Document

1-
Döllenme Çeşitleri :
a) Dış Döllenme :
Sperm ve yumurta hücrelerinin vücut dışında,
suda birleşmesidir. Bu canlılar döllenme şansını
arttırabilmek için aynı anda aynı yerlere çok
sayıda üreme hücresi bırakırlar. Döllenme ve
döllenme sonucu oluşan embriyonun gelişimi
suda olur.
Balık, kurbağa ve suda yaşayan omurgasızlarda
görülür.
b) İç Döllenme :
Sperm ve yumurta hücrelerinin dişi canlının
(annenin) vücudunda birleşmesidir. (Karadaki
a) Omurgalı Hayvanlar :
İskelet sistemine sahip olan hayvanlara
omurgalı hayvanlar denir. Omurgalı
hayvanlar kendi aralarında; balıklar,
kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve
memeliler olarak beş gruba ayrılırlar.
Bütün omurgalı hayvanlar;
--- ; İskelet sistemine sahiptir.
--- ; Döllenme ile çoğalırlar.
--- ; Döllenme sonucu yumurta veya
doğurarak çoğalırlar.
--- ; Dolaşım sisteminde kapalı dolaşım
görülür. (Kanın sadece damarlar içinde
dolaşması).
www.fendersi.gen.tr
çevresel olumsuzluklardan dolayı iç döllenme
gerçekleşir). İç döllenme olayında erkek birey
çok sayıda, dişi birey az sayıda üreme hücresi
oluşturur.
İç döllenme şansı, dış döllenme şansından daha
yüksektir.
Kuşlar, sürüngenler, suda yaşayan memeliler
(omurgalılar) ile karada yaşayan memeliler,
insanlar ve diğer canlılarda görülür.
2- Hayvanlar ve Özellikleri :
Hayvanlar, iskelet sisteminin bulunup
bulunmamasına göre; omurgalı ve omurgasız
hayvanlar olarak iki grupta incelenir.
1Balıklar :
--- ; Solungaç solunumu yaparlar (Suda
çözünmüş havanın oksijenini kullanırlar). --- ;
Yumurta ile çoğalırlar.
--- ; Genellikle yavru bakımı görülmez.
--- ; Dış döllenme görülür. (Döllenme olayı ana
canlının vücudu dışında gerçekleşir).
--- ; Gelişmeleri sırasında başkalaşım
geçirmezler.
--- ; Yavrularını sütle beslemezler.
--- ; Kalpleri iki odacıklıdır.
--- ; Kirli kan solungaçlarda temizlenir.
--- ; Kalplerinde daima kirli kan bulunur, küçük
kan dolaşımı görülmez.
--- ; Vücutları pullarla kaplıdır.
--- ; Soğukkanlı canlılardır.
Halil KESLER
1
2Kurbağalar :
--- ; Larva döneminde suda solungaç solunumu,
ergin dönemde karada deri ve akciğer
solunumu yaparlar.
--- ; Yumurta ile çoğalırlar.
--- ; Yavru bakımı görülmez.
--- ; Dış döllenme görülür.
--- ; Gelişimleri sırasında başkalaşım geçirirler.
--- ; Yavrularını sütle beslemezler.
--- ; Kalpleri üç odacıklıdır.
--- ; Kirli kan akciğerlerde temizlenir.
--- ; Kalplerinde temiz ve kirli kan taşırlar.
(Vücutlarında kirli ve temiz kan dolaşır).
--- ; Nemli bölgelerde yaşarlar.
--- ; Soğukkanlı canlılardır.
3- Sürüngenler :
--- ; Akciğer solunumu yaparlar.
--- ; Yumurta ile çoğalırlar.
--- ; Yavru bakımı görülmez.
--- ; İç döllenme görülür.
--- ; Gelişimleri sırasında başkalaşım değil,
gömlek değişimi görülür.
--- ; Yavrularını sütle beslemezler.
--- ; Kalpleri 3 odacıklıdır.
--- ; Kirli kan akciğerde temizlenir.
--- ; Kalplerinde temiz ve kirli kan taşırlar.
(Vücutlarında kirli ve temiz kan dolaşır).
--- ; Vücutları pullarla kaplıdır.
