mineralleri için
iyi bir kaynaktır.
Bu grup besinlerden yetişkinlerin 2 su bardağı, çocuk, ergen, hamile ve emzikli kadınlarla,
menopoz sonrası kadınların 3 su bardağı kadar tüketmesi gerekir.
2. Et, Yumurta ve Kurubaklagil:
Et, tavuk, balık, yumurta,kuru fasulye, nohut, mercimek ve ceviz, fındık, fıstık gibi yağlı
tohumlar bu grupta yer alır. Bu grup protein, demir, çinko, fosfor, magnezyum mineralleri ve
B grubu vitaminleri için iyi bir kaynaktır. Etler ve yumurta temel protein kaynağımız olup,
kurubaklagiller bağırsakları çalıştıran, bağırsak ve genel sağlık üzerine birçok olumlu etkisi
olan posadan da zengindir.
Bu grup besinlerden günden 2 porsiyon tüketilmelidir. Porsiyon ölçüleri ;

Et, tavuk, balık vb için: 50-60 gr (2 köfte büyüklüğü kadar)

Kurubaklagiller: 90 g (1 çay bardağı kadar)

Yağlı tohumlar: 30 g

Yumurta: 50 g ( 1 orta boy)
3. Sebze ve Meyve Grubu:
Tüm sebze ve meyveler bu gruptadır. Bu grup besinler folik asit, A vitaminin ön maddesi
olan karotenler, E,C,B2 vitaminleri ile kalsiyum, potasyum, demir, magnezyum mineralleri,
posa ve diğer antioksidan özelliğe sahip bileşiklerden zengindirler.
Günlük en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.
4. Ekmek ve Tahıl Grubu:
Buğday, pirinç, mısır, çavdar, yulaf vb.gibi tahıl taneleri ve bunlardan yapılan bulgur,
yarma, gevrek, makarna vb. ürünler bu gruptadır. Bu grupaki beyazlatılmamış (kepeği
alınmamış) besinler özellikle B grubu vitaminler (başta B1 vitamini olmak üzere), mineraller,
karbonhidratlar, posa ve iğer besin öğelerini içermeleri nedeni ile sağlık açısından önemli
besinlerdir.
Bu gruptan enerji harcamasına göre tüketilmesi gerekir. Kişinin günlük alması gereken
enerji miktarını yaş, cinsiyet, fizik aktivite, biyokimyasal bulguları gibi birçok etmen
etkilemekte olup gerekli olması durumunda bir beslenme uzmanı (diyetisyen) ile
görüşülmelidir.
Yeterli ve Dengeli Beslenme Önerileri

Az ve sık aralıklarla beslenin. Öğün atlamayınız. Özellikle kahvaltı yapmadan güne
başlamayınız.

Çeşitli besinleri tüketmeye özen gösteriniz.

Dört besin grubundan her gün yeterli miktarlarda tüketiniz.

Vücut ağırlığınızı olması gereken aralıkta tutmaya özen gösteriniz.

Ilımlı miktarlarda şeker ve tuz tüketiniz.

B grubu vitamin ve posa alımını arttırmak için tam tahıl ürünlerinin tercih ediniz.
(Beyaz ekmek yerine esmer ekmek gibi)

Doymuş yağ içeren hayvansal kaynaklı yağlar yerine doymamış yağ asitlerini içeren
bitkisel sıvı yağları tercih ediniz.

Günde en az 8-12 bardak su içiniz.

Alkol tüketiminden kaçınınız.
Nisa Nur AYHANCĠ
Diyetisyen