Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… İLKÖĞRETİM OKUL TAKIMLARINDA YER ALAN 11-13 YAŞ GURUBU ÖĞRENCİLERİN BAZI SOLUNUM VE DOLAŞIM PARAMETRELERİNİN SPOR YAPMAYAN ÖĞRENCİLERLE KARŞILAŞTIRILARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Berkan ALPAY* Kamil ALTUĞ** Serkan HAZAR*** ÖZET Okul takımlarında yer alan 11-13 yaş arası öğrencilerde uygulanan antrenmanların solunum ve dolaşım sistemine olan etkisini belirlemek amacıyla yapılan çalışmaya Niğde ili ODTÜ koleji okul takımında spor yapan yaş ortalaması 12,63±1,13 yıl olan 22 öğrenci ile aynı okulda spor yapmayan yaş ortalaması 13,09±0,91 yıl olan 22 öğrenci gönüllü olarak katılmışlardır. Grupların yaş, boy, ağırlık, istirahat nabız değerleri sistolik, diastolik kan basıncı ölçümleri, solunum sisteminde vital kapasite (VC) zorlu vital kapasite (FVC) zorlu ekspirasyon hacim (FEV1) zorlu ekspirasyon oranı (FEV1%) ve maksimum istemli ventilasyon (MVV) değerleri ölçülmüştür. Elde edilen veriler kişisel bilgisayarda SPSS 10.0 istatistik programında bağımsız guruplarda ortalamalar arasında fark independent t-test yöntemi ile güven aralığı p<0,05, p<0,01 düzeyinde araştırılmıştır. Gruplar arasında yaş, boy ve vücut ağırlığı değerlerinde anlamlı farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Solunum parametrelerinde zorlu ekspirasyon hacmi, zorlu ekspirasyon oranı ve maksimum istemli ventilasyon değerlerindeki anlamlı farklılık olmadığı tespit edilirken,(p>0,05) istirahat nabız, sistolik ve diastolik kan basıncı, vital kapasite ve zorlu vital kapasite değerlerinde anlamlı farklılıklar saptanmıştır.(p<0,05) Sonuç olarak; ilköğretimde okul takımında yer alan öğrencilerin istirahat kalp atım sayıları ve kan basınç değerleri spor yapmayan öğrencilerin değerlerinden daha düşük dolduğu tespit edilirken solunum değerlerinden VC ve FVC değerlerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: dolaşım, solunum, çocuk ve spor SUMMARY 22 students doing sports average age 12,63±1,13 in the school team of ODTÜ college of Niğde and 22 students not doing any sports, average age 13,09±0,91 are, voluntary involved in this study which aims to determine the effect of the training done by the students aged 11-13 in school teams on respiration and blood circulation sytems. Groups Measures for age, height, weight, resting pulse measures, sistolic and diastolic blood pressure measures, vital capacity in respiration system, force vital capasity (FVC), Force expiration volume (FEV), force expiration rate (FEV%) and maximum desired ventilation values are measured. The findings obtained were studied with SPSS 10.0 statistics programme on PC while the difference between the averages of groups were examined with independent t- test method in the meaningfull ranges from p<0,05 to p>0,01 The differences between groups in terms of age, height, weight, force expiration volume, force expiration rate, maximum desired ventilation valves are not significant (P>0,05). Arş. Gör. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi Öğretmeni *** Yrd. Doç. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu * ** 22 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR Significant improvements have been detected in resting pulse, sitolic and diastolic blood pressure, vital capacity and force vital capacity valves of the group doing sports. (P<0,05) In conclusion, rest pulse, sitolic and diastolic blood pressure, of the students who do training in the school teams were found to be lower than those of the students not doing sports and the respiration values VC, FVC higher. 