ve “Üretim Yönetimi”

1.ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ
1.1. Üretim
ÜRETİM VE ÜRETİM
YÖNETİMİ
Murat Ayanoğlu
1
“Üretim Yönetimi”ni neden
öğreniyoruz?
• 1)
Üretim için gerekli fonksiyonların ve
bunlara bağlı diğer işletme
fonksiyonlarının anlaşılması için
gerekli bilgiye sahip olmak
İşletme Yönetimi
Ürün yaratan ve/veya servis sağlayan sistemlerin
yönetimi
Organizasyon
Finans
Üretim
Pazarlama
Bağımsız değildir..!
Üretim
Pazarlama
Finans
Üretim Yönetimi Fonksiyonları
Planlama
–
–
–
–
–
–
–
Kapasite
Yer
Ürünler & Servisler
Yapmak veya alma
Düzen
Projeler
Programlama
Organize etme
– Merkezileştirme derecesi
– Yöntem seçimi
Kadrolaşma
– Kiralama/işten çıkarma
– Fazla zaman kullanımı
Yönlendirme
– Teşvik edici planlar
Kontrol etme/geliştirme – İş tahsisi
– Stok
– Kalite
– Maliyet
– Verimlilik
• 2)
Yöneticilerinin ne yapmaları ve nasıl
kararlar vermeleri gerektiğini öğrenmek
İşletme Yöneticilerinin Kararları
• Hangi
Hangi kaynaklar/hangi miktarda
• Ne zaman
İhtiyaç duyuldu/programlandı/talep edildi
• Nerede
İş yapılacak yer
• Nasıl
Dizayn edildi
• Kim
İşi yapacak
• 3)
Ürün ve hizmetlerin nasıl ortaya
çıkarıldığını ve üretim süreci içindeki işlerin
nasıl yürütüldüğünü öğrenmek
Konserve
Girdiler
Çiğ Sebze
Metal Levha
Su
Enerji
İşçi
Bina
Malzeme
İşlemler
Temizleme
Kesme
Pişirme
Paketleme
Etiketleme
Sonuç
Konservelenmiş
sebzeler
Hastane
Girdiler
Doktorlar
hemşireler
Hastaneler
Medikal stoklar
Malzeme
Laboratuvar
İşlemler
Muayene
İlaçla tedavi
Terapi
Ameliyat
Sonuç
Sağlıklı
Kişiler
• 4)
Üretim, firmalar için önemli bir maliyet
ortaya çıkarır. Üretim Yönetimi,
maliyetlerin düşürülmesi ve kontrol
altına alınması, dolayısıyla firmalara
karlılıklarını arttırabilmeleri için önemli
fırsatlar yaratmaktadır. Bu fırsatları
anlamak ve yararlanmak için.
Üretim;
mal veya hizmetlerin
ortaya çıkarılması için
yapılan işlerin
bütünüdür.
Murat Ayanoğlu
12
Bütünsel
Optimizasyon
Murat Ayanoğlu
13
• Teknik anlamda üretim dönüştürme/
değiştirme faaliyetini ifade eder ve bir fert
veya bir grup tarafından çeşitli araç-gereç
yardımıyla gerçekleştirilir.
• Bu dönüştürme/ değiştirme faaliyetinin
gerçekleştirilme yöntemi de “üretim
sistemi” olarak da ifade edilir.
Murat Ayanoğlu
14
• Üretim faaliyeti sonucunda, başlangıçta
çeşitli ve farklı özellikte olan hammadde ve
malzemelerin var olan özelliğini
kaybetmesi veya tamamen farklı bir şekle
veya nesneye dönüşmesi ile ortaya
çıkarılan ve satılarak paraya
dönüştürülmek istenen nesneye “ürün”
denilir.
Murat Ayanoğlu
15
• Bu açıdan bakıldığında, üretim bir değer
yaratma işlemidir.
• “Üretim sistemi” değer yaratma/arttırma
sürecinin ifadesidir.
• Bu süreç, girdilerin bulunması, satın alınması,
fabrika alanına getirilmesi, buradaki
değişim/dönüşüm işlemleri, ortaya çıkan
ürünlerin tüketicilere devredilerek bir gelir elde
edilmesi işlemlerinin bütününü kapsar.
Murat Ayanoğlu
16
Yani;
Üretim Süreci
Murat Ayanoğlu
17
Üretim Süreci
• üretim süreci, girdilerin bulunması, satın
alınması, fabrika alanına getirilmesi,
buradaki değiştirme ve dönüştürme
işlemleri ve ortaya çıkarılan ürünlerin
tüketicilere devredilerek bir gelir elde
edilmesi işlemlerinin bütününü kapsar.
Murat Ayanoğlu
18
MAL VE HİZMET
PARA
ÜRETİM
PAZAR
MÜŞTERİLER
HAMMADDELER
SATICILAR
TEDARİKCİLER
Murat Ayanoğlu
19
Katma Değer?
