Hijyen Nedir?

DEĞERLER EĞİTİMİ
HİJYEN
VE
SAĞLIKLI YAŞAM
1
2
Hijyen Nedir?
Sağlıklı bir yaşam sürmemize engel olabilecek
ortamlardan ko-runmak için yapılan tüm uygulamalar ve temizlik işlemlerinin geneline hijyen denir.
3
Sağlığı korumanın birinci koşulu ve
kuralı temizliktir.
4
Kişisel Hijyen Kuralları
Sağlığın korunması, geliştiril-mesi, sürdürülmesi,
sağlık için yararlı davranış ve uygulama-ların
yapılmasına kişisel hijyen kuralları adı verilir.
5
Temizlik sağlık getirir.
6
Temiz insan, toplum içinde sevilir ve
sayılır. Temiz insanın hastalıklara karşı
direnci yüksektir.
7
Tuvaletten sonra ve
yiyeceklere
dokunmadan önce
ellerin yıkanması bir
alışkanlık olmalıdır.
8
Her gün yapılan işler
arasında banyo yapma
bir başka temizlik
uygulamasıdır.
9
Temizliğin sadece
görünür kirlenme
olduğunda yapılması
yeterli değildir.
10
Uykudan uyanınca yüzün yıkanması,
çamaşırların değiştirilmesi, gündelik
temizlik uygulamalarıdır.
11
Banyo süngerleri, lifleri, diş fırçaları, el ve
ayak temizliği ile vücut temizliğinde
kullanılan fırçalar, tırnak makası ilk akla
gelen kişisel temizlik araçlarıdır.
12
Su ve sabun olmadan temizlikten
bahsetmek olası değildir.
13
Kişisel temizlik
araçlarınızı
başkalarıyla
paylaşmamayı
alışkanlık haline
getiriniz.
14
GIDA HİJYENİ
VE
TEMİZLİK
15
16
Güvenilir Gıda Nedir?
Güvenilir gıda; temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa
zararlı maddeler bulundurmayan gıdadır.
Gıdaların çeşitli koşullarda kirlenmesi, gıda güvenliğini
tehdit etmekte ve böylece gıdaların sağlığımızı bozucu hale
gelmesine neden olabilmektedir.
17
Gıda Konusunda Temizlik Ve Hijyen Nedir?
Gıdaların kirlenmesini ve sağlığa
zararlı hale gelmesini önlemek için
gıdaların, satın alımından tüketimine
kadar geçen tüm aşamalarında temizlik
ve hijyen kurallarına uymamız
gerekmektedir.
18
Gıda Konusunda Temizlik Ve
Hijyen Nedir?
Temizlik; gıdanın ve gıda ile
temas
eden yüzeylerdeki görünür kirlerin ortamdan uzaklaştırılmasıdır.
19
Gıdaların Kirlenmesine Yol Açan Etmenler
Gıdaların kirlenmesi; gıdada bulunması istenmeyen her
hangi bir şeyin gıdalarda bulunmasıdır.
20
Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
1- Fiziksel Kirlenme;
Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam
kırıkları, saç, sinek vb. neden olabilir.
21
Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
2- Kimyasal Kirlenme
Kimyasal kirlenmeye gıdaların yetiştirilmesi
sırasında kullanılan tarım ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs.
gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle üzerlerinde kalan
deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle renkli plastikler
vb. neden olabilir.
22
Gıdalarımız 3 Şekilde Kirlenir.
3- Biyolojik Kirlenme
Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etmen,
gıdaları kirleterek gıda aracılığı ile oluşan hastalıklara ve gıda
zehirlenmelerine sıklıkla yol açan bakterilerdir.
23
Bakteriler Ve Özellikleri
Bakteriler gözle görülmeyen minik canlılardır. Her yerde
yaşayabilirler (gıdaların çoğunda, derimizin üze-rinde,
tırnaklarımızda, saçlarımızda ve her türlü yüzeyde). Çoğu bakteri,
bize zararlı olmayabilir. Ancak gıda-lar ve sağlığımız için esas
tehlike, gıdalara bulaştıktan sonra uygun koşullarda üreyerek
hastalık yapan bakteriler yani patojen bakterilerdir.
