Tarihçe - DÜZCE - YIĞILCA

YIĞILCA TARİHİ
BİTİNYA (ÜSKÜBÜ) KRALLIĞI VE YIĞILCA BÖLGESİ
Eski çağlarda Kocaeli yarımadasına Bitin ya adı verildi. Yığılca Bitin ya’ nın kısmına girer, şehrin eski
tarihi yoktur. Bölgeye etiler zamanında yerleşildiği sanılmaktadır. Şehir yakınında ve köylerde yapılan
kazılarda eti anıtlarına rastlanmıştır. Düzenli , ilmi kazı yapılmadığından bölgenin eti çağı bilinmiyor.
YIĞILCA’NIN TARİHİ(İlk Devirlerden Cumhuriyete)
İlkçağda Düzce ve Yığılca Bölgesi
Yığılca ilçesinin tarihi XlV yy. dan geriye çıkmaktadır. Güneyde Melen çayının yanındaki
Konuralp(Üskübü) de mevcut Arkeolojik eserlerin çokluğu oldukça eski bir yerleşme yeridir. Yığılca
yöresi de buraya bağlı olarak yönetilmiştir.Nikomedia (İzmit) Herakleapontika (Kdz Ereğli) ve
Bithynion gibi tarihi belde oldu. Konuralp ve Yığılca bölgesi için (Berichtüber Eine Reise İn Bithynien )
yazar l.Karl Börner 1952 eserinde ilk ilmi bilgileri bahis konusu etmiştir.
Mariantyn’lere ve Herekleja devletine karşı Harekeke’e geçen Bit hyn’ler Kralları l.Prusias (M.Ö.238 –
M.Ö.. 183)in eliyle Sangarios doğusundaki Kieros’u zaptettiler. Böylece Kieros M.Ö ll.yy.sonlarında
şahsinden çekildi.burası Kralın adına Prusias adını aldı.Prusias Pros Hypios M.Ö. 74 yılını kadar Bthy
hakimiyetinde yaşadı.M.Ö.74’den sonra Roma hakimiyeti başladı.Bu devirde Prusias Pros Hypios
Latin Kültürünün tesirinde kaldı. Merkezi Nikomediz olan Bithynia Pantus eyaletinin şehri olarak ve
Prusias adı Hyfius adıyla yaşayışına devam etti. O zamanlarda Melen Çayı’nın adı Hygius ırmağı adını
taşıyordu.Roma devri 395’e kadar sürdü.
DOĞU ROMA VE BİZANS DEVRİNDE YIĞILCA
(395-1071)
Bolu, Düzce ve Yığılca civarı Roma devrinden önce önemli değildi.Büyük İskender’in Anadolu’yu
alışından sonra burada Bitinya adıyla bağımsız bir krallık kurulmuş, böylece bölge önem kazanmıştır.
7 ve 9. yy. Batı Anadolu’da da ilerleyen İslam ordularını aradaki dağlar yüzünden Yığılca’ya
girmemişlerdir.Yığılca dolaylarına Türkler ancak 13 yy. da Selçuklular zamanında girmişlerdir.
Roma devrinin sonlarına doğru bilinmeyen sebeplerden İmparator l.Theodios i us (378- 395) 384 –
385’de Poplogoia ve Bithynia eyaletlerinden bazı şehirleri alarak bunlara oğlu Honorius’un adını
verdiği Honorius’un eyaletini kurmuştur.
Xl.yy.Bizans yazarlarından Nikephoros Bryeenios’dan öğrenildiğine göre Prusias ve Hypium halkının
ibadetine (Yığılca Bölgesinde )tahsis edilmiştir.Hıristiyanlık devrine ait mezarların Prusias ve Yığılca’da
çevresinde ,izleri silinmiş eski yerleşme alanlarında. çok defa definecilerin sorumsuzca yağma ve
tahribine uğradığı duyulmakta ve anlaşılmaktadır.
(1059 – 1078 ) Yıllarında Anadolu içlerine, dolayısıyla Prusias ‘a kadar ulaşan İran’lı (YaniTürk) adı
yayılmaktaydı Yığılca’nın Asar Köyünde bir kale de vardır.Bu kale de Bizanslılar’ dan kaldığı
sanılmaktadır.
