kuvvet ve hareket

2. ÜNİTE
KUVVET VE
HAREKET
•
•
•
•
•
Sarmal Yayları Tanıyalım
İş ve Enerji
Enerji Çeşitleri ve Dönüşümleri
Basit Makineler
Enerji ve Sürtünme Kuvveti
Bu ünitede öğrencilerin;
❖ Sarmalyaylarınözelliklerinifarketmeleri,
❖ Kuvvet,işveenerjiarasındakiilişkiyikavramaları,
❖ Enerjidönüşümlerinianlamaları,
❖ Basitmakinelerinveneamaçlakullanıldığını,hayatımızdakiöneminivesürtünmekuvvetlerininkinetikenerjidebirazalmayanedenolduğunukeşfetmeleriamaçlanmaktadır.
Bu üniteyi başarıyla tamamlayan her öğrenci;
FEN VE TEKNOLOJİ
1.
Yaylarınesnekliközelliğinigösterdiğinigözlemler
2.
Biryayısıkıştıranveyagerencisme,yayıneşitbüyüklüktevezıtyönlerdebir
kuvvetuyguladığınıbelirtir.
3.
Biryayıgerenesnekliközelliğinikaybedeceğinikeşfeder.
4.
Biryayınesnekliközelliğinikaybedeceğinikeşfeder.
5.
Yaylarınözelliklerinikullanarakbirdinamometretasarlarveyapar.
6.
Kuvvet,işveenerjiarasındakiilişkiyiaraştırır.
99
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
7.
Fizikselanlamdaişitanımlarvebiriminibelirtir.
8.
Bircismehareketdoğrultusunadikolaraketkiedenkuvvetin,fizikselanlamdaişyapmadığınıifadeeder.
9.
Enerjiyiişyapabilmeyeteneğiolaraktanımlar.
10. Hareketlicisimlerinkinetikenerjiyesahipolduğunufarkeder.
11. Kinetikenerjininsüratvekütleileolanilişkisinikeşfeder.
12. Cisimlerinkonumlarınedeniyleçekimpotansiyelenerjisinesahipolduğunu
belirtir.
13. Çekimpotansiyelenerjisinincisminağırlığınaveyüksekliğinebağlıolduğunu
keşfeder.
14. Bazıcisimlerinesnekliközelliğinedeniileesneklikpotansiyelenerjisinesahipolabileceğinibelirtir.
15. Sıkıştırılmışveyagerilmişbiryayınesneklikpotansiyelenerjisinesahipolduğunufarkeder.
16. Yayınesneklikpotansiyelenerjisininyayınsıkışma(veyagerilme)miktarıve
yayınesnekliközelliğinebağlıolduğunukeşfeder.
17. Potansiyelvekinetikenerjilerinbirbirinedönüşebileceğiniörneklerleaçıklar.
18. Enerjidönüşümlerindenhareketle,enerjininkorunduğusonucunuçıkarır.
19. Çeşitlienerjitürleriniaraştırırvebunlararasındakidönüşümlereörneklerverir.
20. Birkuvvetinyönününnasıldeğiştirilebileceğihakkındatahminlerdebulunur
vetahminlerinitesteder.
21. Birkuvvetinyönünüve/veyabüyüklüğünüdeğiştirmekiçinkullanılanaraçları
basitmakinelerolarakisimlendirir.
22. Basitmakinekullanılarakuygulanan"giriş"kuvvetindendahabüyükbir"çıkış"kuvvetieldeedebileceğinifarkeder.
23. Birişiyaparkenbasitmakinekullanmanınenerjitasarrufusağlamayacağını,
sadeceişyapmakolaylığısağlayacağınıbelirtir.
24. Farklıbasitmakineçeşitleriniaraştırarakgeçmiştevegünümüzdeinsanlara
sunduğuyararlarıdeğerlendirir.
25. Tasarladığıbileşikmakinelerinuzunsürekullanıldığında,ençokhangikısımlarınınneşekildeaşınacağınıtahmineder.
26. Sürtünenyüzeylerinısındığınıdeneylerlegösterir.
27. Sürtünme kuvvetinin, kinetik enerjide bir azalmaya sebep olacağını fark
eder.
28. Kinetikenerjidekiazalmayıenerjidönüşümleriyleaçıklar.
29. Hava,sudirencinindekinetikenerjidebirazalmayanedenolacağıgenellemesiniyapar.
30. Sürtünmekuvvetininazyadaçokolmasınıngerekliolduğuyerleriaraştırırve
sunar.
100
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KUVVET ETKİSİNDE SARMAL YAYLARI TANIYALIM
Çevremizdekicisimleryaharekethalindediryadahareketsizdir.Hareket, cismin
konumunun sürekli değişmesidir. Hareket halindeki bir cismi durdurmak ya da
hareketsizolancismihareketegeçirmekiçinkuvvetdenenbiretkininuygulanmasıgerekir.
Bunagöre,kuvvet,bircismihareketegeçirebilmek,harekethalindekibucismi
durdurabilmek,hareketinyönünüvesüratinideğiştirebilmekiçingereklietkidir.
Bavulunu sürükleyen bir yolcunun, bir vidayı sıkıştıran ustanın, bir yayı geren
sporcununyaptığıbuişlerdekuvvetikullandığınadikkatediniz.
Ünitemizinbukısmında,kuvvetetkisiiledüzgünşekildeğişikliğigösterenyayları
inceleyeceğiz.
Bavulaetkiyenkuvvethareket
oluşturur.
Esnek madde: Kuvvetuygulandığındaşeklideğişen,kuvvetortadankalktığında
tekrareskihalinedönebilenmaddelereesnek maddedenir.Yaylardamaddelerin
esnekliközelliğindenfaydalanılarakyapılmıştır.Buesnekliközelliğinigöstermesi
içinyaylargenellikleçelikmaddesindenyapılır.Bunagöre,yay, boyunudeğiştirmekiçinuygulanankuvvetekarşıdirençgösterenvekuvvetortadankalktığında
eskişeklinialanbirdüzenektir.
Yayda Kuvvet Etkisi: Biryayakuvvetuygulandığındayaydagerilmeveyasıkışmagerçekleşir.
Yayda
gerilme
var.
Kuvvet
uygulandığında
yayın durumu
Yayda
sıkışma
var.
Kuvvet
uygulandığında
yayın durumu
Kuvvet
Kuvvet
Yapılandeneylerdebirsarmalyayauygulanankuvvetileyayınuzamamiktarının
doğruorantılıolduğugörülmüştür.
Boş bir yaya önce 1 kg kütleli bir cisim asıldığında yayın 10 cm uzağını kabul
edelim.Budurumdaaynıyaya2kgkütlelicisimasıldığındayay20cmuzar.Yayın
esnekliksınırıaşılmamakoşuluilebuişlemdevameder.
NOT
Yayaasılanağırlıkmiktarıarttıkçauzamamiktarıartar.
FEN VE TEKNOLOJİ
10 cm
10 cm
1 kg
2 kg
101
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Dinamometre: Kuvvet ya da ağırlık ölçen aletlere dinamometre denir. Dinamometreninenönemliparçasıyaydır.Aşağıdakişekildegörüldüğügibidinamometreyeasılanbircisimetkisindeyay,bellibirmiktaraçılarakdinamometre10
Ndeğerini göstermiştir.Özdeşbaşkabircisim dahaasıldığında buseferyayın
uzamasıikikatınaçıkarakdinamometre20Ndeğerinigösterir.
Kuvvet
0
0
0
5
5
5
10
10N
10N
15
15
15
20
20
20N
25
25
25
30
30
30
Kuvvet
Kuvvetortadankalktığındayayeski
halinedöner.
İnce ve
yumuşak yay
I
Kalın ve
sert yay
II
Yayın uzama miktarına bağlı olarak dinamometreye asılan cisimlerin ağırlıkları
karşılaştırılabilir.Dinamometreninölçüskalasınıdüzenlemekiçinöncebilinenbir
ağırlıkyayaasılarakgöstergenindurduğuyerişaretlenir.Bilinenağırlıklarınkatları
asılarakölçüskalasındakidiğerişaretlerinyerleribelirlenir.Buşekildedüzenlenmişdinamometredebilinmeyenkuvvetindeğeridoğruolarakölçülebilir.
NOT
Yayınyapıldığımaddenincinsi,kalınlığı,inceliğiveesnekliksınırı,yaydaoluşan
uzamamiktarınıetkiler.
Çekilerekkuvvetuygulananyaydagerilmebastırarakkuvvetuygulananyaydaise
sıkışmagerçekleşir.Yayserbestbırakıldığındayineeskihalinedöner.
I
II
Yayınkalınlığıveinceliğisıkışmamiktarınıetkiler.Bazıalanlardaincebazıalanlardaisekalınyaylarkullanılır.
Eşituzunluktakiyaylarıdengekonumlarındanbaşlayarakaynımiktardasıkıştıralım.Buyaylardanbiriinceveyumuşakdiğeriisesertvekalınolsun.
F1 = F
F2 = F
IyayıIIyayındandahainceolduğuiçin
kalınyayagöredahaçoksıkışır.
ŞekildeincevekalınyaylaraeşitbüyüklükteF1=FveF2=Fkuvvetleriuygulandığında,inceyayındahaçoksıkıştığınıgörmektesiniz.
NOT
Yayınsıkışmamiktarıyayıntürünevekuvvetinbüyüklüğünebağlıdır.Aynıkuvvet
etkisindesertyayyumuşakyayagöredahaazsıkışır.
102
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
I
ÖRNEK
III
x1
Kalın yay
İnce yay
II
x2
Çok ince yay
Şekilde verilen aynı cins maddeden yapılmış aynı boydaki yayların kalınlıkları
farklıdır.
Bu yayların ucuna eşit ağırlıkta cisimler asılırsa yaylardaki uzama miktarlarının
nasılolacağınabakalım?
Kalın yay
İnce yay
Çok ince
yay
Şekillerdedegörüldüğügibiçokinceolanyaydakiuzamamiktarıenfazlaolur.
Kalınyaydakiiseenazdır.
x3
Özdeş bloklar, özdeş yaylardan oluşan şekildeki sistemlere asıldığında
sistemlerin uzama miktarları olan x1,
x2,x3arasında;
x3>x1>x2ilişkisivardır
Yayın oluşturduğu
tepki kuvveti
NOT
Kuvvet
Yaylarkendilerinisıkıştıranveyagerenkuvvetlereaynıbüyüklüktevezıtyönde
tepkikuvvetiuygularlar.Bukuvvetlerinyönüyandakişekillerdegösterilmiştir.
Yayın oluşturduğu
tepki kuvveti
Kuvvet
NOT
Yaya uygulanan kuvvet ile yayın uzama miktarını gösteren grafik yandaki gibi
olur.Uygulanankuvvetarttıkçauzamamiktarıartar.
Grafikte de görüldüğü gibi uygulanan
kuvvetle yayda oluşan uzama miktarı
doğruorantılıdır.
Yaya uygulanan kuvvet
0
Yaydaki uzama
miktarı
FEN VE TEKNOLOJİ
103
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 1
a) Aşağıdakiboşbirsarmalyayasırasıyla10N,20Nve30Nağırlıklarıasılıyor.
4 cm
10 N
10 N
10 N
10 N
10 N
10 N
Yaya10Nağırlığıasıldığındayay4cmuzuyor.Bunagöreyaya20Nve30Nağırlıklarıasıldığındayaydanekadar
uzamagerçekleşir?Asılanağırlıkileuzamamiktarlarınıkullanarakağırlıkuzamatablosunudoldurunuz.
Ağırlık (N)
Uzama miktarı (cm)
b) Tabloyayazdığınızdeğerlerikullanarakyandaverilenağırlıkileuzamamiktarınındeğişiminigösterengrafiğiçiziniz.
Ağırlık (N)
Uzama miktarı
(cm)
0
c) Yaya90Nağırlığındabircisimasılırsayayınuzamamiktarıkaçcmolur?
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
104
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 2
3 cm
6 cm
9 cm
Denge
konumu
12 cm
X
X
Y
X
Y
Z
Yukarıdakişekillerdedengekonumundabulunan3cm'likyayaönceX,sonraXveYdahasonradaX,Y,Zağırlıklarıbirlikteasılıyor.
Bunagöre;
1. X'inağırlığı30NiseYveZağırlıklarıkaçN'dur?
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
2. Buyaylaenfazla150Nölçüldüğünegöre,yaya160Nasarsakyaydanasıldeğişikliklermeydanagelir?
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
3. Yayaasılanağırlıkdeğerleriileyaydaoluşanuzamamiktarlarınıgösterenağırlık-uzamamiktarlarıgrafiğiniçiziniz.
Ağırlık (N)
Uzama miktarı
(cm)
FEN VE TEKNOLOJİ
105
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 3
Aşağıdakisistemlerdebulunanyaylaraokyönündekuvvetetkietmektedir.Yaylarınbukuvvetegösterdiğitepkikuvvetlerininyönlerinigösteriniz.
a)
b)
Kuvvet
Kuvvet
c)
d)
Kuvvet
Kuvvet
Kuvvet
Yaylı yatak
e)
f)
Kuvvet
Kuvvet
Yaylı koltuk
g)
h)
Kuvvet
Kuvvet
Kuvvet
106
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 4
Biryayauygulanankuvvetileyayınsıkışmamiktarıyadaaçılmamiktarıarasındakigrafikleriçiziniz.
1.
Kuvvet (N)
8
F1 = 2N
6
4
2
F2 = 4N
0
0,2 m 0,2 m
0,1
0,2
0,3
0,4
0,6
0,9
1,2
0,6
0,9
1,2
0,4
0,6
0,8
Sıkışma (m)
2.
Kuvvet (N)
16
F1 = 8N
12
8
4
F2 = 16N
0
0,3 m 0,3 m
0,3
Sıkışma (m)
3.
Kuvvet (N)
4
F1 = 2N
3
2
F2 = 4N
1
0
0,6 m 0,6 m
0,3
Sıkışma (m)
4.
Kuvvet (N)
4
F1 = 2N
3
2
F2 = 4N
0,4 m 0,4 m
FEN VE TEKNOLOJİ
1
0
0,2
Açılma (m)
107
KUVVET VE HAREKET
Yerçekimiivmesinin(g)değeridünyada
yaklaşık 10 N/kg değerindedir. Ay'da
yaklaşık
2. ÜNİTE
Ağırlık ve Kütle: Ağırlıkvekütleaynıanlamagelmez.Ağırlıkbircismeetkiyen
yerçekimkuvvettir.Kütle isecisimdekimaddemiktarınınbirölçüsüdür.Ağırlık
dinamometreile,kütleiseeşitkolluteraziileölçülür.Kütlebirimiolarakkilogram
(kg), gram (g) gibibirimlerkullanılır.Ağırlıkbirimiolaraknewton (N) kullanılır.
10 N/kgdeğerindedir.
6
YanicisminDünyadakiağırlığı,Ay'daki
ağırlığının6katıdır.
Güneş sistemindeki gezegenlerin herbirinin kütle çekim ivmelerinin değeri
farklıdır.
Ağırlık
=
Kütle
x
Yerçekimiivmesi
G
(Birimi
Ndur)
=
m
(Birimi
kg'dır)
x
g
(Birimi
N/kg'dır.)
NOT
BircismeaitkütledeğeriDünya'daveAy'daeşittir.Ancakağırlıkdeğeri,Ay'da
Dünyadakinegöredahaküçüktür.
ALIŞTIRMA 1
a) 500gramkütlesindekifutboltopununağırlığınıhesaplayalım.
(gdeğerini10N/kgalınız.)
Önce500gramının0,5kilogramolduğubulunuz.Dahasonraaşağıdakigibi
formüldeyerineyazılır.
G=m·g
G=0,5kg·10N/kg
G=5Nbulunur.
m=500g
b) 12kilogramkütlesindekibirmasanınağırlığınıhesaplayalım.
108
(gdeğerini10N/kgalınız.)
G=m·g
G=12kg·10N/kg
=12Nbulunur.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 5
a) Kütledeğerleriaşağıdaverilencisimlerinağırlıklarınınewton(N)birimiylehesaplayınız.
(Çekimivmesiolarakg=10N/kgkullanınız.)
m(Kütle)
G(Ağırlık)
• 200g
..................
• 400g
..................
• 2kg
..................
• 4kg
..................
• 0,5kg
..................
• 100g
..................
• 1,5kg
..................
• 9000g
..................
• 80g
..................
• 0,03kg
..................
b) Ağırlıkdeğerleriverilencisimlerinkütlelerinikilogram(kg)birimiylehesaplayınız.
(Çekimivmesiolarakg=10N/kgkullanınız.)
m(Kütle)
G(Ağırlık)
• ..................
30N
• ..................
0,5N
• ..................
45N
• ..................
90N
• ..................
15N
• ..................
250N
• ..................
3,6N
• ..................
8N
• ..................
16N
• ..................
0,01N
FEN VE TEKNOLOJİ
109
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 1
1.
4.
400 g kütlesindeki bir cismin ağırlığı kaç N değerindedir? (g=10N/kgalınız.)
A)4000
2.
B)400
I
C)40
II
(g=10N/kgalınız.)
D)4
III
A)0,6
K
L
K
C)12
A)YalnızI
C)IveII
D)10
6.
3.
B)YalnızII
D)IIveIII
Palme Yayıncılık
Şekil IV durumunda engel kaldırılarak denge sağlanırsa yay kaç cm uzar?
