Öğrenciler nasıl öğrenir? Nasıl öğretiyoruz? Yanlış

Sanayici için Rekabet Odaklı Çevre Eğitimi
Sanayide Çevre
ve
Temel Kavramlar
Tuncay DÖĞEROĞLU
Anadolu Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi
ESKİŞEHİR
GERÇEKLER

Tüm insanlar sağlıklı ve temiz bir çevrede yaşamak ister.

Dünya nüfusu gün geçtikçe hızla artmakta ve insanın ortalama
ömrü uzamakta.

Hammadde ve enerji ihtiyacı her geçen gün artmakta.

Dünyadaki kaynaklar sınırlı, belirli bir süre sonra tükenecek.

Çevre kirliliği ve buna bağlı olarak oluşan sağlık etkileri her
geçen gün artmakta.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
2
GELİŞMELER

Yerel ve küresel çevre sorunlarının çok daha belirgin ve bilinir
hale gelmesi

Çevre bilincinin artması

Çevre mevzuat ve standartlarının artması ve daha etkin hale
gelmesi

Uluslararası ticarette çevresel faktörlerin ve kriterlerin öne
çıkması (tarife dışı engel)

Verimlilik artışı/ maliyet düşürme ve çevre standartları, ticari
kriterleri sağlama ihtiyacının ortaya çıkması
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
3
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
Bugün için gerekli ihtiyaçlarımızın gelecek nesillerin
yaşamlarını devam ettirmeleri için gereken ihtiyaçlarını
tehlikeye atmayacak şekilde temin edilmesidir.
Bruntland Raporu
 Rio Konferansı

T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
1987
1992
5
Sürdürülebilir Kalkınma:

Koruma – Kullanma Dengesi (Ekonomik açıdan yaşam kalitesi
yükselirken, çevrenin kirletilmemesi ve doğal kaynakların
sürdürülebilir şekilde tüketilmesi)
Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim:

Verimlilik artışı ile atık azaltımının birlikte gözetilmesi;



Doğal kaynak ve enerji tüketimi
Toksik ve tehlikeli kimyasal kullanımı
Atık oluşumunun
bütüncül bir anlayışla kontrol edilerek, minimize edilmesi
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
6
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
YÖNETİM
ÇEVRE
EKONOMİ
SOSYAL
YAPI
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
7
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
Belirsizlikler
Yönetim
•Yatırımlar
•Yasal sorumluluk
•Etik
Ekonomik
gelişmeler
•Doğal kaynakların
verimli kullanımı
•Küresel ısınma
•Sosyal haklar
•Güvenlik
•İletişim
•Etik
Sosyal
gelişme
Çevresel
denge
• Pazar
• Kurallar
• Aktiviteler
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
8
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

FIRSAT MI?

TEHDİT Mİ?
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
9
DEĞİŞİM İÇİN FIRSAT
BUGÜN










Problem
Maliyet
Risk kaynağı
Teknik ve özel
Karmaşık
Ayrık
Reaktif
Kısa vadeli(günübirlik uygulamalar)
Geçici/yüzeysel yaklaşımlar
Belirsiz tanımlar










YAKIN GELECEK
Fırsat
Tasarruf
Değer kaynağı
Ortak görüş
Sağ duyulu
Entegre
Proaktif
Uzun vadeli uygulamalar
İşin özüne inme
Net değerlendirmeler
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
10
ÇEVRE YÖNETİMİ
ve
ENTEGRE ÇEVRE YÖNETİMİ
ÇEVRE SORUNLARI

Hızlı nüfus artışı, endüstrileşme, kentleşme ve trafik artışı nedeniyle
ortaya çıkan çevre sorunları

Yetersiz sağlık koşulları nedeniyle 19. yüzyılın ortalarında tifo, kolera ve
tifüs gibi salgın hastalıkların yayılım gösterdiği epidemik olaylar- insan
sağlığına etkiler

Çevre kirlenmesinin yerel, bölgesel ve global etkileri

Ormanların tahribi ve erozyon sorunu, hızlı nüfus artışı, düzensiz
şehirleşme ve yeşil alanların eksikliği, kıyıların bozulması, sanayide
kullanılan kimyasal maddelerin insan sağlığına etkisi, nükleer enerji ve
termik santrallerle ilgili sorunlar
sadece Türkiye’de değil, dünyanın pek çok ülkesinde çözümleri aranan
sorunlardır.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
12
ÇEVRE YÖNETİMİ

İnsanlar ve doğa arasındaki ilişkilerin yönetilmesine
ihtiyaç vardır.

