Brokoli Yetiştiriciliği

Brokkoli
(Broccoli)
Brassica oleracea L. italica
Anavatanı, yayılma alanı ve
ekonomik önemi




Anavatanı: Akdeniz havzası, Yeşil olgunlaşmamış çiçek
taslaklarına calabrese denilmektedir. Calabrese Italya’da bir yerin
adı. Anavatan olarak Italya kabul edilmektedir.
Ülkemize son zamanlarda yaygınlaşan bir sebzedir.
Tüketimi hızlı bir şekilde artmaktadır. KB benzetilmekte
ve bazı yerlerde KB azmanı olarak bilinmektedir. Yeşil
renkli, olgunlaşmamış çiçek taslakları ve etlenmiş çiçek
sapları tüketilmektedir.
Tüketim şekilleri: Taze olarak, dondurularak, turşu olarak, çocuk
mamalarında.
Brokkoli, A, B, C vitaminlerince ve P, Ca ve Fe’ce zengin bir
sebzedir. Lif içeriği zengindir ve anti kanserojen bir sebzedir.
Morfolojik Özellikler
Kök:
Lahana ve KB olduğu gibi kazık köklü bir bitkidir, ancak fide ile
üretimi yapıldığı için kazık kök dallanmaktadır. Kök derinliği
olarak KB aynı derinlikte toprağı aktif olarak kullanmaktadır.
(%80’i 30-40 cm, %20’si 60-80 cm)
Gövde:
Brokkolide gövde KB ve lahanadan farklıdır. Ana gövde 30-50 cm
boylanır ve yeşil çiçek taslaklarından oluşan taç ile son bulur. Bu
ana taç kesildiği zaman yaprak koltuklarından yan taçlar sürer.
Ana taç yan taçlardan daha büyüktür ve taç sapının çapı daha
geniştir.
Yaprak:
Brokkoli yaprakları lahanaya göre daha uzun saplı olup bazı
çeşitlerde yaprak ayası parçalı olabilmektedir. Yaprak rengi daha
çok KB benzer ancak daha koyu renkli ve mavimtraktır.
Taç:
KB benzer şekilde brokkolide de sebze olarak tüketilen
olgunlaşmamış çiçek taslaklarına ve çiçek saplarına TAÇ
denilmektedir. Taç yapıları KB benzemekle birlikte brokkolinin yenen
kısmı çiçeklerin daha gelişmiş aşamasıdır. Taç büyüklüğü, çeşide,
dikim zamanına, dikim mesafesine, bakım ve iklim şartlarına bağlıdır.
Ana taç: 5-25 cm ve 100-750 g
Yan taç: 5-10 cm ve 10-100 g
Renk: Yeşil, eflatun ve beyaz
Çiçek:
Çiçek özellikleri ve döllenme biyolojisi KB çok benzer. Ancak KB
taç hasat edildikten sonra tohum alınamaz, brokkolide ise hasat
edilen taçlardan sonra lateral tomurcuklardan çiçekler çıkar ve
tohum oluşturur.
Meyve:
Brokkolinin meyveleri ve tohum özellikleri KB benzer. Meyve içindeki
oluşan tohum sayısı ve büyüklüğü yetiştirme koşullarına bağlıdır.
Tohum ve Çimlenme :
Tohumlar renk ve şekil bakımından KB ve lahanaya benzer.
Çimlenme özellikleri KB olduğu gibidir. Opt. Çimlenme sıcaklığı; 20
oC, çıkış süresi; 3-4 gün, 5 yıl süreyle tohumlar saklanabilir.
Yetiştirme İstekleri
İklim istekleri:
Brokkoli bir serin iklim sebzesidir. Çok sıcak ve çok soğuklardan
olumsuz etkilenir. Yaz aylarında sıcak ve kurak havalarda, kışın soğuk
ve aşırı yağışlardan olumsuz etkilenir. Sıcak havalarda taç kalitesi
bozulur. Yaz aylarında ve sıcaklığın 20 oC’nin üzerine çıktığı yerlerde
yetiştiricilik ekonomik değildir. Vegetatif dönemde soğuktan fazla
etkilenmezken, hasat olgunluğuna gelmiş taçlar soğuklardan çok
