KANSER KAYIT MERKEZİ Bursa Halk Sağlığı Müdürlüğü Kanser Şube Kayıt Merkezi 2000 yılından bu yana uluslararası standartlara uygun biçimde ve topluma dayalı aktif yöntemle kanser verileri toplayan nüfus tabanlı bir kayıt merkezidir. Merkezimiz 01.01.2000 tarihini referans kabul etmiş ve bu tarihten itibaren Bursa’daki tüm Kamu Hastaneleri, Özel Hastaneler ve Patoloji Merkezlerinde kanser tanısı alan tüm vakaları uluslararası standartta kayıt altına almaktadır. Tüm bildirimler Kanser Daire Başkanlığı tarafından oluşturulan Kanser Bildirim Formu ile yapılmaktadır. Form iki nüsha olarak doldurulur ve doldurulan formların bir nüshası Kanser Kayıt Birim numaralarına göre (KK Birim No) Kanser Kayıt Birimi arşivinde muhafaza edilir. KANSER OLGU ÖZETLEME FORMU Bu form, kanser hastalığının özel olarak bildirilmesi, kanserli olguların izlenmesi, arşivlenmesi ve gerektiğinde hasta ile iletişim kurulabilmesi için hazırlanmıştır. Ayrıca önlenebilir kanser türlerinin Türkiye’deki durumunun ortaya konması ve alınabilecek önlemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.1983 yılından beri değişik şekillerde birden fazla form kullanılmış, 2005 yılından itibaren kanser bildirim formları değiştirilerek daha güncel ve kapsamlı olan bu form oluşturulmuştur. Bu form 2012 yılında revize edilmiştir. Bu form ile tüm malign vakalar, tüm insitu tümörler ile Beyin (Pineal bez, hipofiz bezi, kraniofaringeal duktus dahil), MSS ve Meninkslerin benign ve borderline (benign mi malign mi belirlenemeyen) tümörleri bildirilir. FORMUN DÜZENLENMESİ HASTANEYE İLİŞKİN BİLGİLER Hastane adı: Bildirimi yapan sağlık kuruluşunun ( Hastane) adı yazılır. Kodu: Kanser Kayıt Merkezi tarafından verilecek olan numara kayıt edilir. Birimi: Hastanın Sağlık Kuruluşunda tanı aldığı veya tedavisini gördüğü ilgili servisin/birimin adı yazılır. KK Birim No: Hastane Kanser Kayıt Birimi tarafından verilen protokol numarasıdır. MKKN: Her hastaya bir tane olmak üzere verilen numaradır. Bu bölüm Kanser Kayıt Merkezi tarafından doldurulacak olup boş bırakılacaktır. Ancak (CR- 4) Canreg bilgisayar programına veri girişi yapan birimler programdaki Kanser Kayıt Numarasını bu bölüme yazacaklardır. KİŞİYE İLİŞKİN BİLGİLER T.C. Kimlik No: Hastanın kimlik bilgilerine ulaşılabilmesi ve duplike kayıtların önlenmesi amacıyla doldurulması zorunludur. Bildirimi yapan her Kanser Kayıt Elemanı hastanın T.C.Kimlik Numarasını mutlaka yazmak zorundadır. Soyadı-Adı: Hastanın Soyadı büyük harflerle yazılmalı, çift isimli olan hasta adları kısaltma yapılmaksızın kimlikte belirtildiği şekilde kayıt edilmelidir. Baba Adı: Duplike kayıtların ayırt edilmesi ve hastanın tespiti için bu bölümün doldurulması zorunludur. Doğum Yeri: Doğum yerleri tespit edilebiliyor ise İl/İlçe ve Köy olarak kayıt edilecektir. Doğum Tarihi: Gün/Ay/Yıl olarak kayıt edilecek olup, gün ve ayı belirlenemeyen olgularda gün yerine 00, ay yerine 00 yazılacaktır.