Konularla ilgisi olduğu halde ders kitabında yer almayan bazı

9. sınıflar II. DÖNEM 2. YAZILI (Ortak sınav)
ÇALIŞMA KÂĞIDI
Konularla ilgisi olduğu halde ders kitabında yer almayan bazı kavramlar:
Tilavet: Kur’an-ı Kerimin sesli, güzel (krallarına uygun) okunmasına denilir.
Tilavet secdesi: Kur’anda ki (14 yerde) secde ayetleri okunduğunda veya işitildiğinde yapılması vacip olan secdeye denilir
Sehiv secdesi: Namazdaki (Farzı geciktirme, Vacipleri unutma veya geciktirme) hataların telafisi için yapılan secdeye denir
Nuzul: Kur’an Ayetlerinin peygamberimize indirilmesine, aktarılmasına denir.i
Esbab-ı nuzul: Kur’an Ayetlerinin peygamberimize indirilmesine neden olan veya inen Ayetle ilgisi bulunan olaylara denir.
Sahabe: Peygamberimiz döneminde yaşayan ve onu gören Müslüman’a ne denir.
Muhadram: peygamberimiz döneminde yaşayıp onu göremeyen Müslüman’a denir
Tabiin: Sahabeyi gören onlarla tanışan Müslüman’a denir
Tebe-i tabiin: Sahabeyi göreni gören onlarla tanışan Müslüman’a denir
Mutezile (mezhebi): İslam’ın kader inancına aykırı olarak “kul kendi fiilini (kaderini) kendi yaratır “görüşünü dillendiren mezhebe denir.
Değerler ve Laiklik ünitelerinde soru çıkabilecek konular:
Değer: Toplum içinde benimsenmiş, yaşatılmakta olan her türlü duyuş düşünüş, davranış ve kurallara denir. İyi-kötü kavramları
ahlaki değerleri; güzel-çirkin kavramları sanatsal değerleri; helal-haram kavramları dini değerleri ifade eder.
Örf ve adetlerimiz ise kültürel değerlerimizdendir. Örf ve adetlerin; Yazılı olmama, Halkın kendiliğinden uyması, eskiden beri
uyulması, kolay değişmemesi, taklide ve ortaklaşa alışkanlığa dayanması gibi özellikleri vardır, Dinimize göre örf ve adetler; a) İslam’ın
kabul ettiği örfler {Misafir severlik, Mertlik Büyülerle saygı gibi} b) İslam’ın kabul etmediği örfler {Kan davası, Töre cinayetleri, Başlık
parası gibi} İslam’dan kaynaklanan örfler {Sünnet törenleri, Selamlaşma (karşılıklı dualaşma), Bayramlaşma gibi}
Vatan millet sevgisi, ülkü ve ideal birliği, bayrak ve istiklal marşı, hürriyet ve bağımsızlık coşkusu, insan haklarına saygı toplumu
birleştiren temel değerlerdir. Bir ulusun (sahip olduğu değerleri ortaya koyan) karakteristik özelliğine milli seciye denilir
İnsani değerlerin temeli ailede atılır. Bunun için aile toplumun en önemli kurumudur aileyi yıkan içki kumar zina gibi kötü davranışlar
dinimizde kesin olarak yasaklanmıştır. Mesela Kur’anda “Zinaya yaklaşmayın, zira o, hayâsızlık ve çok kötü bir yoldur.” buyrulmaktadır
Laiklik din ve devlet işlerinin bir birinden ayrılarak dini kurum ve kuralların yönetime karıştırılmaması demektir Laikliğin amaçları a)
hukukun üstünlüğüne dayalı demokratik devlet kurmak a) kanun önünde eşitlik sağlamak a) bilimin ve ileri teknolojinin etkinliğini artırmak
a) ruhbanlık (Allah ile kul arasında aracılık etme) anlayışını engellemek a) din istismarını önlemek a) Din ve vicdan hürriyetini sağlamak
(dinimize göre de “Dinde zorlama yoktur” ayetiyle din seçimi insanların iradelerine bırakılmıştır.