1.GİRİŞ Günümüzde sporun toplum ve toplum sağlığı acısından önemi daha iyi algılanmakta, bu da spor biliminde olumlu gelişmelerin meydana gelmesine neden olmaktadır. Özellikle oyun çağındaki çocukların gelişen teknolojiyle birlikte bilgisayar vb. oyunlardan dolayı hareketsizlik ve buna bağlı olarak çeşitli gelişimsel problemlere sebep olduğu sıkça tartışılan bir konudur. İnsan hareket eden bir varlıktır ve hareket edebildiği sürece yaşamaktadır. Hareket kalitesi de zamana paralel olarak ilerlemektedir24. Yaşamın ilk yıllarındaki gelişme gelecek yıllardaki gelişmenin temelini oluşturmaktadır23. Spor büyüme çağındaki çocukların fiziksel, fizyolojik ve kişilik gelişimi yönünden yararlı ve gereklidir. Çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimleri psikolojik durumlarıyla yakından ilgilidir. Bedensel faaliyetlerin okul başarısını etkilediği, 1933 yılında Fransa’nın Lyon kentinin bir işçi mahallesinde bulunan kız okulunda gerçekleştirilen deneyle ispatlanmış elde edilen bu sonuç daha sonra da 1950 yılında Paris’in Vanves’deki bir okulda ders programı yarı yarıya spor ve diğer derslerden oluşan bir sınıfa yapılan araştırmayla teyit edilmiştir. Kanada’da Dr. Lavallee’nın altı yıl süren araştırmaları derslerdeki başarının sporla doğrudan bağlantılı olduğunu ispatlamıştır 6. Çağımızda sporun önemli bir rol oynadığı herkes tarafından kabul edilmektedir. Çocuğun ergenlik öncesi ve sonrasında düzenli spor faaliyetlerinde bulunması solunum ve dolaşım sisteminin daha sağlıklı olmasını sağlarken diğer taraftan da zihinsel ve ruhsal gelişimine katkıda bulunmaktadır. Sporun sosyolojik, fizyolojik, psikolojik ve ekonomik boyutlarının ön plana çıkması sebebiyle spor çok etkili bir araç durumuna gelmiştir. Bütün bu sebeplerden dolayı spor alanında hep daha iyiye ulaşmak amacıyla detaylı çalışmalar yapılmaya başlanmıştır1. Antrenmanlarla solunum hacmi ve frekansında belirgin bir değişim meydana gelmektedir. Ayrıca antrenmanlarla Max VO2 olarak adlandırılan dokulardaki maksimal aerobik metabolizmadaki O2 tüketim hızında bir artış meydana gelmektedir. 7–13 haftalık bir antrenmanla max VO2 de % 10‘un üzerinde bir artış görülür. Kişi her zaman vücudun ihtiyacından çok daha fazla oksijeni organizmaya sağlayabilmektedir. Bu yüzden önemli olan antrenmanlarla oksijenin kullanılabilirliğini bir başka deyişle max VO 2 nin arttırılmasının sağlanmasıdır25. Antrenmanın en belirgin etkisi sporcularda oksijenin difüzyon kapasitesini arttırmaya yöneliktir. Oksijenin difüzyon kapasitesi oksijenin alveollerden kana difüzyon hızının bir göstergesidir. Antrenmanlarla akciğer kardiovasküler kapasite arttırılabilmektedir.2 Yapılan çalışmada okul takımlarında yer alan öğrencilerde uygulanan antrenmanların solunum ve dolaşım sistemine olan etkisini belirleyerek değerlendirilmesi amaçlanmıştır. 2. YÖNTEM 2.1. Denekler Yapılan çalışmaya Niğde İli Özel ODTÜ Koleji okul basketbol takımında yer alan ortalama 2±1.3 yıldır spor yapan, 11–13 yaş arası 22 erkek sporcu öğrenci ile aynı okulda spor yapmayan 11–13 yaş arası sağlıklı, gönüllü 22 erkek öğrenci alınmıştır. 