Bu yönetim şeklinde insanların yer kürenin doğal
kaynaklarına olan talebinin, doğanın talebi karşılama
kapasitesi ile sürdürülebilir şekilde dengelenmesi
esastır.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
13
ÇEVRE YÖNETİMİ
(üç aşamalı değerlendirme)

Faaliyetlerin muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi
(etki değerlendirilmesi)

Faaliyetlerden dolayı geçmişte oluşmuş çevresel
değişikliklerin ortadan kaldırılması için muhtemel
yöntemler (düzeltici faaliyetler)

Doğal olayların veya faaliyetlerin çevresel etkilerinin
azaltılması için muhtemel yöntemler
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
14
EKONOMİK DEĞER OLARAK ÇEVRE




Yaşam destek fonksiyonu
Hammadde
Atıklar için alıcı ortam
Rekreasyon amaçlı
ÇEVRE
Hammadde ve girdiler
Giridiler
Üretici
Artıklar
(residual)
Ekonomistler genel olarak artık
(residual)
kelimesini
çeşitli
tüketim ve üretim aktiviteleri
sonrasında artan madde veya
enerji şeklinde kullanmaktadır.
Tüketici
Mal ve hizmet
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
Artıklar
(residual)
15
ÇEVRE YÖNETİMİNİN
ANA BİLEŞENLERİ

Politika: Bilimsel veriler ve çakışan politik ve
ekonomik çıkarlarla ilgili değer yargılarına dayanan
çevre yönetimi ile ilgili amaçları tanımlar.

Mevzuat: Politikaların formüle edilmesi uygulanması
için araçtır.

İdari
Yapılanma:Belirlenen
çevresel
amaçları
geliştirmek ve hayata geçirmek için çerçeve ve ortam
sağlar.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
16
ÇEVREYE BAKIŞ AÇISINDAKİ DEĞİŞİM
1960
2000
KİRLİLİK
GİDERİMİ
• Çevre ile ilgili yasal
mevzuat
• Kirlilik kontrolü
• Atık depolama
alanlarının
kullanımı
(Evsel ve
endüstriyel)
FARKINDALIK
+
TEMİZ ÜRETİM
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
• Ekolojik olarak
sürdürülebilir kalkınma
• Çevre,Ekonomi ve Sosyal açıdan üçlü
değerlendirme
• Çevresel etkileri azaltmak üzere ürün ve
prosesin yeniden tasarımı ve LCA
yaklaşımı
• Uluslar arası ticaret kurallarının etkileri
• Ekosistem çalışmaları
Gereksinimler:
• Temiz Üretim
(madde ve enerji tasarrufu,
atık minimizasyonu)
•Güçlü bir ARGE
•İnnovatif teknolojiler
•Çevresel faktörlerin dikkate alındığı sektör
•Kurumsal yeterlilikler
•Kültür değişimi
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
17
Çevre Konusunda Klasik Yaklaşım

Sanayici için “çevre” üretim sürecinden ayrıdır.

Çevre yatırımları, “kendini geri ödemeyen”, “üretim
maliyetlerini yükselten” yatırımlar olarak görülmektedir.

Çevresel önlemler üretim sürecinden bağımsız olarak
daha çok “arıtma” ve “atık bertarafı” gibi “boru sonu
yöntemler” izlenerek alınır.

