KUANTUM MEKANİĞİ – II DERSİ BİLGİ FORMU Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi Haftalık Ders Saati (Kuramsal) Haftalık Uygulama Saati Haftalık Laboratuar Saati Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği Yarıyıl Dersin Öğretim Üyesi (Üyeleri) Öğretim Sistemi Eğitim Dili Dersin Ön Koşulu Olan Ders Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar Staj Durumu Dersin Amacı Dersin İçeriği Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği Kuantum Mekaniği – II FIZ 312 Zorunlu Lisans 5 4 0 0 3 6 Doç. Dr. Birol ERTUĞRAL Yüz yüze Türkçe Yok Yok Yok Bu dersin amacı, kuantum mekaniğindeki temel kavramları ve bu kavramların uygulamalarını öğretmektir. Dalga mekaniğinin prensipleri, özfonksiyonlar ve özdeğerler, kuantum mekaniğinde işlemci yöntemleri, Dirac gösterimi (notation) , matris mekaniği, harmonik salınıcı, açısal momentum, üç boyutta Schrödinger denklemi. KONULAR HAFTA Teorik Dersler Uygulama Dalga Mekaniğinin Temel Formülasyonu: 1 Dalga Fonksiyonu ve Schrödinger Denklemi, Hermitsel Operatörler, Hermitsel Operatörlerin Özdeğerleri ve Özfonksiyonları Bra-Ket (Dirac) Gösterimi, Lineer Uzaylar Problemler 2 ve Hilbert Uzayları, Heisenberg Belirsizlik Bağıntısı Matris Mekaniği: Matris Özelliklerinin 3 Gözden Geçirilmesi, Matris Köşegenleştirilmesi, Operatörlerin matris Temsilleri Baz vektörlerinin Üniter Dönüşümü Problemler 4 Schrödinger Temsili ve Heisenberg Temsili, Problemler 5 Etkileşme Temsili Harmonik Salınıcı: Dalga Fonksiyonu 6 Sonuçlarının Hatırlanması, Artıran ve Eksilten Operatör Yaklaşımı, Matris Elemanları Matris temsilleri, Heisenberg Temsili Problemler 7 Ara sınav 8 Açısal Momentum Teorisi: yörünge Açısal Momentumu ve Sıradeğişim Bağıntıları Küresel Harmonikler, Genel Operatör 10 Yöntemleri Açısal Momentum Operatörlerinin Matris 11 Temsilleri Açısal Momentumların Toplanması Problemler 12 Küresel Koordinatlarda Schrödinger 13 Denklemi, Değişkenlere Ayırma Hidrojen Atomu Problemler 14 Genel tekrar ve Problem Çözümü 15 Dönem sonu sınavı 16 ÖÇ - 1: Dalga mekaniğinin temel formülasyonundaki temel kavramları açıklayabilecektir. ÖÇ - 2: Hermitsel operatörün özdeğerlerinin gerçel (reel) olması gerektiğini tartışabilecektir. ÖÇ - 3: Sıra değişimli iki operatörün, aynı anda özfonksiyonu olabilen fonksiyonların bulunabileceğini açıklayabilecektir. ÖÇ - 4: Dirac tarafından ortaya konan Bra-Ket notasyonunu tanımlayabilecektir. ÖÇ - 5: Matris mekaniğindeki temel kavramları açıklayabilecektir. ÖÇ - 6: Shrödinger ve Heisenberg Temsilini açıklayabilecek ve harmonik salınıcı problemine uygulayabilecektir. ÖÇ - 7: Harmonik salınıcı probleminde eksilten a ve artıran a+ operatörlerini tanımlayabilecek ve bunlarla ilgili operatörlerin ( a, aa, aa+ , a+a+ , a+a) matris temsilini bulabilecektir. ÖÇ - 8: Yörünge açısal momentumunu açıklayabilecek ve konum, lineer momentum ve açısal momentum arasındaki sıra değişim bağıntılarını yazabilecektir. ÖÇ - 9: Küresel harmonikleri açıklayabilecek ve L2 ve Lz operatörleri için özdeğer denklemlerini yazabilecektir. ÖÇ-10: Genel açısal momentum operatörü yaklaşımını tanımlayabilecektir. DERS KİTABI: Gasiorowicz, Stephen.2003, Quantum Physics, John Wiley and Sons Inc. 9 Öğrenme Çıktıları Ders Kitabı/ Malzemesi/ Önerilen Kaynaklar DERS ARAÇLARI: DEĞERLENDİRME Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Sayısı Ara sınav 1 TOPLAM 1 Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinliklerinin Başarı Notuna Katkısı Yarıyıl (Yıl) Sonu Sınavının Başarı Notuna Katkısı TOPLAM Yarıyıl (Yıl) Notuna Katkısı % 100 100 40 60 100 Dersin Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme Etkinlikleri Çerçevesinde İş Yükünün Hesaplanması Etkinlikler Sayısı Süresi Toplam İş Yükü (Saat) (Saat) Yüz yüze Eğitim 14 4 56 Sınıf dışı çalışma 14 4 56 5 Ara sınav için hazırlık 3 15 Ara sınav 1 2 2 Dönem sonu sınavı için 4 5 20 hazırlık Dönem sonu sınavı 1 2 2 TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat) = 151 DERSİN AKTS KREDİSİ= Toplam İş Yükü(saat)/(30saat/AKTS)=5 Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi Ders Öğrenme Çıktıları Program Çıktıları PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ PÇ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ÖÇ 1 ÖÇ 2 ÖÇ 3 ÖÇ 4 ÖÇ 5 ÖÇ 6 ÖÇ 7 ÖÇ 8 ÖÇ 9 ÖÇ 10 ÖÇ 11 ÖÇ 12 *Katkı Düzeyi: 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek QUANTUM MECHANICS – II INDIVIDUAL COURSE DESCRIPTION Quantum Mechanics - II FIZ 312 Compulsory Undergraduate 5 Course Unit Title Course Unit Code Type of Course Unit Level of Course Unit Number of ECTS Credits Allocated Theoretical (hour/week) Practice (hour/week) Laboratory (hour/week) Year of Study Semester when the course unit is delivered Name of Lecturer (s) Mode of Delivery Language of Instruction Prerequisities and corequisities Recommended Optional Programme Components Work Placement(s) Objectives of the Course 4 0 0 3 6 Assoc. Prof. Dr. Birol ERTUĞRAL Face to face Turkish None None Course Contents WEEKS 1 2 Weekly Detailed Course Contents 3 4 5 6 None The objective of this course is to teach the fundamental concepts and the application of these concepts in quantum mechanics. Principles of wave mechanics, eigenfunctions and eigenvalues, operator methods in quantum mechanics, Dirac notation, matrix mechanics, harmonic oscillator, angular momentum, Schrödinger equation in three dimensions. TOPICS Theoretical Courses Application Basic Formulation of Wave Mechanics: The Wave Function and Schrödinger Equation, Hermitian Operators, Eigenvalues and Eigenfunctions of Hermitian Operators Bra-Ket Notation, Linear Vector Spaces and Problems Hilbert Spaces, Heisenberg Uncertainty Relation Matrix Mechanics: Review of Matrix properties, Matrix Diagonalization, Representations of Operators by Matrices Unitary Transformation of The Basis States Problems The Schrödinger Picture and Heisenberg Problems Picture, Interaction Picture Harmonic Oscillator: Review of the Wave Function Results, Raising and Lowering 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Operator Aproach, Matrix Elements Matrix Represantations, Heisenberg Picture Mid-term exam Angular Momentum Theory: Orbital Angular Momentum and Commutation Relations Spherical Harmonics, General Operator Methods Matrix Representations of Angular Momentum Operators Addition Of Angular Momenta Schrodinger Equation in Spherical Coordinates, Seperation of Variables The Hydrogen Atom General Review and Problem Solutions End-of-term exam Problems - Problems Problems - Learning Outcomes LO - 1: Explain the fundemental concepts in basic formulation of wave mechanics LO - 2: Discuss the fact that the eigenvalues of a Hermitian operators should be real. LO - 3: Explain that there exists functions which are simultaneously eigenfunction of two commutative operators. LO - 4: Define the Bra-Ket notation introduced by Dirac. LO - 5: Explain the fundemental concepts in matrix mechanics. LO - 6: Explain the Shrödinger and Heisenberg representation and apply them to harmonic oscillator problems. LO - 7: Define the lowering a and raising operator a+ in harmonic oscillator problem and find the matrix represetation of various operators such as a, aa, aa+ , a+a+ , a+a. LO - 8: Explain the orbital angular moentum and write down the commutation relations between position, momentum operators and angular momentum operators. LO - 9: Explain the spherical harmonics and write down the eigenvalue equations for L2 and Lz operator. LO - 10: Describe the general angular momentum operator approach. Textbook/ Material/ Recommended Readings Course Book: Gasiorowicz, Stephen.2003, Quantum Physics, John Wiley and Sons Inc. Course Materials: ASSESSMENT Semester (Year) Interior Number Activities Laboratory test reports Laboratory practical exam Homework Supervision 1 TOTAL 1 Semester (year) Grades of Domestic Contribution Activities Semester (year) of the Final Exam grade Contribution TOTAL Semester (year) Note the % Contribution to 100 100 40 60 100 Course Learning, Teaching and Assessment Activities in the Framework Calculation of the workload Duration Total workload Activities Number (hour) (hour) Fface to face teaching 14 4 56 Own (personal) studies 14 4 56 outside class Own study for first mid-term 3 5 15 exam Mid-term exam 1 2 2 Own study for end-of-term 4 5 20 exam End-of-term exam 1 2 2 TOTAL WORKLOAD (hour) = 151 AKTS CREDIT COURSE= Total Work Load(hour)/(30 hours/AKTS)=5 Contribution of Learning Outcomes to Programme Outcomes Learning Outcomes Programme Outcomes PO PO PO PO PO PO PO PO PO PO PO PO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 LO 1 LO 2 LO 3 LO 4 LO 5 LO 6 LO 7 LO 8 LO 9 LO 10 LO 11 LO 12 *Contribution Level: 1 Very Low 2 Low 3 Medium 4 High 5 Very High