Girdi maliyeti ve ürün değeri arasındaki farklılık
Katma Değer
Girdi
İşlemler/
Değiştirme
Üretim
Ürünler
Servisler
Kontrol
Geribildirim
Geribildirim
Ekmek İçin Değer yaratma süreci
Katma
Değer
Ürün
Değeri
Çiftçiler buğday üretir ve biçer
$0.15
$0.15
Buğday değirmene taşınır
$0.08
$0.23
Değirmen un üretir
$0.15
$0.38
Un fırına taşınır
$0.08
$0.46
Fırıncı ekmek üretir
$0.54
$1.00
Ekmek bakkallara taşınır
$0.08
$1.08
Bakkal ekmekleri sergiler ve satar
$0.21
$1.29
Toplam katma değer
$1.29
Üretim Aşaması
ÜRETİM-SÜREÇ-AKIŞ
YÖNETİMİ
Üretim süreci “üretim fikiri” nin ortaya
çıkması/çıkarılması ile başlar.
Süreç başladıktan sonra, yapılacak
her faaliyet sürecin başarısını etkiler.
Üretim, bağımlı olaylar zinciridir.
Murat Ayanoğlu
22
• Dönüştürme/Değiştirme işlemi
başlamadan önce bir fabrika yerinin
belirlenmesi ve fabrikanın kurulması
yapılır.
• Bu aşamada yapılacak her iyi şey tüm
üretim sürecini olumlu etkileyeceği gibi,
her kötü şey veya hatalar da sürecin
daha sonraki aşamalarını olumsuz etkiler.
Murat Ayanoğlu
23
• Süreç, bir başlangıç noktasından bir
sonuç noktasına kadar uzanan, sürekli ve
birbirine bağlı faaliyetleri içerir.
• Süreç faaliyetler “akış” ile ifade edilir.
Murat Ayanoğlu
24
Şekil 1: Üretim sürecindeki akış ve genel sistem yapısı
Üretim Sistemi
GİRDİLER
-Para
-Malzeme
-Makine
-İnsan
DEĞİŞTİRME/
DÖNÜŞTÜRME
Girdiler (üretim faktörleri)
yani hammadde, malzeme,
parça, v.b. işgücü ve/veya
makine yardımı ile bazı
işlemlerden geçirilerek başka
bir hale getirilir.
ÇIKTILAR
Ürünler
Geri besleme
Murat Ayanoğlu
25
ÜRETİM YÖNETİMİ
Murat Ayanoğlu
26
Üretim Yönetimi
Üretim Yönetimi, bir amaç için girdilerin
çıktılara dönüştürülmesi sürecini yönetme
işidir.
Murat Ayanoğlu
27
“Üretim Yönetimi,
İşletmenin tüm kaynaklarının kullanılması,
yeni kaynakların bulunup temin edilmesi ile,
ürünün istenilen kalitede, istenilen zamanda ve en
uygun maliyetle ortaya çıkarılmasının
yönetilmesidir”.
Murat Ayanoğlu
28
“Üretim” ve “Üretim Yönetimi”
Üretim
Gerekli girdilerin
temin edilmesi
Değiştirme/
Dönüştürme
Değer ?
Girdilerden bir değer
yaratma işini organize
etmek, yürütmek ve
kontrol etmek
Tedarik Pazarı
Tüketim Pazarı
Murat Ayanoğlu
29
ÜRETİM YÖNETİMİNİN HEDEFLERİ
• 1. İstenilen “zaman” ve “miktar”da üretmek.
• 2. Mal ve hizmetleri “en iyi” maliyetle üretmek.
• 3. “Kalite” yi tatmin edici düzeyde sağlamak.
• En uygun maliyeti sağlamak için üretim
yönetimine düşen en önemli görev,
kaynakların ve üretim araçlarının verimli
kullanılması,
• üretim sürecinin etkinliğinin sağlanması
ve sonuçta pazarlama başarısının
arttırılmasıdır.
Murat Ayanoğlu
31
ÜRETİM YÖNETİMİ
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
UYGUNLUK ?
Mevcut
Kaynaklar
Kalite
Yeni
Kaynaklar
Zaman
DEĞİŞTİRME
DÖNÜŞTÜRME
Maliyet
VERİMLİLİK
Kaynaklar ve
üretim araçları
Murat Ayanoğlu
ETKİNLİK
Üretim süreci
içinde yapılan işler32
“Üretim Yönetimi”
• Kaynakların verimli kullanılmasını,
kayıpların en aza indirilmesini sağlamalıdır.
• İşlemlerin etkin olmasını, sürecin her
bakımdan iyi çıktılar vermesini
sağlamalıdır.
