DHPLC HIZLAN HINCAL AĞUŞ Denaturating High-Performance Liquid Chromatography ¾ DHPLC, tanımlanmamış mutasyonların genetik tanısında, DNA Separation Teknolojisi ile birlikte kullanılan Transgenomik WAWE DNA Fragment Analiz Sistemidir. ¾ DHPLC aynı zamanda, TMHA (Temperature- Modulated Heteroduplex Analysis) olarak da bilinir. ¾ Hızlı ve otomize scanning metodudur. ¾ Mutasyonlar, oluşturulan hetero ve homoduplexler karışımına göre karakterize peaklar yoluyla gözlemlenir. ¾ Analizlerde dört software paketi kullanılır; ‘‘WAWE maker 3.4, 4, 4.1’’ ve ‘‘Navigator’’. 15.11.2007 2 Bir mutasyon için heterozigot olan bireyler, wild type ve mutant DNA’dan 1:1 oranında bulundururlar. Mutasyon bulunan PCR ürünü 95 0C’ye ısıtılıp, yavaşça soğutulduğunda, hetero ve homoduplex karışımı oluşur. 15.11.2007 Homozigot mutant alel taşıyan bireylerden alınan DNA, wild type DNA fragment ile karıştırılmalı ve hibridize edilmelidir. Bu örnek, hetero ve homoduplex karışımını içerir. 3 WAWE nükleik asit analiz platformu ‘‘ion-pair reserved-phase high performance liquid chromatography’’ (IP-RP-HPLC) üzerine kuruludur ve 3 modda çalıştırılabilir: ¾Non-denaturating ¾Partially denaturating ¾Fully denaturating 15.11.2007 4 İşlemin iki fazı vardır: À divinil benzil C18 (alkile edilmiş nonporöz polistiren) ile paketlenen bir DNA separation kolonundan oluşan bir ‘‘durağan faz’’ ve À Asetonitril (organik ko-solvent ) (ACN) ve DNA’nın durağan fazla etkileşmesini garantileyen ion-pairing ajanı trietilamonyum asetat (TEAA) içeren bir ‘‘mobil faz’’ 15.11.2007 5 Non-denaturating koşullar altında (<50 0C) dsDNA, boyutuna bağlı olarak WAWE buffer sistemle elute olacaktır. 15.11.2007 DNA, büyüklük esasına göre TEAA’nın amonyum iyonu ile elektrostatik olarak etkileşir. DNA ne kadar büyük olursa, TEAA ile o kadar fazla etkileşim gerçekleşir. TEAA ile bir kez birleştiğinde, etkili olarak hidrofobik DNA Sep kolonu ile etkileşime izin veren hidrofobik bir dış çevreye sahip olur. Oluşan bağların sayısı DNA fragment boyutuna göre determine edilir. 6 TEAA köprü molekülü olarak hareket eder ve TEAA’nin alkil zincirleri DNA Sep matrix’inin hidrofobik yüzüyle etkileşir. DNA Sep matrix’ten DNA’nın elusyonu, hidrofobik eluant ACN’nin kullanılmasıyla gerçekleşir. 15.11.2007 ACN, köprü moleküllerinin alkil zincirleri ve durağan faz arasındaki hidrofobik etkileşimi indirger. Artan konsantrasyonlarda ACN, kolona konulur, artan boyutta DNA fragmentleri elute edilir. Non-denaturating koşullar altında (50 0C), bu ayrım boyut bağımlıdır fakat sekans bağımlı değildir. 7 15.11.2007 8 Fully denaturating À Fully denaturating sıcaklıklarında, tek zincirli moleküller (RNA veya DNA) separate edilebilir. À Bu mod, oligonükleotit kalite kontrol ve purifikasyonu için kullanılabilir. À Oligolar, bir fragment toplayıcı kullanarak hata peaklerinden etkili olarak separate edilebilir. 15.11.2007 9 Partially denaturating À Partially denaturating ile, bir nükleotit kadar küçük bir farklılığı olan iki ürünü içeren bir örneği denature ve hibridize etme, iki homo ve heteroduplex oluşumuyla sonuçlanır. À Bunlar 4 farklı peak olarak gözlenir. Fakat, homozigot wild-type kontrol ile karşılaştırıldığında peak profilindeki herhangi bir farklılık, bir mutasyonun belirtecidir. 