Yığılca ve çevresinde Eski mezarlıklar ve eski yerleşim merkezleri yani köyler Rum, Ermeni ve
Bizanslılar’ dan kalma Hıristiyan mezarlarına ve yollarına rastlamak mümkündür. Hemen hemen her
köyde mezarlıklar,yollar, köylerin isimleri ve tarla adları dahi o zamanlardan günümüze kadar gelir.
BİZANS – SELÇUKLU DÖNEMİ YIĞILCA( 1071 – 1300 )
1071’de Dukaslar’ dan Roman Di Ogenes (1068 – 1071 ) Malazgirt meydan savaşında,Selçuklu
Sultanı Alparslan’a mağlup oldu. Geçici barışın Bizanslılarca ihlal edilmesinden sonra Türk askerleri
Anadolu içlerine girdiler. Bir Selçuklu müfrezesi Sapanca Dağları’nda, diğeri de Alexios’ un ricat yolu
üzerindeki Hereklia Pontika yolu üzerinde görülmüşlerdi. Xl.yy. da Prusias’ın doğusunda yani Yığılca
bölgesinde Dadybra – Hereklia üçgeni içindeki ormanlık yörelerde Melan (Melen Çayı) Vadisinde
serbestçe hareket edebiliyorlardı.( 1282 – 1328 ) yılları zamanında Prusias , tarihinin en kötü anlarını
yaşadı. Ekonomik kriz had safhaya çıkmış, halk vergi veremez duruma düşmüş, buna paralel olarak da
tekfur denen yetkililerin baskıları çekilemez hale gelmiştir.
YIĞILCA ÇEVRESİNDEKİ TÜRK BEYLİKLER
( Xlll – XlV ) Y.Y 1292
(1200 – 1300 ) yıllarında bu beylikler ; Amiros oğulları, Çoban oğulları Candar oğulları ve
Kayılardan Osman oğullarıdır.1292’de Tahta görülen Şemseddin Yaman Candar’ın ilk beyleridir.Türk
beyini ve sonra ona dostluk elini uzatmıştır.Hıristiyan olmak şartı ile topraklarına kabul etmiştir. Xlll.
yy.da Beyliklerin teşekülü sırasında cereyan eden bir hadisede Karadeniz’den yelken açmış Türk
Grubunun ters rüzgarla fırtınadan Karaya sürüklenip Ereğli sahiline düşmektedir. İmparator Kazazede
böyle yapmıştır.
TÜRK’LER ZAMANINDA YIĞILCA
Yığılca bugün oğuzların yerleşmesiyle ad alan pek çok köy vardır. Oğuzların yerleştikleri
bölgelere kendi kabile adlarını verirlerdi. Yığılca’daki köy adları Oğuz boylarından gelir.
YIĞILCA OSMANLILAR DÖNEMİ ( 1323 – 1918)
Anadolu Selçuklularının yıkılışı sırasında Marmara Bölgesine uç beyi olarak yerleşen Osman
oğulları, Egemenliklerini ilan edip ilk iş olarak Bizanslılardan Marmara kıyılarını aldılar. Bu arada Bolu
dolayları da Osman oğullarına geçti.
Osman Beyin ünlü komutanlarından Konuralp ;Göynük Mudurnu ve Akyazı taraflarını ele geçirdiği
gibi Bolu’yu da Osmanlı topraklarını kattı ve böylece 1325 yılında Osmanlı ülkesine katıldı.
Yığılca, Yüksek dağlarla kuşatılmış bulunduğundan çok zaman kenarda kalmış, bu nedenle önemli bir
gelişmeye kavuşmamıştır.
Aşık paşazade Tarihi, bu olayı şöyle anlatır:
Konuralp kılıcı Bolu’ya salladı,
Veli Akyazı’da düz basar oldu
Uzunca belde kafirle buluştu,
İki gün zevcesiyle hoş duruştu,
Oradan kafiri döndürdü kovdu,
Konuralp Tuz pazarı tuttu.