--- ; Soğukkanlı canlılardır.
a) Kertenkeleler :
--- ; Tehlike anında kuyruğunu koparır. Düşman
kuyrukla uğraşırken kaçar. Daha sonra kopan
kuyruğun yerine yenisini yapar. Buna
rejenerasyon (yenilenme) denir.
b) Yılanlar :
--- ; Hareket üyeleri yoktur. Sürünerek hareket
ederler.
--- ; Bazı türleri zehirlidir.
--- ; Gelişimleri sırasında gömlek değişimi
görülür.
--- ; Besinlerini çiğnemeden yutarlar.
c) Kaplumbağalar :
--- ; Vücutlarını düşmandan koruyan kabukları
vardır. Bu kabuk dış iskelet değildir, iç iskelete
bağlıdır.
d) Timsahlar :
--- ; Nehir ve göllerde yaşarlar.
--- ; Alt çeneleri sabit, üst çeneleri hareketlidir.
--- ; Kalpleri dört odacıklıdır.
--- ; Kalpte kirli ve temiz kan karışmaz. Kalp
çıkışında panizza kanalında karışır. Vücudu
karışık kan dolaşır.
--- ; Kalpleri 4 odacıklıdır.
--- ; Kirli kan akciğerde temizlenir.
--- ; Kalpte kirli ve temiz kan karışmaz. Vücudu
temiz kan dolaşır.
--- ; Vücutları tüylerle kaplıdır.
--- ; Sıcakkanlı canlılardır.
--- ; Ağızlarında diş bulunmaz. Katı besinler
taşlıklarındaki taşlar ve kaslar yardımıyla
parçalanır.
a) Et Yiyen (Yırtıcı) Kuşlar : Kartal, atmaca
b) Tırmanıcı Kuşlar : Ağaçkakan
c) Tane Yiyen Kuşlar : Güvercin, serçe
d) Su Kuşları : Pelikan, martı, ördek, leylek
e) Uçamayan Kuşlar : Deve kuşu, tavuk, kivi
f) Bal Özü Emen Kuşlar : Gagaları ince ve uzun
olan Kolibri
g) Ötücü Kuşlar : Tohumla beslenen keklik,
kanarya.
5- Memeliler :
--- ; Akciğer solunumu yaparlar.
--- ; Doğurarak çoğalırlar.
--- ; Yavru bakımı görülür.
--- ; İç döllenme görülür.
--- ; Gelişimleri sırasında başkalaşım
geçirmezler.
--- ; Yavrularını sütle beslerler.
--- ; Kalpleri 4 odacıklıdır.
--- ; Kirli kan akciğerde temizlenir.
--- ; Kalpte kirli ve temiz kan karışmaz. Vücudu
temiz kan dolaşır.
--- ; Vücutları kıllarla kaplıdır.
--- ; Sıcakkanlı canlılardır.
--- ; Beslenme özelliklerine göre 3 grupta
incelenirler.
a) Otçul Memeliler : Koyun, keçi, inek, ceylan,
geviş getiren at ve eşek gibi hayvanlar ile geviş
getirmeyenler.
b) Etçil Memeliler : Kedi, köpek, kurt, aslan,
ka p l a n .
c) Hem Etçil Hem Otçul Memeliler : İnsan, ayı,
maymun, domuz,
kuşların büyük kısmı ve bazı balıklar.
d) Kemirgen Memeliler : Sincap, kunduz, fare,
tavşan.
e) Uçan Memeliler : Yarasa.
f) Yüzen Memeliler : Balina, köpek balığı,
yunus, fok.
4- Kuşlar :
--- ; Akciğer solunumu yaparlar.
--- ; Yumurta ile çoğalırlar.
--- ; Yavru bakımı görülür.
--- ; İç döllenme görülür.
--- ; Gelişimleri sırasında başkalaşım
geçirmezler.
--- ; Yavrularını sütle beslemezler.
www.fendersi.gen.tr
Halil KESLER
2
b) Omurgasız Hayvanlar :
Vücutlarında kemikten veya kıkırdaktan
yapılmış iskelet sistemine sahip olmayan
hayvanlara omurgasız hayvanlar denir.
Omurgasız hayvanlar kendi aralarında; tek ve
çok hücreli omurgasız hayvanlar olarak iki
gruba ayrılırlar.