B)14
D)600
Bir cisme ait yukarıda verilenlerden hangileri hem
Dünya'da hem de Ay'da aynı değerdedir? (Sıcaklık
sabit)
engel
Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi boş yaya K cismi
asıldığında yay 4 cm uzuyor. Aynı boş yaya Şekil III
dekigibiLcismiasıldığındayayfazladan8cmdaha
uzuyor.ŞekilIVdeKveLcisimleribirbirlerineyapıştırılıp,yayabağlanıyor.
A)16
C)60
5. I. Ağırlık
II. Kütle
III. Hacim
L
B)6
IV
4 cm
8 cm
600 N ağırlığındaki bir cismin kütlesi kaç kg dır?
I
II
III
Uzama (cm)
24
18
10 cm
K
K
12
6
0
2
4
6
8
10
12
Kuvvet (N)
Biryayauygulanankuvvetinyayınuzamamiktarlarına
bağlıgrafiğişekildekigibidir.
Yaya uygulanan kuvvet 8 N olduğunda yayın uzama miktarı kaç cm dir?
A)13
110
B)14
C)16
D)17
BoşbiryayaŞekilIIdekigibi1kgkütleliKcismiasıldığındayay10cmuzamaktadır.
Aynı özdeş yaylardan iki tanesi Şekil III deki gibi
paralel bağlanarak uçlarına aynı K cismi asıldığında yay sistemi kaç cm uzar?
(İpucu:ŞekilIIIdekigibiparalelbağlamadaherbirine
uygulanankuvvetcisminağırlığınınyarısıdır.)
A)10
B)5
C)2,5
D)1
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 1
10.
7.
I
II
8 cm
2 kg
Şekil I
3 kg
Şekil II
5 kg
Şekil III
Boşbiryayaasılan2kgkütlelicisimŞekilIIdekigibi8
cmuzatıyor.
C)12
A)1
F=10 N
11.
6 cm
D)6
B)10
C)12
(g=10Nkgalınız.)
FEN VE TEKNOLOJİ
B)6
C)60
D)600
M
10
D)15
Kütlesi 600 g olan bir cismin ağırlığı kaç N dur?
L
20
0
A)0,6
K
30
Yukarıdakişekildegörüldüğügibibiryaya10Ndeğerindekuvvetuygulandığındayay6cmsıkışıyor.
A)8
Uzama (cm)
40
Aynı yaya 25 N değerinde kuvvet uygulanırsa yay
kaç cm sıkışır?
9.
C)4
D)10
8.
B)2
Palme Yayıncılık
B)16
ÜçözdeşyayŞekilIdekigibiparalelbağlanarakuçlarına3kgkütleasıldığındaherbiri4cmuzayarakdengeyegeliyor.
Aynı özdeş yaylardan birine Şekil II deki gibi 1 kg
kütleli cisim asılırsa kaç cm uzar?
Aynı yaya 5 kg kütleli cisim asılırsa yay kaç cm
uzar? (g=10N/kg)
A)20
1 kg
10
20
30
40
50
Kuvvet (N)
K,L,Myaylarıileyapılandeneylerdeuzamamiktarının
uygulanankuvvetebağlıgrafiklerişekildeverilmiştir.
K, L, M yaylarının herbirine 20 N kuvvet uygulandığında yayların uzama miktarlarının büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıldır?
A)K>L>M
C)K>M>L
B)M>K>L
D)M>L>K
111
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 1
12.
15.
Yatak
Koltuk
Dinamometre
Mandal
3 cm
?
Tükenmez kalem
Yukarıdaki eşyaların kaç tanesinde yay kullanılabilir?
Şekil I
Şekil II
A)5
Şekil III
B)4
C)3
D)2
Şekil I deki gibi boş bir sarmal yay üzerine iki adet
özdeşbilyekonulduğundaŞekilIIdekigibi3cmsıkışmaktadır.
Yayın üzerine Şekil III teki gibi toplam 3 özdeş bilye
konulursa toplam kaç cm sıkışır?
A)3,5
B)4
C)4,5
D)5
16.
13. Ağırlığı 36 N olan bir cismin kütlesi kaç kg dır?
(g=10N/kg)
A)3600
B)360
D)36
E)3,6
Palme Yayıncılık
6N
4N
2N
1N
Ağırlıkları verilen katı küresel cisimler özdeş dinamometrelere asıldıklarında hangisi en küçük değeri gösterir?
A)
B)
C)
D)
14. Aşağıda verilenlerden hangisinin yapısında yay bulunmaz?
A)
B)
C)
D)
17. Aşağıda verilenlerden hangisi bir cismin ağırlığını
ifade eder?
A)3kg
C)4,5N
112
B)2,4m
D)20g
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 2
1.
I. Yay,esnekbircisimdir.
II. Oyunhamurundaesneklikbakımındanyayabenzer.
III. Kuvvet uygulandığında şekli değişen, kuvvet ortadankalktığındatekrareskihalinedönencisimlereesnekcisimdenir.
4.
x1
x3
Yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)YalnızI
C)IveIII
2.
20N
B)YalnızII
D)IIveIII
Kuvvet (N)
30
20
Özdeşyaylardanoluşansistemlereşekildekigibi20N
ve30Ndeğerindeağırlıklarasılarakdengesağlanıyor.
Yayların uzama miktarları x1, x2 ve x3 şeklinde verildiğine göre;
L
30
20N
30N
Kuvvet (N)
K
x2
x1 = x2 = x3
x3 > x2 > x1
15
10
Beliz
2
2
3 Uzama
miktarı
(cm)
Kuvvet (N)
Kuvvet (N)
L
60
4 Uzama
miktarı
(cm)
N
60
40
30
20
3
6 Uzama
miktarı
(cm)
1
2
3 Uzama
miktarı
(cm)
A)Beliz
C)Erdem
5.
Kuvvet (N)
K
L
30
3
6
9
Uzama miktarı
(cm)
YukarıdakigrafikteKveLcisimlerineaitkuvvet-uzama
miktarıilişkisiverilmiştir.
Buna göre;
3. I. Cammacunu
II. Lastiktop
III. Bisiklettekerleği
IV. Şişirilmişbalon
Yukarıda verilenlerden hangisi esnek cisim değildir?
FEN VE TEKNOLOJİ
B)Ceyda
D)Gökhan
60
B)KveM
D)K,MveN
B)II
Gökhan
öğrencilerden hangisinin söylediği uzama miktarı
ile ilgili sıralama doğrudur?
Buna göre, hangi yaylar özdeştir?
A)I
x3 > x1 > x2
Erdem
Yukarıdaki şekilde K, L, M, N yaylarına ait kuvvetuzamamiktarıgrafikleriverilmiştir.
A)KveL
C)L,MveN
Ceyda
x1 = x3 > x2
Palme Yayıncılık
1
C)III
D)IV
I. KyayıLyayındandahaserttir.
II. KveLyaylarıözdeştir.
III. Lyayı,Kyayınagöredahahassasölçümyapar.
verilen ifadelerden hangileri yanlıştır?
A)YalnızI
C)YalnızII
B)IveII
D)I,IIveIII
113
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 2
9. 20N'likbircisimbiryayatakıldığındayay,18cmuzamaktadır.
6.
Aynı yaya 60 N'lik başka bir cisim takıldığında yay
kaç cm uzar?
A)30
Z
B)40
C)54
D)60
X
X
10. Umutağır,Dilaraçokhafif,Gökçeisehafifbircismin
havadakiağırlığınıdinamometreileölçmekistiyor.
Y
Y
I
II
III
Çok ince yay
kullanılan
dinamometre
İnce yay
kullanılan
dinamometre
Kalın yay
kullanılan
dinamometre
Z
YukarıdaverilenözdeşyaylardakiX,Y,Zcisimlerişekildekigibidengededir.
Buna göre, yaylara asılan X, Y, Z cisimleri nin ağırlıkları arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
B)X=Y=Z
D)Y>Z>X
7. •Gözlükçerçevesi
•Dinamometre
•Kanepe
•Mandal
•Bisiklet
•Terazi
•Oyunhamuru
•Camşişe
Buna göre Umut, Dilara ve Gökçe'nin kullandığı dinamometrelerin doğru gruplandırılması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Palme Yayıncılık
A)X>Y>Z
C)Z>Y>X
Yukarıda verilenlerden kaç tanesinde kesinlikle
yay kullanılmaz?
A)2
B)3
C)4
8.
D)5
F=10N
20 cm
Umut
Dilara
Gökçe
A)
I
II
III
B)
II
I
III
C)
III
I
II
D)
III
II
I
11.
15 cm
F=?
Yağmur
Rüzgar
Ağırlık eşit kollu
terazi ile ölçülür.
10 cm
Sılabirucuduvarasabitlenmişdiğerucuserbestolan
20cmboyundakiyayı10N'likkuvvetlesıkıştırılıyorve
yayınboyu15cmoluyor.
Buna göre, Sıla yaya kaç N'luk kuvvet uygularsa
yayın boyu 10 cm olur?
A)15
114
B)20
Ağırlık cisme
etki eden yer
çekimi kuvvetidir.
Kütlenin birimi
newtondur.
C)25
D)50
Fırat
Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin söylediği
ifade doğrudur?
A)YalnızYağmur
C)YağmurveFırat
B)YalnızRüzgâr
D)RüzgârveFırat
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
İŞ VE ENERJİ
İş:Fizikselanlamdabirsistemüzerindeişyapabilmekiçinsisteminenerjisinde
artma ya da azalma olmalıdır. Örneğin; Yerden yukarı doğru kaldırılan bir cisminpotansiyelenerjisiartar.İtilerekhızlandırlanbircisminkinetikenerjisiartar.
Sürtünmedendolayıhızıolancisimlerinkinetikenerjisiazalır.Tümbuolaylarda
fizikselanlamdaişyapılmıştır.Görüldüğügibiişiyapankuvvettir.Ancakkuvvetin
olduğuheralandaişyapılırdadenilemez.Örneğinbirduvarauygulanankuvvet,
duvarıhareketettiremediğiiçinişyapılmaz
Kuvvet,bircismeuygulandığıdoğrultudahareketverebiliyorsabilimselanlamdabir
işyapmışolur.Kuvvetuygulandığıhaldecisimhareketetmiyorsaişyapılmaz.
F
Birtahtasilgisikuvvetinetkisindehareket
ettiğinegörebirişyapılmışolur.
Cisim
x
Fkuvvetietkisindecisimxkadaryerdeğiştiriyorsa,yapılaniş;
W=F.X
Yerdeğiştirme
Kuvvet
İş
şeklindeyazılır.İşbirimiolarak,joulekullanılır.
joule = newton · metre
joule=N·m
NOT
Bazıdurumlardacisimharekethalindeolsabileuygulanankuvvet,hareketdoğrultusunadikiseişyapılmaz.
Tahta silgisine şekildeki gibi dik kuvvet
uygulandığında hareket olmuyorsa iş yapılmışolmaz.
F
Hareket yönü
Yukarıdaki şekilde F kuvveti hareket doğrultusuna dik olduğu için, yapılan iş
sıfır olur.
NOT
Biradambircismiyerdenyukarıkaldırırsayerçekiminekarşıbirişyapılmışolur.
Fakataynıcismiaynıyükseklikteyatayolaraktaşırsayerçekimikuvvetinekarşı
işyapılmaz.Çünküyerçekimihareketihareketdoğrultusunadiktir.
Yerçekim kuvvetine
karşı iş yapılmaz.
Yerçekimine
karşı iş yapılır.
FEN VE TEKNOLOJİ
yer
Kuvvet hareket yönüne dik ise bu kuvvet
işyapmaz.
115
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ÖRNEK
YatayvesürtünmesizdüzlemüzerindekimkütlelicismeF=10Ndeğerindebir
kuvvet,2metreyolboyuncauygulanıyor.Yapılanişinkaçjouleolduğunubulalım.
F=10 N
m
2m
Yapılaniş=Kuvvet·Yerdeğiştirme
W=F·x
W=10Newton·2metre
W=20joulebulunur.
ÖRNEK
Kutu
F1=25 N
F2=10 N
Sürtünmesizyataydüzlemüzerindekibirkutuyaşekildegösterilenyönlerde10N
ve25Nkuvvetlerietkiediyor.Bunagöre,Xcismikuvvetleretkisinde2,5metreyol
alabildiğinegöreyapılanişkaçjoule'dir?
Busorudaöncecismeetkiedennetkuvvetibulalım.
Birsistemeuygulanankuvvetileyerdeğiştirme aynı doğrultuda ise, İŞ YAPILIR.
25N–10N=15N'liknetkuvvetle2,5metreyolalıyor.
Bunagöre;Yapılanİş =15N·2,5m
Birsistemeuygulanankuvvetileyerdeğiştirmebirbirinedikise,İŞSIFIRDIR.
Kuvvet etksinde hareket yoksa, İŞ SIFIRDIR.
116
=37,5jouleolur.
ÖRNEK
Aşağıdaverilenörneklerdenhangilerindeişyapılır?
1.
Yukarıdan aşağıya serbest bırakılan cisim.
Yerçekimikuvvetiişyapar.Yerçekimkuvvetinin(ağırlık)yönüilecisminyerdeğiştirmesininyönübirbirineparaleldir.
2.
Yatay yolda yürüyen adam.
Yerçekimkuvvetinekarşıişyapılmaz.Adamaetkiedenyerçekimkuvvetinin
yönüilealdığıyolundoğrultusuaynıdeğildir.
3.
Market arabasını iterek yatay yolda hızlandıran kadın.
İşyapılırİtmekuvvetiilearabanınaldığıyolundoğrultusuaynıdır.
4.
Durakta otobüs bekleyen öğrenci.
İşyapılmaz.Çünkühareketyok.
5.
Kitabın yerden yükseltilerek alt taraftan üst tarafa konulması.
Yerçekiminekarşıişyapılır.Kitabaetkiyenyerçekimkuvveti(ağırlık)ilecismin
aldığıyolundoğrultusuaynıdır.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 6
Yukarıdaverilenşemadakiboşluklarauygunkavramlarıyazınız.
İŞ
Bağlıdır.
KUVVET
...................
Birimidir.
Bağlıdır.
...................
Birimidir.
Birimidir.
...................
...................
ETKINLIK - 7
Aşağıdakicümlelerhakkındadoğruise(D),yanlışise(Y)kararınıvererekhangişekleulaşırsanızdoğruyapmışolursunuz.
Ulaştığınızşekliniçin(X)işaretikoyunuz.
Cismin iş yapabilmesi için cisme
etki eden kuvvet ile cismin aldığı
yolun doğrultusu birbirine dik
olmalıdır.
D
Yerden yukarı doğru atılan bir
cisim örneğinde, yerçekimine
karşı iş yapılır.
D
FEN VE TEKNOLOJİ
Y
Y
Duran bir cisim de bilimsel
anlamda iş yapar.
D
Y
117
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 8
Aşağıdaki olayların hangilerinde fiziksel anlamda iş yapılır, hangilerinde iş yapılmaz? Resimlerin altlarındaki boşluklara
yazınız.
a)
b)
c)
Kaydıraktan kayan çocuk
Duvarda asılı duran tablo
Sırtında çanta taşıyarak yürüyen çocuk
...............................................................
...............................................................
...............................................................
d)
e)
f)
Kutuyu yerden kaldıran adam
Arabayı iterek hareket ettiremeyen adam
Gökyüzüne yükselen balon
...............................................................
...............................................................
...............................................................
ETKINLIK - 9
Aşağıdakiüçşekildesürtünmesizzemindedurmaktaolancisimlerekuvvetleruygulanmaktadır.Hangişekillerdeişyapılmaktadır.Cevabınızıboşluklarayazınız.
20 N
20 N
10 N
15 N
1
2
10 N
3
1.şekildeiş..................................................................................Çünkü........................................................................................
2.şekildeiş..................................................................................Çünkü........................................................................................
3.şekildeiş..................................................................................Çünkü........................................................................................
118
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 10
Yatay ve sürtünmesiz düzlemdeki bir bloka uygulanan kuvvetler etkisinde yapılan net iş değerlerini hesaplayarak boş
kutuyayazınız.
Yapılan net iş
F=10 N
Alınan yol = 2 m
Yapılan net iş
F2=2 N
F1=8 N
Alınan yol = 3 m
Yapılan net iş
F2=3 N
F1=12 N
F3=7 N
Alınan yol = 4 m
Yapılan net iş
F2=15 N
F1=6 N
F2=3 N
Alınan yol = 5 m
Yapılan net iş
F1=2 N
F2=2 N
Alınan yol = 6 m
FEN VE TEKNOLOJİ
119
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Enerji Nedir?
Atınçektiğikızağınhızındandolayıbir
kinetikenerjisivardır.
Enerjisiolancisimyadasistemişyapmayeteneğinesahiptir.Kısacaenerji,iş
yapabilmeyeteneğidir.Doğadabirçokenerjitürüvardır.Kinetikenerji,potansiyel
enerji, kimyasal enerji, ışık enerjisi, nükleer enerji bunlardan birkaçıdır. Burada
sadecekinetikenerjivepotansiyelenerjiyiinceleyeceğiz.
Kinetik Enerji
Bircisminhareketindendolayısahipolduğuenerjiyekinetikenerjidenir.
Kinetikenerjicisminsüratinevekütlesinebağlıdır.
• Cisminkütlesiartarsakinetikenerjisideartar.
• Cisminsüratiartarsakinetikenerjisideartar.
Yapılandeneylersonucundakinetikenerjininsüratvekütleyebağlılığıaşağıdaki
bağıntıileifadeedilir.
