Kalp krizi

Kalp krizi
Giriş
Miyokard enfarktüsü veya koroner tromboz olarak da bilinen kalp krizi, kalp kasının
bir kısmı oksijensiz kalarak öldüğünde meydana gelir.
Kalp krizi genellikle koroner arterlerden (kalbinize giden kan damarları) birinde
meydana gelen bir kan pıhtısının kalbinize giden kan beslemesini engellemesi
sonucu meydana gelir. Bu engellemeye zaman zaman koroner arter spazmı (ani
daralma) da neden olabilir.
Kalp krizi genellikle göğsünüzün orta kısmında şiddetli ve sıkıştırıcı bir ağrıya
neden olur. Ağrı göğsünüzden boynunuza, çenenize, kulaklarınıza, kollarınıza ve
bileklerinize yayılabilir.
Kalp krizinin görülme riski arterlerinizin daralması halinde çok daha yüksektir.
Arterler genellikle arter duvarlarında biriken yağlı artık maddeler nedeniyle daralır.
Sigara içme, yüksek tansiyon, yanlış beslenme, egzersiz yapmama ve obezlik
yağlı artık birikimini artırabilir.
Erkekler kadınlara oranla üç kat daha fazla kalp krizi geçirme riski altındadır.
Belirtiler
Kendinizin veya tanıdığınız birinin kalp krizi geçirdiğinden şüphe ediyorsanız derhal
112'yi arayın. Beklemeyin.
Kalp krizinin sık görülen belirtileri göğsün ortasında sıkıştırıcı bir ağrı veya göğüste
hafif bir rahatsızlık, nefes darlığı, soğuk, terli ve rengi gitmiş yüz ve baş
dönmesidir. Ayrıca bulantı, kusma, huzursuzluk, öksürük ve genel anlamda kendini
iyi hissetmeme gibi belirtiler de yaşayabilirsiniz.
Kalp krizi sırasında göğsünüzden başlayan ağrı boynunuza, çenenize,
kulaklarınıza, kollarınıza ve bileklerinize yayılabilir. Bazen de omuz başları arasına,
sırta ya da karnınıza doğru yayılabilir.
Ağrı beş dakika ila birkaç saat sürebilir. Gezinmek, pozisyonunuzu değiştirmek
veya dinlenmek ağrıyı dindirmez veya hafifletmez. Ağrı sürekli veya gel gitler
şeklinde olabilir.
Bazı kimseler kalp krizi sırasında herhangi bir ağrı hissetmez. Bu “sessiz” kalp krizi
olarak bilinir ve diyabetli ya da 75 yaş üstü kimseleri daha çok etkiler.
Nedenleri
Page 1 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Kalp krizi riskini artıran faktörler arasında ilerleyen yaş (45 yaş üstü erkekler ve 55
yaş üstü kadınlar daha fazla risk altındadır), sigara içme, kilolu ya da obez olma ve
yüksek tansiyon problemi sayılabilir.
Diğer faktörler ise kolesterol seviyesinin yüksek olması, diyabet, ailede kalp krizi
öyküsü olması ve düzenli egzersiz yapmama olarak sayılabilir.
Ayrıca anjin (kalbinizde yeterince oksijen olmaması nedeniyle meydana gelen
göğüs ağrısı) rahatsızlığınız varsa, daha önce kalp krizi geçirdiyseniz veya kalp
ameliyatı olduysanız kalp krizi geçirme riski artar.
Belirtileri aynı olduğundan zaman zaman anjin kalp kriziyle karıştırılabilir. Ancak,
kalp krizinden farklı olarak anjin 15-20 dakikalık dinlenme veya ilaç almanın
ardından geçer.
Tanı
Eğer kalp krizi geçirdiğinizden şüpheleniyorsanız, tanıyı onaylamak üzere tahlillerin
yapılabilmesi için hastaneye kaldırılırsınız.
Elektro kardiyografi (EKG) kalbinizdeki elektriksel aktivitenin izlenmesine yardımcı
olur. Kalbiniz her attığında EKG küçük elektrik sinyalleri üretir. EKG cihazı
doktorunuzun kalbinizin işlevini nasıl yerine getirdiğini görmesini sağlayacak
şekilde bu sinyalleri kâğıda kaydeder. Bu test acısızdır ve yaklaşık 5 dakika sürer.
Kalbiniz bir kalp krizi nedeniyle zarar gördüğünde, bazı enzimlerin yavaş yavaş
kanınıza sızmasına sebep olur. Enzimler vücudunuzda meydana gelen kimyasal
reaksiyonların düzenlenmesine yardımcı olan özel proteinlerdir.