2.2. Veri Toplama Araçları Deneklerin boy ölçümleri milimetrik boy sıkalasıyla, ağırlık ölçümleri Angel marka elektronik baskül ile akciğer fonksiyonları Microlab ML 3300 marka spirometre ile ölçülmüştür. Spinometre ölçümlerinde deneklerin burunları mandalla kapatılarak sonuçlar maksimum nefes alımından sonra maksimum zorlayarak nefes verme işlemini takiben spirometrenin dijital Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23 Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… göstergesinden okunarak kayıt edilmiştir. İki ölçüm yapılarak en iyi sonuç değerlendirmeye alınmıştır. Deneklerin nabız ölçümleri oturur vaziyette kalp üzerine steteskop konularak 15 saniye boyunca kalp atımları kronometre ile sayılarak kaydedilmiştir. Deneklerin ölçümleri ikişer defa alınarak en düşük değerleri kayıt edilmiştir. Grupların istirahat kan basınçları ölçümleri aneroid – sphygmarometre ve steteskop kullanılarak mmHg cinsinden tespit edilmiştir. Testten önce gruplar 10 dakika dinlendirildikten sonra ölçümler oturur pozisyonda alınmıştır. 2.3.Verilerin Analizi Araştırmada ölçümlerle elde edilen değerler kişisel bilgisayarda SPSS 10.0 istatistik programında değerlendirilmiştir. Gurupların ölçümlerinde ortalamalar arasında farkın anlamlılığı, bağımsız guruplarda aritmetik ortalamalar arasındaki farka ait “t” testi yapılarak, sonuçlar P < 0.01-0.05 önem seviyesinde değerlendirilmiştir. 3. BULGULAR 3.1.Tablo 1: Deneklerin Özellikleri ve Ölçüm Değerleri Değişkenler Yaş (Yıl) Boy (cm) Ağırlık (kg) İstirahat Nabız (atm/dk) İstirahat Sisstolik Kan Basıncı (mmhg) İstirahat Diastolik Kan Basıncı (mmhg) N X SS t. değeri Spor yapanlar 22 12,63 1,135 Spor Yapmayanlar 22 13,09 ,915 Spor yapanlar 22 156,09 11,6 Spor Yapmayanlar 22 158,27 8,9 Spor yapanlar 22 48,81 17,44 Spor Yapmayanlar 22 50,04 11,85 Spor yapanlar 22 79,55 8,24 ** Spor Yapmayanlar 22 92,40 10,78 -3,135 Spor yapanlar 22 105,90 14,69 ** Spor Yapmayanlar 22 122,72 13,51 -3,952 Spor yapanlar 22 69,09 8,11 * Spor Yapmayanlar 22 75,90 10,98 -2,343 Spor yapanlar 22 3,255 ,6776 * Spor Yapmayanlar 22 2,810 ,7646 2,123 Spor yapanlar 22 2,78 ,6085 Spor Yapmayanlar 22 2,57 ,6450 Spor yapanlar 22 3,13 ,6827 * Spor Yapmayanlar 22 2,71 ,6413 2,088 Spor yapanlar 22 92,72 4,51 Spor Yapmayanlar 22 93,09 6,25 Spor yapanlar 22 99,04 28,87 Spor Yapmayanlar 22 97,04 24,44 -1,426 -,698 -,273 VC(L) FEV1(L) 1,128 FVC(L) FEV1 % -,221 MVV(L/d) 24 ,264 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR 4. TARTIŞMA Sporun sebep olduğu bazı değişikler başta solunum ve dolaşım sistemi olmak üzere vücuttaki organlarda fiziksel ve fizyolojik olarak değişikliklere sebep olur 9. Çocuklar da solunum ve dolaşım sistemi yaşa bağlı olarak farklılıklar göstermektedir 4. Bundan dolayı çalışmaya yaş grubu aynı olan çocuklar alınmıştır. Araştırmaya katılan spor yapan çocukların yaş ortalamaları 12,63±1,13 yıl iken spor yapmayan çocukların yaş ortalaması 13,09±0,97 yıl olarak bulunmuştur. Grupların yaş ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. (P>0,01) Spor yapan çocukların boy ölçümleri 156,09±11,6 cm iken spor yapmayan çocukların boy ortalamaları 158,27±8,9 cm olarak bulunmuştur. Grupların boy ölçümleri arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. (P>0,01) Spor yapan çocukların vücut ağırlıkları 48,81±17,4 kg iken spor yapmayan çocukların vücut ağırlıkları 50,04±11,8 kg olarak tespit edilmiştir. Grupların vücut ağırlık ölçümleri arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. (P>0,01) Bu ölçümler her iki gurubunda fiziksel olarak benzer özelliklere sahip olduklarını göstermektedir. Araştırmaya