Murat Ayanoğlu
33
1.3 Üretim Yönetimi Ve Görevleri
Üretim Yönetimi Görevleri
• Üretim sürecindeki faaliyetleri yönetmek.
Planlama
Organizasyon
Yürütme
Kontrol
Murat Ayanoğlu
34
Planlama
Organizasyon
Yürütme
Kontrol
ÜRETİM YÖNETİMİ
GÖREVLERİ
GİRDİ
İŞLEM
ÇIKTI
ÜRETİM SÜRECİ
Murat Ayanoğlu
35
• Bu görevler yerine getirilirken belli başlı
karar alanları vardır…
• Bu karar alanlarında cevaplanacak sorular
gruplandırılırsa;
Murat Ayanoğlu
36
Karar Alanları
Stratejik karar soruları
Karar Alanı
Üretim Yönetimi firma başarısına nasıl Strateji
katkıda bulunacak?
Planlamadaki kriterler nelerdir?
Ne kadar satış yapılması bekleniyor?
Tahmin
Kaliteden kim sorumlu?
Kalite yönetimi
Ürünlerimizden
veya
hizmetlerimizden
istediğimiz kaliteyi nasıl açıklayabiliriz?
Ürün veya hizmetlerimizde ne sunmalıyız?
Ürün ve hizmet
Ürünümüzü
veya
servisimizi
nasıl tasarımı
tasarlayabiliriz?
Murat Ayanoğlu
37
Karar Alanları
Stratejik karar soruları
Karar Alanı
Ürünün yapılmasında hangi yol izleniyor ve bizden Kapasite ve proses
istenilen ne?
dizaynı
Tesisimizi nereye kurmalıyız?
Yerleşme kararımızda hangi kriterleri temel almalıyız?
Yerleşim
Gerekli çalışma ortamını nasıl sağlayabiliriz?
Üretimimiz için gerekli olan çalışan sayısı ne
kadardır?
İnsan ve çalışma
sistemi
Yerleşim alanımız nasıl olmalıdır?
Planlarınızı karşılamak için ne büyüklükte bir yere
ihtiyacımız var?
İşyeri/fabrika
düzenleme
Murat Ayanoğlu
38
Karar Alanları
Stratejik karar soruları
Karar Alanı
Stoklarda hangi parçadan ne kadar olması gerekir?
Yeniden sipariş ne zaman vermemiz gerekir?
Stok Yönetimi,
malzeme ihtiyaç
planlaması
Bu parçayı almamız mı, yoksa yapmamız mı
gerekir?Ürün sağlayıcılarımız kimlerdir ve elimizde ne
kadar malımız var?
Tam zamanında
üretim ve tedarik
zinciri yönetimi
Fason üretim yapmak iyi bir fikir mi?
İşlerin durgun olduğu zaman neler yapılabilir?
Kısa dönem
planlama ve proje
yönetimi
Bakım ve onarımdan kim sorumlu?
Bakım planlaması
Murat Ayanoğlu
39
Planlama aşamasında
• Talep tahminlerine uygun olarak;
– üretim planlaması,
– işgücü planlaması,
– malzeme ihtiyaç planlaması,
– kapasite planlaması,
– stok planlaması,
– üretim metotları araştırması ve planlaması,
– personel planlaması,
– finansal planlama,
– üretim sistemlerinin planlanması
v.s..
Planlama iki yönlü çalışır;
• mevcut kaynaklar ele alınarak, bu kaynaklar ile
istenilen nicelik ve nitelikte mamuller üretmek.
• Ya da,
• İstenilen nicelik ve nitelikte mamuller üretmek için
gerekli ve yeterli kaynak teminini sağlamak ve
amacı sağlamaktır.
Üretim Yönetiminde İleriye Doğru Planlama
Kaynaklar
Hedefler
Mevcutlar ve/veya elde edilebilecekler ile ulaşılabilecek
En iyi hedefler belirlenir ve bu hedeflere ulaşılmaya çalışılır.
Mevcut kaynaklar ele alınarak, bu kaynaklar ile istenilen nicelik
ve nitelikte mamuller üretmek.
Üretim Yönetiminde Geriye Doğru Planlama
Kaynaklar
Hedefler
Ulaşılacak veya ulaşılması istenen hedefler belirlenir ve bu hedeflere
ulaştıracak kaynaklar üzerine çalışılır.
•İstenilen nicelik ve nitelikte mamuller üretmek için gerekli ve yeterli
kaynak teminini sağlamak ve amacı sağlamaktır.
• 5 temel soru
•
•
•
•
•
Ne Üretilecek
Nerede Üretilecek?
Nasıl Üretilecek?
Kim Üretecek?
Ne zaman üretilecek?
Murat Ayanoğlu
Misyon
44
Organizasyon
(PROGRAMLAMA) aşamasında,
• Dönüştürme alt sistemi içerisindeki
bilgi akışı ve görevlerin dağılımı
yapılır.