(MECC) Örnek: …./…./1965 yerine 00/00/1965 yazılacaktır. Doğum tarihi belirlenemeyen vakalar 00/00/0000 olarak, yaş ise 999 olarak kayıt edilir. Yaşı: Hastanın ilk kanser tanısı aldığı tarih baz alınarak hesaplanacak olup, içinde bulunduğu yaş değil bitirilen yaş esas alınacaktır. Sonuç olarak; hastanın son doğum günündeki yaş kayıt edilecek olup, gelecek doğum gününü dikkate alıp rakam yuvarlanmayacaktır. Örnek: Devlet Hastanesi Bildirim Formu: “00 /00/ 1965 doğumlu olan hasta 24/02/2004 tarihinde Meme Kanseri nedeniyle Devlet Hastanesinde opere edilmiştir.” Bu olgunun yaşı 39 olarak kayıt edilecektir. Cinsiyeti: Doldurulması zorunlu olan bölümdür. “Erkek, Kadın veya belirlenemedi” şeklinde kayıt edilmelidir. Cinsiyet yazılmamış olsa bile isimden veya hastane özetindeki anlatımdan çıkarılabilir. Çok seyrek durumlarda cinsiyet tanımlanamamış olabilir veya cinsiyet değişikliği vardır. Bu bilgilerde kayıt edilmelidir. Sosyal Güvenlik No: Duplike kayıtların ayırt edilmesi ve tedavi giderlerinin karşılanmasına yönelik yapılacak olan Sosyal Güvenlik çalışmalarına veri oluşturması nedeniyle kayıt altına alınmalıdır. Eğer sosyal güvenlik durumu belirlenemediyse ya da hastanın herhangi bir sosyal güvencesi yoksa belirtilmelidir. Çalışan ve emekli olanlar açık olarak ifade edilecektir. Sürekli Oturduğu Adres: Tedavi için geldiği geçici adres değil, yaşadığı adres kayıt edilmelidir. Hastanın sürekli ikamet ettiği adresi il, ilçe, mahalle, sokak ve kapı numarası olacak şekilde açık olarak ifade edilmelidir. Telefon: Oldukça önemli bir bilgidir. Gerektiğinde şüpheli bir durumda kayıt edilen telefon numarasından hasta ya da hasta yakınları ile bağlantıya geçilmektedir. HASTANE KAYITLARINA YÖNELİK BİLGİLER Hastane Kayıt No: Hastanın hastaneye başvuruda elde ettiği kayıt numarasıdır. Her hastanenin ayrı bir kayıt sistemi olup, kanser kayıt elemanı tarafından bu bilinmelidir. Klinik Protokol No: Her hastanenin ayrı bir kayıt sistemi olduğu gibi her kliniğinde ayrı bir kayıt sistemi olup, kanser kayıt elemanı tarafından bu bilinmelidir. Giriş-Çıkış Tarihi: Hastalığın tanı ve tedavi aşamalarında hastanın hastanede geçirdiği süredir. Birden çok yatış çıkış tarihleri olabilir. En yakın tarih kayıt edilmelidir. TÜMÖRE YÖNELİK BİLGİLER Dikkat! Fizik Bakı, Radyoloji Bulguları, Endoskopi Bulguları, Patoloji/Sitoloji Bulguları, Laboratuar Bulguları, Tümör Marker’ları kayıt altına alınırken ilk tanı tarihinin doğru olarak hesaplanabilmesi için özetleme sırasında hastaya yönelik yapılan bütün işlemler tarihleriyle birlikte kaydedilmelidir. Fizik Bakı: Hastanın tümörüne yönelik fizik bulguları özetlenir. Radyoloji Bulguları: Tümörün tespitine yönelik yapılan Radyografi, EKG, ERCP, USG, Bilgisayarlı Tomografi, MR, Mamografi, Anjiografi, vb. incelemeler tarih sırası gözetilerek kayıt edilir. Endoskopi Bulguları: Endoskopi, sistoskopi, bronkoskopi, rektoskopi, kolonoskopi vb. gibi incelemeler tarih sırası