KinetikEnerji=
Kütle·(sürat)2
2
m.J2
2
KE =
Bellibirsüratiolançekiçkinetikenerjiye sahiptir. Dolayısıyla çiviyi duvara
çıktığındabirişyapılmışolur.
NOT
Kinetikenerjibirimiolarakjoulekullanılır.
ÖRNEK
v = 2 m/s
m = 2 kg
v = 4 m/s
m = 1 kg
v = 4 m/s
m = 2 kg
Yukarıdasürativekütlesiverilencisimlerinkinetikenerjilerinihesaplayalım.
KE =
=
m·v 2
2
2· (2·2)
2
= 4 joule
120
KE =
=
m·v 2
2
1· (4·4)
2
= 8 joule
KE =
=
m·v 2
2
2· (4·4)
2
= 16 joule
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
UYARI
Bircisminsüratiikikatınaçıkarılırsakinetikenerjisidörtkatınaçıkar.Aynışekilde
süratiaynıolancisminkütlesiikikatınaçıkarsakinetikenerjisideikikatınaçıkar.
Potansiyel Enerji
Bazıcisimlerhareketsizolsalarbilebirenerjiyesahiptirler.Bunaenbasitörnek
yerdenbellibiryüksekliktetutulancisminsahipolduğuenerjidir.Buenerjiyeçekim potansiyel enerjisi denir.Cisimserbestbırakıldığındadepoladığıpotansiyel
enerji,depolanabilirenerjiolarakifadeedilir.
Bircisminçekimpotansiyelenerjisicisminağırlığınaveyerdenyüksekliğinebağlıdır.
Sporcu halteri yerden belli bir yüksekliğe
kaldırarak haltere çekim potansiyel enerjisikazandırır.
• Cisminağırlığıartarsapotansiyelenerjisideartar.
G
• Cisminyerdenyüksekliğiartarsapotansiyelenerjisideartar.
Çekimpotansiyelenerjisinincisminağırlığınaveyerdenyüksekliğinebağlıolduğu
aşağıdakibağıntıileifadeedilir.
Çekimpotansiyelenerjisi=Ağırlık·Yükseklik
PE=G·h
PE=mg·h
h
Yerden h kadar yükseklikte bulunan G
ağırlıklı bir cismin çekim potansiyel enerjisi ağırlığı ve bulunduğu yüksekliğin çarpımıilebulunur.
NOT
Potansiyelenerjibirimiolarakjoulekullanılır.
ÖRNEK
Yandakişekildeağırlığı20NolanXtopuileağırlığı10NolanYtopugösterilen
yüksekliklerdetutuluyor.XveYtoplarınınçekimpotansiyelenerjilerinikarşılaştıralım.
Xinpotansiyelenerjisi =GX·hX
=20·3
=60joule
Yninpotansiyelenerjisi =GY·hY
=10·6
=60joule
Gy= 10 N
Y
Gx= 20 N
h y= 6 m
X
hx= 3 m
Yer
Busonuçlaragöreçekimpotansiyelenerjilerieşitolur.Buradanşöylebirsonuç
çıkarılabilir;çekimpotansiyelenerjisiyalnızağırlığıyadayalnızyüksekliğebağlı
değildir.İkisinedebirliktebağlıdır.
FEN VE TEKNOLOJİ
121
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Esneklik Potansiyel Enerjisi
Esnekmaddelergerildikleriyadasıkıştırıldıklarındaenerjidepolarlar.Örneğingerilenbirlastikyadasıkıştırılanbiryaydaesneklikpotansiyelenerjisioluşur.Sistemserbestbırakıldığındabupotansiyelenerjibaşkaenerjileredönüşür.Örneğin
serbestduranbiryaysıkıştırılarakönünecisimkonulupbırakıldığındayaydaoluşankuvvetdepolananesneklikpotansiyelenerjisinikinetikenerjiyedönüştürür.
cisim
cisim
Yay sıkışmadığı için yayda esneklik potansiyel enerjisi yoktur.
cisim
Cisimyayadoğruitilipyaysıkıştırılırsa yayda esneklik potansiyelenerjisidepolanır.
Cisimserbestbırakıldığındaesneklik potansiyel enerjisi cisme
kinetikenerjiolarakaktarılır.
Sıkıştırılanyaydadepolananesneklikpotansiyelenerjisiyayınsıkışmamiktarına
bağlıdır.Sıkışmamiktarıartarsaesneklikpotansiyelenerjisideartar.Ayrıcaaynı
miktardasıkıştırılanbiriincediğerikalınyaydadepolananpotansiyelenerjilerinin
miktarıfarklıdır.
cisim
Kalın yay
cisim
İnce yay
Kalınveinceyaylarözdeşcisimlerlesıkıştırılırsainceyaydadepolananpotansiyel
enerjidahaazdır.
NOT
Esneklikpotansiyelenerjisiyayıntürüne(yapıldığımaddenintürü,yayınkalınlığı)
vesıkışmamiktarınabağlıdır.
ÖRNEK
G3 = 20 N
G1 = 10 N
G2 = 20 N
2 metre
1 metre
I
Cismin çekim potansiyel
enerjisi:
EP = G . h
= 10 . 1 = 10 joule
122
1 metre
II
Cismin çekim potansiyel
enerjisi:
EP = G . h
= 20 . 1 = 20 joule
Yandaözdeşüçyaytamponunüzerineserbestbırakılanüçcisminyaylarısıkıştırmamiktarlarınıkarşılaştıralım.
Cisimlerin kaybettiği çekim potansiyel enerjileri önce kinetik
enerjiyedönüşürdahasonrabukinetikenerjiyayaesneklikpotansiyelenerjisiolarakaktarılır.
YandakiI,II,IIIyaylarınasırasıylaaktarılanenerjiler10joule,20
jouleve40jouleolduğunagöresıkışmamiktarlarınınbüyüklük
sıralamasıIII>II>Işeklindeolur.
III
Cismin çekim potansiyel
enerjisi:
EP = G . h
= 20 . 2 = 40 joule
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
Potansiyel Enerji İle Kinetik Enerjinin Birbirine Dönüşümü
Potansiyelenerjisiolanbircisimyerdenbellibiryükseklikteserbestbırakıldığında
süratiartarbunabağlıolarakdakinetikenerjisiartar.Buartışkadardapotansiyel
enerjiazalır.Yaniartankinetikenerjimiktarı,azalanpotansiyelenerjimiktarıkadardır.Ancakbuenerjidönüşümlerindesürtünmelerdendolayıısıenerjisineolan
dönüşümönemsizsayılmıştır.
Azalan Potansiyel Enerji = Artan Kinetik Enerji
Sonuç olarak sürtünmenin ihmal edildiği ortamda kinetik enerji ile potansiyel
enerjinintoplamısabittir.Bunaenerjinin korunumudenir.Kinetikenerjiilepotansiyelenerjitoplamınamekanik enerjiadıverilir.
• Barajlardabirikensupotansiyelenerjiyesahiptir.Barajlardakisuakmayabaşlayıncasahipolduğupotansiyelenerjikinetikenerjiyedönüşür.
• Yerdeduranhelikopterinhavalanmasısonucuhelikopterpotansiyelenerjiyesahipolur.
KUVVET VE HAREKET
Kaydıraktan kayan çocuğun potansiyel
enerjisikinetikenerjiyedönüşür.
ENERJİ ÇEŞİTLERİ VE DÖNÜŞÜMLERİ
Doğadabirçokenerjitürüvardır.Kinetikenerji,potansiyelenerji,kimyasalenerji,
elektrikenerjisi,ısıenerjisi,ışıkenerjisibilinenenerjitürlerindenbazılarıdır.Enerji
birbiçimdenbiryadadahafazlabiçimedönüşebilir.Enerjidönüşümlerisadece
kinetikenerjiilepotansiyelenerjiarasındaolmaz.Örneğinbirpilinbağlıbulunduğudevretamamlandığızaman,pildekikimyasalenerjielektrikenerjisine,elektrik
enerjisibirelfenerindeışıkenerjisinedönüşür.Bunabenzerbirçokenerjidönüşümünüçevremizdeheranizleyebiliriz.
Yandakiresimsıralamasındagörüldüğügibienerjibirtürdenbaşkabirtüredönüşmektedir.Budönüşümzincirininifadesişöyledir:
Güneş, uzayda yayılan çok büyük bir enerji üretir. Bu enerji Dünya'ya
ışık enerjisi olarak ulaşılır.
Bitkiler ışık enerjisini fotosentez yapmak için kullanırlar. Fotosentez
sonucunda besin üretirler. Besininin bir kısmı büyüme için kullanılır
bir kısmı da meyvelerde depolanır.
Bitkide toplanmış besini insanlar yiyerek kendi vücudunda kimyasal
enerji olarak depolarlar.
Hareketsiz bir insan depolanmış kimyasal enerjinin bir kısmını vücut
işlevlerinde kullanır.
Koşan insanda depolanmış enerji kinetik enerjiye (hareket enerjisine)
dönüşür.
FEN VE TEKNOLOJİ
123
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Yukarıdaenerjidönüşümleriileilgilibazıbilgilerverdik.Şimdibazıenerjiçeşitlerinitanıyalım.
• Elektromanyetikenerji(xışınları,ışık • Nükleer enerji (Atomun çekirdeğindedepolanmıştır.)
enerjisi)
• Kimyasalenerji(Yiyecek,içecekveyayakıtlardadepolananenerji)
124
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
Ağırlığı 30 N olan bir cisim 3 m yükseklikten serbest bırakılıyor. Cisim aşağıya
düşerken I., II. ve III. konumlarda potansiyel enerji ve kinetik enerji değerlerini
hesaplayalım.(Havasürtünmesiönemsizdir.)
I.Konum:
Potansiyel
Enerji
Kinetik
Enerji
PE=G·hI
KE=O(süratsıfırolduğuiçin)
I. konumu
= 90 · 3
=90joule
hI = 3 m
II.Konum:
PE=G·hII
II. konumu
AzalanPotansiyelEnerji
=30·I
=90–30=60joule
=30joule
ArtanKE=60joule
III.Konum:
PE=0
AzalanPotansiyelEnerji
=90–0=90joule
ArtanKinetikEnerji=90joule
KE=90joule
hII = 1 m
III. konumu
Yer
DikkatedilecekolursaI,IIveIIIkonumlarındakinetikenerjiilepotansiyelenerjinin
toplamıhepaynıdeğerdeve90jouleolmaktadır.Yanitoplamenerjikorunmaktadır.Böyleceazalanpotansiyelenerjiartankinetikenerjiyeeşitolur.
ÖRNEK
I, II, III konumları verilen şekildeki tavana asılı top serbest bırakıldığında
oluşanharekettekienerjidönüşümleriniaçıklayalım.
I.konumdatopunçekimpotansiyelenerjisivardır,kinetikenerjisisıfırdır.
II.konumundaazalançekimpotansiyelenerjisikinetikenerjiyedönüşür.
III.konumdaenerjidepolayansıkışmışyay,buenerjiyitekrartopakinetik
enerjiolarakaktarır.Geridönentopyükselirkensahipolduğukinetikenerjiyitamamençekimpotansiyelenerjisinedönüşünceyekadarhareketeder.
Buşekildeenerjidönüşümüsürergider.
FEN VE TEKNOLOJİ
I
II
III
125
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 11
Aşağıdakişekilde,kızaklakayanbirkayakçınınhareketettiğiKL,LM,MN,NO,OPvePRyolaralıklarıverilmiştir.
K
P
R
Sürtünmeli yol
M
L
Sürtünmeli yol
N
O
KayakçınınKnoktasındanRnoktasınakadarolanhareketiileilgiliaşağıdasorulansorularıncevaplarınıkutularıniçine
"ARTAR","AZALIR","DEĞİŞMEZ"sözcüklerindenbiriolarakyazınız.SistemdesadeceLMvePRarasısürtünmelidir.
Diğeraralıklarsürtünmesizdir.
KL arası
LM arası
MN arası
NO arası
OP arası
PR arası
Kinetik
Enerji
Potansiyel
Enerji
Toplam
Mekanik
Enerji
126
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 12
Hız sıfır
O
K
N
L
3m
3m
2m
1m
M
Birkayakçı,sürtünmesizbuzpistindeKnoktasındanilkhızısıfırolarakşekildehareketebaşlıyor.HareketesnasındaK,L,
M,N,Onoktalarındakienerjilerileilgiliaşağıdakisorularıcevaplandırınız?
1. KayakçıK,L,M,N,OnoktalarındangeçerkenkinetikvepotansiyelenerjisiiçinSIFIRyadaVARsözcüklerindenuygunolanıkullanınız.
K
L
M
N
O
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
2. KayakçınınK,L,M,N,Onoktalarındangeçerkenpotansiyelenerjivekinetikenerjimiktarlarını,sütungrafikleriniçizerekgösteriniz.(ÖrnekolaraksadeceLnoktasındakigrafikçizilmiştir.)
Enerji
(L)
Enerji
(M)
Enerji
(N)
2E
E
E
E
E
E
FEN VE TEKNOLOJİ
Kinetik
Enerji
2E
Potansiyel
Enerji
2E
Kinetik
Enerji
2E
Potansiyel
Enerji
2E
Kinetik
Enerji
3E
Potansiyel
Enerji
3E
Kinetik
Enerji
3E
Potansiyel
Enerji
3E
127
(O)
Kinetik
Enerji
Enerji
(K)
Potansiyel
Enerji
Enerji
3E
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 13
Aşağıdakiüçşekildekütlevesüratdeğerleriverilencisimlerinkinetikenerjilerinihesaplayınız.
Sürat: 3 m/s
Sürat: 2 m/s
Sürat: 3 m/s
L
M
Kütle: 2 kg
Kütle: 3 kg
K
Kütle: 1 kg
Sürat: 4 m/s
Sürat: 2 m/s
Sürat: 1 m/s
Y
X
Kütle: 2,5 kg
Z
Kütle: 3,5 kg
Kütle: 1 kg
Kcismininkinetikenerjisi.........................................................................................................................
Lcismininkinetikenerjisi.........................................................................................................................
Mcismininkinetikenerjisi........................................................................................................................
Xcismininkinetikenerjisi.........................................................................................................................
Ycismininkinetikenerjisi.........................................................................................................................
Zcismininkinetikenerjisi.........................................................................................................................
ETKINLIK - 14
AşağıdakimerdivenbasamaklarındaduranA,B,Ccisimlerininzemindenolanyüksekliklerivekütledeğerleriverilmiştir.
Bucisimlerinzeminegöreçekimpotansiyelenerjilerinihesaplayınız.(Yerçekimivmesinig=10N/kgalınız.)
Kütle: 2,5 kg
Kütle: 1,5 kg
Kütle: 1 kg
Kütle: 2 kg
Kütle: 3 kg
A
Zemin
B
C
D
E
1 metre
1 metre
1 metre
1 metre
1 metre
Acismininçekimpotansiyelenerjisi........................................................................................................
Bcismininçekimpotansiyelenerjisi........................................................................................................
Ccismininçekimpotansiyelenerjisi........................................................................................................
Dcismininçekimpotansiyelenerjisi........................................................................................................
Ecismininçekimpotansiyelenerjisi........................................................................................................
128
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 15
Şekildekieğikdüzleminüstkısmındanilkhızsızserbestbırakılanoyuncakaraba,yataydüzlemdedurmaktaolanyaya
çarpıyor.
a) Şekilde verilen I. ve II. bölgelerindeki KİNETİK ENERJİ, ÇEKİM POTANSİYLE ENERJİSİ, ESNEKLİK POTANSİYEL
ENERJİSİçeşitlerindenhangisihangisinedönüşmektedir?(Sürtünmelerönemsizdir.)
A
h
B
I. bölge
h
C
II. bölge
I.bölgede............................................enerjisi............................................enerjiyedönüşür.
II.bölgede............................................enerjisi............................................enerjiyedönüşür.
b) OyuncakarabanınBnoktasındakiKEvePEsütungrafiğiyandaverilmiştir.
Bunagöre,AveCnoktalarındakiKEvePEsütungrafiklerinigösteriniz.
(Ortamdakisürtünmelerihmalediliyor.)
Anoktasında
KE
PE
B noktasındaki KE ve PE
sütun grafikleri
KE
PE
KE
PE
Cnoktasında
FEN VE TEKNOLOJİ
129
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 3
1.
F2
F1
m1
4.
F3
m2
m3
SürtünmesizdüzlemlerdedurmaktaolanşekildekicisimlereF1,F2veF3kuvvetlerietkiettiğindem1vem3
kütlelicisimlerihareketetmektedir.
A) Kamyon,taksi,bisiklet
B) Taksi,kamyon,bisiklet
C) Kamyon,bisiklet,taksi
D) Bisiklet,taksi,kamyon
F1, F2 ve F3 kuvvetlerinden hangileri iş yapmaktadır?
A)YalnızF1
C)YalnızF3
B)F1veF2
D)F1veF3
Aşağıdaki durumların hangisinde yerçekimi kuvvetine karşı bir iş yapılmıştır?
A) Yatayyoldaitilenelarabasınınhareketi
B) Yatayyoldaotomobilinhareketi
C) Ağaçtanyeredüşenelmanınhareketi
D) Yerdenyukarıdoğruhavalananhelikopterinhareketi
5.
Yerden belli bir yükseklikte hareketsiz tutulan cismin konumundan dolayı sahip olduğu enerjiye ne
ad verilir?
A) Esneklikpotansiyelenerjisi
B) Çekimpotansiyelenerjisi
C) Kinetikenerji
D) Isıenerjisi
Palme Yayıncılık
2.