Eğer kalp krizi geçirdiğinizden şüpheleniliyorsa, bu “kalp enzimleri” yönünden tahlil
edilmek üzere sizden kan örneği alınır.
Kalbinizde herhangi bir büyüme (şişme) olup olmadığını görmek için bir göğüs
röntgeni de çekilebilir.
Tedavi (kalp krizi esnasında)
Kalp krizlerinin çoğu derhal sağlanan tıbbi yardım sayesinde başarılı bir şekilde
tedavi edilebilmektedir. Tedavi ne kadar erken yapılırsa, sonuç da o kadar iyi olur
ve hayatta kalma şansı da aynı oranda artar.
Kişi soluk almıyor, öksürmüyor, uyarılara (dokunulduğunda veya kendisiyle
konuşulduğunda) yanıt vermiyorsa derhal kardiyopulmoner resusitasyonla (KPR)
hayat kurtarıcı tedavi uygulamaya başlanmalıdır.
KPR’de her iki ağızdan ağza resusitasyon suni teneffüsü arasında göğse 30 kez
baskı uygulayarak kalbe masaj yapılır.
Page 2 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Kalbiniz durduysa (kardiyak arrest), medikal ekip defibrilatör adı verilen bir cihaz
kullanarak kalbinizin tekrar atmasını sağlamaya çalışır. Bu cihaz kalbinizi tekrar
başlatmak için kalbinize elektro şok gönderir.
Kalp krizi geçiriyorsanız, genellikle size bir doz aspirin verilir. Bu sayede koroner
arterinizde meydana gelen kan pıhtısının büyümesi engellenmiş olur.
“Pıhtılaşma önleyici” olarak da bilinen trombolitikler koroner arterinizde oluşan
pıhtıyı çözerek kanın yeniden hasarlı kalp kasına akmasını sağlarlar. Trombolitikler
enjeksiyonla, olabildiğince kısa sürede, mümkünse belirtiler görülmeye başladıktan
sonraki bir saatlik süre içinde verilir.
Tedavi (kalp krizi sonrasında)
Bir kalp krizi geçirdikten sonra, daha sonra tekrarlama riskini azaltmak için bazı
ilaçlar kullanmanız gerekebilir.
Antiplateletler trombositlerin (kanınızın içinde bulunan ve pıhtılaşmayı sağlayan
küçük partiküller) “yapışkanlığını” azaltmaya yardımcı olur. Damar içindeki yağ
birikimlerinin üzerine çok sayıda trombosit yapışması halinde, bunlar bir pıhtı
meydana getirebilir. Bu durumun bir koroner arterde olması halinde, kalp krizi
meydana gelir.
Beta blokerler bir kalp krizi sonrasında kalbinizi korumaya yardımcı olur. Kalbinizin
iş yükünü azaltmak amacıyla daha yavaş ve daha az kuvvetle atmasını sağlarlar.
Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri kan damarlarınızı genişletip
tansiyonunuzu düşürerek kalbinizin yükünü hafifletir.
Statinler karaciğerinizde kolesterol üretimini engelleyerek kanınızdaki kolesterol
düzeyinin düşürülmesine yardımcı olurlar. Kalbiniz ciddi şekilde zarar gördüyse,
hasarlı kan damarlarının onarılması için ameliyat olmanız gerekebilir.
İyileşme
Kalp krizi geçirdikten sonra tam olarak iyileşme zaman alabilir ve rehabilitasyon
sürecinizi aceleye getirmemeniz önemlidir. Kalp krizi geçiren her birey farklı
sorunlar ve zorluklarla karşılaşacaktır.
Kalp krizi geçirdikten sonra aktif kalmanız önemlidir. Aktif kalmak kalbinizin gücünü
artırır ve aynı zaman da bir başka kalp krizi geçirme riskini de azaltmaya yardımcı
olur.
Fiziksel ve ruhsal durumunuza bağlı olarak, normal günlük aktivitelerinize devam
edebilirsiniz. Ancak, yaptığınız hareketlerin çok yorucu olmayan ve fiziksel yönden
çok zorlamayan hareketler olması önemlidir.
Page 3 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Ayrıca, ne zaman ve ne şekilde olacağı bireysel ihtiyaçlarınız ve fiziksel
durumunuza bağlı olmak üzere çalışmaya geri dönebilirsiniz.