24
Patojen Bakteriler
Patojen bakteriler zararlıdır. Bunlar, sıcak ve nemli
ortamda açıkta uzun süre bırakılan besinlerde hızla üreyerek
gıdaların sağlığımızı bozucu hale gelmesine neden olurlar.
Bakteriler o kadar minik canlılardır ki ancak 2000
tanesi yan yana geldiğinde bir toplu iğne başı büyüklüğüne
ulaşırlar
25
Bakteriler
Nasıl Ürer?
Bakteriler uygun koşullarda hızla ürerler ve tek bir
bakteriden 7 saat içinde 2 milyon, 12 saat içinde 1 milyar bakteri
oluşur
26
Bakteriler Nasıl Ürer?
Bakteriler oda sıcaklığında hızla ürerler. Bu yüzden
beslenme saati için bir gün önceden hazırladığınız yiyecekleri
(özellikle et, süt, yumurta ve bunlardan hazırlanmış yiyecekleri)
hemen buzdolabına kaldırın. Sakın mutfak tezgahı masasında
bırakmayın!!
27
Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Ev dışında, yemekhane, kantin, kafeterya gibi
topluca yemek yenilen yerlerde, yiyeceklere bakterilerin
bulaşması ve bunların yayılması çok daha kolaydır.
28
Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Soframıza gelmeden önce gıdalara çeşitli kaynaklardan
zararlı maddeler bulaşabilir ve böylelikle gıdalarımız kirlenir.
Bakteriler, gıdalara bulaşabilmeleri için mutlaka bir aracıya
gereksinim duyarlar. Bu aracılar, özellikle insanlar ve
hayvanlardır.
29
Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Toz, toprak, haşere, kemirgen ve diğer hayvanlar,
çöpler, kirli araç-gereçler, yüzeyler ve giysiler de bakterinin
gıdalara bulaşmasına yardım eden aracılardandır.
30
İnsan bir çok zararlı bakterinin kaynağıdır.
İnsanların;
-derisindeki ufak yara, kesik ve çatlaklarda,
-saç, sakal ve giysilerinde,
-sümük ve tükürüklerinde,
-tuvalet sonrası yıkanmamış ellerinde, çok sayıda bakteri bulunur.
31
Bakteriler Gıdalara Nasıl Bulaşır ve Kirletir?
Bakteriler gıdalara “çapraz bulaşma” adı verilen
yolla da ulaşabilir. Çapraz bulaşma temiz bir yiyeceğe gıda
olmayan ve bakteri içeren etmenlerden bakteri bulaşmasıdır.
32
Çapraz bulaşma yolu ile bakteriler;
Yemek hazırlarken;
-kullanılan kirli araç-gereçlerden,
-kirli ellerden,
-doğrama tahtalarından,
-mutfak tezgahı, mutfak önlüğünden,
-giyilen giysilerden, öksürme ve hapşırmadan kaynaklanan
damlayan tükürüklerden de gıdalara bulaşabilir.
33
Gıda Zehirlenmesinden Şüpheleniyorsanız Ne
Yapmalısınız?
Gıda zehirlenmesinin belirtileri mide bulantısı, karın
ağrısı, kusma ve ishaldir.
Bu gibi durumlarda ishal ve kusmayı artıracak
düşüncesiyle hiçbir şey yememek yanlış bir davranıştır.
34
İshali kontrol altına almanın en iyi yolu:
-Bol miktarda temiz içme suyu, ayran, taze sıkılmış elma suyu gibi
içecekleri tüketmek,
-Yoğurt, pirinç lapası, haşlanmış patates gibi gıdaları yemek ve
-Dinlenmektir.
35
Bir gıdanın bozulduğundan şüphe ediyorsanız:
-Asla o gıdayı yemeyin, tadına bakmayın.
Unutmayın:
-Gıda zehirlenmesine yol açan bakteriler gözle görülmez, kokmazlar
ve tatları algılanmaz.
36
Gıda kaynaklı hastalığa (gıda zehirlenmesine
yakalandığınızı düşünü-yorsanız;
Mutlaka ailenize, öğretmenlerinize bu durumu bildirin.