katılan spor yapan çocukların istirahat nabız ölçüm değerleri 79,55±8,2 atım/dk, spor yapmayan çocukların istirahat nabız ölçüm değerleri ise 92,40±10,78 atım/dk olarak tespit edilmiştir. Grupların istirahat nabız ölçümlerinde spor yapan çocukların lehine anlamlı bir düşme olduğu görülmüştür. İstirahat nabız ölçümleri arasındaki fark P<0,01 önem seviyesinde anlamlı bulunmuştur. İstirahat kalp atım sayısının, antrenmanla birlikte düştüğü araştırmacılar tarafından belirlenmiştir9,11, 16, 18,. Sarı ve arkadaşları yaptıkları bir çalışmada sporcuların istirahat nabızlarında kontrol grubuna oranla anlamlı ölçüde düşme tespit ettiklerini belirtmişlerdir 11. Guyton yetişkin insan kalbinin normalde 72 atım/dk olduğunu bildirmektedir 15. 5–15 yaş arası istirahat nabzı 100 atım/dk, civarındadır3. Cicioğlu yaşları 14–15 olan masa tenisçiler üzerinde yaptığı çalışmada istirahat kalp atım sayısını 77,50 atım/dk, olarak tespit etmiştir5. Yıldız, Malatya Yaz Spor Okulu erkek yüzücülerin istirahat kalp atım sayısını 74±8,3 atım/dk, olarak bulmuştur 26. Harre, yaptığı bir çalışmada spor yapan çocukların kalp atım sayısını 75±0,1 atım/dk, olarak tespit etmiştir 16. İbiş, yaz spor okullarına katılan 12–14 yaş erkek futbolcular üzerinde yaptığı araştırmada istirahat kalp atım sayısını 75,29 atım/dk olarak bulmuştur18. Kalpteki bu düşük nabzın oluş mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte birçok araştırmacı bunun nedenini uzun süreli ve sıkı antrenmanların kalp hacminde yaptığı artışa bağlamaktadırlar. Bazı araştırmacılar ise kalpte sempatik implus gelişinde azalmanın olduğunu kabul ederler2. Okul takımında spor yapan çocukların nabız değerlerinde görülen düşmenin nedeni; antrenman etkisiyle kalbin sol ventrikülündeki hipertrofi sonucu oluşan kalbin hacmindeki artışa bağlı geliştiği düşünülmektedir. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların diastolik kan basınç ölçümleri 69,09 ± 8,11 mmHg iken, spor yapmayan çocukların diastolik kan basınç ölçümleri 75,90 ± 10,98 mmHg dir. İstirahat diastolik kan basıncı ölçümleri arasındaki fark P<0,01 önem seviyesinde anlamlı bulunmuştur. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların sistolik kan basınç ölçüm değerleri 105,90 ± 14,96 mmHg iken, spor yapmayan çocukların sistolik kan basınç ölçüm değerleri 122,72 ± 13,51mmHg olarak bulunmuştur. İstirahat sistolik kan basınç ölçümleri arasındaki fark P<0,01 önem seviyesinde anlamlı bulunmuştur. Kan basıncı yaşa göre değişiklikler gösterir. Çocuklarda 90 mmHg’nın altında olan sistolik kan basıncı ergenlik çağından sonra yavaş yavaş yükselmeye başlayarak yaş arttıkça 150 mmHg ya kadar çıkabilir. Diastolik kan basıncının normal değerleri 60–90 mmHg arasında değişir3. Ziyagil ve arkadaşlarının yıldızlar kategorisindeki Türk Milli Güreşçilerinin üzerinde yaptıkları bir araştırmada güreşçilerin istirahat diastolik kan basıncının 67,33 ± 9,47 mmHg, istirahat sistolik kan basıncının ise 100,50 ± 9,2 mmHg olduğunu tespit etmişlerdir 27. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25 Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… Kutlu ve Cicioğlu’nun Yıldız Türk Milli Serbest ve Grekoromen güreşçiler üzerinde yaptıkları bir araştırmada güreşçilerin istirahat diastolik kan basınçlarını 69,47 ± 9,65 mmHg sistolik kan basınçlarını ise 102,3 ± 11,7 mmHg olduğunu tespit etmişlerdir 21. İbiş, yaptığı çalışmasında antrenmanlı çocukların diastolik kan basıncını 68,44±2,73 bulmuş % 2,22 mmHg lik anlamlı bir azalma tespit etmiştir. Sistolik kan basıncının değerini 106,22±5,43 mmHg bulmuş % 2,35lik bir düşme tespit etmiştir 18. Bu araştırmada elde edilen bu bilgiler dikkate alındığında benzer sonuçların elde edilmiş olduğu görülmektedir. Harre, yaşa göre diastolik ve sistolik kan basıncı değerlerini 11–14 yaş gurubu için sistolik kan basıncı 110 mmHg, diastolik kan basıncı ise 70 mmHg olabileceğini belirtmiştir 16. Sporcuların performans antrenmanın damar çaplarına etkisinden dolayı diastolik kan basıncında meydana gelen düşmenin sistolik kan basıncında da görülmesi beklenir. Ancak gelişen damar iç hacmine karşın damardaki kan miktarı da artar. Dolayısıyla sistolde damar iç basıncı artmış olur. Oluşan bu artışla damar çapının genişlemesi hemen hemen birbirini nötrlediğinden dolayı sistolik kan basıncında değişme olmaz ancak diastolik kan basıncında belirgin şekilde düşme görülür. Performans sporcularında görülen diastolik kan basıncında ki düşme yapılan antrenmanlarda artan kan ihtiyacını karşılamak amacıyla kalbin kontraksiyon gücünde artma meydana gelir. Egzersiz esnasındaki bu basınç artması damar çapının genişlemesine sebep olur. Bu dolaşım sisteminin egzersize uyumuyla ilişkilidir. Damar çaplarının genişlemesinden dolayı istirahatta diastolik kan basıncında belirgin şekilde düşme görülür17. Çocuk sporcularda hem diastolik hem sistolik kan basıncının düşük olmasında dolaşım sistemindeki istemli artışın kalbin atış hacminin gelişmesinin, oksijen alma miktarının artmasına yani kardiovasküler sistemdeki kullanıma bağlı olarak sürekli artan gelişmeye bağlı olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların vital kapasite ölçüm değerleri 3,255±0,67 lt/dak iken, spor yapmayan çocukların vital kapasite ölçüm değerleri 2,810±0,76 lt/dak olarak bulunmuş, vital kapasite değerleri arasındaki fark P<0,01 seviyesinde anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Kutlu ve Cicioğlu Yıldız Milli Takım Güreşçileri üzerinde yaptığı bir çalışmada güreşçilerin vital kapasite değerlerini 4,080±0,881 lt/dak olarak bulmuşlardır 21. Harre, 14–18 yaş antrenmanlı ve antrenmansız çocuklarda solunum sistemindeki vital kapasite değerlerini antrenman yapan çocuklarda 3,700 lt/dak olarak açıklamış, antrenman yapmayanlarda 2,900 lt/dak olarak belirtmiştir16. Kandeydi ve Ergen spor yapanlarda vital kapasite değerlerini, yapmayanlara oranla daha yüksek bulmuştur20. Gözü ve arkadaşları da egzersizin vital kapasiteyi artırdığını ileri sürmüşlerdir13. Yapılan çalışmada elde edilen değerler literatürle paralellik göstermektedir. Vital kapasite değerinin spor yapan çocuklarda daha yüksek bulunmasında antrenmanın solunum sisteminin verimi üzerindeki olumlu etkisinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların zorlu vital kapasite ölçümleri 3,13±0,68 L iken, spor yapmayan çocukların ise zorlu vital kapasite ölçümleri ise 2,71±0,64 L olarak bulunmuştur. Zorlu vital kapasiteleri arasındaki fark P<0,01 seviyesinde anlamlı olduğu tespit edilmiştir. ECCS’nin8 yayınladığı değerlere göre 14 yaş ve 154 boy ortalamasındaki kişilerin FVC değerlerinin minimum 2,10 L maksimum 4,10 L arasındadır. Yapılan araştırmada elde edilen değerler bu ortalamaların içerisindedir. Tamer yapmış olduğu bir araştırmada sporcuların FVC değerlerinde antrenman öncesi ve antrenman sonrası değerler arasında anlamlı bir fark olduğunu tespit etmiştir25. Çetinkaya 