Fen Bilimleri Dersi Çalışma Yaprağı Sınıf: 7 Ünite 1: Kazanım 1.1-1.7 SİNDİRİM SİSTEMİNDE GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR Tükettiğimiz besinlerin kana karışabilecek hale gelmesini sağlayan yapı ve organların tamamı .......................... ………………….. olarak adlandırılır. Verilen şekli inceleyelim ve numaralarla gösterilen sindirim yapı ve organlarının isimlerini şekilde yerlerine yazalım. 1- Salgıları besinlerin ağızda yumuşamasını sağlar ve karbonhidratlı besinlerin sindirimini başlatır. 2- Besinlerin ağızdan …………. borusuna iletilmesini sağlar. 3- Karbonhidratların sindiriminin başladığı ve besinlerin vücuda alındığı yapıdır. 4- Yeme ve soluk alma sıralarını belirler. Biri olurken diğerini engeller. 5- Besinlerin ………ye iletilmesini sağlar. 6- Kasılıp gevşeyerek mekanik sindirim yapar aynı zamanda salgıladığı asitle proteinlerin kimyasal sindirimini yapar. Beslenme deyince ilk akla gelen organımızdır. 7- Salgıladığı safra (öd) sıvısı ile yağların sindirimini sağlar. 8- Karaciğerin salgıladığı sıvıyı biriktiren yapıdır. Sıvıyla aynı adı taşır. (Ödü patladı deyimi var ya işte buradan gelir. Aşırı korku gibi anlarda gerçekten patlayabilir ve vücudun zehirlenmesine hatta ölüme neden olabilir!) 9- Salgıladığı sıvı sayesinde karbonhidrat ve proteinlerin sindirimini tamamlar. 10- Sindirilmeyen besinlerin bulunduğu kısımdır. Su ve mineraller buradan geri emilir. 11- Yapısında bulunan villus denilen kanallar besinlerin kana karışmasını sağlar. Besinler burada kana karışır. Sindirimin tamamlandığı organımızdır. Baya uzundur. 12- Adını duyunca “ıyyy” dediğimiz ve sindirilmeyen besinlerin dışarı atıldığı kısımdır. Bilimsel adını yazınız 1 www.fendersi.gen.tr Fen Bilimleri Dersi Çalışma Yaprağı Sınıf: 7 Ünite 1: Kazanım 1.1-1.7 SİNDİRİM OLAYI Sindirim olayı mekanik ve ……………… olmak üzere iki yolla gerçekleşir. ………………. sindirim, çiğneme ve kas hareketleriyle besinlerin küçük parçalara ayrılmasıdır. Kimyasal sindirim, besinlerin enzimler ve diğer maddeler sayesinde kana karışabilecek kadar küçük parçalara ayrılmasıdır. Besinlerin kimyasal sindirimlerini başlatma ve hızlandırma etkisine sahip özel moleküllere …………….. denir. Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri sindirimdeki yapı ve organları hatırlayarak doldurmaya çalışalım; Karaciğer, safra kesesi ve pankreas sindirim yapı ve organları değildir. Sadece sindirime yardımcı olan organ ve yapılardır. SİNDİRİLEN BESİNLERİN KANA GEÇİŞİ Sindirim olayının besinlerin parçalanarak ………a geçebilecek hale gelmesi olduğunu biliyoruz. Peki, kana geçişleri nasıl gerçekleşir? Hiçbir hayvanın ince bağırsaklarının içine dikkat ettiniz mi? Kıvrımlar dikkatinizi çekti mi? İnce bağırsak içerisinde çok sayıda, ince ve kabarcık şeklinde çıkıntılar vardır. Bu çıkıntıların içlerinde kılcal damarlar bulunur. Sindirilen besinler bu çıkıntılardaki kılcal damarlardan kana karışır. İnce bağırsaklarda bulunan ve besinlerin kana karıştığı çıkıntılara v………… adı verilir. Diğer adı ise tümürdür. Villuslarda emilen besinler kanla karaciğere taşınır. Karaciğerde bu besinleri vücudun kullanabileceği hale getirir. Yararlı olanları yine kanla vücuda gönderir eğer fazlaysa besinler vücutta depolanır. Gelen tüm besinler vücuda yaramayabilir. Böyle durumlarda karaciğer bu maddeleri ayırarak böbreklere yollar. Karaciğerin besinleri zararlı olarak ayırıp yolladığı böbrekler hangi sistemin bir parçasıdır? …………………………… …………………………….. Sistemler birbirleriyle bağlantılı olarak mı çalışır? 2 www.fendersi.gen.tr Fen Bilimleri Dersi Çalışma Yaprağı Sınıf: 7 Ünite 1: Kazanım 1.1-1.7 SİNDİRİM SİSTEMİMİZİN SAĞLIĞI Aşağıda verilen cümlelerle ilgili görüşlerinizi yazarak sınıfta tartışınız. …………………………………………………… …………………………………………………… Dr. Adnan Tezel, "Diş çürükleri ve diş eti hastalıkları hayat kalitesini etkilemektedir. Çürüklerin dolayı olarak mide, kalp ve damar hastalıkları ile diş kaybından kaynaklı konuşma bozukluklarına yol açmaktadır" dedi. …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… Sağlık bakanlığına ait bir internet sitesi kullanıcılara yeterli ve dengeli beslenme hakkında bilgiler sunarken yetersiz ve dengesiz beslenmenin olumsuz etkilerini de anlatmaktadır. Devletimiz böyle bir şeyi neden gerekli görmüş olabilir? …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… İlaç Enstitüsü tarafından yapılan en son açıklama ve Amerikan Diyetetik Birliği (ADA) tarafından tanımlanan yazılı görüşe göre, diyet yemeği olan lifler, insanın ince bağırsağında sindirilmeyen ve emilemeyen karbonhidrat bileşenlerini içeriyor. Bunların vücudumuzu birçok hastalığa karşı koruduğu belirtiliyor. …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… Aşırı duygular hissettiğinizde midenizde farklılıklar olduğunu hissettiniz mi hiç? …………………………………………………… …………………………………………………… Sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıkları olan insanlar tanıyor musunuz? Zararlı alışkanlıkları olmayan insanlardan farklı hastalıkları var mı? …………………………………………………… …………………………………………………… 3 www.fendersi.gen.tr Fen Bilimleri Dersi Çalışma Yaprağı 1- Sınıf: 7 Ünite 1: Kazanım 1.1-1.7 2- 3- Yapılan araştırmalara göre diş çürüğü kalp krizine sebep olabiliyormuş. Sizce bunun sebebi ne olabilir? ............................... ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ .......................................... ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ 4- İnce bağırsağın bol kıvrımlı ve çok uzun olmasının sebebi ne olabilir? ............................... ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ............................. ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ .................................... ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ .................................... 5- İshal olan bir kişiye bol su tüketmesi önerilir. Bunun sebebi ne olabilir? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4 www.fendersi.gen.tr