PowerPoint Sunusu

İLKYARDIM
Dr. Sadiye YILMAZ
•İlkyardım
• Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir
durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar,
hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini
önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç
aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız
uygulamalardır.
•Acil tedavi
• Acil tedavi ünitelerinde, hasta/yaralılara doktor ve sağlık
personeli tarafından yapılan tıbbi müdahalelerdir.
İlkyardımın temel 6T kuralı
1) Tedbir: Ortamı güvenliğe alma.
2) Telekomünikasyon: Uygun acil yardım birimini (112, itfaiye, polis
vb.) arayıp haberdar etme.
3) Triaj: Birden fazla yaralı olması durumunda yardım önceliğini
belirleme.
4) Tanı: İlk yardım yapılacak sorunu belirleme.
5) Tedavi: Gerekli ilk yardım uygulamasını yapma.
6) Taşıma: Hastayı profesyonel tıbbi bakım ve yardım alacağı yere
ulaştırma.
İlkyardımın Öncelikli Amaçları
• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
• Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek,
• İyileşmeyi kolaylaştırmak.
Hayat kurtarma zinciri nedir?
• Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine
aittir ve ilkyardımcının görevi değildir.
Adım adım…
1. Öncelikle kendinize güvenin ve sakin olun
2. Mümkün olan en hızlı biçimde olay yerinin değerlendirmesini
yapın
3. Kendi güvenliğinizi sağlayın
4. Ortamın güvenliğini sağlayın
• Paniği önleyin, kalabalığı dağıtın
5. Hastanın güvenliğini sağlayın
• Gerekiyorsa yatırıp dinlendirin
6. 112’yi arayarak yardım isteyin
7. Hastanın bilincini kontrol edin
• Şuursuz olanlara yiyecek içecek vermeyin
8. Hastanın hava yolunu kontrol edin
• Temiz hava sağlayın, sıkı giysileri gevşetin,
9. Hastanın solunumunu kontrol edin
Adım adım…
10. Kan dolaşımını kontrol edin
• Varsa kanamayı durdurun
• Şoku önleyin
11. Müdahalede önceliği hayati tehlikesi olan hastalara verin (TRİAJ)
12. Gerekiyorsa hastayı güvenli bir yere taşıyın
• Hastayı sıcak tutun,
13. Profesyonel tıbbi yardım istemişseniz yardım ekibi gelene dek olay
yerinden ayrılmayın.
14. Bilmediğiniz durum varsa ısrar etmeyin
Örnek Vaka
Yaşam bulguları
1.Bilinci
2.Solunumu
3.Dolaşımı
4.Vücut Isısı
5.Kan Basıncı
Bilinç
Kişinin bilinci yerinde ise= Tüm uyarılara cevap verir.
Solunum
• Kişinin 1 dakika içinde nefes alma ve verme sayısı solunum sıklığıdır.
• Yetişkin
• Çocuklarda
• Bebeklerde
:12-20
:16-22
:18-24
Dolaşım
• Kalp atımlarının atardamar duvarına yaptığı basıncın damar duvarında
parmak uçlarıyla hissedilmesine nabız denmektedir.
• Yetişkin
• Çocuklarda:
• Bebeklerde :
:60-100
100-120
100-140
• Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir?
• Şah damarı (adem elmasının her iki yanında)
• Ön-kol damarı (Bileğin iç yüzü, başparmağın üst hizası)
• Çocuk ve yetişkinlerde şah damarından
• bebeklerde kol atardamarından
Vücut ısısı
• İlkyardımda vücut ısısı koltuk altından ölçülmelidir.
• Normal vücut ısısı 36,5 C’dir.
Kan Basıncı
• Normal değeri 100/50- 140/100 mm Hg ’dir.
Triaj
Şok
• Şok kalp-damar sisteminin hayati organlara uygun miktarda kan
ulaştıramaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile
seyreden bir akut dolaşım yetmezliği durumudur
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kan basıncında düşme
Hızlı ve zayıf nabız
Hızlı ve yüzeysel solunum
Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
Endişe ve huzursuzluk
Baş dönmesi
Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
Susuzluk hissi
Bilinç seviyesinde azalma
KOMA
• Yutkunma öksürük ve bnzeri refleklerşn ve dıştan gelen uyarılara karşı
tepkilerin azalması ya da yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç
kaybıdır.
• Nedenleri
•
•
•
•
•
Düşme veya şiddetli darbe sonrası (öz. Kafa travması)
Zehirlenme (ilaç, gıda)
Aşırı alkol, uyuşturucu kullanımı
Şeker hastalığı
Ateşli hastalıklardan sonra görülen havale
• Belirtileri
• Yutkunma öksürük vb tepkilerin kaybolması
• Sesli ağrılı dürtülere tepki yokluğu
• İdrar ve dışkı kaçırma
Koma Pozisyonu
Solunumun tam tıkanması
(Heimlich Manevrası)
• KANAMALARDA İLKYARDIM
• YARALANMALARDA İLKYARDIM
• YANIK SICAK ÇARPMASI VE DONMADA İLKYARDIM
• KIRIK. ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM
• BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLKYARDIM
• ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM
• HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM
• GÖZ. KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLKYARDIM
• BOĞULMALARDA İLKYARDIM
• HASTA/ YARALI TASIMA TEKNİKLERİ
Kanama
• Çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına kanama denir.