Aynı süratte gitmekte olan bisiklet, taksi ve kamyonun kinetik enerjilerinin büyükten küçüğe doğru
sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
3.
2m
1m
1m
6.
Gx=10N
Gy=20N
X
Gz=10N
Y
Z
AğırlıklarışekildeverilenX,Y,Zcisimlerisırasıyla1m,
1mve2myüksekliklereçıkarılıyor.YapılanişlersırasıylaWx,WyveWzdir.
Bu işlerin büyüklükleri arasındaki ilişki nasıldır?
A)Wx = Wy = Wz
C)Wx = Wy > Wz
130
B)Wy = Wz > Wx
D)Wz > Wy = Wz
K
F1=10N
L
F2=20N
M
F3=30N
SürtünmesizdüzlemdedurmaktaolanK,L,McisimlerineF1=10N,F2=20NveF3=30Nkuvvetleri 1
metreyolboyuncauygulanıyor.
Kuvvetlerin yaptığı işler WK, WL ve WM arasındaki
büyüklük ilişkisi nasıldır?
A)WK = WL = WM
C)WM > WL > WK
B)WK > WL > WM
D)WL > WK > WM
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 3
7.
VL=2 m/s
VK=1 m/s
K
L
20N
10N
M
mL=1 kg
mK=1 kg
10.
VM=3 m/s
X
Y
mM=1 kg
20N
Kütle değerleri 1 kg olan cisimlerin süratleri şekilde
verilmiştir.CisimlerinkinetikenerjilerisırasıylaEK,EL,
EMdir.
2m
Z
1m
Bu kinetik enerjilerin büyüklük sıralaması nasıldır?
A)EK = EL = EM
C)EM > EL > EK
B)EK > EL > EM
D)EL = EK > EM
yer
Ağırlıklarıveyüksekliklerişekildekigibiverilencisimler
yeredoğruserbestbırakılıyor.
Yere çarpma anında sahip oldukları kinetik enerjilerin büyükten küçüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde doğru gösterilmiştir?
8.
Çekim potansiyel enerjisi aşağıda verilenlerden
hangisine bağlı değildir?
9.
1
F1
2
F2
1m
10N
Palme Yayıncılık
A) Cisminkütlesi
B) Cisminyerdenyüksekliği
C) Cisminhızı
D) Yerinçekimivmesi
10N
F3
3m
B)X=Z>Y
C)Y>Z>X D)Y>X=Z
11. Harekethalindeolanikicisminkinetikenerjilerivesüratdeğerleribirbirlerineeşittir.
Aşağıda verilen büyüklüklerden hangisi bu iki cisim için kesinlikle aynıdır?
A)Kütle
C)Hacim
3
2m
A)X>Y>Z h=0,5m
10N
12.
1N
1N
Ağırlıklarıeşitve10Nolanüçcisimşekildegösterilen
eğik düzlemlerin alt kısımlarından en üst kısımlarına
F1, F2 ve F3 kuvvetleri ile çekiliyor. Cisimler sırasıyla
eğikdüzlemüzerindealdıklarıyollar1m,2mve3m
dir.
Cisimlerin kazandığı potansiyel enerjiler olan E1,
E2 ve E3 arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A)E3 > E2 > E1
C)E1 > E2 > E3
FEN VE TEKNOLOJİ
B)E2 > E3 > E1
D)E1 = E2 = E3
B)Potansiyelenerji
D)Sıcaklık
3N
4N
yer
N
1m
M
1m
L
1m
K
1m
Ağırlık ve yükseklik değerleri şekilde verilen K, L,
M, N cisimlerinden hangilerinin çekim potansiyel
enerjisi en büyüktür?
A)K
B)L
C)M
D)N
131
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 3
13.
Sürat: 1 m/s
K
L
Kütle = 4 kg
Sürat: 1 m/s
Sürat: 2 m/s
M
Kütle = 3 kg
15.
Sürat: 2 m/s
Kütle = 2 kg
III.
IV.
Kütle = 1 kg
Hangi cismin kinetik enerjisi en küçüktür?
B)L
II.
N
YataydüzlemüzerindehareketedenK,L,M,Ncisimlerininkütlelerivesüratleriverilmiştir.
A)K
I.
C)M
D)N
Yukarıdaki resimlerde hangi adam yerçekimi kuvvetine karşı iş yapmaktadır?
14.
0
0
0
0
5
5
5
5
10
10N
10
10
15
15
15
15
20N
20
20
20
25
25
25
25
30
30
30N
30N
Palme Yayıncılık
A)I
B)II
C)III
16.
ip
ip
D)IV
B
A
Ağırlık=15N
3m
2m
yer
L
K
N
3m
M
2m
2m
yer
yer
A cisminin ağırlığı 15 N olduğuna göre, B cisminin
ağırlığı kaç N değerindedir?
A)5
1m
yer
İplere bağlı biçimde tavana asılı A ve B cisimlerinin
yeregörepotansiyelenerjilerieşittir.
B)8
C)10
D)15
yer
ÖzdeşdinamometrelereK,L,M,Ncisimlerişekildeki
gibiasıldığındagösterdiğideğerlersırasıyla20N,10N,
30Nve30Ndeğerindedir.
Hangi cismin yere göre potansiyel enerjisi en büyüktür?
A)K
132
B)L
C)M
D)N
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 4
1.
4.
F
Bitkiler güneş enerjisini kullanarak besin üretirler.
x = 3 metre
YatayvesürtünmesizdüzlemdedurmaktaolanbircismeFkuvveti3metreyolboyuncauygulanıyor.
Barajlarda depolanan sudaki
potansiyel enerji kapaklar açılınca kinetik enerjiye dönüşür.
Devin
Yapılan iş 24 joule olduğuna göre kuvvetin değeri
kaç N dur?
A)4
B)8
C)36
Lamba, televizyon, ısıtıcı gibi aletler
elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine
dönüştürürler.
D)72
Eray
İrem
Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin söylediği
ifade doğrudur?
2.
F3=7N
F1=8N
Sürtünmesizyataydüzlemdebircismeşekildegörüldüğügibiüçkuvvetetkietmektedir.
Cisim bu kuvvetler etkisinde 3 metre yol aldığına
göre yapılan iş kaç joule kadardır?
A)12
3.
B)DevinveEray
D)Devin,Erayveİrem
F2=6N
B)10
Olaylar
C)8
D)6
Potansiyel
enerji
Kinetik
enerji
Mekanik
enerji
I
2 m yükseklikten serbest
bırakılantop
Azalır
Artar
Değişmez
II
Yerden düşey
yukarı atılan
bilye
Azalır
Azalır
Artar
III
5. kattan yere
düşmekteolan
saksı
Artar
Azalır
Değişmez
Yukarıdakitablodasürtünmesizortamlardagerçekleşenolaylarvebuolaylarınkinetik,potansiyel,mekanik
enerjidurumlarıgösterilmiştir.
Buna göre, hangi numaralandırılmış kısımlarda
yanlışlık yapılmıştır?
A)YalnızI
C)IIveIII
FEN VE TEKNOLOJİ
B)IveII
D)I,IIveIII
Palme Yayıncılık
A)YalnızDevin
C)Erayveİrem
5.
newton · metre
I
joule
II
newton / metre
III
kilogram
IV
Yukarıda verilenlerden hangileri iş birimidir?
A)IveII
C)I,IIveIV
B)IIveIII
D)II,IIIveIV
6. MehmetBey80N'likkuvvetlebirdolabıiterek5metre
yolaldırıyor.
Buna göre, Mehmet Bey aynı kuvvetle özdeş dolaplardan ayrı ayrı üç tanesini yine 5 metre iterse
kaç joule'lük iş yapar?
A)240
B)400
C)4800D)1200
133
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 4
7.
Düz bir yolda sürati düzgün olarak artan bir otomobilin kinetik enerjisinin zamanla değişim grafiği
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Kinetik enerji
B) Kinetik enerji
10.
T
K
L
Zaman
Zaman
D)
Kinetik enerji
m
h
Kinetik enerji
Zaman
8.
2m
h
yer
9.
A) TopunN'denT'yeçıkarkensüratiartar.
B) TopunLveNnoktalarındakikinetikenerjilerieşittir.
C) TopunK-LarasındakipotansiyelenerjisiL-Marasındakipotansiyelenerjisindenfazladır.
D) Kinetikenerjininenbüyükolduğuyer,Mnoktasıdır.
Yandaki şekilde m kütleli cisim h yüksekliğindetutulurkenpotansiyelenerjisi
E kadardır. Aşağıdaki seçeneklerde
verilen sistemlerin hangisinde cismin
potansiyel enerjisi 4E dir?
B)
2m
C)
2h
D)
m
h
yer
yer
m
2h
Sürtünmesi önemsenmeyen yukarıdaki düzeneğin K
noktasından ilk hızı sıfır olan bir top serbest bırakılıyor.
Buna göre aşağıda yapılan yorumlardan hangisi
yanlıştır?
Zaman
yer
A)
M
Palme Yayıncılık
C)
N
yer
Hareket yönü ok işaretiyle belirtilen aşağıdaki sistemlerin hangisinde cismin potansiyel enerjisi artarken kinetik enerjisi azalır? (Ortamdakisürtünme
ihmalediliyor.)
A)
B)
11.
İş
=
Birimdir
Kuvvet
K
Kuvve
et
Yatayda
y
alınan
alın
nan yol
Birimdirr
Y
X
x
Birimdir
Z
Yukarıda X, Y, Z ile gösterilen birimler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
C)
D)
134
X
Y
X
A)
joule
metre
newton
B)
newton
joule
metre
C)
joule
newton
metre
D)
joule
newton
saniye
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
BASİT MAKİNELER
Birişiyapmakiçinkaskuvvetinikullanırız.Ancakçoğuzamankaskuvvetibuişi
yapmamızayeterliolmaz.Budurumdabasitmakinelerdenyararlanırız.Kaldıraç,
makara,eğikdüzlem,dişliçarklar;günlükhayatımızdakullanılanbasitmakinelerdenbazılarıdır.
Kuvvetinyönünüvebüyüklüğünüdeğiştirenaraçlarabasit makinedenir.Ayrıca
basitmakineler,küçükbirkuvvetlebüyükkuvvetleriyenmekyadadengelemek
için kullanılan düzenekler olarak ifade edilebilir. Örneğin 100N ağırlığındaki bir
cismi10Nkuvvetlebellibiryüksekliğebasitmakineyardımıylakaldırmakmümkündür.
Birağırlığıkaldırmakiçinkaldıraç,eğikdüzlemyadamakarasistemindenyararlanabiliriz.Buesnadaişyadaenerjidenbirkazançsağlanamaz,sadecekuvvetten
kazançsağlanır.Yanibasitmakinelerenerjiüretendüzeneklerdeğildir.
NOT
Basitmakineler;
Çekiç yardımıyla bir çivinin zeminden çıkarılmasıbasitmakinelerinkaldıraçtipine
örnektir.
• İşkolaylığısağlarlar.
• Enerjiveiştenkazançsağlamazlar.
• Kuvvettenkazançvarsayoldankayıpvardır.
• Yoldankazançsağlanabilir.
• Yoldankazançvarsakuvvettenkayıpvardır.
• Kuvvetinyönünüdeğişterebilirler.
• Bazıbasitmakinelerdekuvvetkazancı;
Kuvvetkazancı=
Yükünağırlığı
Kuvvet
şeklindedir.
Kaldıraçlar
Büyükbirtaşıyerindenoynatmayayadaağırbirsandığıkaldırmayaçalışanişçilerin,taşınyadasandığınaltınauzunbirçubukyerleştirdiklerinigörmüşsünüzdür.
Buçubukkaldıraçtır.Kaldıraçlarsabitbirdesteketrafındadönebilenaraçlardır.
Kaldıraçta en önemli parça destektir. Destek noktasının yüke ve onu kaldıran
kuvvetegörekonumudeğiştiğindekaldıracıntürüdeğişir.
Aşağıdadeğişiktürdegösterilenkaldıraçlarıveörnekleriniinceleyelim.
Kuvvet
Kuvvet
Kuvvet
Yük
Yük
Destek
Destek
Destek
Yük
Desteğin ortada olduğu
kaldıraç tipi
FEN VE TEKNOLOJİ
Desteğin uçta olduğu
kaldıraç tipi
Kuvvetin ortada olduğu
kaldıraç tipi
135
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Kuvvet
Kuvvet
Yük
Kuvvet
Yük
Destek
Yük
Destek
Destek
Desteğin ortada olduğu
kaldıraç tipine örnek
MAKAS
Diğer örnekler;
Tahterevalli, pense
araba krikosu
Kuvvet
kolu
Desteğin uçta, yükün ortada
olduğu kaldıraç tipine örnek;
EL ARABASI
Diğer örnekler;
Ceviz kıracağı, kapı
Kuvvet
Kuvvetin ortada olduğu kaldıraç
tipine örnek,
MAŞA
Diğer örnekler;
Cınbız, insan kolu
Birağırlığıkaldırmakiçinuygulanmasıgereklikuvvetaşağıdakibağıntıilehesaplanabilir.
Yük
kolu
Kuvvet
(Kuvvet)·(Kuvvetkolu)=(Yük)·(Yükkolu)
Destek
ÖRNEK
Yük,yükkoluvekuvvetkoludeğerleriverildiğindedengeleyicikuvvetinnasılhesaplanacağıaşağıdagösterilmiştir.
Yük
Yükkolu
Kuvvetkolu
Kuvvet
120N
1m
4m
......?......
(Kuvvet)·(Kuvvetkolu)=(Yük)·(Yükkolu)
Kuvvet·4=120·1
Kuvvet · 4 120 · 1
=
4
4
Kuvvet=30N
bulunur.
Makaralar
Sabit
makara
Kuvvet
Ağırbircismiyükseğekaldırmakiçinçoğuzamanmakarasistemlerindenyararlanılır. İnşaatlarda ya da bazı fabrikalarda, büyük ağırlıkların küçük kuvvetlerle
yukarı kaldırıldığını hepimiz biliriz. Kullanılan makara sayısına ve biçimine göre,
sabitmakara,hareketlimakaravepalangagibitürlerivardır.
Sabit Makara
Yük
Sabit makara yardımıyla bir cisim yukarı
çekilirkenkuvvettenkazançsağlanamaz.
Sadecekuvvetinyönüdeğiştirilir.
136
Sabitbirekseninçevresindedönenbirtekmakara,kuvvetaçısındanbirkazanç
sağlamaz;amakuvvetinyönünüdeğiştirdiğiiçinişyapmayıkolaylaştırır.Özellikle
inşaatlardayapıgereçleriniveağıryükleriyükseğekaldırmakiçingenelliklesabit
makaradanyararlanılır.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
• Sabitmakaradayükileuygulanankuvvetinbüyüklüğübirbirineeşittir.
Yük = Kuvvet
P=F
• SabitmakaradaFkuvvetininbağlıolduğuipnekadarçekililrseyükokadar
yukarıçıkar.
İpin çekilme miktarı = Yükün yükselme miktarı
NOT
Sabitmakaradakuvvettenkazançyoktur.
ÖRNEK
Yandakişekildesabitmakaraile12NağırlığındakibircisimFkuvvetiiledengede
tutuluyor.Budurumda;Fkuvvetinindeğerinihesaplayalım.
Kuvvet = Yükün ağırlığı
dır.YanidinamometreningösterdiğideğeryadaFkuvveti12Ndeğerindedir.
Kuvvet=12N
F=12N
Dinamometre
12 N
F
bulunur.
12 N
ÖRNEK
Yandakişekildesabitmakaraile10Nağırlığındakibircisim
Fkuvvetiiledengedetutuluyor.Fkuvveti2metreaşağıçekilirseyükkaçmetreyükselir?
Sabitmakaradaipinçekilmemiktarı=Yükünyükselmemiktarıolduğunagöreyük2metreyükselir.
F
10 N
Hareketli Makara
Yükseğekaldırılanyük,makarailebirlikteyükselir.Eğermakaraağırlığıönemsiz
iseuygulanankuvvet,yükağırlığınınyarısıkadardır.
Kuvvet= Yük
2
P
F=
2
• Hareketlimakaralardakuvvetkazancıvardır.
Kuvvetkazancı=
FEN VE TEKNOLOJİ
Yükünağırlığı
Kuvvet
Kuvvet
Hareketli
makara
Yük
Hareketlimakaradayük,makarailebirliktehareketeder.
137
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ÖRNEK
Buaraçtabirçokbasitmakinekullanılır.
Yandakişekildehareketlimakaraile12Nağırlığındakibir
cisimFkuvvetiiledengedetutuluyor.Hareketlimakaranınağırlığıönemsizolduğunagöre,Fkuvvetinindeğerini
bulalım.
Yük
Kuvvet=
2
olarak yazılır. Dinamometrenin gösterdiği değer ya da F
kuvvetinindeğeri:
12
Kuvvet=
2
F=6N
bulunur.
F=6N
6N
6N
12 N
AyrıcaFkuvvetininbağlıolduğuipinçekilmemiktarıdaimayükünyükselmemiktarınınikikatıdır.
İpin çekilme miktarı = 2 (yükün yükselme miktarı)
Kuvvet
Örneğin;kuvvettenyarıyarıyakazancımızolursayoldanikikatkaybımızolur.Yani
yükü 1 metre yükseltmek için kuvvetin uygulandığı ip 2 metre çekilmelidir. Bu
sonuçişveenerjidenkazançsağlanacağınıgöstermektedir.
Basit makinelerde kuvvetin aldığı yol ile yükün yükselme miktarı için aşağıdaki
eşitlikyazılabilir.