çabuk etkilenir, çiçek tomurcukları kahverengileşir ve çürürler. Uzun
gün ve sıcaklık çiçeklenmeyi teşvik etmektedir. Ancak gün
uzunluğunun etkileri tam olarak bilinmiyor.
Toprak İstekleri:
Çok seçici bir bitki değildir. Çok hafif ve besin maddelerince fakir
toprakları sevmez. Organik maddeye iyi cevap verir. Ağır bünyeli
su tutma kapasitesi iyi olan ve pH 6.5 ve üzeri topraklarda iyi
sonuçlar alınır.
Yetiştirme Şekli
Toprak hazırlığı, ekim, dikim ve bakım işlemleri:
Üretim şekli KB ve lahananı üretim şekline çok benzer. Sıcak
bölgelerde tohum ekimi Temmuz Ağustos aylarında, serin
yerlerde bahar ayalarında yapılabilir.
Dikimde bitki sıklığı çeşidin erkenciliğine/geççiliğine, hasatta
yan başların hasat edilip edilmeyeceğine göre değişir. Erkenci
çeşitlerde ve sadece ana taç için yapılan üretimde bitkiler daha
sık dikilebilir. Brokkolide en yüksek verim 45*35 cm dikimde
elde edilmiştir.
Gübreleme
Brokkoli KB göre toprakta daha fazla BBE kaldırır.
15-20 kg N/da,
20 kg P2O5/da
20-22 kg K2O
Azotlu gübrenin yarısı, P ve K’lı gübrelerin tamamı taban gübresi olarak verilir. Geri kalan
N’lu gübre ana başların hasadından sonra verilir.
B ve Mo eksikliğine dikkat edilmelidir. Mo eksikliğinde yaprak ayası küçülür.
OLGUNLUK HASAT ve DEPOLAMA
Brokkolide hasat olgunlaşmamış çiçek taslaklarının üzerinde
bulunan tomurcuklar açılmadan önce yapılır. Gecikmelerde çiçekler
açar ve sebze değeri kaybolur. Önce ana taçlar daha sonra yan
taçlar hasada gelir.
Taçlar bıçakla çiçek sapının bir kısmı ile birlikte hasat edilir. Taçların
uzunluğu 10-15 cm çapı ise büyüklüğüne bağlıdır.
Ana taçların ağırlıkları 100-600 g, yan taçlar ise 10-50 g
Taçlar 1-5 oC’de polietilen torbalarda 3-4 gün tazeliklerini
koruyabilir.
Verim: 2000-3000 kg/da (Bitki sıklığına ve hasat süresine bağlı
olarak değişir)
Hasatalıklar:
Fungal:
Alternaria, blackleg, Kök ur hastalığı, mildiyö, halkalı leke,
sclerotinia sp. Çökerten (Pythium, Rhizoctonia ve Fusarium sp.)
Bacterial:
Siyah çürüklük, Brokkoli taç çürüklüğü ve taç gövdesi çürüklüğü.
Viral:, Karnabahar mozaik virüsü ve şalgam mozaik virüsü
Temiz tohum ve temiz fide kullanımı
(tohumlara ekimden önce 50°C, 20 dakiaka).
Fideliklerin toprak kökenli hastalıklardan ari olmalı
Zararlılar:
Yaprak bitleri, prodenya, lahana kelebeği
Tohum üretimi





Tohum üretimindeki kültürel işlemlerde aynıdır.
KB ve lahanaya göre daha kolaydır.
Ana ve bazı yan taçların hasadından sonra bitkiler
ya farklı bir yere transfer edilir yada oldukları
yerde bırakılarak tohum üretilebilir.
Çiçeklenme Mart, Nisan ve Mayıs aylarında olur.
Çiçeklenme dönemi çeşide ve ekolojik koşullara
bağlıdır. Mayıs ve Haziran ayında hasat
olgunluğuna gelir.
Tohum verimi; çeşide, bitki sıklığına, yetiştirme
dönemine, iklim ve bakım şartlarına bağlıdır. Bitki
başına verim 5-30 g, dekara verim 30-100 kg
SİYAH
ÇÜRÜKLÜK
Yumuşak çürüklük