Mevzuat baskısı ön plandadır; mevzuat sıkılaştıkça
çevre daha büyük bir “engel” haline gelmektedir.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
18
Değişim Beklentisi

Sanayicinin “çevre”ye bakış açısının değiştirilmesi

Çevre Yönetimi konusunda
yaklaşımların benimsenmesi

Söz konusu kavramlar ve yaklaşımlar çerçevesinde proje oluşturma
yeteneğinin geliştirilmesi

Çevre yönetimi yaklaşımının yaygınlaşması ve çevre yönetiminin
diğer stratejilere entegre edilerek sürekli hale getirilmesi

Çevre
konularının
değerlendirilmesi
“engel”
gündemdeki
olmaktan
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
kavramların
çıkıp
fırsat
ve
yeni
olarak
19
REAKTİF YAKLAŞIM
yerine
PROAKTİF YAKLAŞIM
ÇEVRE PROBLEMLERİNE YAKLAŞIMDA DEĞİŞİM
(Reaktif yaklaşımdan proaktif yaklaşıma)
Sürdürülebilir Kalkınma
Temiz Üretim
Geri dönüşüm
Giderim
Seyreltme
Proaktif
Reaktif
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
21
SANAYİDE ÇEVRE YÖNETİMİ ANLAYIŞI
(tarihsel gelişim)

Atığın seyreltilmesi (20. yüzyılın başlarında birçok mühendis
atıksuların arıtılmasını gereksiz bir masraf olarak görmekteydi. Bu
dönemdeki sağlık mühendisliği uygulamalarının çoğu “seyreltme
kirliliğin çözümüdür” anlayışına dayanmaktaydı.)

Atığın alıcı ortamlara verilmeden önce çeşitli arıtma yöntemleri
ile uzaklaştırılması (oluşan kirliliği gidermeye yönelik boru sonu art
giderme yöntemlerinin kullanımı yaygınlaştı.)

Kirlilik oluşumunu önlemeye yönelik tedbirler (Tüketici
farkındalığının artması-üretim, kullanım ve kullanım sonrası
süreçlerde çevreye daha az zarar veren ürünlerin tercih edilmesi pek
çok sektör için yeni bir rekabet alanı ortaya çıkardı.)
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
22
ÇEVRE PLANLAMA VE YÖNETİMİ

Çağdaş çevrecilik anlayışı 1960’larda ortaya çıkmıştır.

Hava ve su kirliliğinin kontrolü için kullanılan önlemler birçok ülkede
yaygınlaşmıştır.

Yeni yasal düzenlemeler hükümetlere aldıkları kararların çevresel etkilerini de
düşünmeleri gerekliliğini getirmiştir.

İnsan faaliyetlerinin çevresel etkilerine olan ilgi ve önemin artması yeni bir
çalışma alanı olarak ÇEVRE PLANLAMA VE ÇEVRE YÖNETİMİ konusu ortaya
çıkmıştır.

Günümüzdeki yeni yaklaşım ise ENTEGRE ÇEVRE YÖNETİMİ yaklaşımıdır.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
23
Farklılık Yaratmada İlk Adım
Kaynakların daha verimli kullanımına
yönelik toplumsal, çevresel ve ekonomik
ortam ve şartların oluşmasına destek
olmaktır.
kalkınma kavramının doğru anlaşılması
Politika oluşturulması
Uygulanması
İşbirliklerinin geliştirilmesi
Sürdürülebilir
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
24
SANAYİDE KAYNAK YÖNETİMİ
Ölçmediğiniz ve
yönetemezsiniz!!!
monitorlamadığınız
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
sürece
25
ÜRETİM SÜRECİNİN
BEŞ ÖNEMLİ BİLEŞENİ
Teknoloji
Tüm hammadde
ve
girdiler
Prosesin işletimi
PROSES
Katı-sıvı
ve
gaz atıklar
Ürün
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
26
TEMİZ ÜRETİM İÇİN
BEŞ FARKLI YAKLAŞIM
Teknolojinin
değişimi
Hammadde
ve
girdilerin
değiştirilmesi
İyi işletim
uygulamaları
PROSES
Ürünün
değiştirilmesi
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
Yerinde
yeniden kullanım
27
TESİSLERDE KİRLİLİK DEĞERLENDİRME VE ÖNLEME
ÇALIŞMALARINA YÖNELİK ÖNEMLİ ADIMLAR
1. Aşama: Ön değerlendirme (Kontrol ve denetleme )
1.
2.
3.
Değerlendirme takımının oluşturulması
Sürecin kısımlara ayrılması
Süreç akış şemalarının hazırlanması
2. Aşama: Kütle Denkliği
Çıktılar
Girdiler
•Girdilerin belirlenmesi
•Su tüketimin kaydedilmesi
•Atıkların yeniden kullanımı ve geri dönüşümü
•Ürün ve yan ürünlerin miktarlarının belirlenmesi
•Atıksu miktarının belirlenmesi
•Gaz emisyonlarının belirlenmesi
•Atık miktarlarının belirlenmesi
Kütle denkliğinin oluşturulması
Kütle denkliğinin değerlendirilmesi
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
28
3. Aşama:Sentez
Atık azaltımına yönelik
Alternatiflerinin Belirlenmesi
Atık Azaltımına yönelik
Alternatiflerinin Değerlendirilmesi
Atık Azaltımı için Eylem Planı
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
29
ATIK YÖNETİM STRATEJİLERİ
(G.Demirer,2000)