(Kuvvet) · (Kuvvetin aldığı yol) = (Yük) . (Yükün aldığı yol)
Yük
Palangalar
Sabit
makara
F
Hareketli
makara
Sabitvehareketlimakaralarınbiraradabulunduğusistemdir.Makarasayısıarttıkçagenellikledengeleyicikuvvetindeğeriazalır.Palangalardakullanılaniptüm
makaralarınçevresindenkesintisizgeçer.Uygulanankuvvetbukesintisizipinher
noktasınaeşitdağılır.Palanganınsağlayacağıkuvvetkazancı,sabitvehareketli
makaralararasındakiipkollarınınsayısınabakılarakhesaplanabilir.
Kuvvet=
Yük
Kuvvet
Yükünağırlığı
Sabitmakarailehareketlimakaraarasındakiipsayısı
NOT
Makaralar; yelkenli gemilerde yelkeni yukarı çekmekte, İnşaatlarda taşınacak
Sabit ve hareketli makara arasındaki ip
sayısıikiolduğundankuvvetyükünyarısı
kadardır.
138
malzemeleriüstkatlaraulaştırmada,işmakinelerindeyaygınolarakkullanılmaktadır.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ÖRNEK
Makaralarınağırlığıönemsizolduğumakarasistemi
sol taraftaki şekilde görüldüğü gibidir. Sistemdeki
40NağırlığındabulunanyükFkuvvetiiledengeleniyor.BunagöreFkuvvetininkaçNdeğerindeolduğunuhesaplayalım.
F
20 N
20 N
20 N
F = 20 N bulunur.
Sağtaraftakişekildegörüldüğügibimakaralaradolananipingerilmekuvveti20Nbulunur.Böyleceipe
uygulanan F kuvvetinin bu gerilme kuvvetlerinden
birineeşitolduğuortayaçıkar.
P = 40 N
P = 40 N
Böylece,F=20Nbulunur.
ÖRNEK
SoltaraftakimakarasistemindeverilenmakaralarağırlıksızveyükFkuvvetiiledengededir.
Yük 60 N olduğuna göre F kuvvetinin kaç N
değerindeolduğunubulalım.
15
15
Kuvvet
Sağtaraftakişekildegörüldüğügibi,tekipkesintisizbiçimdemakaralararasındadolanarak
dengeleyici kuvvetin olduğu yerde tutuluyor.
60 N değerindeki ağırlık bölünerek F = 15 N
değerindeolduğubulunur.
15
15
15
Kuvvet
30
30
60 N
60 N
Eğik Düzlem
Eğik düzlem tüm makineler içinde en basit olanıdır. Ağır bir sandığı sırtlanarak
birkamyonayüklemekyerinekamyonunkasasınaeğimliolarakyaslanandüzgün
birkalasınüzerindeniterekyüklemekdahakolaydır.Eğikdüzlemboyuncaitme
kuvveticisminağırlığındanküçüktür.Bunakarşılıkcisimdahauzunyolalaraktaşınmışolur.Eğikdüzlemikullanmadancismiaynıyüksekliğeçıkarmakiçinalınan
yoldahakısadır.Ancakbudurumdauygulanankuvvetdahabüyükolur.Sonuçta
aynıyüksekliğeçıkarılancisimiçindahaazkuvvetuygulansadahiyapılaniş(harcananenerji)denbirkazançsağlanamaz.
Bellibirağırlıktakiyüküeğikdüzlemdenyukarıçekmekiçinuygulanacakkuvvet,
eğik düzlemin yüksekliğinin eğik düzlemin boyuna olan oranına bağlıdır. Buna
göre,yukarıçekilencismeuygulanacakenküçükkuvvet;
Uygulanan
kuvvet
·
Eğikdüzlemin
boyu
=
Yükün
ağırlığı
·
Eğikdüzlemin
yüksekliği
olarakyazılır.
FEN VE TEKNOLOJİ
139
2. ÜNİTE
F
d
ğik
E
yu
bo
le
üz
Yük
n
mi
L
Eğik düzlemin
yüksekliği
KUVVET VE HAREKET
h
SürtünmesizeğikdüzlemdePağırlığındakiyükü,sabitsüratleeğikdüzleminüst
noktasınataşımakiçinuygulanmasıgerekliFkuvvetinibasitbirbağıntıileifade
edebiliriz.
P:Yükünağırlığı
F:Uygulanankuvvet
L:Eğikdüzleminboyu
h:Eğikdüzleminyüksekliği
F.L=P.h
F
n
mi
le
Yük
ik
Eğ
z
dü
L
yu
bo
Eğik düzlemin
yüksekliği
ÖRNEK
Yandakişekildesürtünmesiz,eğikdüzlemüstündekibircisminFkuvvetietkisindesabitsüratleyukarıçekilmesigösteriliyor.
h
Yükağırlığı,eğikdüzleminboyuveeğikdüzleminyüksekliğiverilirsedinamometreningösterdiğideğerinnasılhesaplanacağıaşağıdagösterilmiştir.
Yük
Eğikdüzlemin
boyu
Eğikdüzlemin
yüksekliği
Kuvvet
120N
2m
1m
......?.....
(Uygulanankuvvet)·(Eğikdüzleminboyu)=(Yükünağırlığı)·(Eğikdüzleminyüksekliği)
Kuvvet·2=120·1
Kuvvet · 2 120 · 1
=
2
2
Kuvvet=60N
bulunur.
140
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 16
a)
F
Ağırlığı60NolanAcismi,kaldıraçvemakarayardımıylaF
kuvvetietkisindedengededir.DinamometrekaçNdeğerini
gösterir?
4m
60 N
..............................................................................................
2m
..............................................................................................
A
Sabit
makara
b)
F
Ağırlığı60NolanBcismieğikdüzlemvemakarayardımıyla
Fkuvvetininetkisindedengededir.DinamometrekaçNdeğerinigösterir.(Sürtünmelerönemsizdir.)
..............................................................................................
60 N
4m
1m
..............................................................................................
Sabit
makara
B
FEN VE TEKNOLOJİ
141
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 17
100Nağırlığındakibircisim4myüksekliktekisürtünmesizeğikdüzleminüstkısmına,eğimlerifarklıolandörtyoldanF1,
F2,F3,F4kuvvetleriileçıkarılıyor.
F1
8m
4m
F2
I
F3
12 m
10 m
4m
II
4m
F4
III
16 m
4m
IV
Bunagöre;
1. UygulananF1,F2,F3,F4kuvvetleriarasındakiilişkinasıldır?Açıklayınız.
.........................................................................................................................................................................................
2. Kuvvetkazancıhangieğikdüzlemdeenfazladır?Açıklayınız.
.........................................................................................................................................................................................
3. İşyadaenerjikazançlarıiçinnasılbiryorumyaparsınız?
.........................................................................................................................................................................................
142
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
Vida
Vidaeğikdüzleminspiralşeklinegetirilmişhalidir.Vida,silindirinetrafınabireğik
düzleminsarılmasıileoluşanbasitbirmakineolaraktanımlanabilir.
Uygulanan
kuvvet
Vida adımı
Vidaadımı:Birtamturdönmevidanınaldığıyol
Vida,tahtabloktailerlerkentahtablokauyguladığıkuvvet,daimadışardanvidaya
uygulanan kuvvetten büyüktür. Buna karşılık uygulanan kuvvetin bir dönmede
aldığıyol,vidaadımındanbüyüktür.
ÖRNEK
Tahta blok
Vidaadımı0,1cmolanbirvida,kuvvetyardımıile3kezdöndürülürsetahtabloktakaçcm
ilerler?
Kuvvet
Vidanın ilerleme miktarı = Dönme sayısı ·
Vidaadımı
Vida adımı = 0,1 cm
Vidanınilerlememiktarı=3.0,1
=0,3cm
bulunur.
Tahta blok
Kama
Eğikdüzlemebenzeyen,genellikleodunkesmeişlemindekullanılanbirbasitmakinedir.
Kamayaörnekolarakbıçakucu,keskiucu,çiviucu,baltaucuverilebilir.
Kamalardacisimyerindekalırvekamacisminiçinedoğruilerler.Yandakişekilde
görülenodunkütüğünüortadanayırmakiçinkamakullanılmıştır.
Çıkrık
Aynıdönmeekseniüzerineyerleştirilmişveyarıçapıfarklısilindirdenoluşmuşbirbasitmakinedir.
Çıkrığaörnekolarak;kuyusularınıyukarıçıkarankolsistemi,bisikletpedalı,elmikseri,elmatkabı,kahvedeğirmeni,kalemtraşvekıymamakinesi
verilebilir.
R
r
Kuvvet
Kuvvet
O
r
Yük
R
Yük
NOT
Çıkrıktakuvvet,yükağırlığındanküçüktür.
Kuvvet
Yükağırlığı
=
Silindirinyarıçapı
Kuvvetkolununyarıçapı
FEN VE TEKNOLOJİ
=
r
R
143
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
Dişli Çarklar
Büyükdişli
Küçükdişli
Dişliçarklarındişleribirbirininarasınagirdiğinden,çarklardanbiridöndürülürse
diğerini de döndürmeye zorlar. Bazı dişli çarklar ise birbirine zincir ile bağlıdır.
Dişliçarklarınbağlantılarınasılolursaolsunbirbirineolankuvvetaktarımları,diş
sayısınayadayarıçaplarınabağlıdır.Birbirlerinidöndürendişliçarklarındışsayısı
azaldıkçadevirsayılarıartar.Büyükdişlinindişsayısı,küçükdişlinindişsayısının
iki katı ise, küçük dişli daima büyük dişlinin iki katı kadar devir sayısına sahip
olur.
Pedalınbağlıolduğubüyükdişli1turyaptığında, tekerin merkezine bağlı küçük
dişli1turdandahafazladöner.
Merkezlerietrafındadönebilen,hareketinyönünüvedönmehızınıdeğiştirerek
birbirineaktaranbasitmakineleredişli
çark denir. Hareket dişlilerde zincir ile
iletilir.Dişlilereörnekolaraksaatdişlilerivebisikletdişlileriniverebiliriz.
1. dişli
2. dişli
Dişliler birbirine dokunarak dönerken,
dönme yönleri terstir. 2. dişli 1. dişliden
dahafazladöner.
r
2r
Aynımerkezliolandişlilerşekildekigibibirbirlerine
perçinlenmiştir. Bu dişlilerin tur sayıları ve dönme
yönleriaynıdır.
UYARI
Farklıeksenlidişliçarklarkuvvettenkazançsağlamazlar.Sadecedönmeyönünü
ve tur sayısını değiştirebilirler. Aynı eksenli dişli çarkların dönme yönleri ve tur
sayılarıeşittir.
NOT
Dişliçarklarınçapıarttıkçadişsayılarıdaartar.
ÖRNEK
ŞekildekidişliçarksistemindeAdişlisinindişsayısı40,Bdişlisinindişsayısı10
dur.Adişlisi6deviryaparsaBdişlisinindevirsayısıkaçolur?
A dişlisinin . A dişlisinin
B dişlisinin . B dişlisinin
=
diş sayısı
devir sayısı
diş sayısı
devir sayısı
40·6=10·(Bdişlisinindevirsayısı)
A dişlisinin . A dişlisinin
B dişlisinin . B dişlisinin
=
=24devir
diş sayısı A dişlisi
devir sayısıB dişlisidiş sayısı
devir sayısı
bulunur.
144
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
Kasnaklar
r
2r
Kasnaklar birbirine bir kayış ile bağlıdırlar.
Yandakifarklıeksenlikasnaklaraynıyönlüdönerler. r yarıçaplı kasnak 2r yarıçaplı kasnaktandahaçokdöner.
Büyükkasnağıntursayısı
Küçükkasnağıntursayısı
r
2r
=
Küçükkasnağınyarıçapı
Büyükkasnağınyarıçapı
Yandaki farklı eksenli kasnaklar zıt yönlü dönerler. r yarıçaplı kasnak 2r yarıçaplı kasnaktandahaçokturatar.
Bileşik Makineler
Şimdiyekadarbiryadaikiparçadanoluşan,genellikletekbirkuvvetinuygulanmasıileişyapmakolaylığısağlayanbasitmakineleriinceledik.
El arabası; eğik düzlem, tekerlek ve
kaldıraçtanoluşanbileşikmakinedir.
Günlükhayatımızdakarşılaştığımızmakinelerde,birkaçbasitmakineyeraldığını
gözlemleriz.
Basitmakinelerinbirarayagetirilmesiyleoluşturulmuşbumakinelerebileşik makinedenir.
Elarabasıvemakasbirkaçbasitmakinedenoluşanbileşikmakinelereörnektir.
Makas;ikikamaveikikaldıraçtanoluşanbileşikmakinedir.
Makasveelarabasınındışında,bisiklet,vinç,mikserveçimbiçmemakinesinde
günlükhayattakarşılaştığımızbileşikmakinelerdendir.
FEN VE TEKNOLOJİ
Bisiklet; tekerlek, dişli çark çıkrık ve
kaldıraçtanoluşanbirbileşikmakinedir.
145
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 18
Aşağıdagünlükyaşamdakullanılanbazıbasitmakinelerharflendirilerekverilmiştir.Bubasitmakinelerinhangikaldıraç
tiplerineuyduğunubelirleyerekkaldıraçlarınaltındakiboşkutularabasitmakinelerinharfleriniyazınız.
BasitMakineler
Gazoz açacağı
Ceviz kıracağı
Pense
El arabası
Maşa
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Çivi söken çekiç
Tahteravalli
Makas
Cımbız
Kerpeten
(f)
(g)
(h)
(i)
(j)
KaldıraçTipleri
Kuvvet
Kuvvet
Yük
Destek
146
Yük
Kuvvet
Yük
Destek
Destek
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 19
Ağırlığıönemsizkaldıraçla,birbavulaşağıdakigibiüçdeğişikşekildekaldırılarakdengeleniyor.Kaldıraçlardakuvvetten
kazançsağlanıpsağlanmadığını"kuvvetten kazanç var"yada"kuvvetten kazanç yok"şeklindekutularayazınız.
a)
Bavul
b)
c)
Bavul
Bavul
ETKINLIK - 20
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli bir tahteravalli üzerinde birbirini dengeleyen öğrenciler aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
Kütlesi80kgolanKutay'ıdengedetutanYonca,CemveHakan'ınkütledeğerlerinihesaplayarakboşkutularayazınız.
a)
Kutay
80 kg
Yonca’nın kütlesi:
FEN VE TEKNOLOJİ
Yonca
b)
Kutay
80 kg
Cem’in kütlesi:
Cem
c)
Kutay
Hakan
80 kg
Hakan’ın kütlesi:
147
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 21
Aşağıdaverilenkasnaklarileilgilisorularıcevaplayıpaltlarındakiboşluklarayazınız.
a)
K
L
4r
...........................................................................................
6r
Dönme yönü
I
Lkasnağıokyönünde3turdöndürüldüğündeK,MveN
kasnaklarıhangiyöndevekaçturdöner?
M
N
...........................................................................................
...........................................................................................
II
b)
Tkasnağıokyönünde2turdönerseXkasnağıhangiyöndekaçturdöner?
2r
2r
r
Y
X
...........................................................................................
Z
...........................................................................................
...........................................................................................
Dönme yönü
3r
I
II
T
ETKINLIK - 22
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Yukarıdaresimleriverilenmakinelerdenhangileriçıkrığınözelliğineuygunörnektir.Aşağıdakiboşluğaresimlerinnumaralarınıkullanarakyazınız.
.................................................................................................................................................................................................
148
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 23
a)
b)
c)
d)
e)
f)
F
F
F
F
F
24 N
24 N
24 N
24 N
24 N
24 N
Yukarıdaverilensistemlerdeasılıolanyükdeğeri24Ndur.SistemlerFkuvvetiiledengededir.Herbirsistemdedinamometreningösterdiğideğerihesaplayınız.
a) Dinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklayınız.
........................................................................................................................................................................................
b) Dinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklayınız.
........................................................................................................................................................................................
c) Makaranınağırlığıönemsizisedinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklayınız.
........................................................................................................................................................................................
d) Hareketlimakaranınağırlığı6Nisedinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklayınız.
........................................................................................................................................................................................
e) Makaralarınağırlığıönemsizisedinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklayınız.
........................................................................................................................................................................................
f)
Makaralarınağırlığıönemsizisedinamometreningösterdiğideğeribulunuz.Nedeniniaçıklmayınız.
........................................................................................................................................................................................
FEN VE TEKNOLOJİ
149
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 24
BellibirGağırlığı,değişikbasitmakinelerkullanılarakFkuvvetleriiledengelenmektedir.Bubasitmakinesistemlerindeki
kuvvet kazancı değerlerinialtlarındakikutularayazınız.
2r
r
F
F
F
G
G
F
S=2r
h=r
G
S=3r
h=r
G
Kuvvet kazancı
Kuvvet kazancı
Kuvvet kazancı
Kuvvet kazancı
ETKINLIK - 25
X,Y,Z,T,U,V,Kdişliçarklarışekildekigibibirbirlerinebağlanmıştır.ZileTveUileVbirbirlerineyapışıkolarakdönme
özelliğinesahiptir.Ydişlisiokyönündedöndürüldüğündediğerdişlilerindönmeyönlerini(+)ve(–)olarakaşağıdakikutularayazınız.