Bütün omurgasız hayvanlarda;
--- ; İskelet sistemi bulunmaz. Vücudun dik
durmasını sağlayan başka yapılar bulunur.
--- ; Dolaşım sisteminde açık dolaşım
görülür.(Açık dolaşımda kılcal damarlar
b u l u n m az )
--- ; Çeşit sayısı çok fazladır.
--- ; Karada ve suda yaşarlar.
--- ; Karada yaşayanları trake ve deri, suda
yaşayanları solungaç solunumu yaparlar.
1- Solucanlar :
--- ; Nemli yerlerde yaşarlar.
--- ; Yapı bakımından üç çeşittirler.
a) Halkalı Solucan :Toprak solucanı ve sülük.
b) Yassı Solucan :Tenya = Şerit.
c) Yuvarlak Solucan :Bağırsak solucanı, tirişin,
kıl kurdu.
2- Eklem Bacaklılar :
--- ; Vücutlarının dışında kitin denilen örtü
bulunur. Sert ve dayanıklı olan bu örtü vücuda
diklik ve desteklik sağlar.
--- ; Vücutlarındaki halkalar ve deri
kıvrımlarının birbirine eklenmesiyle oluşan
yapıya dış iskelet denir.
--- ; Yumurta ile çoğalırlar.
--- ; Böcekler grubunda olan eklembacaklılar
başkalaşım geçirirler.
--- ; Yumurtadan çıkan kurtçuğa larva denir.
--- ; Larvanın ergin hale gelinceye kadar
geçirdiği uyku dönemine pupa denir.
--- ; Pupa dönemi karasinekte kabuk içinde,
ipek böceğinde ise kendi salgıladığı ipekten
yaptığı koza içinde geçirilir.
a) Böcekler :Arı, karasinek, sivrisinek, bit, pire,
kene, çekirge, tahta kurusu, hamam böceği ve
kelebek.
b) Kabuklular: Yengeç, karides.
c) Örümcekler: Örümcek, akrep.
d) Çok Ayaklılar: Çıyan, kırkayak.
3- Süngerler :
www.fendersi.gen.tr
4- Mercanlar :
5- Yumuşakçalar : Salyangoz, midye, istiridye,
mürekkep balığı, sümüklü böcek, ahtapot.
6- Derisi Dikenliler : Deniz yıldız
denizkestanesi.
4- Başkalaşım ve Başkalaşım Geçiren Hayvanlar
:
Bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ana canlıya
benzerken bazıları da benzemezler. Ana canlıya
benzemeyen canlılar gelişim dönemleri boyunca
başkalaşım geçirerek ana canlıya benzer hale
gelirler.
Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan
çıktıktan sonra yapısal değişikliğe uğrayarak
ana canlıya benzer hale gelmesine başkalaşım
denir. (Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan
çıktıktan ergin hayvan oluncaya kadar
geçirdikleri gelişim evrelerinin hepsine birden
başkalaşım denir).
Kurbağalar ve eklem bacaklılardan böcekler,
başkalaşım geçiren hayvanlardır.
a) İpek Böceğinin Gelişim Dönemleri
(Başkalaşım Evreleri) :
--- ; İpek böceği salgıladığı yapışkan bir
maddeyle (iplikle) yumurtalarını birbirine
bağlayarak etrafa dağılmalarını önler.
--- ; Tırtıl, yumurtaların gelişebilmesi için
salgıladıkları iplikle kendilerine koza örmeye
başlarlar. (Tırtıl bunu 3 ---8211; 4 günde örer).
--- ; Yumurta olgunlaşınca tırtıl oluşur.
--- ; Tırtılın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği
uyku dönemine pupa denir.
--- ; Pupa dönemi sonunda koza yırtılır ve
kelebek oluşur.
b) Kurbağanın Gelişim Dönemleri (Başkalaşım
Evreleri) :
--- ; Kurbağadaki döllenmiş yumurta hücresinin
gelişmesi sonucu larva oluşur.
--- ; Balığa benzeyen larvalar gelişerek iribaş
olur.
--- ; Zamanla iribaş büyüdükçe önce arka
bacaklar, sonra ön bacaklar çıkar ve en
sonunda kuyruk kaybolur.
--- ; Bundan sonra genç yavru kurbağa oluşur.
Yavru kurbağa da gelişerek ergin kurbağa
haline gelir.
Halil KESLER
3