15.11.2007 10 DHPLC, öncelikle heteroduplexler olarak, DNA moleküllerini separate eder. Bu, dsDNA duplexte kabarcık oluşumunun bir sonucudur. Kabarcık, DNA bazları ve kolon durağan fazının ion-pairing tabakası arasındaki elektrostatik etkileşimler için kullanılabilir yükleri indirger. DNA molekülünün yük yoğunluğu tek iplikli bölge içerisinde indirgenir. 15.11.2007 11 Optimize edilmiş DHPLC, %94-100 duyarlılıkla heterozigot sekans varyantlarını tespit edebildiğinde, full-sekans analiziyle karşılaştırır. DHPLC’nin bir PCR ürünündeki alellerin az bir kısmını içeren mozaik mutasyonları tespit ettiği gösterilmiştir; ki bu mutasyonlar direk sekans analizleriyle tespit edilememektedir. Sistem jel-freedir ve örnekler direk olarak PCR cycler’dan WAVE platformuna transfer edilir. 15.11.2007 12 DHPLC mutasyon tespitine ilişkin önemli prosedürler: À PCR primer dizaynı À oil-free PCR À heteroduplex oluşumu À fragmentin melting profil determinasyonu À separasyon gradientinin kurulumunu kapsayan metot hazırlanması À örnek hazırlanması; yüklenmesi; örnek analizi 15.11.2007 13 PCR Primer Dizaynı Geniş-aralıklı primer dizaynı : À Bilinmeyen mutasyonların tespiti, tüm mutasyonların tespiti için maximum bir olasılık gerektirir. À En yüksek doğruluğa ulaşmak için, burda tanımlanan tekniği kullanarak tek baz mutasyonları 1.5 kb’lık fragmentlerde tespit edilmiş olmasına rağmen, exonu 150-450 bp’lik kısımlara parçalamak daha iyidir. À Eğer sekans biliniyorsa, uygun software’i kullanarak melting profilini inşa edin. 15.11.2007 14 PCR Primer Dizaynı Geniş-aralıklı primer dizaynı : À Aynı fragmentte 15˚C’den fazla farklılık gösteren bölgeler yaratmaktan sakının. Eğer bu mümkün değilse, G-C zengin bölgelerin erime ısısını düşürmek için dGTP’nin N7-dGTP ile (7deaza-2’-deoxiguanozin 5’trifosfat) değiştirilmesi veya 3 veya 4 bazlık kısa bir GC kıskacı eklemek gerekebilir. Fakat GC kısakacına ihtiyaç oldukça seyrektir. À Primerlerin yaklaşık yerleşimlerine karar N7-dGTP verdikten sonra daha detaylı primer dizaynı başlayabilir. 15.11.2007 15 PCR Primer Dizaynı Lokal Primer Dizaynı : À Tavsiye edilen primer erime ısısı (Tm) 56˚C’dir. Primer 1 ve 2 arasında Tm farkı 1˚C’den az olmalıdır. À Primer ile kalıp arasındaki Tm farkı 25˚C civarında olmalıdır. À Herhangi kendiliğinden-birleşmiş primer loopları 12˚C’den düşük Tm’e sahip olmalıdır. À Primerler hatalı sekanslar olmadan yüksek saflıkta olmalıdır. Degradasyonu önlemek için, primerleri saf su yerine Tris-HCl (pH 8.0) tamponunda saklamak tercih edilebilir. 15.11.2007 16 15.11.2007 17 PCR Protokolü 15.11.2007 18 Heteroduplex Oluşumu À DNA polimerazı EDTA , 60 mM NaCL, 10 mM TrisHCl (ph 8.0) ile inaktive edin. À 4 dakika 95 ºC’ye ısıtın, daha sonra 45 dakikadan fazla 25 ºC’ye soğutun. À Homozigot mutant DNA wildtype ile hibridizasyondan önce, 1:1 oranında birleştirilmelidir. 