(–)
(+)
Ok
V
T
X
Z
Y
X
150
Y
Z
K
U
T
U
V
K
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 26
Birbirlerinedokunarakdişliçarklaraşağıdakişekildeverilmiştir.BudişliçarklardanL,MveNninmerkezlerineyapıştırılmışsilindirleresarılıiplereağırlıklarasılıdır.Kdişlisiokyönündedöndürüldüğündeağırlıklarınhareketyönleriolarakaşağı
yöndeyadayukarı yöndeseçeneklerindenbiriniyanındakikutuyayazınız.
M
L
N
P1 :
K
P2 :
Ok
P3 :
P1
P2
P3
ETKINLIK - 27
Ağırlığı100Nolanbiryük,aşağıdakidörtmakarasistemiiledengedetutuluyor.Dengeyisağlayankuvvetlerihesaplayarak
sisteminaltındakikutularayazınız.(Sürtünmelerönemsizdir;makaraağırlıklarıönemsizdir.)
F2
F1
100N
F1 =
FEN VE TEKNOLOJİ
100N
F3
100N
F2 =
F4
100N
F3 =
F4 =
151
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 28
Dişsayılarıverilenaşağıdakidişlisistemlerdeilkdişliyeokyönünde4turyaptırılıyor.Son dişlinintursayısıvedönme
yönünüaltındakikutularayazınız.
30 diş
A)
Ok
10 diş
(+)
(+)
10 diş
4 tur
Son
Dişli
(–)
(–)
İlk Dişli
İlk Dişli
Tur sayısı
C)
Dönme yönü
Tur sayısı
D)
40 diş
20 diş
4 tur
20 diş
Ok
4 tur
Ok
40 diş
B)
10 diş
(+)
10 diş
İlk
Dişli
(–)
Son Dişli
Dönme yönü
30 diş
20 diş
Ok
5 diş
4 tur
10 diş (+)
Son (–)
Dişli
Son Dişli
İlk Dişli
Tur sayısı
152
Dönme yönü
Tur sayısı
Dönme yönü
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 29
Ağırlığı 50 N olan bir kutu aşağıdaki üç sistemde, sabit hızla h kadar yüksekliğe çekiliyor. Kutuyu yukarı çekmek için
adamlarınuyguladığıkuvvetdeğerleriiçin"50 N","50 N'dan az","50 N'dan fazla"ifadelerindenbirinialtlarındakikutuya
yazınız.
a)
b)
c)
F1
F3
F2
h
h
h
60°
F1 =
30°
F2 =
F3 =
ETKINLIK - 30
Birbavulaşağıdakiüçözdeşyaysistemiüzerineayrıayrıbırakılıncayaylarbirmiktarsıkışıyor.Busıkışmamiktarıiçin,
"çok sıkışır","orta sıkışır","az sıkışır"ifadelerindenbirinialtlarındakikutuyayazınız.
a)
b)
60°
FEN VE TEKNOLOJİ
c)
30°
153
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 5
1.
3.
Kuvvet
Yük
F1
Yük
F2
Yük
Destek
Şekildeki kaldıraç sisteminde, aşağıdakilerden
hangisi yapılırsa yükün kaldırılması zorlaşır?
F3
Yük
A) Destekyükeyaklaştırılmalıdır.
B) Yükkuvvettenuzaklaştırılmalıdır.
C) Destekyüktenuzaklaştırılmalıdır.
D) Kuvvetyüktenuzaklaştırılmalıdır.
YukarıdakiözdeşüçkaldıraçtipindeF1,F2veF3kuvvetleriaynıağırlıktakiyüküdengedetutmaktadır.
Bu kuvvetlerin büyüklükleri arasındaki ilişki nasıldır?
Palme Yayıncılık
A)F1 = F2 > F2
C)F2 > F1 > F3
2.
Sabit
makara
Sabit
makara
G
Ağırlığı36NolanbircisimD1,D2
veD3dinamometreleribağlıiken
şekildekigibidengedetutulmaktadır.
D2
Makaraların ağırlıkları önemsiz olduğuna göre dinamometrelerin gösterdiği değerler
için aşağıdakilerden hangisi
doğrudur?
D3
Sabit
makara
G
Sabit
makara
4.
F2
F1
B)F1 > F3 > F2
D)F3 > F1 > F2
D1
Sabit
makara
G = 36 N
F3
G
Sabit
makara
Şekildeki üç sistemde sabit makaralar kullanılmıştır.
AğırlığıGolanbircisimüçdeğişiksistemdeF1,F2ve
F3kuvvetleriiledengedetutulmaktadır.
Bu kuvvetler arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A)F1 = F2 = F3
C)F1 = F2 > F3
154
A)
D1
18N
D2
B)
18N
18N
9N
C)
36N
18N
9N
D)
18N
9N
9N
9N
D3
4N
B)F1 > F2 > F3
D)F1 > F2 = F3
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 5
7.
5.
72N ağırlığındaki bir cisim
şekildekigibiFkuvvetiileyukarı çekilmektedir. Hareketli
makaranınağırlığı10N,sabit
makaranın ağırlığı ise 20N
dur.
Tavan
Sabit
makara
F
L
K
ok
Kuvvetin değeri en az kaç
N olmalıdır?
Hareketli
makara
O
M
(Sürtünmelerönemsizdir.)
G = 72N
N
K,L,M,N,Odişliçarklarışekildekigibibirbirinedokunmaktadır.Mdişlisişekildegösterilenokyönünde
döndürülüyor.
A)72
B)64
C)51
D)41
Hangi dişliler M dişlisi ile ayın yönde döner?
A)LileK
C)LileN
B)NileO
D)KileO
8.
Sabit
makara
Palme Yayıncılık
Hareketli
makara
A kovasının ağırlığı
20N, hareketli makaranın ağırlığı 6N
olduğuna göre, B kovasının ağırlığı kaç N
olur?
B kovası
A kovası
A)14
A ve B kovaları şekildekimakarasisteminde dengede durmaktadır.
B)13
C)10
D)18
6.
Sabit
makara
9.
F
G=60N
4m
(+)
1m
3r
Yüksekliğiveuzunluğuverileneğikdüzleminüstündeki60NağırlığındakibircisimhareketlivesabitmakaralaryardımıylaşekildekigibiFkuvvetiyledengededir.
F kuvvetinin değeri kaç N dur?
(Makaraağırlıklarıvesürtünmelerönemsizdir.)
A)5
FEN VE TEKNOLOJİ
B)7,5
C)10
D)15
K
L
2r
(–)
Kdişlisininyarıçapı3r,Ldişlisininyarıçapı2rdir.
K dişlisi ok yönünde 4 devir yaparsa L dişlisi hangi
yönde kaç devir yapar?
A)(+)yönde12devir
C)(–)yönde6devir
B)(–)yönde12devir
D)(+)yönde6devir
155
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 5
13.
10.
L
K
F
M
M
K
Şekil 1
G=36N
A)9
Bu sistemde K dişlisine yine 6 tur yaptırılırsa M dişlisi kaç tur döner?
11.
Yükü dengede tutan F kuvvetinin değeri kaç N dur?
Şekil 2
K,L,Mdişlilerinindişsayılarısırasıyla30,10,20dir.
Kdişlisi6turyaptığındaMdişlisiŞekil1'de9turyapmaktadır. L dişlisi sistemden çıkarılarak Şekil 2'deki
gibiyenisistemeldeediliyor.
A)3
Makara ağırlıklarının önemsiz
olduğuşekildepalangasistemindeyükünağırlığı36Ndur.
B)4
C)8
B)12
C)15
D)18
D)9
14.
F
G
G=28N
Destek
Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli bir çubuk ile 28N ağırlığındakibircisimdengedetutuluyor.
Palme Yayıncılık
F=8N
Destek
Ağırlığı dengede tutan kuvvet 8N olduğuna göre, G
ağırlığı kaç N dur?
Kaldıraç yardımıyla cismi dengede tutan F kuvvetinin değeri kaçtır?
A)7
B)14
C)20
A)40
D)28
12.
AğırlığıönemsizeşitbölmelibirkaldıraççubuğuileG
ağırlığıdengedetutulmaktadır.
B)36
15.
F
G=90N
3m
F
2m
C)32
D)24
Makaraağırlıklarınınönemsizolduğuşekildekimakara
sisteminde yükün ağırlığı
36Ndeğerindedir.
Bu sistemi dengede tutan
F kuvveti kaç N dur?
G=36N
Sürtünmesiz eğik düzlem üstünde 90N ağırlığındaki
bircisimFkuvvetiyleyukarıçekilmektedir.
A)72
B)36
C)18
D)9
F kuvvetinin değeri en az kaç N dur?
A)75
156
B)72
C)60
D)45
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 6
1.
Aşağıda verilen basit makinelerin hangisinde destek yük ile kuvvetin arasında değildir?
A)Tahteravalli
C)Elarabası
4.
B)Pense
D)Makas
Yanda verilen vida adımı 0,2 cm olan vida sistemini kuran Sevcan
Öğretmen, F kuvvetiyle
vidayı 4 kez döndürürse
vida tahtada kaç cm
ilerler?
0,2 cm
Tahta
2.
G=30N
A)0,2
B)0,4
C)0,6
D)0,8
F
Destek
Ağırlığıönemsiz,birkaldıraççubuğuile30NağırlığındakibiryükşekildekigibiFkuvvetiyledengedetutulmalıdır.
5.
F kuvveti kaç N dur?
B)20
C)25
D)30
3.
Aşağıda verilen düzeneklerden hangisi ok yönünde
döndürülerek hareket ettirildiğinde X ve Y cisimlerinin ikisininde potansiyel enerjileri azalır?
A)
B)
G ağırlığının 1 metre yükselmesi
için F kuvvetinin bağlı olduğu ip
kaç metre çekilmelidir?
F
Palme Yayıncılık
A)10
Şekildeki hareketli makara yardımıylaGağırlığıyukarıçekiliyor.
A)2
D)0,5
G
B)1,5
C)1
6.
r
2r
10N
X
Y
X
2m
1m
2N
Y
20N
C)
4N
D)
I
18N
9N
II
III
Makara ağırlığı ve sürtünmelerin önemsenmediği
şekildeki ağırlıkların asıldığı basit makinelerden
hangileri dengededir?
X
FEN VE TEKNOLOJİ
Y
X
Y
A)YalnızI
C)YalnızII
B)IveIII
D)IIveIII
157
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
TEST - 6
7.
9.
Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin söylediği ifade
yanlıştır?
A)
B)
Kuvvetten kazanç
varsa aynı oranda
yoldan kayıp vardır.
F
Müge
G=18N
Cismi yukarı çeken F kuvvetinin değeri en az kaç N
olmalıdır? (Sürtünmelerönemsizdir.)
B)8
C)9
Sıla
C)
Şekildekisabitmakarayardımıyla18Nağırlığındakicisimyukarıçekilmekisteniyor.
A)4
Sabit makarada
kuvvetten kazanç
sağlanamaz.
Basit makinelerde
işten kazanç
yoktur.
Teoman
D)
Kaldıraçlarda her
zaman kuvvetten
kazanç sağlanır.
Özgür
D)18
10.
Yanda verilen basit makine ile
ilgili aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?
Palme Yayıncılık
Kuvvet
8.
Yük
A) Kuvvettenkazançsağlar.
B) İştenveenerjidenkazanılır.
C) Kuvvetinyönünüdeğiştirirveişkolaylığısağlar.
D) Yoldankazançsağlar.
F1
5m
3m
F2
2m
Şekil 1
1m
Şekil 2
11.
F3
4m
3m
Kuvvet
Destek
Şekil 3
Yukarıdaki üç eğik düzlemde 12N ağırlığındaki cisim
F1,F2veF3kuvvetleriyleyukarıçekiliyor.Eğikdüzlemlerinyükseklikveuzunluklarıverilmiştir.
Bu kuvvetlerin en küçük değerlerinin büyüklük sıralaması nasıldır? (Sürtünmelerönemsizdir.)
A)F3 > F1 > F2
C)F1 > F2 = F3
158
Yük
B)F1 > F2 > F3
D)F1 > F2 > F3
Şekildeki kaldıraç sisteminde, yükü daha kolay
kaldırmak için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?
A) Destekyükedoğruyaklaştırılmalıdır.
B) Destekkuvvetedoğruyaklaştırılmalıdır.
C) Ağırlığıdahabüyükyükkullanılmalıdır.
D) Kuvvetdesteğedahayakınbirnoktadanuygulanmalıdır.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
TEST - 6
12.
14.
Yandaki şekilde verilen sürtünmesizhareketlimakaradaXcismi
40Nlikkuvvetle4myukarıdoğruçekiliyor.
40N
1
2
3
4
5
6
Buna göre yükün ağırlığının uygulanan kuvvete oranı kaçtır?
(Makaranınağırlığıönemsizdir.)
1
A) 2
B)2
C)3
D)4
Yukarıda verilen araçlardan hangileri bileşik makinedir?
B)2,3,4ve5
D)1,2,4ve6
Palme Yayıncılık
A)1,2ve3
C)1,2,ve6
13.
15.
X
Y
Yük
2h
r
h
Yük
Yük
I.
Z
II.
r
3r
III.
Yük
1
Destek
IV.
Yukarıdaki basit makinelerden hangilerinde kuvvetten kazanç yoldan kayıp vardır?
A)IveII
C)I,IIveIV
FEN VE TEKNOLOJİ
B)II,IIIveIV
D)I,II,IIIveIV
2
Yukarıdaki şekilde 3r yarıçaplı X dişlisi ok yönünde
2 devir yaparsa Z dişlisi hangi yönde kaç devir yapar?(XveYdişlilerininmerkezleriaynıdırvebirbirine
perçinlenmiştir.)
A) 1yönünde3devir
B) 2yönünde2devir
C) 2yönünde6devir
D) 1yönünde2devir
159
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ENERJİ VE SÜRTÜNME KUVVETİ
Eylemsizlik cisimlerin sürekli hareket etme eğilimidir. Yatay ve sürtünmesiz bir
düzlemhayaledelim.Budüzlemdebircismihareketebaşlatıpbıraktığımızdacisimsabithızlahareketinidevamettirecektir.Yaniönünesürtünmelibiryüzeygelmediğisürecehareketaynıhızladevameder.Günlükyaşamımızdasürtünmesiz
yüzeyyokgibidir.Hareketebaşlatıpbıraktığımızhercisimbirsüresonradurur.Bu
cisimleridurdurankuvvet,sürtünme kuvvetidir.
Sürtünme olmasaydı şekildeki otomobil
eğikdüzlemdehareketsizduramazdı.
Uygulanan
kuvveti
Sürtünme
kuvveti
• Sürtünmekuvveti;cisminbulunduğuyüzeyincinsinevecisminağırlığınabağlı
olarakdeğişir.
• Sürtünme, yağlanmış bir yüzeyde azken, zımpara kağıdının kaplı olduğu bir
masaüstündeoldukçafazladır.
• Sürtünmekuvveti;hareketiyavaşlatan,engelleyenhattadurduranbirkuvvettir.Bunedenledaimahareketyönünezıtyöndedir.
• Cisminağırlığıartarsasürtünmekuvvetideartar.
2G
G
Sürtünme
kuvveti
Uygulanan
Uygulanan
kuvvet
Sürtünme
kuvveti
kuvvet
Aynı cins yüzeyde hareket halinde olan
cisimlerden ağırlığı büyük olanına daha
büyüksürtünmekuvvetietkieder.
• Sürtünmekuvvetindendolayıcisminmekanikenerjisininbirkısmıyadatamamıısıyadönüşebilir.
• Yataydüzlemdehareketsizdurancisimleresürtünmekuvvetietkietmez.
NOT
Sürtünme kuvveti sürtünen yüzeylerin büyüklüğüne bağlı değildir. Yani, aynı
cisim iki farklı yüzeyi üzerinde sürüklendiğinde her iki durumda da sürtünme
kuvvetiaynıdır.
Günlükhayatımızdabazıdurumlardasürtünmeyiazaltmakveyaartırmakiçibazı
önlemleralırız.
Sürtünmeyi azaltmak için;
• Bavul,dolapgibibazıeşyalarınayaklarınatekerlektakılır.Tekerleksürtünmeyi
azaltarakhareketikolaylaştırır.Makinelerinbirbirinesürtünenparçalarıyağlanır.Yağsürtünmeyiazaltır.
Sürtünmeyi artırmak için;
• Buzluyollardaaraçlarıntekerleklerinezincirtakılırvearabanınkaymasıengellenir.
Sistemlerdeenerjikaybınanedenolmasınarağmensürtünmebirçokaçıdanyararlıdır. Sürtünme olmasaydı yürüyemezdik. Otomobiller yatay yollarda hareket
edemezlerdi. Otomobillerin tekerlekleri dönme hareketi yaparak otomobile yol
aldırır.Budönmehareketindesürtünmeolmadığınıdüşünürseniz,otomobilinhareketedemeyeceğianlaşılır.
160
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
Sürtünmeninyararlıolmadığıdurumlardavardır.Makinelerinçalışmasıesnasında sürtünmeyle oluşan ısı enerjisi, makine için gerekli bir enerji olmadığından
makinelerinveriminidüşürür.
Su cisimlerin hareketini zorlaştırıcı bir direnç uygular. Bu etki, sürtünmedir. Bu
etkiyiazaltmakiçingemilerinönkısımları"V"şeklindetasarlanmıştır.
Yüksektenatlayanparaşütçüleriçinhavadirenci(sürtünme)önemtaşır.Paraşütçününsahipolduğupotansiyelenerjidoğrudankinetikenerjiyedönüşürseparaşütçüçoksüratleyereiner.Havanınsürtünmesisayesindeparaşütçününpotansiyelenerjisininbirkısmıısıenerjisinedönüşürveböylecedahaazsüratleyere
inmesisağlanmışolur.
