kardiovasküler cerrahide kan ve kan ürünleri kullanımı
advertisement
Kan Transfüzyonu Hemşire Eğitimi Dr.Tufan T.T. ERTOP TÜRK KIZILAYI GÜNEY ANADOLU BÖLGE KAN MERKEZİ TAM KAN • Tanım:Transfüzyon için hazırlanan tam kan,uygun bir bağışçıdan,steril ve apirojen antikoagülan ve torba kullanılarak alınan kandır.Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için KAYNAK olarak kullanılır. • Özellikler:Taze alınmış tam kan tüm özelliklerini ancak kısa bir süre koruyabilir.Tam kandaki Faktör VIII,Lökosit ve trombositler 24 saatten uzun süre saklandığında hızla bozulacağından hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı uygun değildir. TAM KAN-II • Saklama koşulları:Transfüzyon amacıyla alınan tam kan +2 ile +6 C aralığında saklanmalıdır.Saklama süresi kullanılan antikoagülan/koruyucu sıvıya bağlıdır. +2-+6 derecede , alarmlı, ve ısı kontrollü onaylı bir kan merkezi dolabında saklanmalıdır. • Kullanım Endikasyonları:Rutin olarak bileşen hazırlanan yerlerde tam kan,kaynak materyal olarak kabul edilmeli ve transfüzyon uygulamalarında hiç yer almamalı ya da çok kısıtlı yer almalıdır.Tam kan,uygun plazma ürünleri ve kan bileşenlerinin bulunamadığı durumlarda,yalnızca eritrosit ve kan hacmi eksikliği birlikte ise kullanılmalıdır.Kan bileşenlerinin bulunduğu durumlarda tam kan yerine çoklu bileşen tedavisi uygulanmalıdır. ENDİKASYONLARI • Kan değişimi için (Exchange Transfusion) • Eritrosit süspansiyonu kullanılması gerektiren ancak hazırlanamadığı durumlarda YAN ETKİLER • Dolaşım yüklenmesi ERİTROSİT SÜSPANSİYONU • Çeşitleri:EK SOLÜSYONLU ERİTROSİT SÜSPANSİYONLARI,Buffy Coat uzaklaştırılmış eritrosit süspansiyonları,ek solüsyonlu buffy coat uzaklaştırılmış eritrosit süspansiyonu,yıkanmış eritrosit süspansiyonu,lökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonu,aferez eritrosit süspansiyonu Ek solüsyonlu eritrosit süspansiyonu • Temel antikoagülan solüsyon CPD olmak üzere ek solüsyonlar genellikle suda çözünmüş sodyum klorür,adenin,glukoz ve mannitol içerir.Tam kanın santrifüj edilmesinden sonra eritrositler ve plazma ayrılır.Eritrositlerin ek solüsyonla dikkatlice karıştırılmasından sonra +2 ile +6 C arası sıcaklıkta saklanır. • Kullanım endikasyonları:Bu bileşen,kan kaybı replasmanında ve hastanın hipoksiyi tolere edemediği durumlarda kullanılır. • Saklama koşulları:Tam kandaki gibidir.Kullanılan antikoagülan/ek solüsyona bağlı olarak saklama solüsyonunun izin verdiği süreye kadar uzatılabilir. • Yan etkiler:Tam kandaki gibidir RANDOM TROMBOSİT SÜSPANSİYONU • Taze tam kandan hazırlanan,tam kanın trombosit içeriğini yüksek oranda ve etkin formda içeren bileşenidir • İki şekilde hazırlanır; – Tek donör ünitesi – Havuzlanmış ünite RANDOM TROMBOSİT SÜSPANSİYONU • Endikasyonları: • Trombositopeni ve trombosit fonksiyon bozukluklarına bağlı kanamalarda • Kemik iliği yetersizliklerinde görülen trombositopeniye bağlı kanamalarda kullanılır. • Endikasyonları hastanın klinik semptomlarına göre konulur. RANDOM TROMBOSİT SÜSPANSİYONU • Kullanılmadığı yerler: • Preoperatif trombosit sayısı ciddi olarak düşük değil ise kanamayı önlemek için kullanılmamalıdır. • ITP • Tedavi edilmemiş DIC • Sepsise bağlı trombositopenide sepsis tedavisi başlamadan önce kullanılmamalıdır. • Hipersplenizmde endike değildir. RANDOM TROMBOSİT SÜSPANSİYONU • Dozaj • Her 10 kg için bir random trombosit süspansiyonu veya erişkin bir hasta için bir adet havuzlanmış trombosit kullanılabilir. • Bu dozaj ile trombosit sayısında 20-40x10 9 artış sağlanır. • Eğer hastada splenomegali, sepsis, DIC var ise verilen trombosit süspansiyonunun etkinliği düşük olacaktır. RANDOM TROMBOSİT SÜSPANSİYONU • Uygulama: • Standart kan verme seti ile 30 dakika içerisinde verilmelidir. • Buzdolabına konulmamalıdır. • Mümkün olduğunca ABO uygun trombosit verilmelidir. • Rh(-) bir bayana doğurganlık süresi içerisinde Rh(-) trombosit süspansiyonu verilmelidir. • Özellikle sık transfüzyon alanlarda hemolitik olmayan febril ve allerjik ürtikeryal reaksiyonlar sık görülmektedir. TROMBOSİT KONSANTRESİ(AFEREZ) • • • • • Hacmi 150-300 cc Trombosit içeriği 150-900x10 9 3-10 adet random trombosite eşittir. ABO uygunluğu daha önemlidir. Hasta için gereken doz tek kişiden sağlanabilir. Bu kişi tekrarlayan sayıda trombosit verebilir. TAZE DONMUŞ PLAZMA • Tam kan donasyonunu takiben ilk 6 saat içerisinde tam kandan ayrılmış ve hızla -25 veya daha düşük ısıda soğutularak hazırlanmış plazmayı içeren torbadır. • Normal plazma düzeylerinde stabil koagülasyon faktörleri, albümin ve immünglobülin içerir. • Faktör VIII düzeyi normal taze plazma düzeyinin %70’i kadardır. TAZE DONMUŞ PLAZMA • 200-300 ml hacmindedir. Ancak çocuklar için daha küçük hacimde de hazırlanabilir. • Enfeksiyon bulaşı normal tam kan gibidir. Ancak metilen mavisi veya UV gibi sterilizasyon yöntemlerine tabii tutulur ise risk azalır(Hepatit A ve parvo virüs için devam eder) • -25 derece ve daha düşük ısılarda 3 sene muhafaza edilebilir.- 25 ten daha sıcak derecelerde 3 aydan fazla saklanmamalıdır. -18 derece sıcaklığın üstünde muhafaza edilmemelidir. TAZE DONMUŞ PLAZMA • Kullanılmadan önce kan merkezinde plazma eriticiler ile 30-37 derece arasında eritilmelidir. Daha yüksek ısıda bu eritme işlemi yapılır ise koagülasyon faktörleri ve proteinler bozulur. • Eridikten sonra +2-+6 derece arasında saklanmalıdır. TAZE DONMUŞ PLAZMA • ENDİKASYONLARI • Multipl koagülasyon faktör eksikliklerinin yerine konulması – Karaciğer hastalığı – Warfarin aşırı dozu – Masif transfüzyon alan hastalar – Koagülasyon faktör düzey düşüklükleri TAZE DONMUŞ PLAZMA • DIC • TTP • Dikkat edilmesi gereken noktalar: – – – – – – – Hızlı infüzyonlarda akut allerjik reaksiyonlar oluşabilir. Hayatı tehdit eden anaflaktik reaksiyonlar oluşabilir. Tek başına hipovolemi kullanım endikasyonu değildir. Dozaj : Başlangıç dozu 15 ml/kg’dir. Alıcıda hemolizi önlemek için ABO uyumlu olmalıdır. Çapraz karşılaştırma testi gerekmez. Eritildikten sonra standart kan verme seti kullanılarak infüzyon yapılmalıdır. – Labil faktörlerden