gözetilerek kayıt edilir. Cerrahi Girişim Bulguları: Gerek tanı gerekse tedavi amaçlı yapılan tüm cerrahi girişimler ve bulgular (yer, büyüklük, yayılım) tarih sırası gözetilerek kayıt edilir. Patoloji/Sitoloji Bulguları: Sitolojik (örn. balgam sitolojisi) ve hematolojik (örn. kemik iliği biyopsisi) ya da histolojik (doku incelemesi) incelemeler aranmalıdır. Doku incelemeleri, makroskopik ve mikroskopik raporlar, son olarak patolojik tanının özetlemesi yapılır. Tümörün yayılımı, metastazla ilgili bilgileri, lenf nodlarının durumu ve rapor sonlarında bulunan yorumlar mutlaka incelenmeli ve değerlendirilmelidir. Tümörün davranış ve diferansiyasyonu mutlaka belirtilmelidir. Lösemi tanılı hastalarda kemik iliği biyopsisi tanı yöntemlerinde histoloji primer olarak kodlanır. Laboratuar Bulguları: Tümöre yönelik kan kimyası incelemeleri, bakteri kültürleri, idrar muayeneleri tarih sırası gözetilerek kayıt edilir. Tümör Marker’ları: Kanda ölçülebilen ve kanser tanısında yardımcı olan incelemelerdir. Örn: PSA yüksekliği Prostat Ca’yı, CA-125 yüksekliği Over Ca’yı, Alfa-Föto Protein yüksekliği Hepatosellüler Ca ve Teratokarsinom’u düşündürür. Tanı Tarihi: Kanserin tıp camiası tarafından saptanmış olan ya da farkına varıldığı en erken tarihtir. Yani; malignite bulunduğu sonradan kesinleşmiş bir olgu için ilk tanı tarihi, bir hekim tarafından ilk kez malingnitenin düşünüldüğü, maligniteden ilk kez kuşku duyulduğu ve bu kuşkunun yazıya geçirildiği tarihtir. Ancak; beyin tümörlerinde malignite ifadesi aranmaksızın tümör ifadesinin yer aldığı tarih de ilk tanı tarihi olarak alınabilir. Çünkü Beynin benign ve borderline tümörleride kayıt altına alınmaktadır. Tüm kanserlerde biyopsinin alındığı veya cerrahi işlemin yapıldığı tarih daha öncesinde malignite düşündüren bir bilgi yoksa ilk tanı tarihi olarak kayıt edilir. Tanı Yöntemi: Olgunun kanser olarak adlandırılmasına yol açan, en değerli tanı yöntemi formda işaretlenir. Eğer var ise mikroskobik yöntemler ( Mikroskobik BBT, Histoloji Primer, Histoloji Metastatik, Sito/Hemato) öncelik taşır. İkinci sırada mikroskobik olmayan tanı yöntemleri işaretlenir. Yalnızca bir tane tanı yöntemi belirtilmelidir. Endoskopik bir yöntemle hastadan doku veya hücre alındığını biliyoruz, fakat patoloji sonucu yok ise tanı yöntemi tanısal Cerrahi (6a), patoloji sonucu mevcut fakat örneğin hangi biyopsi yöntemi ile alındığı bilinmiyorsa, Mikroskobik BBT (00), hastanın opere olduğu biliniyor fakat patoloji sonucu bilinmiyorsa, Mikroskobik BBT (00) kodlanır. Eksizyonel biyopsiler cerrahi tedavi olarak kabul edilir. Ancak plevradan alınan eksizyonel bx cerrahi tedavi alınamaz. Tedavide sadece Apse Drenajı varsa; semptomatik tedavi kabul edilmelidir. Servikal Küretaj radikal cerrahi tedavi kabul edilirken, Endometrial Küretaj tedavi kabul edilmez. Örnek: “Hastaya 06.04.2006 tarihinde yapılan meme USG’de sol memede 14*4 mm malignite düşündüren kitle