• Üretim sisteminin düzenli ve başarılı
bir şekilde çalışabilmesi için gerekli
şartlar belirlenerek, hedefler, görev ve
sorumluluklar belirlenir.
Kontrol aşaması,
• Kontrol sisteminde görevli personel tarafından
hazırlanan üretim denetimiyle ilgili bilgiler
değerlendirilerek üst yönetime sunulur.
• Kontrol aşamasında, dönüştürme
sistemlerinin etkinliği, planlama ile planların
gerçekleşme dereceleri karşılaştırılması
yapılır.
• Planlanan durum ile üretim faaliyeti
sonucunda elde edilen çıktılar arasındaki
farkın nedenleri araştırılır.
1.2 Ürün ve hizmet organizasyonundaki işlemler
Ürün Ve Hizmet İçin 3 Temel Görev
• PAZARLAMA
– Müşteri Oluşturma
• ÜRETİM
– Mal veya Hizmet
Oluşturma
• MUHASEBE/FİNANS
– Parasal Kaynakları
Oluşturma, parayı
değerlendirmek
Murat Ayanoğlu
© 1995 Corel Corp.
47
PARA DÖNGÜSÜ Veya KARTOPU
Para
ÜRETİM
Mal
Malzeme
FİNASMAN
PAZARLAMA
Müşteri
Para
• Mal üreten veya hizmet sunan bütün
işletmeler bu temel görevleri yerine
getirirler.
• Bu görevleri yerine getirirlerken çalışma
alanları ve uygulamaları farklı olsa bile
temel hedefler ve çalışma biçimleri aynidir.
Murat Ayanoğlu
49
• Mal ve Hizmet’in ortaya çıkışı
GİRDİ
İşgücü
Hammadde
Makine
Para
Satın alma
DÖNÜŞTÜRME
Fabrika,
araç-gereç
İşlemler
Mal
Hizmet
Satış
Pazarlama
Tedarikçiler
MUHASEBE/
FİNASMAN
ÇIKTI
ÜRETİM
Murat Ayanoğlu
PAZARLAMA
50
Yiyecek-Fast food
• FİNANS/
• Hamburger ve MUHASEBE
• PAZARLAMA • ÜRETİM
• Televizyon
reklamları
• Promosyon
dağıtmak
• Çeşitli
sporsorluk ,
v.b.
Patates
kızartması
• Malzeme/
teçhizat bakımı
• Tesis dizaynı
• Tedarikçilere
ödeme
• Nakit tahsili
• Çalışan
maaşları
• Ödemeler
Murat Ayanoğlu
51
Eğitim-Üniversite
• PAZARLAMA
• Tanıtım
katalogları
• Liselerde
tanıtımlar
• ÜRETİM
• Araştırma
• Eğitim
• Bilgi sunma
Murat Ayanoğlu
• FİNANS/
MUHASEBE
• Maaşlar
• Okul harcı
tahsili
• SKS
52
İmalat-Otomobil
• PAZARLAMA
• Reklamlar
• Çeşitli
sponsorluk
ve sosyal
destekler
• İndirim
teklifleri
• ÜRETİM
• Otomobil
dizaynı
• Parça
üretimi
• Otomobil
üretimi
• Tedarikçi
ilişkileri
Murat Ayanoğlu
• FİNANS/
MUHASEBE
• Tedarikçilere
ödeme
• Bütçe
hazırlama
• Kar payı
ödeme
• Stoklar
53
1.3.1 Misyon, Strateji ve Taktikler
YÖNETİMDE MİSYON,STRATEJİ
VE TAKTİKLER
Murat Ayanoğlu
54
Misyon
• Nereye gidiyoruz?
–
–
–
–
İşletmenin amacı ne?
Kısıtlarımız ne?
Nelere odaklanacağız?
Toplum için ne olacağız?
.
Murat Ayanoğlu
55
Misyon
• Organizasyon misyonuna karar
verildiğinde firmadaki her fonksiyonel
alan destekleyen misyonu belirler.
• Her fonksiyonel alan kendi misyonunu
işletmenin misyonunu desteklemek için
geliştirmelidir.
Murat Ayanoğlu
56
Strateji
Gideceğimiz yere NASIL ? Gideceğiz..
• Misyon nasıl
başarılacak..
• Şirket ve işletme
stratejileri…?
• Bölüm stratejileri…?
© 1995 Corel Corp.
Murat Ayanoğlu
57
• Michael Porter’a göre misyona ulaştıracak 3
strateji:
• 1. farklılık
• 2. maliyet liderliği
• 3. hızlı tepki
• Yani,
• daha iyi,
• daha ucuz,
• daha hızlı ürün ve hizmetler..