OSMANLILAR DÖNEMİNDE YIĞILCA (X1V.YY)
DEREBEYLİKLER DEVRİ
1300 yıllarının sonlarında. Bolu ve Kocaeli sancakları arasında önemli bir merkez idi. Konuralp
(Üskübü ) ve Yığılca bölgesi Konuralp’ in fethinden sonra Prusias , Eski bağadanı aldı. Kadı burada
ikamet etti. Gümüşabat (Gümüşova), Çilmi (Çilimli), Yılanluca (Yığılca), Cumayeri bölgelerindeki
Rumların yeri, yeni göç eden aşiretlerce dolduruldu.Sultan Orhan adına bir çok mescit ve camiler
yapılmıştır. Evliya Çelebi' nin sonradan tertip edilen defterlerindeki kayıtları esas tutarak verdiği
bilgiye göre Bolu’nun ilk tahriri Fatih Sultan Mehmet zamanında yapılmıştır. Bolu Sancağı dahilinde ve
sancak beyine bağlı olarak gözüken 36 kazadan birisi de Yılanluca (Melenderesi / Yığlıca) şimdiki
adıyla Yığılca'dır.
Yığılca Orhan isimli bir dağı Orhangazi isimli bir cadde ve sokak Redif isminde bir köy Redif
Orhan gazinin küçük kuvvetlerine verilen isim . Bir de Asar kalesi vardır. Orhan gazinin
komutanlarından biride bu bölgede yığınak yaptığı için bu isminin de değişerek Yığılca olmasının da
buradan geldiği sanılmaktadır.
OSMANLILAR DÖNEMİNDE YIĞILCA (1323- 1918)
SUBAŞILIK DEVRİ (1695)
1695’de Bolu heyetine dahil olan Tuz pazarı (Düzce), Yılanluca(Yığılca), Akçaşehir (Akçakoca)
Temsilcileri “devir” Selamiye ve subaşılık adı altında tahsil edilen vergilerinin, indirilen 700.000
küsurat akçesi için, pazarlık yapmak için Edirne’ye gittiler.Bu heyetle Yılanluca (Yığılca)’yı Mahmut
oğlu Hüseyin Üskübü’yü Recep oğlu Hüseyin ve Akçaşehir (Akçakoca) de Abdullah oğlu Hüseyin
efendiler temsil etmişlerdir. Bolu’lular burada defterdar Halil efendinin sarayında kadı askerlik
mahkemesinde tayin edilen Halil efendi ile görüştüler. Bolu voyu odası Ahmet ağanın yaptığı 1800
krş. zamla 14.420. (1.730.400 akçe ) krş.’a yükselen bu verginin bir milyondan fazlasını ödemeye
güçleri olmadığını, halka ağır geldiğini söylediler.
VOYVODALIK DEVRİNDE YIĞILCA (1840 )
1840’da Kavi zade Hüseyin Bey , Düzce ile birlikte, Kıbrıs, Pavli, Mudurnu, Alplı,Todurga, Üskübü
ve Akça şehir (Akçakoca) Muhassıllığına ( Vergi tahsil edilen)’e tayin edildi. Bolu hanedanından
Mehmet Ağa da Yılanluca (Yığılca) Mu hasılı olarak Hüseyin Beyle aynı zamanda vazifelendirilmiştir.