Günlükhayatımızdakullanılanbazımakinelersürtünmeninhareketiniengelleyici
özelliğiniönlemekamacıylatasarlanır.Örneğin,denizaltılarbalinalarabenzetilerektasarlanmıştır.
FEN VE TEKNOLOJİ
161
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ETKINLIK - 31
Cisim
III. bölge
I. bölge
II. bölge
Yay
Sürtünmeli yol
YukarıdagörülensistemdecisimserbestbırakıldıktansonraI,IIveIII.bölgelerdekienerjidönüşümlerinialtlarındakiboşluklarayazınız.
I.bölgede:..............................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
II.bölgede:.............................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
III.bölgede:.............................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
ETKINLIK - 32
Aşağıdakiolaylardasürtünmekuvvetininnasılbiretkiyaptığını,olayınkarşısınayazınız.
Paraşütleatlama:...................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Sudolubardağıelimizletutmak:............................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Harekethalindekiotomobilinfrenyapması:...........................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Kurşunkalemileyazıyazmak:...............................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Dağcınındağatırmanması:....................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Bavullarınaltlarınatekerlektakılması:....................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
162
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
ETKINLIK - 33
Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanların yanına (D), yanlış olanların yanına (Y) koyunuz.
1. () Sarmalyayauygulanankuvvetarttıkçayayınuzamamiktarıartar.
2. () Kütleölçenaraçlaradinamometredenir.
3. () BircisminkütledeğeriAy'daveDünya'daaynıdeğerdedir.
4. () BircisminağırlığıAy'dasıfırdır.
5. () Kilogramağırlıkbirimidir.
6. () Bircisimyerdenyukarıkaldırılırsayerçekiminekarşıişyapılmışolur.
7. () Yatayyoldabirbavuluyatayhareketettirenbiradamyerçekiminekarşıişyapmaz.
8. () Bircismeuygulanankuvvetcismeyolaldırmasadaişyapılmışolur.
9. () Yeredoğrudüşmekteolanbircisminkinetikenerjisiartar.
10. () Kütleleriaynıolanikicisimdensüratibüyükolanınkinetikenerjisiküçüktür.
11. () Bircisminsüratiikikatına,kütlesiiseyarıyadüşürülüyor.Bucisminkinetikenerjisiilkdurumagöredeğişmez.
12. () Yerdenbellibiryüksekliktedurmaktaolanbircisimçekimpotansiyelenerjisisıfırdır.
13. () İş'inbirimiylekinetikenerjisininbirimifarklıdır.
14. () Sıkıştırılanbiryaydadepolananenerjiyeesneklikpotansiyelenerjisidenir.
15. () Aşağıdanyukarıyaatılanbircisminkinetikenerjisivepotansiyelenerjisiartar.
16. () Basitmakinelerdeenerjikazancısağlanmaz.
17. () Birbasitmakineolarakmaşa'dadestekuçtadır.
18. () Sabitmakaradakuvvettenkazançsağlanamaz.
19. () Hareketlimakaradakuvvetinbağlıolduğuip1metreçekilirseyük2metreyukarıyaçıkar.
20. () Birbirinedokunanikidişliçarklardanyarıçapıküçükolan,yarıçapıbüyükolandandahaazdeviryapar.
21. () Sürtünmekuvveticisminhareketyönünezıtyöndedir.
22. () Sürtünmesonucundaharcananenerjiısıenerjisinedönüşür.
FEN VE TEKNOLOJİ
163
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 1
1.
4.
Aşağıda verilen cisimlerden hangisi kuvvet uygulandığında şekli değişip, kuvvet
etkisi ortadan kaldırıldığında eski haline
dönebilen özelliğe sahip değildir?
Kubilay
Hakan
h
Seray
Tuğçe Öretmen
A)Özgür:Sünger
C)İlayda:Mandal
Yer
B)Sueda:Lastik
D)Erdem:Cambardak
Sınıf tahtasındaki sorunun doğru cevabı aşağıdakilerden hangisidir?
A)4
B)40
C)400D)4000
YukarıdakişekildeSeray,KubilayveHakan'ınbulunduklarıyüksekliklerverilmiştir.
Hakan ve Kubilay'ın ağırlıkları eşit, Seray'ın ağırlığı
ise onlardan az olduğuna göre,
I. SerayveHakan'ınyeregörepotansiyelenerjileri
eşittir.
II. Kubilay'ınyeregörepotansiyelenerjisienbüyüktür.
III. SerayileHakanyerdeğiştirirseyeregörepotansiyelenerjilerieşitolur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Palme Yayıncılık
2.
Kütlesi 4000 g olan bir cismin ağırlığı kaç N’dir?
(Yer çekimi ivmesini 10 N/kg alınız.)
h
h
Tuğçe Öğretmen'in sorusuna verilen öğrenci cevaplarından hangisi doğrudur?
A)YalnızI
C)IIveIII
B)YalnızII
D)I,IIveIII
5.
3. I. 2m/ssüratleilerleyen4kg'lıkkaplumbağa
II. 3m/ssüratlekoşan3kgkütlelikedi
III. 1m/ssüratleilerleyen6kgkütlelitavşan
IV. 4m/ssüratlekoşan6kgkütleliköpek
Yukarıdaki numaralandırılmış hayvanların kinetik
enerji değerlerinin büyükten küçüğe doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A)I,II,III,IV
C)IV,II,I,III
164
B)IV,III,II,I
D)II,IV,I,III
Yukarıda verilen örneklerden kaç tanesinde sürtünme kuvvetinin etkisi vardır?
A)1
B)2
C)3
D)4
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 1
6.
Aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
9.
A) Sürtünmekuvvetiyüzeyincinsinebağlıdır.
B) Sürtünmekuvvetininbiriminewton'dur.
C) Sürtünmekuvvetihareketlibircismidurdurabilir.
D) Sürtünme kuvvetinin yönü daima cismin hareket
yönüyleaynıdır.
F1
h
P
45°
F2
h
P
30°
Yukarıdaki şekillerde aynı P yükü sürtünmesiz eğik
düzlemlerdesabithızlaF1veF2kuvvetleriileçekilerek
hyüksekliğineçıkarılıyor.
Buna göre;
7.
I. Herikisindedekazanılanpotansiyelenerjieşittir.
II. Herikisindedeyapılanişlereşittir.
II. F1kuvvetiF2kuvvetineeşittir.
yargılarından hangileri yanlıştır?
III
A)YalnızI
C)YalnızIII
II
Yukarıda verilen sistemdeki kova aşağı yönde hareket ettiğine göre I, II, III nolu basit makinelerin
dönüş yönleri aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?
I
II
III
B)IveII
E)IIveIII
Palme Yayıncılık
I
A)
B)
C)
D)
8.
Yandakitraktörünöntekerleklerinin yarıçapı 0,5
cm, arka tekerleklerinin
yarıçapıise1cmdir.
Buna göre traktörün ön
tekerlekleri 6 defa dönerse arka tekerlekler
kaç defa döner?
A)12
FEN VE TEKNOLOJİ
B)6
C)3
D)2
10. Sürtünme kuvveti ile ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A) Sürtünenyüzeylerısınır.
B) Cisimler sürtünme kuvvetinin yönünde hareket
eder.
C) Yataydüzlemüzerindedurancismesürtünmekuvvetietkieder.
D) Sürtünmekuvveticisimlerinhızlarınıarttırabilir.
165
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 2
1.
3.
Aynı dönme ekseni üzerinde bulunan
yarıçapları farklı silindirlerden oluşan
basit makinedir.
200 cm
2,5 kg
Eğik düzleme benzeyen genellikle
kesme işleminde kullanılan basit
makinedir.
Osman
Koli
İnşaatlarda ağır yükleri üst katlara
taşırken kullanılabilen bir basit
makinedir.
Erdem, şekilde gösterildiği gibi yerde duran 2,5 kg
kütleli bir koliyi 200 cm yüksekliğindeki duvarın
üstüne koyduğunda yerçekimi kuvvetine karşı kaç
joule'lük iş yapmış olur?(g=10N/kg)
Figen
İlter
A)20
Yukarıdaki öğrencilerin tanımladığı basit makineler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Osman
Figen
A)
Çıkrık
Vida
Makara
B)
Vida
Kama
Eğikdüzlem
C)
Çıkrık
Makara
Eğikdüzlem
D)
Çıkrık
Kama
Makara
4.
D)50
X
Y
Z
T
K
Yukarıdaki kaldıraçta bulunan K cismini yukarıya
doğru en büyük kuvvetle kaldırabilmek için seçeneklerde verilen noktalardan hangisine kuvvet uygulamamız gerekir?
A)X
Aşağıda verilenlerden hangisi kinetik enerjiye sahip değildir?
A)
C)40
İlter
Palme Yayıncılık
2.
B)30
B)Y
C)Z
D)T
B)
5.
C)
Yanda verilen hareketli makara
sisteminde 20 N ağırlığındaki
yükü 4 m yukarı çıkarmak için
makaranın ipi kaç m yukarı çekilmelidir?
D)
20 N
A)8
166
B)6
C)4
D)2
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 2
6.
8. Boyları, yarıçapları eşit olan vidaların vida adımları
aşağıdaverilmiştir.
Oğulcan 1 ton ağırlığındaki sandığa kuvvet uygulamasınarağmensandığıhareketettirememektedir.
Buna göre vidalar eşit kuvvetle 2 kez döndürüldüğünde hangisi tahtaya daha çok gömülmüştür?
A)
Buna göre Oğulcan'ın
sandığı hareket ettirememesinin
nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
Vida adımı
2 mm
Vida adımı
2 cm
C)
Vida adımı
1 mm
D)
Vida adımı
1 cm
Palme Yayıncılık
A) Sürtünmekuvvetiitmekuvvetineeşittir.
B) Sürtünmekuvvetiitmekuvvetindenküçüktür.
C) Sürtünmekuvvetiitmekuvvetiileaynıyönlüdür.
D) Sandığasürtünmekuvvetikesinlikleetkietmemektedir.
B)
7. "Günlükhayattakarşılaştığımızmakinelerinyapısında
basitmakinelerdenbirkaçtanesibirdenyeralabilir.Bu
makinelerinbirarayagetirilmesiileoluşanmakinelere
bileşikmakinedenir."
Buna göre bir bileşik makine olan el arabasında
bulunan basit makineler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Kamavekaldıraç
B) Tekerlekvekama
C) Kaldıraç,kamaveeğikdüzlem
D) Kaldıraç,eğikdüzlemvetekerlek
FEN VE TEKNOLOJİ
9. Eskilokomotiflerdeihtiyaçduyulanenerjilerkömürden
sağlanıyordu.
Buna göre bir buharlı lokomotifte kömürün yanmasından tekerleklerinin dönmesine kadar gerçekleşen enerji dönüşümü aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
A) IsıSKimyasalSHareket
B) KimyasalSHareketSIsı
C) ElektrikSIsıSKimyasalSHareket
D) KimyasalSIsıSHareket
167
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 3
1. I. DuraktahareketsizbekleyenÖykü
II. Büfenin1.rafındakivazoyu,3.rafakoyanDamla
III. DağatırmananUğur
IV. BiryayıikitaraftanelleçekerekgerenSarp
4. UğurUstademirbirlevhayı15Nlikkuvvetuygulayarakyataydüzlemdehareketettirmesisonucu,180Jlik
işyapıyor.
Buna göre, Uğur Usta demir levhayı ilk konumundan kaç m ileriye götürür?
Yukarıdaki olayları gerçekleştiren öğrencilerden
hangileri fen anlamında iş yapmıştır?
A)IIveIV
C)I,IIIveIV
2.
(Sürtünmelerönemsizdir.)
A)12
B)II,IIIveIV
D)I,II,IIIveIV
5.
G
I
II
Y
K
Palme Yayıncılık
G
1m
D)18
Ok
A) Bircisminpotansiyelenerjisicisminkütlesiiledoğruorantılıdır.
B) Bircisminkinetikenerjisicisminsüratinebağlıdır.
C) Yeredoğruhızlanancisminkinetikenerjisiazalır.
D) Yerdenyukarıdoğrukaldırılanbircisimiçinyerçekimkuvvetinekarşıişyapılır.
4m
C)15
X
Aşağıdaki ifadelerde verilen yorumlarından hangisi
yanlıştır?
3.
B)14
L
X ve Y kasnakları şekildeki gibi birbirine bağlanarak
döndürüldüğündemerkezlerineyapıştırılansilindirlere
sarılıiplerebağlıKveLcisimlerihareketetmeözelliğinesahiptir.
X kasnağı ok yönünde döndürüldüğünde K ve L cisimlerinin yukarı (c) ya da aşağı (T) hareketleri için
aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
K
L
A)
T
T
B)
c
c
C)
c
T
D)
T
c
6. Aşağıdakiseçeneklerdeverilenhareketlicisimlerinağğırlığı20Ndur.
Bu cisimlerden hangisinde bulunduğu zeminde
sürtünme kuvveti en fazladır?
G
III
Eğik düzlem, hareketli makara ve kaldıraçtan oluşan
I,II,IIIbasitmakinelerdesürtünmelervemakaraağırlıklarıönemsizdir.BasitmakinelerdeağırlığıGolancisimlerşekildekigibidengedetutuluyor.
Buna göre hangilerinde kuvvet kazancı 2 olur?
A)YalnızI
C)IveII
168
B)YalnızII
D)IIveIII
A)
20 N
F
B)
Cam yüzey
C)
F
Tahta yüzey
20 N
F
Mermer yüzey
20 N
D))
20 N
F
Çakıllı yüzey
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 3
7. Aşağıdaki eğik düzlemler üzerinde ağırlıkları eşit üç
blokdengedetutuluyor.
F1
3m
9.
F2
1m
2m
1m
F3
3m
2m
Yandakibisikletinparçalarınınbasitmakinelerleeşleştirilmesiaşağıdaverilmiştir.
I. PedalSÇıkrık
II. FrensistemiSKaldıraç
Buna göre yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?
Blokları dengede tutan dinamometrelerin gösterdikleri F1, F2 ve F3 kuvvetlerinin büyüklük sıralaması nasıldır? (Sürtünmelerönemsizdir.)
B)F1 > F2 > F3
D)F1 > F3 > F2
Palme Yayıncılık
A)F3 > F2 > F1
C)F2 > F3 > F1
A) IveIIdoğrudur.
B) YalnızIdoğrudur.
C) YalnızIIdoğrudur.
D) IveIIyanlıştır.
10.
F1
8.
I
II
Radyo
dinlemek
Deftere yazı
yazmak
III
IV
Keman
çalmak
Paten
kaymak
30 N
Yukarıda verilen durumlardan hangisinde sürtünme kuvvetinin eksisi yoktur?
A)I
FEN VE TEKNOLOJİ
B)II
C)III
D)IV
F2
60 N
Yukarıdakipalangalarda30NlukyükF1ile60Nluk
yükF2kuvvetiyledengelenmiştir.
Makara ağırlıkları ve sürtünmeler önemsiz olduğuF
na göre 1 oranı aşağıdakilerden hangisinde doğF2
ru verilmiştir?
1
3
4
A) B) C) D)2
2
4
3
169
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 4
1.
3.
Yandaki eşit kollu
teraziye X ve Y cisimlerikonuluyorve
terazi şekildeki gibi
dengedekalıyor.
X
Buna göre aşağıdaki
kaldıraçlardan hangisi yatay
olarak
dengede
kalabilir?
V
III
IV
Y
II
(Kaldıraççubuklarınınağırlıklarıönemsizdir.)
A)
B)
I
Makara ağırlıkları ve sürtünmelerin önemsenmediği yukarıdaki makara sisteminde I, II, III, IV, V numaralı yüklerin büyüklükleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
2.
X
Y
C)
B)I>II=III>IV=V
D)IV>V>III>I>II
Y
D)
X
Palme Yayıncılık
A)I>II>III>IV>V
C)IV>V>I=III>II
X
X
Y
Y
4. I noktasından bırakılan bir top sürtünmesi önemsenmeyenbirortamdaaşağıdakigibiIIInoktasınaçıkabilmektedir.
I
III
Z
X
Y
II
r
3r
3r
II
Yukarıdakiolaylailgiliüçöğrenciyorumyapıyor.
Cisim I’den II’ye giderken
sürati artar.
I
Yukarıdaki kasnak sisteminde Z kasnağı ok yönünde 3 tur dönerse X ve Y kasnakları hangi yönlerde
kaç tur döner?
X
Y
A)
II,3tur
I,9tur
B)
I,3tur
II,3tur
C)
II,9tur
II,3tur
D)
II,3tur
II,3tur
170
Dilara
II noktasında cismin kinetik
enerjisi en küçüktür.
II noktasından III’e çıkan
cismin potansiyel enerjisi
azalır.
Özlem
Burak
Buna göre, hangi öğrencilerin yaptığı yorumlar
yanlıştır?
A)YalnızDilaraB)DilaraveÖzlem
C)ÖzlemveBurakD)Dilara,ÖzlemveBurak
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 4
5.
7.
Kinetik enerjisi cismin kütlesine ve süratine bağlıdır.
K
3r
3r
D
Y
Çekim potansiyel enerji cisimlerin yüksekliğinden dolayı sahip oldukları enerjidir.
L
M
İş yapabilme yeteneğine
enerji adı verilir.
1
r
2
N
D
Y
1. çıkış
D
2. çıkış
Y
3. çıkış
2r
4. çıkış
Yukarıdaki cümleleri doğru ise D, yanlış ise Y olarak değerlendiren Yağmur hangi çıkışa ulaşmaktadır?