Murat Ayanoğlu
58
Strateji Süreci
Şirket
Misyonu
İşletme
Stratejisi
Fonksiyonel
Functional Area
Alan Stratejileri
Pazarlama
Taktikleri
Üretim
Taktikleri
Murat Ayanoğlu
Fin./Muh.
Taktikleri
59
Misyon değişmez ama,
Stratejiler değişebilir/değiştirilebilir…!
Murat Ayanoğlu
60
Strateji değişimini tetikleyen faktörler:
• İşletmede veya bölümde değişmeler…
• Ürün hayat eğrisi…
• Çevresel değişimler…
Murat Ayanoğlu
61
1.3.2 Ürün Hayat Eğrisi Ve Stratejiler
ÜRÜN HAYAT EĞRİSİ
• Ürünler pazara sunulması ile pazardaki
güncelliğini ve popülaritesini yitirerek
müşteriler tarafından tercih edilmemesi
arasında geçen süreçte çeşitli safhalardan
geçerler. Ürünlerin bu safhalarının her
birinde işletmeye yaptıkları katkı miktarları
değişiktir.
Murat Ayanoğlu
62
ÜRÜN HAYAT EĞRİSİ
Satış Hacmi ($)
Sunuş
Büyüme
Olgunluk
Düşüş
Zaman
Murat Ayanoğlu
63
Üretim Yönetimi Stratejisi Önemli Noktalar Şirket Stratejisi Önemli Noktalar
SUNUŞ
Pazar payını artırmak
için en iyi dönem
AR-GE Kritiktir.
BÜYÜME
Fiyatı ve görünümü
değiştirmek için
elverişli zaman
OLGUNLUK
Pazar payını artırmak
ve görünümü, kaliteyi,
fiyatı değiştirmek için
kötü zaman
Pazarlama kritiktir
GERİLEME
Maliyet kontrolü kritik
Rekabet maliyetleri
kritiktir.
Dağıtım ve
tutundurma, bulunulan
konumu korumak
kritiktir
-Ürün dizaynı ve
geliştirme kritik
-Sık sık ürün ve süreç
dizaynı değişiklikleri
-Kapasite aşımı
-Kısa üretim seyirleri
-Yüksek vasıflı işgücü
-Yüksek üretim
maliyetleri
-Modellerin sınırlı
sayıları
-Kaliteye özen
vermede gayret
-Dizayn değişmelerine
Hızlı tepki
-Kritikleri tahmin
etmek
-Ürün ve süreç
güvenilirliği
-Rakip ürün gelişmeleri
ve tercihler
-Kapasite artımı
-Dağıtımı geliştirmek
-Standardizasyon
-Ürün değişikliklerinde
hızın azalması
-Uygun kapasite
-Üretim süreci
kararlılığının artması
-En az iş gücü
hünerleri
-Uzun üretim seyirleri
-Maliyet azaltışı ve
ürün geliştirmede özen
gösterme
-Dizayn uzlaşmasının
gereksiniminin yeniden
gözden geçirilmesi
Murat Ayanoğlu
-Küçük ürün
farklılıkları
-Maliyetin en aza
indirimi
-Endüstrideki kapasite
aşımı
-Kapasite azaltışı
64
Bir üretim işletmesinde stratejilerden örnekler:
• Ürünler standart mı, yoksa siparişe göre mi üretilmeli?
• Stok için mi yoksa pazara mı üretilmeli?
• Dar bir ürün karmasına mı yoksa geniş bir rekabetçi ürün
karmasına mı odaklanılmalı?
• Kuruluş yeri ülke içinde mi yoksa ülke dışında mı
seçilmeli?
• Tesisler ürüne göre mi yoksa sürece göre mi planlanmalı?
• Ürünlerin piyasaya sunulması sırasında, prototipler ile
pazar testi yapılmalı mı, yoksa tasarım sürecinin sonunda
pazara sürüm hızlandırılmalı mı?
• Emek yoğun bir süreç mi, yoksa ileri teknolojiye ve
bütünleşik üretim sistemlerine dayalı sermaye yoğun bir
süreç mi tercih edilmelidir?
Murat Ayanoğlu
65
Rekabet avantajı strateji
Odakları
• -Fiyatların düşürülmesini ve bu sayede Pazar payının
arttırılmasını sağlayan düşük maliyet/verimlilik
• -Özellikleri ve müşteri beklentilerini karşılayan ürünlerin
oluşturulmasını sağlayan kalite
• -Özel müşteri isteklerinin (siparişlerin) karşılanmasını ve
talep hacmindeki dalgalanmalara uygun üretimin
gerçekleştirilmesini sağlayan esneklik
• - Ürünlerin zamanında geliştirilmesini, üretilmesini ve
dağıtılmasını sağlayan güvenilir olma
Murat Ayanoğlu
66
1.4 Mal Üretimi Ve Hizmet Sunma Arasındaki Farklar
HİZMET SUNMA
• Üretim Yönetimi, fiziki bir malın
üretimiyle ilgili olduğu kadar, aynı
zamanda hizmet üretimiyle de yakından
ilgili bulunmaktadır.