37
Kişisel Hijyeni Sağlamak
İçin Dikkat Edilmesi
Gereken Kurallar
38
Bakterileri bulaştıran en önemli aracılar insanlardır:
Bu nedenle yemek hazırlarken sizin, annenizin ve
diğer kişilerin kişisel temizliklerine çok önem vermesi gerekir.
Kendinize yemek hazırlamadan önce, yemeğinizi
yemeden önce ve sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.
39
Ellerimizi en uygun şekilde nasıl yıkamalıyız?
1-Ellerin dayanabileceği sıcaklıkta suyu aç.
2-Bilekleri ve parmak uçlarını iyice sabunla.
3-El parmak aralarını 20 saniye kadar ovuştur.
4-Akan su altında ellerini iyice durula.
5-Temiz bir kağıt havlu veya havlu ile ellerini kurula.
40
Dikkat !!
Ellerinizi yıkadıktan sonra asla üstünüze sürerek
kurulamayın. Çünkü giysilerindeki bakteriler temiz ellerinize
bulaşabilir.
41
Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız?
Ellerimizi;
-Dışarıdan eve gelince.
-Her yemek öncesi ve sonrasında,
-Her tuvalet çıkışında,
-Burnumuzu elledikten, öksürüp-hapşır-dıktan sonra,
-Çamur, toprak ile oynadıktan sonra,
-Parayı elledikten sonra,
-Kedi, köpek gibi hayvanları elledikten sonra mutlaka uygun şekilde
yıkamalıyız.
42
Dikkat !!
Kişisel temizliğin sağlanmasında , el temizliğinin
yanı sıra genel vücut temizliği ve diş temizliği de çok
önemlidir.
Haftada en az 2 kez yıkanmalı ve dişlerimizi de
günde en az 3 defa fırçalamalıyız.
43
Gıda Hijyeni Nasıl Sağlanır?
Gıdalar uygun şekilde saklanmazsa; bozulur, besin öğesi
kayıpları oluşur ve sağlığı bozucu hale gelebilir.
Hijyenik bir gıda, temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa zararlı
maddeler bulundurmayan gıdadır.
Açıkta satılan gıdalar
hem temiz değildir, hem de uygun koşullarda bulunmadıkları için
bozulmuş olabilirler.
.
44
Gıda Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gerekli Kurallar?
-Açıkta satılan yiyecekleri satın almayın.
-Etiketinde üretim izni olmayan ürünleri satın almayın.
-Gıda satın alırken mutlaka etiketindeki son kullanma tarihini okuyun.
Son kullanma tarihi yakın olanları ve kullanma tarihi geçenleri satın
almayın.
.
45
Bunu Unutmayın?
Süt, yoğurt, köfte ve yumurta gibi gıdaları mutfak masası
tezgahının üzerinde 2 saatten fazla bırakmayın ve hemen
buzdolabına koyun. Çünkü bu tür protein içeriği yüksek besinler oda
sıcaklığında çok çabuk bozulurlar.
46
Bunu Unutmayın?
Pişmiş, çiğ veya pişirilmeye gerek duyulmadan yenecek
gıdaları birbirinden ayrı yerlerde hazırlayın.
Böylece
çiğ gıdalarda bulunan bakterilerin pişmiş gıdalara geçişini önlemiş
olursunuz.
Buzdolabının kapağını gereğinden uzun süre açık
bırakmayın!
47
Bunu Unutmayın?
Beslenme çantanız ve yiyeceklerinizi kalorifer üstü gibi
sıcak yerlerde bekletmeyin.
48
Dikkat !! Okulumuzda
öğle yemeği yiyiyorsanız
Yemeklerinizin iyi pişirilmiş,
-Çatal, tabak ve bardaklarınızın, temiz olduğundan emin olun..
-Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda mutlaka okul idaresine
şikayette bulununuz.
49
Dikkat !!
Okulumuz kantininden
alış-veriş
yapıyorsanız…….
-Satılan ürünlerin tazeliğinden,
-Verilen hizmetin temiz ve hijyen kurallarına uygun olduğundan emin
olun..
-Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda mutlaka okul idaresine şikayette
bulununuz.