etkili yararlanmak için eridikten sonra 6 saat içinde kullanılmalıdır. BÖLÜM II • KLİNİK TRANSFÜZYON UYGULAMALARI ANAHTAR NOKTALAR • Hastaneler klinik transfüzyon sürecinin her aşaması için uygulama standartlarına sahip olmalıdır. Hastane çalışanları bu standartları izleyecek şekilde eğitilmelidir. • Transfüzyon amaçlı hazırlanan kan ürünlerinin güvenilirliğini sağlamada klinisyenler ile kan bankası çalışanları arasında açık bir iletişim ve işbirliği esastır. GENEL BİLGİLER • Herhangi bir kan bileşeninin transfüzyonu öncesinde,transfüzyon endikasyonları dikkate alınmış ve dökümante edilmiş olmalıdır. • Transfüzyon öncesinde sıklıkla yapılan hataların önlenmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır: A:kan örneği alınması • A:Kan grubu tiplendirmesi ve uygunluk testleri için alınan örnekler,açık ve kesin kimlik bilgilerine sahip olmalıdır.Aşağıdaki kurallara uyulmalıdır: • Doğru ve güvenilir yanıt vermeye uygun hastaya,adı- soyadı,doğum tarihi(gün/ay/yıl)olarak sorulur. • Kimlik belirlemek için yatak numarası,hastane notları,istek formu gibi ikincil belirleyiciler kullanılmamalıdır. • Hasta kimliğini belirlemek için bileklik kullanılması tercih edilmelidir • Hastaya özel ve tek olan hastane protokol numarası kullanılmalıdır • İstem kağıdındaki kimlik bilgileri,hastadan alınan veya bileklikte yazılı bilgiler ile hasta dosyasında yer alan kimlik bilgileri karşılaştırılır.Protokol numarası doğrulanır B: Örnek etiketlenmesinde: • Hasta güvenliği açısından özellikle birden fazla hastanın aynı oda içerisinde tedavi edildiği bölümlerde(yenidoğan,yoğun bakım üniteleri vb)kan örneği,her hasta için ayrı zamanlarda alınmalı,bir hastanın işlemi bitirilmeden diğerine geçilmemelidir. • Tüpler örnek kanın alınmasından hemen sonra,örneği alan kişi tarafından kimlik doğrulaması yapıldıktan sonra etiketlenmelidir • Önceden etiketlenmiş tüpler kullanılmamalıdır. • Tüplerin üzerinde;hasta adısoyadı,doğum tarihi(gün/ay/yıl),cinsiyeti,protokol no,örneğin alındığı tarih yer almalıdır • Tüplerin üzerinde örneği alan kişinin kimlik belirleyicisi(paraf veya ad-soyad veya kod gibi)bulunmalıdır. C:Kan bileşeni isteminde: • Kan bileşeni istek formunda bulunması gerekli asgari hasta kimlik bilgileri; hastanın adısoyadı,gün/ay/yıl olarak doğum tarihi,cinsi ve hastane protokol numarasıdır. Hastaneler aynı hasta için birden çok protokol numarası vermekten kaçınmalıdır. Eğer hastaya yeni bir protokol numarası verilmiş ise kan merkezine, yeni protokol numarası ile yeni bir kan örneği gönderilir ve kan merkezi bilgilendirilerek aynı hastaya ait iki farklı protokol numarası kaydı kan merkezi sisteminde birleştirilir. • Bu tür hataların önlenebilmesi için otomasyon sistemindeki hasta kayıtları tek belirleyici numara üzerinde izlenmelidir. Bu amaçla en sık tercih edilen TC Kimlik numarasıdır. Aramalar,TC kimlik numarası üzerinden yapıldığında tekrarlar ve hatalı kayıtların engellenmesi mümkün olacaktır. • Eksik doldurulmuş istek formu ve etiketsiz örnek tüpleri kan