Kirlilik Önleme: Üretim süreci boyunca atığın oluşmasını önleyen
Kirlilik Önleme yöntemleri, çevre yönetiminde önceliklidir. Kimi
zaman bu yöntemler üretim sürecinde değişiklikler gerektirse de,
çevresel ve ekonomik anlamda kazanımları diğer yöntemlere göre
çok daha yüksektir.
Geri Dönüşüm: Üretim sırasında atığın oluşumu önlenemiyorsa,
arıtılacak/bertaraf edilecek atık miktarını mümkün olduğunca en aza
indirmek için ‘geri dönüşüm’ ve ‘yeniden kullanım’ gibi yöntemler
uygulanmalıdır.
Arıtma: Atığın oluşumunun önlenemediği ya da miktarının
azaltılamadığı durumlarda, hacmini ya da toksik içeriğini azaltmak
amacıyla arıtım yapılır. Her ne kadar ‘boru sonu’ arıtma yöntemleri
atık miktarlarında azaltım sağlıyorlarsa da Kirlilik Önleme kadar
verimli/etkin yöntemler değillerdir.
Bertaraf etme: Bertaraf etme atık yönetiminde en son düşünülmesi
gereken seçenektir. Etkin atık bertarafı çevre yönetiminin önemli bir
bileşeni olmasına rağmen, en az etkili yöntemdir.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
30
EKO verimlilik
Hammadde kullanımının azaltımı
Kaynakta atık azaltımı
Enerji verimliliğinin artırılması
Çevreye duyarlı tasarım
Ürün dayanıklılığının ve ömrünün artırılması
Geri dönüşüm
çalışmalarını içeren
koruyucu/bütünsel/sürekli
bir stratejinin
ÜRETİM
SÜREÇLERİNE
ÜRÜNLERE
HİZMETLERE
uygulanarak
Maliyetlerin azaltılması ve çevresel
performansın geliştirilmesi ile
eko-nomik ve eko-lojik verimliliğinin
arttırılması demektir.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
22.2.2008 tarihli
Esinkap sunusundan)
31
TEMİZ ÜRETİM TERİMLERİ
(Uludağ-Demirer S. ve Demirer G.N,1999)
Çevreye Duyarlı Tasarım (Design for the Environment) – Çevreye duyarlı tasarım yada çevreci tasarım
(ecodesign) ürünün tüm yaşan döngüsünü inceler ve ürün üzerinde, tasarım aşamasında, ürünün yaşam döngüsü
boyunca
çevreye
olan etkilerinin azaltılmasını sağlayacak
düzenlemeler
önerir
ve
uygular.
Çevre Muhasebesi (Environmental Accounting) – Çevre muhasebesi kuruluşların çevreye olan etkilerinden
kaynaklanan tüm giderleri hakkında bilgi sahibi olmasını ve bu giderleri kuruluşların karar alma süreçlerinde göz
önünde
bulundurmasını
amaçlar.
Çevre Denetimleri (Environmental Audits) – Çevre denetimleri bir firmanın tüm çevresel etkilerinin daha
sonradan üretim süreç ve yöntemlerinde değişiklikler yapmak için belirlenmesi için geliştirilmişlerdir. Bir denetim
gerçekleştiren firma, bu denetim sırasında ulaştığı verileri temiz üretim ve ekolojik verimliliğin artırılması
uygulamaları
gerçekleştirmek
için
kullanabilir.
Çevresel Etiketleme (Environmental Labelling) – Çevresel etiketleme, ya da eko-etiketleme, çevreye yararlı
yada alternatiflerine göre çevreye daha az zararlı tüketim ürünlerinin belirlenmesine ve etiketlendirilmesine
dayanır. Çevresel etiketler, hem kurumsal hem de bireysel tüm tüketicileri aldıkları ürünlerin çevreye olan etkileri
hakkında
bilgilendirerek,
daha
mantıklı
seçim
yapmasına
yardımcı
olur.
Çevresel Durum Bildirimi (Public Environmental Reporting) – Çevresel durum bildirimi, belirli bir zaman
aralığı için, kurumların (devlet vb.) çevresel performanslarını belirlemesine ve bu çalışmanın sonuçlarını kamuya
bildirmesine dayanan bir süreçtir.
Endüstriyel Ekoloji (Industrial Ecology) – Endüstriyel ekoloji birbirine hammadde ve ürün ilişkisiyle bağımlı ve
destekleyici endüstri kollarının aynı endüstri bölgelerine kurulmasıdır. Bu sayede, temiz üretim daha endüstriyel
aktivitelerin başlamasıyla birlikte benimsenebilir. Bu tip gelişme yöntemi, endüstriyel ekolojik parkların
oluşturulmasını sağlar.
Ekolojik Verimlilik (Eco-Efficiency) – Ekolojik verimlilik, temel insani ihtiyaçları karşılamak ve gündelik hayat
kalitesini arttırmak için yapılan tüm üretim ve hizmet faaliyetlerinin içinde bulundukları ekosistemin taşıma
kapasitesini aşmayacak seviyede çevresel etkiye neden olurken en fazla ekonomik yararı sağlayacak şekilde
gerçekleştirilmesiyle sağlanır. Kısacası ekolojik verimlilik doğal kaynakların ekonomik faaliyetler sırasında en
verimli şekilde kullanılmasıdır. Ekolojik verimliliğe ulaşmanın yollarından biri temiz üretim uygulamalarıdır.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
32
KİRLİLİK KONTROLÜ
yerine
KİRLİLİĞİ ÖNLEME YAKLAŞIMI
Kirlilik Kontrolü
Kirlilik Önleme

