DERS PLÂNI BÖLÜM I Fen Bilimleri Dersin adı 7 Sınıf Vücudumuzda Sistemler Ünitenin Adı/No Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları Konu 4 ders saati (3-6 KASIM 2015) Önerilen Süre BÖLÜM II 7.1.3.4. Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin vücudumuzdaki diğer sistemlerin Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar düzenli ve eşgüdümlü çalışmasına olan etkisini tartışır. 7.1.4. DUYU ORGANLARI 7.1.4.1. Duyu organlarına ait yapıları model üzerinde gösterir ve açıklar. Ünite Kavramları ve Sembolleri/Davranış Örüntüsü Güvenlik Önlemleri (Varsa): Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça Açıklamalar Etkinlikler Özet Soru-Cevap, Buluş, Araştırma, Gösteri, İnceleme, Deney Ders Kitabı, dergi, internet Duyu organlarında bulunan özel almaçların uyarıları nasıl aldığı ve cevap verme süreci açıklanır. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemlerin Uyumu Düşünmek, yürümek ve konuşmak gibi birçok olayı aynı anda yapabiliriz. Bu kadar çok ve karmaşık olan bu olaylar birbirinden bağımsız değildir. Vücudunuzdaki sistemlerin düzenli, birbiriyle uyumlu ve sorunsuz biçimde eşgüdümlü olarak çalışmasını denetleyici ve düzenleyici sistemimiz sağlar. DUYU ORGANLARI Çevremizde meydana gelen değişiklikler vücudumuz tarafından rahatlıkla algılanır. Yaşadığımız çevreyi algılamada insana yardımcı olan vücut kısımlarına duyu organları denir. GÖZ (GÖRME ORGANI) Göz; görmeyi sağlayan ve bunları korumakla görevli olan yardımcı yapılardan oluşmuştur. Gözümüz, çevreden alınan ışık sayesinde görmemizi sağlar. Gözdeki koruyucu yapılar; kaşlar, göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri, yağ bezleri ve gözün hareketini sağlayan kaslardır. a) Sert Tabaka Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli kısımdır. Gözü korur ve dayanıklılığını sağlar. Sert tabakanın ön tarafı hafifçe ileriye doğru şişkin ve cam gibi saydamlaşmıştır. Işığı kıran bu kısma saydam tabaka (kornea) denir. Gözün şeklini koruyan sert ve dayanıklı olan sert tabaka, göz kürelerinin yuvaları içinde hareket etmesini sağlayan kasların tutunma yeridir. b) Damar Tabaka Sert tabakanın altında bulunur. Gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir. Damar tabaka, gözün ön kısmındaki irisi oluşturur. İris gözün renkli kısmına denir. İrisin dairesel ve ışınsal olan düz kasları, iris büyüklüğünü değiştirir ve böylece göz bebeğinden göze giren ışık miktarı ayarlanır. İrisin ortasındaki kısma ise göz bebeği adı verilir. Göz bebeği, dış ortamdan gelen ışığın miktarına göre büyüyüp küçülebilir. İristeki kaslar göz bebeğini ışığa göre ayarlar. c) Ağ Tabaka (Retina) Gözün ışık ve renk uyartılarını alan ve görmeyi sağlayan tabakasıdır. Bu tabakada ışığa duyarlı almaçlar bulunur. Ağ tabakada bulunan sinirler birleşerek göz yuvarlağının arka kısmından çıkıp beyne gider. Sinirlerin göz yuvarlağından çıktığı bölgede görüntü meydana gelmediği için buraya kör nokta denir. Kör noktanın üst kısmında ve göz bebeğinin hizasında bulunan çukur kısma sarı leke denir. Görüntü sarı lekede oluşur. Ayrıca ağ tabakanın ön kısmında yakın ve uzağı rahat görmek için uyum yapabilen göz merceği bulunur. Görüntünün Oluşması 1. Cisimden yansıyan ışık ışınları, gözdeki saydam tabakaya gelir ve burada kırılır. Kırılan ışın daha sonra göz bebeğine ulaşır. 2. Işın gözbebeğinden geçerek göz merceğine gelir. Mercekte tekrar kırılan ışın ağ tabakanın üzerine düşer. 3. Ağ tabakada bulunan sarı leke üzerinde ters bir görüntü oluşur. Görüntü, gözdeki almaçlar tarafından algılanır. 4. Algılanan görüntü, görme sinirleri aracılığıyla beyindeki görme merkezine iletilir. Oluşan ters görüntü, beyindeki görme merkezinde düz olarak algılanır ve görme gerçekleşir. Göz Uyumu Göz, yakında ve uzaktaki bir cisme bakarken cismin hayalinin retinada bulunan sarı lekede oluşması gerekir ki net görüş sağlanabilsin. Uzaklığın değişmesine bağlı olarak göz merceğinin şeklinde değişiklikler olur. Bu değişikliklere göz uyumu denir. Göz Kusurları ve Tedavi Yolları Miyopluk Görüntü sarı lekenin önünde oluşur. Bu durumda kişi, yakını net görür ama uzağı net göremez. Kalın kenarlı mercekle düzeltilir. Hipermetropluk Görüntü sarı lekenin arkasında oluşur. Bu durumda kişi, uzağı net görür, yakını net göremez. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Astigmatizm Kornea veya göz merceğinin kavislenmesi sonucunda görüntü sarı lekenin üzerin de bulanık ve bozuk şekilli olarak düşer. Silindirik mercekle düzeltilir. Katarakt Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi sonucu görüntü sarı leke üzerine düşmez. Ameliyatla düzeltilebilir. Renk körlüğü (Daltonizm) Yeşil ve kırmızı renklerin birbirinden ayırt edilemediği göz kusurudur. Tedavisi yoktur. Şaşılık Göz kaslarının uyumlu çalışmaması sonucunda oluşur. Ameliyatla düzeltilebilir. Prespitlik Yaşlanma ile göz merceği esnekliğini kaybetmeye başlar ve uyum yeteneği azalır. Uzağı iyi gördüğü halde yakını göremez. İnce kenarlı mercekle yakının görülmesi sağlanır. Glokom Mercekle kornea arasındaki ön bölümde bulunan saydam sıvının fazlası bir kanala atılır. Bu kanal tıkanırsa gözün iç basıncı artar, retina hücreleri zarar görür ve körlük meydana gelir. Göz Sağlığını Korumak İçin, • Kitap okurken, ders çalışırken ve yazı yazarken ışığın yeterli olmasına dikkat etmeliyiz. • Televizyonu yakından, çok karanlık veya çok aydınlıkta seyretmemeliyiz. • Tozlu, dumanlı ve buharlı ortamlarda fazla kalmamalıyız. • Güneş gibi parlak ışık kaynaklarına çıplak gözle bakmamalıyız. BÖLÜM III Ölçme-Değerlendirme • Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme Değerlendirme • Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme Değerlendirme • Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme hızında olan öğrenciler için ek Ölçme-Değerlendirme etkinlikleri Dersin Diğer Derslerle İlişkisi BÖLÜM IV Planın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar www.fendersi.gen.tr FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ www.fendersi.gen.tr OKUL MÜDÜRÜ