• Örneğin; bankacılık, sigortacılık, turizm,
pazarlamacılık, taşımacılık alanları, v.b.
Murat Ayanoğlu
67
HİZMET SUNMA
• Fiziksel bir ürün ortaya konulmayan ve
somut bir şekilde görülemeyen, ölçülmesi
mümkün olmayan fakat para karşılığı olan
faaliyetlere “hizmet üretimi” ya da “hizmet”
denir.
Murat Ayanoğlu
68
HİZMET SUNMA
• Hizmet üretimi, gelecek dönemler için
yapılaması mümkün olmayan, üretimi ve
tüketimi eş zamanlı olan faaliyettir.
• Bu sebeple stoklama gibi bir kavram ve
problem ile karşılaşılmaz.
Murat Ayanoğlu
69
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Somut, dokunulabilir, el
ile tutulur
• Soyut, el ile
tutulamaz, ancak tarif
edilebilir.
.
Murat Ayanoğlu
70
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Mal, onu üreten ile
değerlendirilse de
sonuçta satın alınan
sadece “mal”dır. Hangi
mal daha iyi? sorusuna
cevap verilirken
odaklanılan şey
üretenden ziyade “mal”ın
kendisidir.
• Hizmet, onu sunandan
ayırt edilemez. Yani,
hizmet ile sunucusu
birlikte değerlendirilir ve
anlam kazanır. Hangi
hizmet daha iyi?
Sorusuna verilen cevap
tamamen sunan ile ilgili
olabilir.
.
Murat Ayanoğlu
71
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Üretim ve tüketim eş
zamanlı olmayabilir. Yani,
üretim zamanı tüketimden
çok farklı olabilir.
• Hizmetin sunumu
anında tüketilir. Yani,
hizmet-sunum eş
zamanlıdır.
.
Murat Ayanoğlu
72
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Mal stoklanabilir ve daha
sonra satılmak üzere
saklanabilir. Hatta hiç
üretim yapmadan bile,
daha önce üretilmiş
mallar stok sayesinde
satılabilir.
.
• Hizmet stoklanamaz.
Daha sonra sunulmak
üzere saklanamaz.
Ancak bazı
hizmetlerde, hizmetin
bazı parçaları önceden
hazırlanabilir. Bu,
hizmetin hızını ve
kalitesini arttırmak için
iyi bir yol olabilir.
Murat Ayanoğlu
73
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Müşteri etkileşimi
düşüktür. Malın nasıl ve
hangi özelliklerde
olacağına ve üretileceğine
müşteri karışmaz. Üretim
kararları çoğu zaman
üretene aittir.
.
• Müşteri etkileşimi
maksimumdur.
Hizmetin sunumu
sunan tarafından
belirlenen bazı
yöntemlere göre ayrılsa
bile, çoğu zaman
hizmet sunumunda
müşteri istekleri ön
plandadır.
Murat Ayanoğlu
74
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Benzer pek çok ürün
üretilebilir. Benzerlik
“mal”ın ayırt edici özelliği
olabilir.
• “Hizmet”in özelliliği
benzer olmamasıdır.
Farklılık hizmetin
seçilebilir olmasını
sağlar. Ayni hizmet
farklı müşterilere göre
farklılıklar gösterebilir.
.
Murat Ayanoğlu
75
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• “Hizmet”te standart
parçaları tespit etmek
çok zordur. Bazı
hizmetlerde “standart”
hizmet yerine “özel”
kavramı daha çok öne
çıkar. Ayni tip
müşterilere hizmet
sunulduğunda,
standartlaştırma
nispeten kolay olabilir.
Otomasyon zordur.
Murat Ayanoğlu
76
• Mal üretiminin benzer
olma özelliği sebebi ile
ürün ve üretim yöntemleri
“standart”laştırılabilir. Bu
da üretim hızını ve
miktarını arttırabilir. Bu
özellik yanında mal
üretimi
otomasyonlaştırılabilir.
.
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Üretim içinde işgücümakine dengesi vardır.
Üretim tipine göre
farklılıklar gösterse bile,
işgücü yoğunluğu lehine
fark oluşmaz.
• İşgücü kullanımı
yoğundur. Hizmetin
tipine göre bazı
durumlarda makine
önemli olsa bile,
hizmeti oluşturan
işgücüdür.
.
Murat Ayanoğlu
77
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Kaliteyi belirlemek ve
ölçmek kolaydır. Kalite
faktörleri bellidir
• Hizmet kalitesinin
unsurlarını belirlemek
zordur. Kalite anlayışı
müşteriden müşteriye
değişebilir.
.
Murat Ayanoğlu
78
Mal Ve Hizmet’in Farkları
• Mal taşınabilir. Farklı bir
yerde üretilip bir başka
yere taşınarak satılabilir.