Yetişkin bir kimsede 5-6 kg. Kan vardır. 1-1,5 kg. Kan kaybeden bir
insanın hayatı tehlikeye girer. O halde kanamaları hemen durdurmak
gerekir.
1. Parmakla basınç yapma
2. Basınçlı pansuman uygulama
3. Kanayan yerin yüksekte tutulması
4. Tazyik noktalarına basınç uygulaması
5. Turnike tatbiki
Yaralanma
• Yaralıyı emniyetli bir yere al oturt/yatır.
• Varsa önce kanamayı durdurunuz.
• Yara üzerindeki giysileri dikiş yerinden sökünüz veya kesiniz.
• YAPMA
•
•
•
•
•
1)Yara üzerine tentürdiyot ve benzeri antiseptik sürmeyiniz.
2)Yara üzerine, yara tozu, pudra, merhem, kül tütün v.b. şeyler koymayınız.
3)Yara üzerine pamuk koymayınız.
4)Batmış olan cisimleri çıkarmayınız.
5)Yaraya ve pansuman malzemesine el sürmeyiniz.
Kopan uzuva ne yapmalı?
Sara
• Epilepsi (Sara olarak da bilinir), beyin içinde bulunan sinir
hücrelerinin olağan dışı bir elektro-kimyasal boşalma yapması sonucu
ortaya çıkan nörolojik bozukluk, hastalıktır. Beynin normalde çalışması
ile ilgili elektriğin aşırı ve kontrolsüz yayılımı sonucu oluşur. Sıklıkla
geçici bilinç kaybına neden olur.
• Sarayı tetikleyen durumlar
•
•
•
•
Uzun süreli açlık
Uykusuzluk aşırı yorgunluk
Kullanılan ilaçların doktordan izinsiz kesilmesi
Hormonal değişiklikler
• HER KRİZ SARA KRİZİ DEĞİLDİR MADDE BAĞIMLILARININ MADDE
YOKSUNLUĞU KRİZİYLE KARIŞTIRILABİLİR.
• Belirtiler
• Hastada var olmayan kokuları alma, adale kasılması vb. ön haberci denilen
belirtiler olur.
• Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir
• şekilde bilincini kaybederek yığılır.
• Yoğun ve genel adale kasılması görülür,10-20 saniye kadar nefesi kesilir.
• Dokularda ve yüzde morarma gözlenir.
• Ardından kısa ve genel adale kasılması sesli nefes alma, aşırı tükürük
salgılanması, altına kaçırma gibi belirtiler görülür.
• Hasta dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir. Aşırı kontrolsüz
hareketler gözlenir.
• Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu
hali vardır.
• İlkyardım
•
•
•
•
•
Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır (Örn. trafik kesilmelidir.)
Kriz kendi sürecini tamamlamaya bırakılır.
Hasta bağlanmaya çalışılmamalıdır.
Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmamalıdır.
Yabancı herhangi bir madde kullanılmamalıdır.
Kan şekeri (hipoglisemi) düşmesi
• Herhangi bir nedenle vücutta glikoz (şeker) eksildiği zaman ortaya çıkan
belirtidir
• Şeker hastalığı tedavisine bağlı uzun egzersizler,
• Uzun süre aç kalma,
• Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası.
• YAVAŞ VE UZUN SÜREDE DÜŞERSE
•
•
•
•
•
•
•
Baş ağrısı,
Görme bozukluğu,
Uyuşukluk,
Zayıflık,
Konuşma güçlüğü,
Kafa karışıklığı,
Sarsıntı ve şuur kaybı.
• ANİDEN DÜŞTÜĞÜNDE
•
•
•
•
•
Terleme,
Hızlı nabız,
Titreme,
Aniden acıkma,
Yorgunluk, bulantı.
• İlkyardım
• Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir,
• 15-20 dakika içinde belirtiler geçmiyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım
çağırılır,
• Belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş ise fazla şekerin bir zararı
olmayacağı bilinmelidir,
• Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek yardım çağrılır.
Kardiak (kalbe bağlı) göğüs ağrısı
• Kalp spazmı (Angina Pektoris)
• Ağrı hissi; genellikle göğüs ortasında başlar, kollara, boyuna, sırta ve çeneye doğru
ilerler
• Sıklıkla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, üzüntü ya da fazla yemek yeme
sonucu ortaya çıkar,
• Kısa sürelidir, ağrı yaklaşık 5–10 dakika kadar sürer
• Ağrı, istirahat ile durur
• Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.
• Kalp krizi (Miyokart Enfaktüsü)
• Hasta ciddi bir ölüm korkusu, yoğun sıkıntı hissi, terleme ve mide bulantısı, kusma
gibi bulgular görülür,
• Ağrı; göğüs ya da mide boşluğun da sıklıkla kravat bölgesinde görülür, omuzlara,
boyuna, çeneye ve sol kola yayılır,
• En çok hazımsızlık, gaz sancısı veya kas ağrısı şeklinde belirti verir
• Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.
• Aksi ispat edilmedikçe bu tip belirtiler kalp krizi olarak değerlendirilir.
• İlkyardım
•
•
•
•
•
•
Hastanın yaşamsal bulguları kontrol edilir (ABC),
Hasta hemen dinlenmeye alınır, sakinleştirilir,
Yarı oturur pozisyon verilir,
Kullandığı ilaçları varsa almasına yardım edilir,
Yardım istenerek (112) sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,
Yol boyunca yaşam bulguları izlenir.