ÜRETİM KAYIPLARININ SAPTANMASI VE

ÜRETİM KAYIPLARININ SAPTANMASI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Üretim kayıpları:
1- Oluşma zamanlarına göre: Genellikle, Üretimin başında, üretim sırasında (fire ve artıklar) ve üretim sonunda kalite
kontrol aşamasında ortaya çıkar (bozuk mamuller ve kusurlu mamuller)
2- Niteliklerine göre :
a) Normal Üretim Kayıpları: Üretim faaliyetlerinde ortaya çıkması beklenen ve kabul edilebilir sınırları (standartları)
aşmayan kayıplardır.
b) Anormal üretim kayıpları: Ortaya çıkması beklenmeyen ve kabul edilebilir sınırlar içinde olmayan üretim
kayıplarıdır. Kontrol edilebilir üretim kayıplarıdır.
Üretim kayıpları; *Kusurlu Mamuller, *Bozuk mamuller, *Artıklar, *Fireler
KUSURLU MAMUL KAVRAMI: Üretimin son aşamasında veya kalite kontrol noktalarında ortaya çıkabilen, belirlenen
standartlara ve özelliklere uymayan mamullerdir. Ek üretim maliyetlerine (DİMM, D.İŞÇ. GÜM) katlanılarak sağlam
mamullere dönüştürülebilen, ekonomik olan mamullerdir.
Fiziksel ölçüleri ya da kalite standartlarını karşılamayan birimler olan kusurlu mamuller, üzerinde yeniden işlem yapılarak
mamulün niteliklerine ve mevcut olanaklara bağlı olarak birinci ya da ikinci kalitede mamul olarak satılabilir.
Birim maliyetler hesaplanırken;
***Kusurlu mamul maliyetleri sağlam mamullerin maliyetlerine eklenerek ortalama birim maliyet hesaplanabilir
***Katlanılan ek maliyetler sadece kusurlu mamullerin maliyetine eklenebilir.
BOZUK MAMUL KAVRAMI: Beklenen kaliteyi ya da fiziksel ölçüleri sağlayamayan bozuk ya da ıskarta mamullerdir.
Yeniden ek işleme tabi tutulması ekonomik olmayan mamullerdir. Atılır ya da hurda değeri ile satılırlar.
157 Diğer Stoklar hesabına borç kaydedilir.
Özürlerinden dolayı sağlam mamullere göre daha düşük satış fiyatı ile satılabilirler.
ARTIK KAVRAMI
Üretimin her hangi bir aşamasında ortaya çıkar, ekonomik
bir değere sahiptirler.
DİMM ve yardımcı madde malzemelerin döküntü olarak
kalan ve ölçülebilir düşük bir satış değerine sahip olan
parçalardır. Üretimde yeniden kullanılabilir.
DİMM’ nin tüm özelliklerini koruyan, değişikliğe uğramamış
ancak ürünün temel yapısı içerisinde yer almayan
parçalardır. Satıştan elde edilecek gelir;
*-* D.İ.M.M maliyetinden düşülebilir (710 D.İ.M.M.)
*-* ilgili olduğu mamulün maliyetinden düşülebilir. (151)
FİRE KAVRAMI
Üretim sürecine giren İ.M.M çekme, buharlaşma, eksilme
gibi nedenlerle kaybettiği miktar ya da ölçülebilir bir satış
değerine sahip olmayan artık halidir. Gaz, toz, duman, satış
değeri olmayan artıklar.
Normal Fire: İşletmenin verimli çalışma koşullarında bile
kaçınamadığı ve üretilen mamul maliyetlerini arttırdığı için
üretilen birimlerin maliyetine yüklenir.
Anormal Fire: İşletmenin verimli çalışma koşullarında
kaçınabildiği firelerdir ve Diğer Olağan Dışı Gider/Zarar
hesabına kaydedilir. Doğrudan sonuç hesaplarına aktarılır ve
dönem gideridir.
SAFHA MALİYETTE FİRW FARKININ HESAPLANMASI:
Tamamlanan mamul maliyeti
FİRE FARKI = ---------------------------------------------------
- I safha EBS
I safha tamamlanan – II safha fire miktarı
ÜRETİM KAYIPLARINA YOL AÇAN ETKENLER:
A) Malzeme İle İlgili Etkenler: İlk Madde ve Malzeme istenilen özellik ve kalitede değilse üretimde kullanılması
sonucunda bozuk mamul, kusurlu mamul, artık ve fireler ortaya çıkacaktır.
B) İnsan Unsuru İle İlgili Etkenler: Üretimden sorumlu olarak çalışan ve fiilen üretim yapan çalışanların üretimin gereği
kadar teorik ve pratik bilgiden yoksun olmaları sonucu yapılan hatalar üretim sürecinin aksamasına ve bozuk mamul,
kusurlu mamul, artık ve fireler ortaya çıkmasına sebep olacaktır.
C) Üretim, Ölçme Yöntemleri, Makine- Teçhizat ve Enerji İle İlgili Etkenler: Üretim kayıplarını ortadan kaldırabilmek
için tam zamanında üretim, toplam kalite yönetimi, bilgisayar destekli üretim, istatistiksel proses kontrolü gibi modern
üretim ve ölçme yöntemleri kullanmalıdır.
Kullanılan makine ve teçhizatın yeterince bakım onarım yapılmamış olması, ekonomik ömürlerinin tamamlanması üretim
kayıplarına neden olabilir.
Düşük kalorili kömür, düşük kaliteli fuel oil, düzensiz elektrik kesintisi vb nedenler üretimin aksamasına ve kayıplara neden
olabilmektedir.
Yönetimle İlgili Etkenler: Üretim faaliyetleri sırasında değişik türde kusurlu mamul, bozuk mamul, artık ve firelerin oluşması
minimuma indirgenerek, kalitesizliğin maliyetine katlanılmasının önüne geçilecektir.
ÜRETİM KAYIPLARI MALİYET İLİŞKİSİ: Üretilen mamul miktarında üretim kayıpları nedeniyle bir azalma olduğunda,
birim maliyetlerde artış olacaktır. Birim maliyetleri etkileyen unsur payda da yer alan değeri ifade etmektedir. Üretim
kayıpları paydayı küçültücü bir unsur olduğu için mamul maliyetlerini ve karlılığı etkiler.