merkezi tarafından kabul edilmez(İstek formunun tam doldurulmamış olması,Tüp etiketinin eksik bilgi taşıması,İstek formu ve örnek tüpü arasında uyumsuzluk vb. ) • Bu tür durumlarda kan merkezi yeni örnek ve/veya ek bilgi isteminde bulunur. Güvensizlik oluşturan örnek imha edilir. Örnek alınması ya da form doldurulması sırasında geçen zaman hastanın yaşamını riske atacaksa sözel istek(telefonla)yapılabilir. Sözel isteklerin yazılı hale getirilmesi bir prosedürde tanımlanmış olmalı ve tercihen 6 saati geçmemelidir. ANAHTAR NOKTALAR • Hastadan gelen kan örneğine ait etiket bilgilerinin ve kan ürünü istek formunun tam ve doğru olarak doldurulmadığı durumlarda kan bankası istenen kan ürününü vermemelidir. • İşlev kaybı ve bakteriyel bulaşın engellenebilmesi için kan ürünleri nakledilirken ve transfüzyon öncesi kliniklerde bekletilirken doğru saklama koşullarının sağlanmasına özen gösterilmelidir. D: Kan Merkezi Kayıtları • Kan merkezi, aynı hastaya ait çift kayıttan (hasta no) kaçınılmalıdır. Otomasyon sisteminin olduğu kan merkezilerinde arama, TC kimlik no üzerinden ya da diğer kimlik belirleyicilerden en az üçü (ad-soyad, doğum tarihi, protokol numarası) kullanılarak yapılmalıdır. Sistem aynı hasta için ikinci kaydın açılmasını engellemelidir. Gelen her istek için sistemde ayrı numara (istek numarası) bulunmalı ancak aynı hastaya ait tüm istekler tek hasta üzerinde birleştirilmelidir. • Kan merkezi, önceki kayıtlarından hastanın ABO ve ,Rh (D) grubunu kontrol etmeli ve yeni örneğin kan grubu ile arasında bir uyumsuzluk bulursa, sorun çözülmeden kan bileşeni çıkışı yapılmamalıdır. Sorunun çözümü için hastadan yeni bir kan örneği istenir. ANAHTAR NOKTALAR • Uygunsuz kan transfüzyonu kimi zaman ölümle sonuçlanabilecek akut transfüzyon reaksiyonlarının en sık nedenidir. Kanın güvenli olarak transfüze edilmesi için; – Hastaya ait kimlik bilgileri, tam ve doğru olarak kaydedilmelidir. – Test için alınan kan örneği üzerine hastaya ait kimlik bilgileri doğru olarak yazılmalıdır. – Transfüzyon öncesi doğru kanın doğru hastaya gittiğinden emin olmak için son bir kez daha hasta bilgileri ile kan torbası üzerindeki bilgiler karşılaştırılmalıdır. • Acil durumlarda, transfüzyon öncesi uygunluk testleri tamamlanmadan kan bileşeninin klinik kullanımı gerekebilir. Çapraz karşılaştırması yapılmamış kanın şiddetli transfüzyon reaksiyonu riski taşıdığı bilinerek, kullanımının sadece yaşamı tehdit eden durumlarla sınırlandırılması gerekir. Böyle bir uygulamanın tüm sorumluluğu endikasyonu koyan hekime aittir. Endikasyon, tıbbi kayıtlarda bulunmalı ve istek formunda klinik hekimin ad-soyad ve imzası yer almalıdır. ANAHTAR NOKTALAR • Kan transfüzyonu öncesinde, esnasında ve işlem sonrasında hasta eğitimli personel tarafından takip edilmelidir. Çapraz karşılaştırmanın yapılamadığı acil durumlar • Transfüzyon öncesi uygunluk testlerinin temeli: alıcı ve vericinin kan gurubu uygunluğudur. Acil durumlarda her iki kan grubuna bakılarak çapraz karşılaştırma yapılmaksızın ABO