14–16 yaş grubu sporcular üzerinde yapmış olduğu çalışmasında FVC değerlerini antrenman öncesi 3,51±0,45 L, antrenman sonrası 3,60±0,41 L olarak tespit etmiş antrenmanın zorlu vital kapasiteyi artırdığını belirtmiştir 7. Erdil ve arkadaşlarının elit masa tenisçilerinin solunum parametrelerini incelediği bir çalışmada zorlu vital kapasite değerlerini spor yapmayanlarda farklı olduğunu bulmuşlardır10. Moğulkoç ve arkadaşları 16 yaş grubu genç kızlarda FVC değerlerini kontrol gurubuna oranla atletizm sporu yapan sporcularda daha yüksek bulmuşlardır 22. Elde edilen değerler dikkate alındığında literatürle benzer sonuçların elde edilmiş olduğu görülmektedir. Spor yapan çocuklarda, zorlu vital kapasite değerinin spor yapmayan çocuklardan daha yüksek çıkmasında VC nin ve diyafram kasının etkisi düşünülebilir. Çünkü diyafram kasının zayıflığını saptamak için FVC’nin ölçümü alınır. Diyafram kasının zayıflığı varsa FVC değerleri 26 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR düşük çıkar4. Spor yapan çocuklarda FVC değerleri spor yapmayanlara göre yüksek çıkmıştır. Buda solunum kaslarının antrenmanın etkisiyle kuvvetlendiğini, VC’deki artışla birlikte spor yapan çocuklarda zorlu vital kapasitenin yüksek çıkmasına neden olduğunu düşündürmektedir. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların FEV1 ölçüm değerleri 2,78±0,60 L olarak tespit edilirken, spor yapmayan çocukların FEV1 ölçüm değerleri 2,57±0,64 L olarak bulunmuştur. FEV1 ölçüm değerlerinde gruplar arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. İbiş, yapmış olduğu çalışmasında FEV1 değerini antrenman öncesi 2,44±0,46 L antrenman sonrası 2,50±0,52 L olarak bulmuştur18. ECCS’nin8 yayınladığı tabloya göre 14 yaş ve 154cm boy ortalamasındaki kişilerin FEV1 değerlerini minimum 1,98 L maksimum 3,98 L arasındadır. Buna göre spor yapan çocuklar ile spor yapmayan çocukların FEV1 değerleri normal değerler içerisindedir. Bu değerlere bakıldığında spor yapan çocuklar ile spor yapmayan çocuklar arasındaki sayısal farklılık istatistiksel olarak anlamlı olmamasına rağmen varlığı görülmektedir. Bu farklılığın spor yapan çocukların vital kapasite, zorlu vital kapasite ve solunum kaslarının güçlü olmasından kaynaklandığı düşünülebilir. Araştırmaya katılan spor yapan çocukların FEV1% değerleri 92,72±4,5 olarak tespit edilirken spor yapmayan çocukların FEV1% değerleri 93,09±6,2 olarak bulunmuş gruplar arasında anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir. İri, yapmış olduğu bir araştırmada FEV1% değerlerini 86±4,7 olarak tespit emiştir 19. Moğulkoç ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada kontrol grubunun FEV1% değerini 86,26±4,20 L, atletizm grubunun 86,56±4,21 L, basketbol grubunun 88,29±3,90 L olarak bulmuştur 22. FEV1% değerlerinde gruplar arasında anlamlı bir farklılığa rastlamamışlardır. Alpay güreşçiler üzerinde yapmış olduğu bir çalışmada FEV1% değerini kontrol grubunda 90,10 L, deney grubunda 86,95 L olarak bulmuş gruplar arsında anlamlı bir farklılığa rastlamamıştır 1. Yapılan çalışmada elde edilen değerler literatürle paralellik göstermektedir. Araştırmaya katılan, spor yapan çocukların maksimum istemli ventilasyon (MVV) ölçüm değerleri 99,04±25,84 L/dk. iken spor yapmayan çocukların MVV ölçüm değerleri 97,04±24,4 L/dk’dir. Grupların MVV ölçüm değerleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Çocuklar üzerinde yapılan çalışmalarda, antrenmanın MVV değerlerine etkisinin olmadığı bildirilmektedir1,12,14,18. Yapılan çalışmada elde edilen veriler literatürle paralellik göstermektedir. 