Üretim ve tasarım aşamalarını değişmez faktörler olarak
benimseyip kirliliği de bu aşamaların kaçınılmaz bir
sonucu olarak görmektedir.


Kirlilik ortaya çıktıktan sonra bu soruna çözüm getirmeye
odaklanmaktadır.


Yalnızca yürürlükte olan yasa ve yönetmelikler ile uyum
içinde olmayı amaçladıklarından kuruluşların çevresel
performanslarına
katkıda
b
ulunma girişimleri ancak yönetmeliklerde oluşacak bir
değişiklik ile olasıdır.

Pek çok potansiyel gelişmeyi göz ardı etmektedir.

Köklü değişikliklerin ortaya çıkması durumunda tesis
hazırlıksız yakalanmaktadır. Genellikle dışarıdan denetim
ve yaptırım uygulanmalktadır.
Yüksek maliyetli girişimler ile istenilen konuma
gelinebilmektedir.

Kirliliği ve atıkları tasarım, kaynak kullanımı ve üretim
prosesleri aşamalarındaki yetersizlik, verimsizlik ve
etkisizliğin bir sonucu olarak görmektedir.
Kirlilik oluşumunu önlemeye/azaltmaya odaklanmaktadır.

Yasa ve yönetmelik gibi statik olguların gereksinimleri ile
sınırlanmasını engellemektedir. Çevresel performanslarını
yasa ve yönetmeliklerin gerektirdiği seviyeden çok daha
yüksek bir seviyeye çekeceklerinden, ileride yürürlüğe
girecek daha katı yasa ve yönetmelikler ile uyum
konusunda zorluk çekilmemektedir.