Rh (D) uygunluğu ile transfüzyon yapılabilir. Hastanın eski kayıtları ya da bilinen kan grubu beyanı doğrultusunda transfüzyon yapılmaz. Kan grubu tiplendirmesi için yeterli sürenin olmadığı, hayati tehlike durumlarında ise 0 Rh (D) negatif eritrosit süspansiyonu ve /veya AB grubu taze donmuş plazma kullanılabilir. Böyle bir durumda kan merkezi telefonla bilgilendirilir ve transfüzyon öncesi örnek ve/veya kan istek belgesi en kısa zamanda gönderilir. Transfüzyon acil koşullarda yapılmış olsa dahi mevcut örnekle en kısa zamanda kan grubu tiplendirilip ve çapraz karşılaştırma yapılır. Çıkışı yapılan kan bileşenlerinin hortum segmentleri uygun ısıda 7 gün saklanır. DOĞRU HASTAYA DOĞRU KANIN DOĞRU ZAMANDA TEMİNİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Hastanın kan ihtiyacının gerekliliği ve zamanını değerlendirin. Hastayı ve /veya yakınlarını planlanan kan transfüzyonu hakkında bilgilendirin ve bilgilendirmenin yapıldığına dair kaydı hasta dosyasına işleyin Hastaya transfüzyon yapılmasını gerektiren endikasyonları hasta dosyasına kaydedin Gerekecek kan miktarını ve ürünü belirleyin. Kan istem formunu uygun ve tam olarak doldurun. Kan bankasının hasta için en uygun kan ürününü seçebilmesi için transfüzyon yapma nedenini yazılı olarak belirtin. Acil kan temini gerektiğinde kan bankası ile telefon yolu ile hemen irtibata geçin Uygunluk testleri için hastadan kan örneği alın ve doğru hasta kimlik bilgilerini içerecek şekilde etiketleyin. ANAHTAR NOKTALAR 8.Kan istek formunu ve kan örneğini kan bankasına yollayın 9.Kan bankası Lab. Transfüzyon öncesi antikor taraması ve uygunluk testleri yapılarak hasta için en uygun kan seçilir. 10.Kan ürünlerinin hastaya ulaşması kan bankası elemanlarınca veya kliniğe ait personel tarafından sağlanır. 11.Transfüzyon hemen yapılamayacak ise kan ürünlerinin doğru saklama koşullarında muhafaza edilmesini sağlayın 12.Kimlik bilgilerini kontrol edin Hastaya sorarak Kan ürünü etiketinden Hasta dosyasından 13. Hasta dosyasına aşağıda belirtilen bilgileri kaydedin Transfüze edilen kan ürününün çeşidi ve hacmi Kan ürünü torbasının özgün donasyon numarası Transfüze edilen kan ürününün kan grubu Transfüzyona başlama zamanı Kan transfüzyonu yapan kişinin imzası ANAHTAR NOKTALAR • 16. Hastayı transfüzyon öncesinde , esnasında ve sonrasında izleyin. • 17. Transfüzyon bitişini dosyasına kaydedin • 18.Transfüzyonla ilişkili oluşan yan etkileri tespit edin ve hemen müdahale edin . Oluşan her transfüzyon reaksiyonunu hasta dosyasına kaydedin. KAN ÜRÜNÜNÜN TRANSFÜZYON ÖNCESİ SAKLANMASI • Tam kan , eritrosit süspansiyonu ve çözülmüş taze donmuş plazma kan bankasındaki soğutucudan çıktıktan sonra en fazla 30 dakika içerisinde kullanılmalıdır. • Bu süre içinde transfüzyon başlatılamayacak ise bu işe uygun bir soğutucuda 2-6 derecede saklanmalıdır. • Servislerde ve merkezlerde bulunan bütün soğutucuların ısıları monitorize ediliyor olmalıdır ve hergün kontrol edilerek ısılarının 2-6 derece arasında olması sağlanmalıdır. • Eğer