AYANLAR DEVRİNDE YIĞILCA (1792)
Bolu, Mudurnu, Dodurga, Pavlı, Olak, (Viranşehir'le Gerede arasındaki köyler ), Dirgine
,Devrek, Yılanluca (Yığılca),Göl Pazarı , Hisar önü Sam oka (Alanlı), Akça şehir (Akçakoca ), Üskübü,
Konrapa (Düzce) bu taksimat, anlaşıldığına göre, kazalar birbirleri ile temas ve münesebeti kolay olan
köylerin meydana getirdiği toplumsal bölgelerde kurulmuştur. Bir yerde bulunan 40-50 hane bir kaza
kabul ediliyor ve yönetim bir Ayan’a veriliyordu. Ayanlar, halk tarafından seçiliyor ve geniş yetkiler
veriliyordu. Daha sonra , zorbalar zorla Ayan oluyordu. Bundan sonra Ayanlık rüşvetle satılmaya
başladı.Ayanlar bulundukları yerlerden fazla para temini için , halk aşırı eziyet yaparlardı Devlet’ e
verilmesi gereken vergiyi de toplamadık diyerek göndermezlerdi; Yerlerine gelen Ayanlar , aynı yılın
vergisini yeniden halk’ tan toplarlardı. Ayanlar devrinde Anadolu perişan olmuş,pek çok köyler
ortadan kalkmıştır. Yalnız Bolu sancağına bağlı 100’den fazla köy ortandan kalkmıştır. Ayanlar
devrinde , aynı zamanda yenilik ve yıkılış devri olarak da nitelenmektedir. Bu devir lll. Selim’ in tahta
çıkması ile başlamıştır. (1789)
MÜTAREKEDEN CUMHURİYET’E(1918- 1923)
CUMHURİYET DEVRİNDE YIĞILCA
30 Ekim 1918’de Osmanlı devletinin kayıtsız , şartsız teslim olduğunu gösteren Mondros
Mütarekesi imzalandı. Düzce ve Yığılca o tarihte Yığılca Düzce’nin Nahiyesi’dir. Düzce ve Yığılca bu
Mütarekeden ve maddelerden etkilenmesi etkilenmedi ise de İzmit, Sapanca, Arafiye ve Geyve
İngiliz kontrolüne girerken, kömür havzası olan Ereğli ve Zonguldak’a Fransız askerleri çıkarıldı. İttihat
ve Terakki’ nin Bolu mutassırıfı Abdül Kadir Bey azi ve yerine Ali Haydar Bey tayin edildi. Türklerin
yabancı devletlerin nezdindeki “haktı” çalışmalarında Sivas Kongresi esnasında Bolu’da başlatıldı.
9 Eylül 1922’de İzmir’den son yunan artıkları atıldı Mudanya Mütarekesi imzalandı Düzce ve Yığılca
diğer Anadolu kasaba ve şehirleri gibi, yeni bir döneme hazırlanıyordu. Bu da Cumhuriyet idi.
29 Ekim 1923’de 1323 den itibaren süregelen Osmanlı hakimiyeti Yığılca’da da son bulmuştur. İlk
idareci Konuralp ve Cumhuriyetin di İlk idareci Bucak Müdürü idi.
CUMHURİYET DÖNEMİ YIĞILCA
1954 yılında ilçe olmuştur.Son gelişmeler yavaş olmuştur. Aslında bu günde Devlet yolundan
yararlanmaktadır. Yığılca’nın bütün ulaşımını Yığılca - Düzce ve karayolu ile sağlar. Staplize yollar
Yığılca – Alplı ve Yığılca – Bolu yolları ile bağlanmıştır. Ham yolla’ da Devrek’e bağlıdır. Yığılca 1904
yılında Düzce’ye bağlı bucak teşkilatı kurulmuş,.merkez olarak da Ahmetçiler köyü ve yakınında
bulunan Çayır alanın seçilmesinden dolayı bazı kaynaklarda Yığılca’nın isminin Çayırlı Ahmetçiler
olarak da geçtiği görülür.
1909 yılında askerlere mahsus iptidai bir merkez yapılmıştır. 19l5 yılında Belediye Reisi olarak
Hafız Mehmet Bey görev yapmıştır. 1954 yılında İlçe olmuştur. 1997 yılı itibarı ile ilçe merkezine bağlı
4 mahalle, 41 köyü bulunmakta olup,ilçe nüfusu.5000,toplam nüfus ise 24.000 dir. Nüfus artışı –4,97
dir. Nüfusa kayıtlı kişi 60.000 kişi İlk nüfus kayıtları 1904 yılında başlamıştır. Yüzölçümü 64l km2 dir.
1983 yılında İlçenin kuzey doğusunda bulunan Hacılar köyünde bazı tarihi kalıntılara rastlanmış
olup,bu kalıntılar halen Bolu Kültür Merkezi Müzesinde muhafaza edilmektedir