• Hizmet soyut olduğu
için taşınamaz. Ayrıca
yine bu sebeple taşıma
aracı belirlenemez.
.
Murat Ayanoğlu
79
• Mal ve hizmet üretiminde yöneticilerin
karar alanlarında ve karar problemleri
arasında da önemli farklar vardır:
Murat Ayanoğlu
80
Kalite kararları
• Mal üretimi: Objektif kalite standartları
• Hizmet Üretimi: Subjektif kalite
standartları
Murat Ayanoğlu
81
Tasarım kararları
• Mal üretimi: Genellikle üretim yönetimine
aittir.
• Hizmet Üretimi: Ürün niteliklerinde yeni
anlayışlar oluşmaktadır. örneğin;
gülümseme gibi
Murat Ayanoğlu
82
İşlem ve kapasite
• Mal üretimi: Tüketici kapasite ve işlemin
çoğuna karışamaz
• Hizmet Üretimi: Müşteri direkt olarak işleme
karışabilir. Örneğin; Saç kesimi
• Kapasite; kayıp satışlardan kaçınmak için
taleplere uyum sağlamalıdır. Örneğin; tüketici
sıklıkla beklemekten kaçınır.
Murat Ayanoğlu
83
Konum seçimi
• Mal üretimi: İşgücüne, hammaddeye
veya pazara yakınlık
• Hizmet Üretimi: Tüketiciye yakın olmalı,
veya en azından ulaşım kolay olmalı
Murat Ayanoğlu
84
İşyeri seçimi ve
tasarımı
• Mal üretimi: İşyeri seçimi üretim verimini
geliştirebilmelidir
• Hizmet Üretimi: Ürün kadar, üretim yeri
de geliştirilmelidir
Murat Ayanoğlu
85
İnsan ve çalışma
sistemi
• Mal üretimi: Çalışma standartları sabittir. Çıktı
temelli maaş sistemi olanaklıdır.
• Hizmet Üretimi: Tüketici ile iyi ilişkiler
kurabilmek için genellikle direkt işgücüne
ihtiyaç duyulur.
• Çalışma standartları tüketici ihtiyaçlarına bağlı
olarak değişiklik gösterir.
Murat Ayanoğlu
86
Stok kararları
• Mal üretimi: Ham madde ve mallar stok
edilebilir.
• Hizmet Üretimi: Bir çok hizmet
depolanamamaktadır. Bu yüzden ihtiyaç
olan değişimleri biriktirmek için başka
yollar bulunmak zorundadır.
Murat Ayanoğlu
87
Tamir-Bakım
• Mal üretimi: Sıklıkla önleyicidir ve üretim
alanında yer alır.
• Hizmet Üretimi: Sıklıkla bakımdan ziyade
tamirle ilgilidir. Tüketici alanında yer alır.
Murat Ayanoğlu
88
İm a l
S e rv is
4 5
7 9
2 1
5 0
7 2
2 8
5 5
7 2
2 8
6 0
6 8
3 2
6 5
6 4
3 6
7 0
6 4
3 6
7 5
5 8
4 2
8 0
4 4
4 6
8 5
4 3
5 7
9 0
3 5
6 5
9 5
3 2
6 8
0 0
3 0
7 0
Yıl
Percent
A.B.D servis İşi İmali
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
45
50
55
60
65
70
75
Yıl
80
85
90
95
00
1.5 AR-GE ve Pazarlamanın Üretim Faaliyetindeki Rolü ve Ürün Geliştirme
AR-GE
•
•
•
•
Araştırma-Geliştirme (AR-GE)
ne?
nasıl?
Tüketici ve müşteri isteklerini önceden
belirler.
• Yeni ürün fikirlerini oluşturulur veya mevcut
ürünlerde yapılması gereken tasarım
değişiklikleri incelenir.
Murat Ayanoğlu
90
AR-GE , PAZARLAMA VE ÜRÜN GELİŞTİRME
• Zincir
Araştırma
Geliştirme
Murat Ayanoğlu
Üretim
Pazarlama
91
(1)
PAZARLAMA BÖLÜMÜNDEN
GELEN FİKİR VE ÖNERİLER
ÜRÜN GELİŞTİRME
İŞLETME İÇİNDEN GELEN FİKİR
VE ÖNERİLER
(Üretim, Mühendislik, v.b.)
(Genel Özellikler)
YAPILABİLİRLİK
ÇALIŞMASI
(Maliyet, Pazar, Teknik)
(2)
Pazar
Araştırması
ÜRÜNÜN
YAPILABİLİRLİĞİ
VAR MI?
Teknik
Değerlendirme
HAYIR
EVET
(3)
(4)
PAZAR
TESTİ
(Prototip)
(5)
DUR..
Veya, Nedenleri bul.