serviste ya da ameliyathanede uygun soğutucu yok ise kan hastaya kullanılana kadar kan merkezinde saklanmalıdır. • Kullanılmayan tüm kan ve kan ürünleri saklanmak üzere kan merkezine geri gönderilmelidir. KAN ÜRÜNÜNÜN TRANSFÜZYON ÖNCESİ SAKLANMASI • Eğer dış ısı 25 derecenin üzerinde ise veya kan ürünü hemen kullanılmayacak ise kan merkezinden soğuk muhafaza kutusunda veya izolasyonlu bir kutuda 2-6 derece ısıda taşınabilecek şekilde çıkartılması gereklidir. • Hastaya verilene kadar serviste 2-6 derecede uygun bir kan muhafaza dolabında saklanması gereklidir. • Üst ısı sınırının 6 derece olması bakteriyel bulaş riskini azaltır. • Alt sınırın 2 derecenin altına düşmesi ölümcül kanama ve böbrek yetmezliğine neden olabilecek hemolize yol açar. • Tam kan ve eritrosit süspansiyonu dolaptan çıkarıldıktan en geç 30 dakika içerisinde verilmelidir. TROMBOSİT KONSANTRELERİ • Kan Merkezinden çıkartılırken ısısını 2024 arasında koruyacak bir taşıyıcı içerisine konulmalıdır. • Daha düşük ısılarda saklanan trombosit konsantreleri pıhtılaşma yeteneklerini kaybederler;asla buzdolabına konulmamaları gerekir. • Trombosit konsantreleri mümkün olduğu kadar kısa süre içerisinde verilmelidir. TAZE DONMUŞ PLAZMA VE KRİYOPRESİPİTAT • TDP kan merkezinde kullanılıncaya kadar -25 veya daha düşük ısıda saklanmalıdır. • Eridikten sonra 30 dakika içerisinde infüzyon yapılmalıdır. Hemen kullanma zorunluluğu yok ise 2-6 derece ısıda 24 saat saklanabilir. • Oda ısısı plazmanın bakteriel kontaminasyon riskini ciddi oranda arttırır. • Faktör V ve VIII dışındaki koagülasyon faktörleri buzdolabında stabildir. KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA UYGULANMASI • Kan torbasının kontrolü – Kan torbası daima hasar açısından : • Hastanın yattığı servise getirildiği anda • Eğer hemen kullanılmayacak ise transfüzyondan önce incelenmelidir. • Herhangi bir sızma veya renk değişikliği belirtisi , hayati önemi olabilecek bakteri ile bulaşın ve de transfüze edildiğinde ciddi ya da öldürücü bir reaksiyon olabileceğinin tek uyarıcısı olabilir. KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA UYGULANMASI • Aşağıdakileri kontrol ediniz – Kanın dondurulduğuna, kontamine olduğuna veya çok sıcakta bekletildiğine işaret eden kan plazmasında herhangi bir hemoliz işareti – Eritrositler ile plazma arasındaki çizgide herhangi bir hemoliz işareti – Sıklıkla eritrositlerin daha koyu bir renk siyah veya pembe-siyah renk oluşumu ile karakterlenen ve bakteri kontaminasyonunu gösteren renk değişimi – Antikoagülanın iyi karıştırılmadığına yada sitratın bakteriler tarafından kullanıldığına dolayısı ile bakteri kontaminasyonuna işaret eden herhangi bir pıhtı varlığı – Torbanın herhangi bir yerinde delik ya da kaçak olduğuna ya da daha önce açılmış olduğuna işaret eden bulgular. KAN ÜRÜNLERİNİN HASTAYA UYGULANMASI • Eğer kan torbası hasarlı ya da anormal görünüyorsa veya buzdolabından çıktığı süre 30 dakikadan fazla ise hastaya transfüzyon için kullanmayınız ve kan merkezini bilgilendirin. Hastanın