15.11.2007 19 Fragment Boyutu ve Saflık À Non-denatüre edici koşullar altında PCR ürününün fragment boyutunu ve saflığını belirleyin. Bu beklenen boyutta, keskin tek bir DNA piki vermelidir. À Eğer birden fazla pik mevcutsa, veya omuz dirsek yapmış bir pik varsa, o zaman örnekte birden fazla DNA fragmenti vardır ve PCR protokolü optimize edilmeye gerek duyar. 15.11.2007 20 Separasyon Sıcaklığı Tipik olarak, Tm’de (fragmentlerin ortalama %75 sarmal olduğu sıcaklık), mutasyonlar, evrensel gradienti kullanarak (%1,5-2 daha az buffer B’ye denk), nondenaturating koşullar altında (50 0C) fragmentin elusyonundan 0,75-1 dakika daha erken bir retensiyon zamanında tespit edilir. 15.11.2007 21 Separasyon Gradient Determinasyonu Gradient optimizasyonu için, 60-500 bp uzunluğunda wildtype PCR ürününden yaklaşık 50 µl al. Mutant örnekleri için bu optimizasyon gerekli değildir. 15.11.2007 22 İşlem Basamakları PCR örnekleri standart 96-well’li plaklara yüklenir. Bir otomatik-örnekleyici, DNA fragmentlerinin yüksekçözünürlükte bir micropeliküler matrixle hızlıca ayrıştırıldığı, DNA Sep kartuşuna 1µL kadar küçük hacimler enjekte eder. Analizler örnek başına sadece 5 ila 7 dakikada tamamlanır, bu 96 örneğin geleneksel jel-tabanlı tekniklerin gerektirdiği zaman diliminde işlenmesine olanak sağlar. WAVE sistemi analiz sırasında DNA fragmentinin miktarını ölçen bir ultraviyole (UV) dedektörü vardır. Ayrıştırılan fragmentler pik şeklinde izlenir veya bilinen jel-benzeri bantlar veya her ikisi halinde gözlenir. Fragmentlerin toplanması (opsiyonel) tamamiyle otomatiktir. 15.11.2007 23 UV Ölçümü 15.11.2007 24 Avantajları Eğer gende bir mutasyon oluşursa, bir DNA heteroduplexi (tam komplementer olmayan ipliklerin eşleşmesi) oluşur ve bağlanma daha gevşektir. DNA double helixini denatüre etmek (eritmek) için yüksek sıcaklıklar kullanılabilir. Eğer bir mutasyon oluşursa, heteroduplexin erime ısısı, homoduplexinkinden daha düşük olacaktır. Kısmen erimiş DNA, mutasyon içermeyen erimemiş DNA homoduplexinden (tam komplementer ipliklerin eşleşmesi) kolayca ayırt edilebilir. À Bu DNA double heliksinin denatüre edilme metodu, DNA sekans analiziyle karşılaştırıldığında hassas, hızlı, doğru ve ucuzdur. 15.11.2007 25 Avantajları Eğer WAVE Sistem görüntülemesi bir varyasyonu tespit ederse, araştırıcılar mutasyonu daha ayrıntılı anlayabilmek için genellikle geleneksel DNA sekans analizini kullanırlar. DNA görüntülemesinde WAVE Sistemi’nin kullanılması, mutasyon içermeyen DNA’nın gereksiz, ayrıntılı analizini elimine etmeye yardımcı olarak zaman ve para tasarrufu yaptırır. 15.11.2007 26 Avantajları À Hızlı analiz : Tam örnek analizi 5 ila 7 dakikadadır. Fazladan basamaklar À À À À gerekmez, ve sonuçlar miktar belirlemesi, analiz, rapor ve arşivleme için hemen hazır olur. Kolay örnek kurulumu : Örnekler direkt standart 96-well’li PCR platlerinden enjekte edilir. Sadece PCR platinizi auto-sampler’a (otomatik-örnekleyiciye) yerleştirin, bir metodu yükleyin ve analizi başlatmak için mouse’a tıklayın. Kolay ve doğru metod kurulumu : Kullanımı kolay, menü-işletimli software sizi adım adım metod kurulumuna sevk eder, analiziniz için doğru koşulları sağlar. Güçlü kimya, güvenilir sonuçlar : Yüksek performanslı DNA Sep kimyası, bir çok örnek ve bir çok çalıştırmadan sonra bile single-stranded konformasyon polimorfizminden daha üstün tespit doğruluğunda, kuvvetli, yeniden oluşturulabilen analizler sağlar. Çok yönlülük : Bir araya getirilmiş yüksek performanslı kabiliyetleri doublestranded DNA, single-stranded DNA ve oligonükleotidlerin yüksek çözünürlükte ayrıştırılması kadar, mutasyon tespitini de içerir. 