5. SONUÇ Sonuç olarak, 11–14 yaş grubu spor yapan ve yapmayan çocukların ölçüm değerlerine bakıldığında Grupların dolaşım parametrelerinde spor yapan grubun nabız değerlerinin, spor yapmayan grubun nabız değerlerinden daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu düşük nabız değeri, kalpte meydana gelen hipertrofi ile izah edilebilir. Grupların sistolik ve diastolik kan basıncı spor yapan grupta daha düşük bulunmuştur. Antrenmanda artan kan ihtiyacını karşılamak amacıyla kalbin kontraksiyon gücünde artma meydana gelir. Egzersiz esnasındaki bu basınç artması damar çapının genişlemesine neden olur. Antrenmanın damar sistemi üzerindeki bu etkisinden dolayı antrenman esnasında sistolik ve diastolik kan basıncında artma görülürken, istirahat esnasında damar çapındaki rahatlamadan dolayı sistolik ve diastolik kan basıncında düşme görülür. Buda dolaşım sisteminin antrenmanla olan uyumu ile ilişkilidir. Solunum parametreleri incelendiğinde spor yapan grubun vital ve zorlu vital kapasite değerlerinin spor yapmayan gruptan daha yüksek olduğu görülmektedir. Grupların FEV1, FEV1% ve MVV değerlerinde sayısal fark olmasına rağmen, bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmektedir. (p>0.05) Spor yapan grupta vital kapasite ve zorlu vital kapasite değerlerinin spor yapmayan gruptan yüksek çıkması antrenmanın solunum sistemi üzerindeki olumlu etkisini göstermektedir. Antrenman ile solunum kaslarının kuvvetlenmesi, akciğer ve göğüs kafesinin genişlemesi, bronş ve bronşiallerin elastikiyetinin artması vital ve zorlu vital kapasitenin spor yapan çocuklarda gelişmesine sebep olduğu düşünülebilir. Spor yapan çocuklarda zorlu vital kapasitenin yüksek Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27 Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… çıkmasında diyafram kasının da etkili olduğu düşünülmektedir. Okul takımlarında yapılan antrenmanın çocukların solunum ve dolaşım parametrelerini geliştirdiği görülmektedir. KAYNAKÇA 1. Alpay, C. B. (2000) “Türkiye Serbest Güreş Takımı ile Niğde Üniversitesi Güreş Takımı Güreşçilerinin Bazı Solunum ve Dolaşım Parametrelerinin Karşılaştırılması” Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi, Niğde. 2. Astrand, P. O. Rodahl, K. (1986) Texbook of Work Physiology, Third Edition, Ork Mc Graw, Hill Book Co Newyork,. S:172 3. Berkmen, R. (1972) Kardiyoloji-Sismoloji Ders Kitabı. Gençlik Basımevi. İstanbul. S: 87 4. Bob Hancox. Kenwhyte. (2004) Akciğer Fonksiyon Testleri El Kitabı. And Yayıncılık. I. Baskı İstanbul. S:152 5. Çimen, O., Cicioğlu, İ, Günay, M. (1997) “Erkek ve Bayan Türk Genç Milli Masa Tenisçileri Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri” Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Ankara. SS:53 6. Çetin, H,N. (1999)Toplum Sağlığı İçin Spor, Onay Ajans. Ankara. S: 72 7. Çetinkaya, V. (2002) “14–16 Yaş Grubu Sporcularda Farklı Ağırlık Çalışmalarının KalpSolunum Sistemi Üzerine Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya. 8. Drury, R. (1998) Mikro Medikal Sipirometre Semineri, Aktan Ofset, İstanbul. S:15 9. Dündar, U. (1998) Antrenman Teorisi, Bağırgan Yayınevi. Ankara. S:42 10. Erdil., G. Durusoy., F. İşleğen., Ç. Yolaz., G. (1984) “Elit Masa Tenisçilerinin Fizyolojik Kapasite Ölçümleri”. Spor Hekimleri. Dergisi. 