tespit edilmiş, hastaya 10.04.2006 tarihinde mastektomi yapılmıştır.25.04.2006 tarihli patoloji raporu sonucuna göre hasta orta diferansiye infiltratif ductal carsinom tanısı almıştır.” Özetlemesi yapılan bu olgunun ilk tanı tarihi 06.04.2006,tanı yöntemi ise histoloji primerdir. Özetlenmiş TNM: Bu bölüm boş bırakılacaktır. SEER Özet Evre: Tanı tarihinden itibaren ilk 4 ay içerisindeki tetkikler kontrol edilerek yapılır. Ancak; Kanser Kayıt Birimi olan hastanelerde, SEER Özet Evreleme Eğitimini alan kanser kayıt elemanları tarafından bu evreleme yapılacaktır. Topografi: Kanserin insan bedeninin hangi bölgesinde(organ ya da organ bölümünde ) ortaya çıktığını ifade eden kodlamadır. Bunun içinde ICD-O sınıflandırılması kullanılır. Bu sistemde topografi üç basamaklı bir kod ile ifade edilir. İlk iki basamak organ kodunu, üçüncü basamak ise yerleştiği organ içerisindeki bölgeyi gösterir. Örneğin; meme üst-iç kadranı: C 50/2 Ancak; Kanser Kayıt Birimi olan hastanelerde, Kanser Kayıtçılığı Temel Eğitimini alan kanser kayıt elemanları tarafından bu kodlamalar yapılacaktır. Histoloji: Kanserin genellikle mikroskop altında konmuş ve patoloji tarafından rapor edilmiş tanısıdır. Bunun içinde ICD-O sınıflandırılması kullanılır. Bu sistemde histoloji beş basamaklı bir kod ile ifade edilir. İlk dört basamak hücre çeşidini, beşinci basamak tümörün davranış özelliğini(beningn,malign,insitu,borderline) gösterir. Örneğin; infiltratif ductal carsinom: 8500/3 Ancak; Kanser Kayıt Birimi olan hastanelerde, Kanser Kayıtçılığı Temel Eğitimini alan kanser kayıt elemanları tarafından bu kodlamalar yapılacaktır. Lateralite: Çift organlardan birinde ya da her ikisinde kanser gelişebilir. Kanserin yerleştiği yön/tarafı gösterir. Eğer taraf belirlenemiyorsa formda bilinmiyor, organ tek ise gereksiz kutucuğu işaretlenir. Çoğul Primer: Bir hastada eş zamanlı ya da farklı zamanlarda aynı organ ya da farklı organlarda ortaya çıkan birden çok primer kanser olgusu, çoğul primer olarak adlandırılır. Yani aynı kişide iki ya da daha fazla kanserin görülmesi mümkündür. Örnek: “ 26.11.2004 tarihinde hepatocellüler carsinom tanısı alan aynı hasta 01.03.2005 tarihinde bazal cell carsinom tanısı almıştır.” “ Buna göre bu hastanın ilk primer kanseri karaciğer olup, ikinci primer kanseri deridir. Yani bu hasta da ilk karaciğer kanseri görülmüş, daha sonra da hasta deri kanserine yakalanmıştır.” Böyle bir olgu kaydedilirken hastaya iki ayrı kanser bildirim formu doldurulacaktır. Örnekte gösterildiği gibi ilk form karaciğer kanseri için, ikinci form deri kanseri için doldurulacaktır. İlk forma karaciğer kanserine ait bilgiler işlenecek, çoğul primer bölümü evet olarak işaretlenecek ve tümör sıra numarası bir ( 1 ) olarak verilecektir. İkinci forma deri kanserine ait bilgiler işlenecek ve çoğul primer bölümü evet olarak işaretlenip, tümör sıra numarası iki ( 2 ) olarak verilecektir. Her iki olgu için ayrı kanser