Kirliliği ve atıkları tasarım, kaynak kullanımı ve üretim
prosesleri
aşamalarındaki
değişimle
önleyebilmek
mümkündür.

Kuruluşun kendi inisiyatifi ile çevresel performansını
sürekli olarak arttırmasını sağlamaktadır.
Atık oluşumunu azaltmanın yanısıra ekonomik faydalar da
sağlamaktadır.

T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
34
TÜRKİYE’DE
ENDÜSTRİYEL ÇEVRE YÖNETİMİ
Türkiye’deki Mevcut Durum ve Bakış Açısı




Eski teknolojilerin kullanımı, kirletici sektörlerin ağırlığı
KOBİ’lerde teknoloji düzeyinin düşüklüğü; kaynak
tüketimi ve atık yönetiminin sorun olması
Çevre standartlarının ve mevzuatının sağlanamaması
Çevre mevzuatındaki gelişmeler – AB uyum süreci



IPPC Yönergesi – Mevcut En İyi Teknikler
İklim Değişikliği Politikaları
“Mevzuat baskısı” ve “arıtma/atık bertaraf maliyeti”
anlayışı
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
36
ULUSAL ÇEVRE MEVZUATIMIZ





























ÇED Yönetmeliği
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği
Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği
Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları İle İlgili Yönetmelik
Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin
Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Ambalaj Ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği
Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
(16/12/2003-25318)
(05/10/2004-25604)
(16/12/2004-25672)
(03/02/2005-25716)
(17/02/2005-25730)
(08/11/2004-25637)
(06/08/2004-25545)
(22/07/2005-25883)
(76/464/AB) 26/11/2005-26005)
(21/01/2004-25353)
(18/03/2004-25406)
(30/07/2004-25538)
(31/08/2004-25569)
(26/12/2004-25682)
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
(31/12/2004-25687)
Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği
(08/01/2006-26047)
Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği
(76/160/AB) (09/01/2006-26048)
İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik
(79/869/AB ile değişik 75/440/AB) 20/11/2005-25999
Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği
(2/11/1986-19486)
Endüstriye Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
(07/10/2004-25606)
Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına Dair Revize Yönetmelik
Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Yönetmeliği
(13/01/2005-25699)
Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik (08/07/2005-25869)
Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği
(2003/17/AT ile değişik 98/70/AT)11/06/2004-25489)
Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
Türkiye’de Koku Emisyonları ve İmisyonları Yönetimi
Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
(31/05/2005-25831)
(29/09/2004-25598)
(2002/49/EC)01/07/2005-25862)
(06/06/2008-26898)
37
TÜRKİYE’DE DURUM

Çok sayıda yasa ve yönetmelik var. İzin prosedürleri
kapsamındaki süreç karmaşık.

Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü yaklaşımının
benimsenmesi konusunda bazı girişimler var.

Sanayi tesisleri için entegre izin alma süreci (Her
alanda iyi olmak ve koordine çevre izni alınması)
konusunda Bakanlığın çalışmaları mevcut.
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
38
ÖNERİLER




Konu kapsamında farkındalığın arttırılması
Endüstride IPPC (entegre kirlilik önleme tekniklerinin)
ve erişilebilen en iyi tekniklerin kullanılması
İzinler, denetim ve yaptırımının interaktif ve saydam
hale gelmesi
Yenilik/inovasyonun teşvik edilmesi (sübvansiyon)
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
39
SANAYİDE REKABET ANLAYIŞI





1960’lar
1970’ler
1980’ler
1990’lar
2000’ler
ÜRETİM
MALİYET
KALİTE
HIZ
BİLGİ
üstünlüğü ile rekabet
üstünlüğü ile rekabet
üstünlüğü ile rekabet
üstünlüğü ile rekabet
üstünlüğü ile rekabet
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
40
TEŞEKKÜRLER.....
T.Döğeroğlu - 19 Ağustos 2008
41