50
Dikkat !! Sağlıklı olmak için bunları mutlaka uygulayın…….
-Sebze ve meyveleri bol suda iyice yıkayın.
-Yemeklerinizin iyice piştiğinden emin olun. Çünkü yüksek sıcaklıkta ve
iyi pişmiş yemeklerde bakteriler kolaylıkla ölür.
-Piştikten sonra yemeyeceğiniz yemekleri veya artan yemeklerinizi 2
saatten fazla oda sıcaklığı, tezgah veya yemek masasında bekletmeyin
ve derhal buzdolabına kaldırın.
•
51
Dikkat !! Sağlıklı olmak için bunları mutlaka uygulayın…….
-Yere düşen yiyecekleri asla yemeyin.
-Yere düşen çatal, kaşık vb. kullanmayın.
-Çizilmiş, çatlamış veya kırık tabak ve bardakları kullanmayın.
-Boş kutu, paket veya çöpleri mutfak tezgahına yada masasına
bırakmayın, çöpe atın.
-Beslenme çantanızı hiçbir zaman yere koymayın.
52
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
53
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı olmak, insan mutluluğunun öncelik taşıyan bir
öğesidir. Sağlık genellikle kendiliğinden var olan bir durum olarak
algılanır. Oysa sağlıklı olma uğrunda çaba gösterilmesi gerekir.
Sağlıklı olma çabası doğum öncesi dönemde başlaması gerekir.
Doğal olarak bu aşamada yapılması gerekenler, anne ve babalara
düşmektedir.
54
SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ
55
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Olaya nesillerin sağlığı olarak bakıldığında, sağlığın ve
sağlıksızlığın nesiller boyunca aktarılabileceği görülür. Anne ve
babalar genetik özelliklerinin yanı sıra kendi sağlıklarına
gösterdikleri özenle bebeklerine sağlık aktarabileceklerini
bilmelidirler.
56
SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ
57
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı bir yaşam için alınması gereken önlemlerin pek çoğu
günlük yaşamımızda uygulamamız gereken küçük ve kolay
çabalardan oluşur. Nerede olursa olsun günlük yaşamı
düzenleyen bazı temel kuralların bilinerek uygulanması, sağlığın
korunmasını ve diğer bireylerle paylaştığımız yaşamı
kolaylaştırır..
58
YÜRÜMEK VE KOŞMAK SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ
59
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Sağlıklı yaşam kurallardan en önemli olan temizlik, sağlıklı
beslenme, bedensel ve zihinsel çalışma, düzenli yaşam, sigara,
alkol, uyarıcı ve uyuşturucu maddelerden uzak durma,
kazalardan korunma, sorunlarla başa çıkmada doğru ve uygun
yöntemler kullanmadır.
60
SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ
61
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Çoğunlukla günlük çabalarda hedefin mutluluk
olduğu varsayılır. Oysa altta yatan asıl neden güvenlik
duygusudur. Çünkü hayatta kalmayı sağlayan en ilkel dürtü
korkudur ve güvenlik duygusu korkunun yatıştı-rılmasıyla
ortaya çıkar. Kendimizi güvende hissedebilmemizin ilk koşulu
ise bilmektir. Ancak bildiğimiz şeyi, bildiğimiz kadarı ile
kontrol edebiliriz.
62
SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN GEREKLİ
63
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Kendimizi güvende hissedebilmenin ikinci basamağı ise
bilginin eyleme dökülmesidir.
Bilgimizi davranışımıza yansıtamı-yorsak bu bilgi bizim için
huzursuzluk kaynağı olmaktan öteye geçemez.
64
DÜZENLİ DOKTOR KONTROLÜ SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN
GEREKLİ
65
SAĞLIKLI YAŞAM ÖNERİLERİ
Kendimizi güvende hissedebilmenin üçüncü basamağı ise
paylaşarak çoğaltma, yandaş oluşturmadır.
Bunun için bilgimize dayanan doğru bulduğumuz davranışı
kurallaştırmaya çalışırız.
Toplum içindeki pek çok kural bu yolla oluşmuştur. Zaman
içinde altta yatan bilgi evrimleştikçe kurallar da değişecektir.
66
67
68
69
70
71