Araba veya motosiklet kullanıyorsanız ve kalp krizi geçirmişseniz, bunu Driver and
Vehicle Licensing Agency’e (DVLA) (Sürücü ve Ehliyet Ajansı) bildirmeniz
gerekmez. Ancak, DVLA kalp krizi geçirdikten sonra en az dört hafta süreyle araç
kullanmamanızı şiddetle tavsiye eder.
Page 4 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Acil komplikasyonlar
Kalp krizinin acil komplikasyonları arasında düzensiz, birbirinden farklı (çok yavaş
veya çok hızlı) kalp ritmi sayılabilir. Bunlara aritmi denir.
Tansiyonunuzda ani ve tehlikeli bir düşüş meydana gelebilir. Buna kardiyojenik şok
denir. Bunun anlamı kalbinizin vücudunuzun gerektiği şekilde çalışmak için
gereksinim duyduğu miktarda kan beslemesi yapamamasıdır.
Kalp krizine kanınızdaki oksijen düzeyinin düşmesi anlamına gelen hipoksemi de
neden olabilir. Ayrıca ciğerlerinizin içinde ve etrafında sıvı birikmesi (pulmoner
ödem) de olabilir.
Kan pıhtıları bacaklarınızda veya kalça bölgenizdeki derin damarlarda da meydana
gelebilir. Buna derin ven trombozu denir. Pıhtılar damar içindeki kan akışını
engelleyebilir veya azaltabilir.
Kalp çeperiniz kalp krizi nedeniyle zarar gördüğünde miyokard yırtılması meydana
gelir. Bu bazen kalp duvarınızın yırtılmasına neden olabilir. Kalp karıncıklarından
birinde bir şişkinlik olduğunda buna ventriküler anevrizma denir.
Sonraki dönemlerde görülen komplikasyonlar
Kalp krizinde sonraki dönem komplikasyonları arasında baloncuk (anevrizma)
oluşumuna neden olan kalp duvarındaki yara izi oluşumu sayılabilir. Anevrizma
anormal kalp ritmine, kan pıhtılaşmasına ve düşük tansiyona neden olabilir.
Perikardit kalp zarınızın iltihaplanmasına neden olan bir rahatsızlıktır. Anjin de kalp
krizine benzer belirtiler gösteren bir rahatsızlıktır. Ancak, kalp krizinden farklı
olarak, anjin kaynaklı göğüs ağrısı genelde 10 dakika içinde kendiliğinden
geçecektir.
Konjestif kalp yetmezliğinde ise, kalbiniz ancak çok yavaş bir şekilde atabilir, bu da
sizi soluksuz bırakır.
Kalp krizinin ardından depresyon, güven kaybı, cinsellik dürtüsü kaybı ve seks
yapma korkusu görülmesi yaygındır. Ayrıca gelecekte bir daha kalp krizi geçirme
riski de artar.
Düzenli olarak check-up yaptırır ve rehabilitasyon programınıza sadık kalırsanız,
komplikasyon yaşama riskiniz önemli ölçüde düşer.
Korunma
Kalp krizine yol açan 5 ana risk faktörü sigara içme, yeterli egzersiz yapmama,
yüksek tansiyon, aşırı kilolu veya obez olma ve yüksek kolesteroldür.
Page 5 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Kalp krizinden korunmanın en iyi yollarından biri sigarayı bırakmaktır. Yardım ve
tavsiye için, 0800 169 0 169 nolu telefondan NHS Smoking (NHS Sigara içme)
yardım hattını arayın.
Kalbinizin sağlığını korumak istiyorsanız, düzenli egzersiz yapmanız önemlidir.
Kalp krizinin hemen sonrasında dinlenmeye ihtiyacınız olsa da, günde en az 20-30
dakika egzersiz yapmayı hedeflemeniz gerekir.
Sağlıklı ve dengeli beslenmek de kalbinizi korumanıza yardımcı olur. Günde en az
beş porsiyon sebze ve meyve tüketmeniz, kırmızı et, peynir ve hamur işi gibi yağlı
gıdalardan uzak durmanız gerekir.
Aşırı içki tüketmekten ve sarhoş olmaktan da kaçının. Tükettiğiniz alkol miktarının
önerilen güvenli limitler dahilinde olduğundan emin olun. Önerilen alkol miktarı
erkeklerde günde 3-4 ünite, kadınlarda günde 2-3 ünitedir.
Güvenilir çeviri hizmeti
NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size
güvenilir çevirmenler sağlayabilir.
3 adımlık kılavuzumuzu takip edin:
Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın
Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini
belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine
yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama
yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir
çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın.
Page 6 of 6
Heart attack | Turkish |Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008