Türkler ve Müslümanlık ünitesinde soru çıkabilecek konular:
Türkler İslam’dan önce çevresindeki toplulukların etkisiyle çeşitli inanışlara sahipti bunlar şöyle sıralaya biliriz: Göktanrı dini,
Manihaizm, Budizm, Hıristiyanlık, Yahudilik. Emviler döneminde Müslüman Araplarla karşılaşan Türkler, Abbasilerin Çinlilere karsı yaptığı
Talas savaşında Abbasilerin yanında yer almış ve ararlında yakınlık oluşmuştur. Bundan sonra önce Karahanlılar Müslüman olmuş,
onları Selçuklular izlemiştir
Türklerin İslam anlayışının oluşmasını etkileyen Mezhep önderleri (İmamları):
Ebu Hanife (Numan b. Sabit):
8.YY Bilginlerindendir Kufe de doğmuştur Tabiin dendir En önemli eseri FIKHUL EKBER dir.Metot olarak Kuran ve Sünnet ışığında
AKILCI yorumlarıyla ünlüdür 767 yılında Bağdat ta vefat etmiştir
Şafii: (Muhammet b. İdris):
9.YY Bilginlerindendir. 767 yılında Gazze/FİLİSTİN de doğmuştur Tebe-iTabiin dendir.İlim tahsilini Medine de meşhur İslam alimi
/mezhep imamı İMAM MALİK’in yanında tamamlamıştır. En önemli eseri (Zararlı fikirlere karşı ilk hukuk metodolojisi olan) ER RİSALE dir.
Metot olarak Akılcı yorumundan çok Hadislere öncelik vermesiyle ünlüdür. Çeşitli Devlet görevlerinde bulunmuştur. Mısırda vefat etmiştir
Eş’ari (Ebu Hasen):
10.YY Bilginlerindendir Basra da doğmuştur En önemli eseri KİTABUL FUSUL dur.Önceleri Mutezile mezhebi etkisinde kalmış ancak bu
düşüncesinden vazgeçmiştir.Metot olarak VAHİY- AKIL dengesini gözeten yorumlarıyla ünlüdür. Bağdat ta vefat etmiştir
Maturidi (Ebu Mansur Muhammet):
10.YY Bilginlerindendir Semerkant ta doğmuştur En önemli eseri TEVİLATUL KUR’AN adlı tefsiridir. Metot olarak İnanç esaslarına
getirdiği AKILCI yorumlarıyla ünlüdür Semerkant ta vefat etmiştir
Türklerin İslam anlayışının oluşmasını etkileyen Tasavvuf bilginleri:
Ahmet Yesevi: 12.YY tasavvuf bilginidir.Eserinin adı Divanul Hikmet tir.Allah, Peygamber, Kur’an, Sünnet Sahabe sevgisini dile getirir.
Ahi Evran: 13.YY tasavvuf bilginidir. Ahilik adlı esnaf teşkilatı kurucusudur. Osmanlı döneminde saygınlığı artmış, esnafın piri kabul edilmiştir.
Hacı Bektaş veli: 13.YY tasavvuf bilginidir. Eserinin adı Makalat tır.”Allahın buyruğunu tutmak imandandır, Buyruğunu tutmamak imansızlıktır” demiştir
Mevlana: 13.YY tasavvuf bilginidir. Eserinin adı Mesnevi dir. Kur’an ve Sünnet yolundan gittiğini söyleyen Mevlana; kendisine isnat edilen bunun
dışındaki söz ve davranışlardan uzak olduğunu vurgulamaktadır. Ölüm gününü Allaha kavuşma ve doğum günü kabul eden Mevlana; Ölüm günü için
(Gelin gecesi veya düğün günü anlamına gelen) “Şebiarus” ifadesini kullanmıştır. Kabri Konya’dadır.
Hacı Bayram veli: 14.YY tasavvuf bilginidir. Osmanlı padişahlarından. I. Murat, Yıldırım Beyazıt, Çelebi Mehmet, II. Murat dönemlerine tanıklık
etmiştir. Kabri Ankara’dadır. Onun temel düşüncesine göre en büyük erdem “Dünyada kimseye yük olmamak ve alın teriyle kazanmaktır.”