Kimliği ve Kan Torbasının Transfüzyon Öncesi Kontrolü • Transfüzyona başlamadan önce hastane standart uygulama işlemlerine uygun olarak son kimlik kontrolü yapılması hayatidir. • Son kimlik kontrolü hasta yatağı başında hastaya kan ürünü uygulamadan hemen önce yapılmalıdır. Bu işlemde iki kişi bulundurulmalıdır. Bu kişiden en az biri sorumlu hekim ya da sorumlu hemşire olmalıdır. HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN SON KEZ KONTROLÜ • Hastaya adını, soyadını , doğum tarihini ve gerekli diğer kimlik bilgilerini sorun. Eğer hastanın bilinci yerinde değilse yakınına ya da kimliğine tanıklık için ikinci bir hastane personeline sorunuz. • Hastanın kimliğini ve cinsiyetini kontrol ediniz HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN SON KEZ KONTROLÜ • Uygunluk etiketi bulunan kan torbasındaki bilgilerin hastanın kimlik bilgi kayıtları ve el bileğindeki kimliği ile tam uyuştuğunu kontrol ediniz – Hastanın adı , soyadı – Yatış protokol no – Yattığı servis /cerrahi odası – Hastanın kan grubu HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN SON KEZ KONTROLÜ • ABO ve Rh D grupları arasında uyuşmazlık varlığını kontrol edin – Kan torbasında – Uygunluk kartında HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN SON KEZ KONTROLÜ • Kan ürünü seri numarasını kontrol edin – Kan torbasında – Uygunluk kartında HASTA KİMLİK BİLGİLERİNİN SON KEZ KONTROLÜ • Kanın son kullanma tarihini kontrol edin • Hasta yatağı başında yapılan son kontrol , kimlik hatalarını saptamak ve ölümcül olabilecek uygunsuz bir transfüzyonu önlemek için son şansımızdır. İNFÜZYON SÜRELERİ Başlangıç süresi Uygulama süresi Tam kan veya eritrosit süspansiyonlar ı Trombosit konsantresi Soğutucudan 4 saat çıktıktan sonra ki içinde(ortam ısısı 30 dakika içinde yüksek ise daha hızlı) Hemen 20 dakika içinde TDP ve kriyopresipitat Mümkün olan en kısa zamanda 20 dakika içinde Kan Takılırken Kullanılan Tek Kullanımlık Malzemeler • Tam kan, eritrosit süspansiyonu, plazma ve kriyopresipitat • Yeni, üzerinde 170-200 mikron filtre bulunan steril bir set kullanılmalıdır. • Kan bileşeni infüzyonu sırasında set en fazla 12 saatte bir değiştirilmelidir. • Çok sıcak iklimde her transfüzyon için farklı set kullanılmalıdır. TROMBOSİT KONSANTRELERİ • Transfüzyon öncesi serum fizyolojik ile yıkanmış kan seti ya da trombosit seti kullanılmalıdır. PEDİATRİK HASTALAR • Pediatrik hastalar için mümkün ise özel pediatrik set kullanılmalıdır. • Bu şekil kanın ya da diğer infüzyon sıvısının tedrici olarak hazneye ve infüzyon setine akması sağlanır. • Bu setler verilen hacmin ve infüzyon hızının daha basit ve doğru olarak kontrolüne imkan verir. KANIN ISITILMASI • Yavaş yapılan infüzyonlarda kanı önceden ısıtmanın hastaya herhangi bir yarar sağladığına dair veri yoktur. • Eğer infüzyon hızı 100 ml/dakikadan hızlı ise soğuk kan kalp durmasına neden olabilir. Ancak hastayı ısıtmak verilen kanı ısıtmaktan daha önemlidir. KANIN ISITILMASI • Kanın ısıtılması şu durumlarda