Nedenler ortadan kaldırılabilir
İse, çalış.
ÖN ÜRÜN TASARIMI
AYRINTILI ÜRÜN TASARIMI
(6) SÜREÇ
PLANLAMASI
SÜREÇ TASARIMI
-Tesis yerleştirme -İş tasarımı
(7)
(8)
ÜRETİM VE SÜREÇ BAŞLATMA
Murat Ayanoğlu
92
ÜRETİM TARİHİ
• Üretimin tarihinin insanlığın varlığı ile başladığı
düşünülür. Her ne kadar başlangıçta insanoğlu
sadece kendisinin ve ailesinin ihtiyaçlarını gidermek
üzere bir şeyler üretmeye başlamış olsa bile, bu
faaliyetler karşılığı para kazanılmadığı için, örgütlü
bir üretimden söz etmek mümkün değildi.
Murat Ayanoğlu
93
• Üretim tarihçileri genellikle üretim tarihini James
Watt’ın buhar makinesini icat etmesi ile
başlatmaktadırlar.
• Zira bu zamana kadar üretim sadece insan gücüne
dayanmakta olup ancak, 1764 de James Watt’ ın
buhar makinesi ile makine gücü kullanılmaya
başlanmıştır.
Murat Ayanoğlu
94
• Daha iyi makinelerin geliştirilmesi ile
üretim çabaları büyük kısmı benzer
ürünlerin “yığın” halde üretimine
yönlenmiştir. 1900’ lerin ortalarından
itibaren bilgisayar kullanımının
başlaması ve ekonomik hale gelmesi
ile, üretimde otomasyon devri
başlamıştır.
Murat Ayanoğlu
95
ÜRETİM TARİHİ
• I.SAFHA:
MALİYET ODAKLI (İş üzerinde odaklanma)
(1776-1980)
İş standartları,
Standart parçalar,
Gantt,
Zaman etütleri,
Seri üretim,
Esnek üretim
Hareketli montaj hatları,
EOQ,
Malzeme İhtiyaç planlaması
Murat Ayanoğlu
96
ÜRETİM TARİHİ
• II.SAFHA:
KALİTE ODAKLI (Süreç üzerinde
odaklanma) (1980-1995)
Tam zamanında üretim,
Kanban,
CAD,
Toplam Kalite Yönetimi,
Kalite Ödülleri
Murat Ayanoğlu
97
ÜRETİM TARİHİ
• III.SAFHA:
MÜŞTERİ ODAKLI (Pazar ve hız
odaklılık-Zincir) (1995- )
Globalizasyon,
İnternet,
Kurumsal kaynak planlama,
Tedarik zinciri yönetimi,
Hızlı tepki yönetimi
Çevik üretim
Murat Ayanoğlu
98
The Heritage of Operations
Management
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J. 07458
1-99
Significant Events in
Operations Management
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-100
Eli Whitney
 Born 1765; died 1825
 In 1798, received government
contract to make 10,000
muskets
 Showed that machine tools
could make standardized parts
to exact specifications

Musket parts could be used in any
musket
© 1995 Corel Corp.
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-101
Frederick W. Taylor
 Born 1856; died 1915
 Known as ‘father of scientific
management’
 In 1881, as chief engineer for Midvale
Steel, studied how tasks were done

Began first motion & time studies
 Created efficiency principles
© 1995 Corel Corp.
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-102
Taylor: Management Should
Take More Responsibility for
• Matching employees to right job
• Providing the proper training
• Providing proper work methods
and tools
• Establishing legitimate incentives
for work to be accomplished
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-103
Frank & Lillian Gilbreth
 Frank (1868-1924); Lillian
(1878-1972)
 Husband-and-wife
engineering team
 Further developed work
measurement methods
 Applied efficiency methods
to their home & 12 children!
 (Book & Movie: “Cheaper by
the Dozen,” book: “Bells on
Their Toes”)
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
© 1995 Corel Corp.
1-104
Henry Ford
 Born 1863; died 1947
 In 1903, created Ford
Motor Company
 In 1913, first used
moving assembly line
to make Model T

‘Make them all
alike!’
Unfinished product
moved by conveyor
past work station
© 1995 Corel
Corp.
 Paid workers very well for 1911 ($5/day!)
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-105
W. Edwards Deming
 Born 1900; died 1993
 Engineer & physicist
 Credited with teaching Japan
quality control methods in
post-WW2
 Used statistics to analyze
process
 His methods involve workers
in decisions
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-106
New Challenges in OM
From
To
• Local or national
focus
• Batch shipments
• Low bid purchasing
 Global focus
 Just-in-time
 Supply chain
partnering
• Lengthy product
development
 Rapid product
development,
alliances
• Standard products
• Job specialization
 Mass customization
 Empowered
employees, teams
© 2004 by Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, N.J.
07458
1-107