15.11.2007 27 Avantajları À Otomatikleştirilmiş fragment toplanması geri eldeyi maksimuma çıkartır : Verimlilik ve geri eldedeki artış opsiyonel otomatikleştirilmiş fragment toplamasıyla en verimli hale getirilmiştir. Toplanan fragmentler, hiç bir çözücü uzaklaştırması gerektirmeden müteakip PCR amplifikasyonu veya cycle sequencing için hemen hazırdır. À Tam deneysel rapor : Pik izleri ve alıkonma-süre tabloları raporlarınıza otomatik olarak yerleştirilir. Ve jel-tabanlı tekniklerin aksine, veriler analiz için veya arşiv ve kendinize göre analiz etmek için hemen hazır olur. À Bunların hepsi jelsizdir. Jel hazırlamak ve ekstra postanalizlere gerek yoktur. 15.11.2007 28 Uygulamaları À Tek-Nükleotid Polimorfizmleri (Single-Nucleotide Polimorfisms –SNPs) : SNPler WAVE’in ısı-ayarlanmış heteroduplex analizi (Temperature modulated heteroduplex analysis-TMHA) metoduyla tespit edilir. Tek baz mutasyonlu DNA ve wild-type DNA ısıtılır ve bir hetero- ve homoduplex karışımı oluşturması için yavaş yavaş soğutulur. DNA Sep kartuşu, baz-çifti uyuşmamaları nedeniyle yapısal olarak değişmiş heteroduplexi hızlıca ve kolayca ayrıştırır. À Kısa Sıralı Tekrar Polimorfizmleri (Short Tandem RepeatSTR- Polimorphisms) : Otomatikleştirilmiş gen tiplemesi için 4 ila 12 baz çiftinde farklılık gösteren alleller WAVE Sistemiyle tespit edilebilir ve ayrıştırılabilir ve daha sonra sekans analiziyle incelenebilir. À Oligonükleotid saflaştırması ve sentezin kalite kontrolü : WAVE’in oligonükleotid sentezindeki hataları kontrol etme ve oligonükleotidleri saflaştırma yeteneği, yüksek-kalitede sekans primerleri, PCR primerleri ve hibridizasyon problarının üretilmesini sağlar. Ek uygulamalar, çeşitli moleküllerle etkileşen sekans-seçimli DNA çalışmalarında kullanılan 15.11.2007 29 polinükleotidlerin analizini içermektedir. Uygulamaları À DNA polimerazların doğruluğu : PCR sesinin azaltılması, mutasyonel spektrum analizinin hassasiyetinin artmasına yol açar. En uygun hale getirilmiş PCR protokollerine ve DNA polimerazın doğruluğunun değerlendirilmesine WAVE Sisteminin kullanılmasıyla ulaşılmıştır. À Transgen insersiyonu veya gen knockout’u için genotipleme : WAVE’in yüksek-geri eldeli otomatikleştirilmiş örnek işleme tarzı, memeli ve bitki fonksiyonel genomiklerindeki yabanıl ve transgenik türlerin PCR fragment patternlerindeki farklılıkların analizini en verimli hale getirmiştir. À Spesifik nükleik asitlerin miktar ölçümü : Spesifik viral nükleik asitlerin veya hücrelerde ve dokulardaki mRNA moleküllerinin ölçülmesi rekabete dayalı Reverse Transkripsiyon PCR (RT-PCR) ve Temperature-modulated Heteroduplex Analizi ile başarılır. 15.11.2007 30