istenebilir; • Büyük miktarda hızlı transfüzyonlarda – – – – Erişkinlerde : 50 ml/kg/saatte daha fazla verilmesi Çocuklarda : 15 ml/kg/saatte daha fazla verilmesi Süt çocuklarında kan değişimi Hastada klinik olarak önemli soğuk agülitinin varlığı KAN TRANSFÜZYONUNUN KAYDEDİLMESİ • Kan ürünü verilmeden önce hastaya ne amaçla kan verileceğinin hasta dosyasına işlenmesi çok önemlidir.Kan transfüzyonu nedeni ile herhangi bir sorun oluştuğunda kayıtlar kimin ve neden kan ürünü verilmesini istediğini göstermelidir. Bu bilgiler transfüzyon pratiğinin kontrolünde de çok önemlidir. • Hasta dosyasına yaptığınız kayıtlar ayrıca, eğer tıbbi hukuksal sorun olursa sizin en iyi koruyucunuzdur. TRANSFÜZYON KAYDI • Transfüzyonda – Verilen ürünün tipi ve miktarı – Her ürünün donör numarası – Verilen ürünlerin kan grubu – Transfüzyon zamanı – Transfüzyonu yapan kişinin imzası – Hastanın transfüzyondan önce , transfüzyon sırasında ve sonrasında yakın takibine ait notlar – Gelişen transfüzyon reaksiyonları TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN İZLENMESİ • Transfüzyon öncesi temel bulguların gözlenmesi esastır. Transfüzyon sırasında ve sonrasında herhangi bir ters etkinin mümkün olduğu kadar erken saptanması için hasta kontrol edilmelidir.Bu şekilde muhtemelen hayat kurtarıcı girişimlerin hızlı yapılması sağlanır. TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN İZLENMESİ • Transfüzyona başlamadan önce – Herhangi bir titreme , kızarma , ağrı , nefes darlığı veya sıkıntı hissi gibi bir belirti olduğunda hemen doktora ya da hemşireye haber vermesi gerektiğinin hastaya hatırlatılması esastır. – Hastanın direkt olarak gözlenebileceği bir yerde bulunması sağlanmalıdır. TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN KONTROLÜ • Transfüze edilen her kan ünitesinde hasta aşağıdaki şekilde takip edilir. – Transfüzyondan önce – Transfüzyon başlayınca – Transfüzyonun 15. dakikasında – Transfüzyon sırasında 30 dakikada bir – Transfüzyon bitiminde – Transfüzyondan 4 saat sonra TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN KONTROLÜ • Bu evrelerin her birinde aşağıdaki bilgiler hasta dosyasına işlenmelidir: – Hastanın genel görünüşü – Isısı – Nabız – Kan basıncı – Solunum sayısı – Sıvı dengesi • Aldığı oral ve İV aldığı sıvı • İdrar atımı TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN KONTROLÜ • Kayıt – Transfüzyonun başlangıç zamanı – Transfüzyonun bitiş zamanı – Transfüze edilen kan ürününün tipi ve hacmi – Transfüze edilen her ürünün özgün donasyon numaraları – Yan etkiler TRANSFÜZE EDİLEN HASTANIN KONTROLÜ • Ağır reaksiyonlar genellikle transfüzyonun ilk 15 dakikasında olur. Özellikle bilinci kapalı hastalar olmak üzere kan transfüzyonu uygulana tüm hastalar ilk 15 dakika dikkatle gözlenmelidir. • Kan veya kan ürününün infüzyonu torbaya iğne girmesini takip eden dört saat içinde tamamlanmalıdır. Eğer bir ünitenin infüzyonu dört saatte tamamlanmamış ise o ürünün kullanımına devam edilmez ve kalan kısmı atık sistemi ile çöpe atılır.