kayıt numarası verilir. Çoğul Primeri olmayan sadece tek tümörü olan kanserli olgular için sadece çoğul primer hayır işaretlenecek, tümör sıra numarası bir ( 1 ) olarak verilecektir. TEDAVİYE YÖNELİK BİLGİLER Hastanın, tanı tarihinden itibaren 1 yıl içinde kanserine yönelik yapılan (Metastazına yönelik yapılan tedaviler dahil) tedavi; tedavi olarak kabul edilir. Ancak çoçukluk çağı Lösemilerin de; hastalığın başlangıcından sonra 2 yıl içinde yapılan tedaviler tedavi olarak kabul edilir. Lösemiler de Kemik İliği Transplantasyonu İmmunoterapi olarak kayıt edilir. Prostat CA tanılı hastalarda yapılan Orşiektomi Cerrahi tedavi olarak değil Hormonoterapi olarak kabul edilir. Testis CA tanılı hastalarda yapılan Orşiektomi Cerrahi tedavi olarak kabul edilir. Meme CA tanılı hastalara yapılan TAH+BSO (Total Abdominal Histerektomi+Bilateral Salfingo Oferektomi) Cerrahi tedavi değil Hormonoterapi olarak kabul edilir. Mesane CA tanılı hastalarda Mesane içine verilen BCG İmmunoterapi olarak kabul edilir. Tiroid CA tanılı hastalara radyoizotop verilmesi diğer tedavidir. Hormonoterapi: Özellikle endokrin organ kanserlerinde verilen tüm hormonlar ve antihormonal ilaçlar. KT sırasında verilen Prednizon, dekort hormonoterapi “yapıldı” kodlanır. İmmunoterapi: Kanser aşıları, Biyolojik yanıt değiştiriciler (BRM: İnterferon, interlökin, sitokinler, monoklonal antikorlar), transplantasyonlar ( K.İ, kök hücre vb). Formdaki 1 : yapıldı, 2 : semptomatik 3 : yapılmadı, 9: bilinmiyor anlamı taşımaktadır. İlk Tedavi Tarihi: Hastaya yapılan ilk tedavinin tarihi kayıt edilir. İlk Tedavi Tipi: Hastaya yapılan ilk radikal tedavinin tarihi kayıt edilir. Durumu ve Son İzlem Tarihi: Hastanın hayatta olduğunun bilindiği en son tarih son izlem tarihini ifade eder. Eğer hasta ölmüş ise son izlem tarihi ölüm tarihi olacaktır. Gün, ay, yıl şeklinde forma kayıt edilecektir. İlk tanı Yeri: Formda tanı aşamaları bölümünde özetlenen bulgular arasında ilk tanı tarihini veren yer ilk tanı yeridir. Bu bir kurum, özel bir laboratuar, bir görüntüleme merkezi, özel hastane ya da özel bir hekim olabilir. İlk tanı yeri her zaman tanı tarihini doğrulamalıdır. İzleyen Doktoru: Hastanın tanı aşamalarında, tedavisinde ya da son izlem tarihinde hastayı takip eden hekimdir. Hastaya ait bilgilere ulaşılamadığı ya da bilgilerin eksik olduğu durumlarda, özetleme sırasında karşılaşılacak sorunlarda kanser kayıt elemanına yardımcı olması açısından izleyen doktorun kim olduğunun bilinmesi önemlidir. Kayıt Tarihi: Hastanın tüm kişisel bilgileri tanı ve tedavi bilgileri tamamlandıktan sonra kaydedilen tarihtir. Gün, ay, yıl olarak yazılmalıdır. Tanı tarihi, son izlem tarihi ve kayıt tarihi birbirini takip eden tarihlerdir. Ancak; bazı durumlarda hastanın kişi, tanı ve tedavi bilgilerine tamamen ulaşılamayabilinir ya da tanı tarihi ve son izlem tarihi kayıt tarihi olabilir. Fakat kayıt tarihi hiçbir zaman tanı tarihinden önce olamaz.