19, Ankara. SS:15 11. Erdoğan, F., Sarı, H., Terzioğlu, M. (1981) “Farklı Spor Branşlarındaki Sporcular İle Sedenter Kişilerin İstirahat-Egzersiz ve Dinlenme Solunum Dolaşım Parametrelerinin Karşılaştırılması”, Spor Hekimleri Dergisi. Cilt 16, Aralık.SS:121 12. Gökçe, E. (1991) “9–12 Yaş Futbolcularda Uzun Süreli Aerobik Antrenmanın Kan Dolaşım ve Solunum Parametrelerine Etkileri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İ. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. 13. Gözü Rd, Liman, E. Kan. (1988) Thoraks Ölçümleri ve Solunum Fonksiyonlarının Antrenmanlarla Değişimi, Spor Hekimleri Dergisi. 23, SS:1–8 14. Grosh,A., Ahuja, A. Khanna, G. L. (1985) Pulmonary Capacities Of Different Groups Of Sportmen İn İndia, Brit. J. Sportts Med. 19 (4). SS: 175 28 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi İlköğretim Okul Takımlarında Yer Alan… Berkan ALPAY, Kamil ALTUĞ ve Serkan HAZAR 15. Guyton.A.C., M.D. ( 1986) Tıbbi Fizyoloji, 7.Baskı, Cilt II, Merk Yayıncılık. İstanbul. S: 673 16. Harre, D. (1982) Principles of Sport Training. Berlin. S:27 17. Hazar, S. (2000) “Türk Güreş Milli Takımı Seviyesindeki Güreşçilerin Kalp Yapı ve Fonksiyonlarının Elektro Kardiografi Yöntemiyle İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara. 18. İbiş, S (2002) “Yaz Spor Okullarına Katılan 12–14 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, N.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Niğde. 19. İri, R. (2000) “Amatör Futbolcularda Makro Dönem Dayanıklılık Antrenmanının Aerobik, Anaerobik Kapasite ve Dolaşım, Solunum Sistemlerine Etkisi”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. 20. Kandeydi, H., Ergen, E. (1982) “Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencileri İle Tıp Öğrencilerinin Fizyolojik ve Fonksiyonel Özelliklerinin Karşılaştırılması”, Spor Hekimleri Dergisi. SS: 59 21. Kutlu, M., Cicioğlu, İ. (1995) “Türkiye Grekoromen ve Serbest Yıldız Milli Takım Güreşçilerinin Gelişmiş Fizyolojik Özelliklerinin Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Teknolojisi Dergisi, Cilt VI, Sayı 4, Aralık. SS: 9 22. Moğulkoç,R., Baltacı, A., Keleştimur, K. Koç, H, Özdemirli, S. (1997) “16 Yaş Grubu Sporcu Genç Kızlarda Max VO2 ve Bazı Solunum Parametreleri Üzerine Bir Araştırma”, G.Ü. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt2, Sayı 1, Ocak. S: 11 23. Müniroğlu, S. (1995) “4-5 Yaş Grubu Çocukların Sabit Uzun Atlama, Dinamik-Statik Denge ve Çabukluk Test Değerleri Üzerine Bir İnceleme”. H.Ü. Spor Bilimleri Dergisi. Cilt VI, Sayı 4 Aralık. Ankara. SS:38 24. Sunay, H. (1994) “Okul Öncesi Eğitimde 5-6 Yaş Grubu Beden Eğitimi, Oyun Etkinlikleri ve Önemi”. Çağdaş Eğitim Dergisi, Ankara Sayı 205. SS: 70-83 25. Tamer, K. (1995) “Çeşitli Koşu Programlarının Aerobik, Anaerobik Güç ve Akciğer Fonksiyonlarına Etkileriyle İlişki Düzeylerinin Belirlenmesi”. Performans Dergisi, Cilt I Sayı 3, SS:39 26. Yıldız, M. (1998) “Yaz Spor Okulları Yüzme Programına Katılan Çocukların Fiziksel ve Fizyolojik Kapasitelerinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya. 27. Ziyagil, M.A., Zorba, E., Kutlu, M., Tamer, K., Torun, K. (1996). “Bir Yıllık Antrenmanın Yıldızlar Kategorisinde Serbest Sitil Türk Milli Takım Güreşçilerinin Vücut Kompozisyonu ve Fizyolojik Özellikler Üzerine Etkisi”, G.Ü. Beden Eğitimi Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, S: 9-14 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29