Buna göre Cemil Öğretmen N kasnağının hangi
yönde kaç tur döneceğini gözlemler?
B)2.çıkış
D)4.çıkış
A) 2yönünde1tur
C) 1yönünde1tur
B)2yönünde2tur
D)1yönünde3tur
Palme Yayıncılık
A)1.çıkış
C)3.çıkış
YukarıdakikasnaksisteminikuranCemilÖğretmen,K
kasnağınıokyönünde2turdöndürüyor.
8.
6.
F
G
F
1 kg
Bir araştırmacı sürtünme kuvvetinin cismin kütlesine bağlı olup olmadığını test etmek istiyor. Önce
buzzeminüzerinde1kgkütlelicismihareketettiriyor.
F
G
Buz zemin
I.
F
II.
F
G
G
Buna göre sisteme ek olarak aşağıdakilerden hangisi ile deney devam etmelidir?
A)
III.
IV.
Yukarıda verilen kasnaklardan hangilerinde kuvvet
kazancı yoktur?
A)IveII
C)I,IIveIV
FEN VE TEKNOLOJİ
B)IIveIII
D)I,II,IIIveIV
1 kg
2F
B)
Toprak zemin
C)
2 kg
Buz zemin
F
2 kg
F
Halı zemin
D)
3 kg
Buz zemin
171
2F
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 5
1.
3.
F1
Cismin yüksekliğinden dolayı sahip
olduğu enerjiye ne ad verilir?
x
F2
Güneş pilleri Dünyamıza gelen güneş
enerjisini ilk önce hangi enerji çeşidine dönüştürür?
x/2
F3
Farklı sıcaklıktaki sistemler arasında
alınıp verilen enerjiye ne denir?
1
Kimyasal
Enerji
2
Mekanik
Enerji
3
Isı
Enerji
4
Potansiyel
Enerji
2x
YukarıdakisürtünmesizortamlardaözdeşcisimlerF1,
x
F2veF3kuvvetleriuygulanaraksırasıylax, ,2xyol2
larınıalıyorlar.
Yukarıda verilen sorularla numaralandırılmış cevaplar doğru eşleştirildiğinde kaç numaralı cevap
dışarda kalır?
Cisimler üzerinde yapılan işler eşit olduğuna göre;
A)1
F1 kuvveti F2 kuvvetinden
daha büyüktür.
Kuvvetlerin büyüklük sıralaması F2 > F1 > F3 şeklindedir.
Sıla
F3 kuvveti F1 ve F2 kuvvetlerinden daha büyüktür.
Oğulcan
F1, F2, F3 kuvvetlerinin büyüklükleri birbirine eşittir.
Samet
öğrencilerden hangisinin yaptığı yorum doğrudur?
A)Yağmur
C)Oğulcan
B)Sıla
D)Samet
2.
F
Yandaki makara sisteminde
1600NlikağırlıkFkuvvetiile
dengeleniyor.
Buna göre, F kuvveti kaç N
dir? (Makara ağırlığı ve sürtünmeönemsenmiyor.)
1600 N
Palme Yayıncılık
Yağmur
4.
172
B)200
C)3200D)6400
C)3
D)4
Kuvvet(N)
Uzamamiktarı(cm)
0,5
10
1
20
1,5
30
2
40
Yukarıdatablodabiryayauygulanankuvvetinoluşturduğuuzamamiktarıdeğerlerigösterilmiştir.
Buna göre yay ile ilgili çizilen aşağıdaki grafiklerden hangisi doğrudur?
A) Kuvvet (N)
B) Kuvvet (N)
2
2
1,5
1,5
1
1
0,5
0,5
0
C)
10 20 30 40 Uzama
miktarı (cm)
Kuvvet (N)
0 10 20 30 40 Uzama
miktarı (cm)
D)
Kuvvet (N)
2
2
1,5
1,5
1
1
0,5
0,5
0
A)100
B)2
10 20 30 40 Uzama
miktarı (cm)
0 10 20 30 40 Uzama
miktarı (cm)
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 5
5. X: Yokuşaşağıinenbisikletli
Y: Belirlibiryüksekliktekiraftaduranvazo
Z: Paraşütüyleuçaktanatlayanparaşütçü
T: Yatayyoldahareketedenotomobil
7.
I dişlisinin diş sayısı II
dişlisinin diş sayısının
ikikatıdır.
ok
Yukarıda X, Y, Z, T ile belirtilen olayları kinetik enerji ve potansiyel enerji değerlerinin olup olmaması
yönünde gruplandırmak isteyen İlayda aşağıdakilerden hangisini oluşturursa doğru olur?
Y
T
PE
X, Z
X, Y
KE
Z
PE
C)
II
I
(Potansiyelenerji:PE,Kinetikenerji:KE)
B)
A)
I nolu dişli ok yönünde 1 tur atarsa, I ve
II nolu dişlilerin son
görünümleri aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
A)
B)
C)
D)
TT
KE
D)
X
Z
Y
KE
X
X
Z
Z
PE
Y
KE
Palme Yayıncılık
PE
T
T
6.
L
Bir cisim sürtünmesi önemsenmeyen bir ortamda yandaki gibi
L-M noktaları arasında salınım
hareketiyapıyor.
M
K
Buna göre cismin en büyük
kinetik enerjiye sahip olduğu
konum aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A)
8.
F
l
P
Eğikdüzleminboyu=/
Eğikdüzleminyüksekliği=h
Buna göre eğik düzlemde kuvvet kazancının eğik
düzlemin boyuna bağlı olup olmadığını araştıran
Sezen, yukarıdaki düzeneğe ek olarak aşağıdakilerden hangisini seçmelidir?
A)
B)
B)
2F
l
P
L
K
L
M
C)
D)
F
P
FEN VE TEKNOLOJİ
h
l
P
M
D)
K
2F
2h
K
C)
L
h
Sezen,aşağıdakieğikdüzlemde P yükünü F kuvvetiyleçekiyor.
M
L
K
2l
F
h
2P
2l
M
173
h
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 6
1.
3.
Sürtünmenin ihmal edildiği bir ortamda
gerilmiş bir yayda depolanan ..............
......... enerjisi, okçunun yayı bırakmasıyla .......... enerjiye dönüşür.
Ayrıca sürtünmesiz ortamda aşağıdan
yukarıya atılan taşın kinetik enerjisi azalırken ......... enerjisi artar.
Aşağıda verilenlerden hangisi kuvvetin destekle
yük arasında olduğu kaldıraç tipine örnektir?
A)
B)
C)
Buse
D)
Buse'nin yukarıda açıklama yaptığı paragraflarda
boş bırakılan yerlere gelebilecek kavramlar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
II
III
A) Esneklik
potansiyel
Kinetik
Yerçekim
potansiyel
B) Yerçekim
potansiyel
Esneklik
potansiyel
Mekanik
C) Esneklik
potansiyel
Yerçekim
potansiyel
Kinetik
D) Yerçekimi
potansiyel
Kinetik
Yerçekim
potansiyel
2.
3. raf
h
h
2. raf
Yanda verilen kitaplığın 3. rafında bulunan
iki özdeş kitaptan bir
tanesi1.rafa,diğeri2.
rafakonuluyor.
4.
•
Doruk kaydıraktan ▲ Potansiyelenerjiaraşağıdoğrukayıyor.
tar.
•
Atakan sandığı ite- ■ Potansiyel
rek düz bir yolda
azalır.
hareketettiriyor.
•
Buse sabit süratle H Sadecekinetikenertepeyetırmanıyor.
jisivardır.
I. 1. rafa konulan kitabın çekim potansiyel enerjisi
diğerkitabagöredahaküçüktür.
II. 2.rafakonulankitabınçekimpotansiyelenerjisi1.
rafakonulankitabınkindendahabüyüktür.
III. Çekimpotansiyelenerjidekiazalma2.rafakonulankitapiçindahafazladır.
verilen ifadelerden hangileri yanlıştır?
A)YalnızI
C)IIveIII
174
enerji
(olaylarıngeçtiğiortamlardasürtünmeihmalediliyor.)
A) •▲
Buna göre;
Açıklamalar
Yukarıdaki olay ile açıklamalar aşağıdakilerden
hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
1. raf
h
Olaylar
Palme Yayıncılık
I
B)YalnızIII
D)I,IIveIII
5.
B) • ■
C) • ■
D) • H
• ■
• ▲
• H
•■
• H
• H
• ▲
•▲
Aşağıda sürtünme kuvveti ile ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Cisimlerinkinetikenerjileriazaltılabilir.
B) Birimiyoktur.
C) Sürtünenyüzeylerintürünebağlıdır.
D) Yönüdaimacisminhareketyönüylezıttır.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 6
8. Bir otomobilin sürücüsü şöfor 15000 N ağırlığındaki
araçla8myüksekliğindekibirrampayı,eğimlerifarklı
olandörtyoldangiderekaşmıştır.
6.
1
3r
2r
Y
r
2
12m
8m
8m
10m
X
Z
1
Yukarıda X, Y, Z dişlilerinden oluşan bir sistem verilmiştir.
Buna göre;
14m
I. Ydişlisi1yönündedönerse,X,2yönündedöner.
II. Xdişlisi4turatarsa,Z,2turatar.
III. Zdişlisi2yönünde3turatarsa,Ydişlisi1yönünde1turatar.
IV. Ydişlisi3turatarsa,Zdişlisi9turatar.
C)III
8m
16m
4
Buna göre yukarıdaki sistemlerden hangisinde
aracın yoldan kazancı en fazladır?
A)1
D)IV
B)2
C)3
D)4
Palme Yayıncılık
B)II
8m
3
verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)I
2
9.
7.
1.
2.
3.
4.
Bisikletdişlilerininyağlanması
Bavullaratekerlektakılması
KarlıveBuzluyollarakumdökülmesi
Otomobillerinlastiklerinezincirtakılması
Yukarıda verilen örneklerden hangileri sürtünmeyi
artırmak, hangileri sürtünmeyi azaltmak için yapılır?
Sürtünmeyi
Sürtünmeyi
artırmak
azaltmak
A)
3ve4
1ve2
B)
2,3ve4
Yalnız1
C)
1ve2
3ve4
D)
Yalnız3
1,2ve4
FEN VE TEKNOLOJİ
60 N
Cisim
X
4m
Y
2m
Yer
A)600
Biröğrenci,ağırlığı60Nolanbir
cismişekildegörülenXnoktasından yere doğru serbest bırakıyor.
Buna göre, cismin Y noktasından geçerken sahip olduğu kinetik enerjisi kaç joule olur?
(Ortamdaki sürtünmeler ihmal
ediliyor.)
B)360
C)240
D)120
175
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
KARMA TEST - 7
1.
İlayda
3.
Sıla
Sol
L
7
1
Sağ
4
I. İlayda'nınağırlığıSıla'nınağırlığındanazdır.
II. İlaydaileSılayerdeğiştirirsetahterevallinindengesisoladoğrubozulur.
III. İlaydabirbirimdesteğeyaklaşırsadesteğindengesisağadoğrubozulur.
1 noktasından serbest bırakılan L cismi 6 noktasına
kadarçıkabilmektedir.
Buna göre, 6 noktasından serbest bırakılan L cismi
2 noktasına kadar çıkabildiğine göre, (1 - 7) noktalar arası yolun hangi noktalar arası kesinlikle sürtünmelidir?
A)(1-2)
C)(5-6)
ifadelerden hangileri doğrudur?
(Tahterevalliçubuğununağırlığıihmalediliyor.)
A)YalnızI
C)IIveIII
5
3
İlaydaveSılayukarıdakigibitahterevalliyebindiklerindedengesağlanıyor.
Buna göre;
6
2
1
birim
B)IveII
D)I,IIveIII
B)(2-4)
D)(4-7)
4.
Palme Yayıncılık
Maşa
I
III
2.
II
Kuvvet
Şekilde gösterilen maşa düzeneğinde I, II, III numaraları ile gösterilen yerlerle ilgili aşağıda verilen
ifadelerden hangisi yanlıştır?
D1
D2
Kuvvet
P yükü
P yükü
Kuvvet
P yükü
Yukarıdaki düzeneklerde P yükü belirli kuvvetlerle
dengeleniyor.
Buna göre, dinamometrelerin gösterdiği D1, D2, D3
değerleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (Makara ağırlıkları ve sürtünmelerönemsenmiyor.)
A)D1=D2=D3
C)D3>D2>D1
176
A) Inolukısımyüktür.
B) IIInolukısımdestektir.
C) IInolukısım,kuvvetigösterir.
D) IIileIIIarasıyükkoludur.
D3
B)D1>D3>D2
D)D2>D3>D1
5. K:Sürat=20km/h
Kütle=5kg
L:Sürat=250km/h
Kütle=10kg
M:Sürat=70km/h
Kütle=1,2kg
N:Sürat=100km/h
Kütle=2,5kg
Yukarıda sürat ve kütleleri verilen K, L, M, N araçlarından hangisinin kinetik enerjisi en büyüktür?
A)K
B)L
C)M
D)N
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
KARMA TEST - 7
6.
8.
Yüzeylerin
yağlanması
Tekerlek
kullanılması
Rüstem
Seda
Şekil 1
Yüzeylerin pürüzlü
olması
30 cm
35 cm
40 cm
X
Banu
Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin verdiği örnek
sürtünmeyi azaltıcı özelliktedir?
X
Y
X
Y
A) YalnızRüstem
B) RüstemveSeda
C) SedaveBanu
D) Rüstem,SedaveBanu
Z
Z
Z
Z
Şekil 2
Şekil1degösterilenserbesthaldekiyayınucunaŞekil
2dekigibiayrıayrıX,Y,Zcisimleriasılmışveyaydaki
uzamamiktarlarıgösterilmiştir.
Palme Yayıncılık
Buna göre hangi cisimlerin ağırlığı birbirine eşittir?
7.
Volkan kutuyu iterek
hareket ettiriyor.
I
Bengü bankta oturup
biraz dinleniyor.
II
A)XveY
C)XveZ
9.
B)XveZ
D)X,YveZ
Düz ve sürtünmesiz yatay bir yolda duruştan
harekete başlayan bir otomobil kısa bir süre
yol alarak belirli bir sürate ulaşıyor.
Yukarıda açıklaması yapılan örnekle ilgili aşağıda
çizilen grafiklerden hangisi doğru olabilir?
A)
B)
Potansiyel enerji
0
Kemal merdivenle 3.
kata çıkıyor.
III
Deniz merdivenlerden
iniyor.
IV
C)
Kinetik enerji
0
Zaman
Potansiyel enerji
D)
Zaman
Kinetik enerji
Yukarıdaki resimlerden hangilerinde bulunan kişiler fen anlamında iş yapmıştır?
A)IveII
C)II,IIIveIV
FEN VE TEKNOLOJİ
B)I,IIveIII
D)I,IIIveIV
0
Zaman
0
Zaman
177
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
ÜNİTE SONU YAZILI SORULARI
3. İşveenerjiyitanımlayarakbirimleriniyazınız.
2.
4. Sürtünme kuvvetini örnekler vererek kısaca açıklayınız.
Palme Yayıncılık
1. Ağırlıkvekütlenintanımınıyaparakaralarındakifarkları
yazınız.
10 cm
Şekil I
Şekil II
Şekil III
Boşbiryayaasılan5kgkütlelicisimyayıŞekilII'deki
gibi10cmuzatıyor.Aynıyaya10kgkütlelicisimasılırsayaykaçcmuzar?(g=10N/kg)
178
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
5.
m
7.
m
F = 25 N
YatayvesürtünmesizdüzlemüzerindekimkütlelicismeF=25Ndeğerindebirkuvvet,10metreboyunca
uygulanıyor.Yapılanişihesaplayınız.
3m
Yukarıdakişekildeağırlığı18NolanKtopuileağırlığı
12NolanLtopugösterilenyüksekliklerdetutuluyor.K
veLtoplarınınçekimpotansiyelenerjilerinihesaplayınız.
V = 6 m/s
A
m = 1 kg
......................................
V = 10 m/s
B
m = 2 kg
......................................
8. Enerjininkorunumunukısacaaçıklayınız.
V = 4 m/s
C
m = 0,8 kg
GL=12 N
9m
Palme Yayıncılık
6.
GK=18 N
L
10 m
K
......................................
Yukarıda sürati ve kütleleri verilen cisimlerin kinetik
enerjilerinihesaplayınız.
FEN VE TEKNOLOJİ
179
KUVVET VE HAREKET
9.
2. ÜNİTE
11.
L
A
m = 0,5 kg
F
h=20 m
B
P = 90 N
SürtünmesizABCyolundam=0,5kgkütlelicisim
h = 20 m yüksekliğinde A noktasından serbest bırakılıyor.BunagöreLcismininA,BveCnoktalarındaki
potansiyelenerjilerinibulunuz.(g=10N/kg)
10.
Palme Yayıncılık
C
10 m
8m
90
NağırlığındakibircisimşekildekigibiFkuvvetiile
yukarı çekilmektedir. Buna göre F kuvveti en az kaç
N'dur?(Sürtünmelervemakaraağırlığıönemsizdir.)
12.
P
40 N
Ağırlığı40NolanPcismikaldıraçyardımıylaFkuvveti
etkisindedengededir.BunagöreFkuvvetikaçnewtondur? (Kaldıraç çubuğunun ağırlığı ve sürtünmeler
önemsizdir.)
180
Z
X
Y
YukarıdaX,Y,Zdişliçarklarışekildekigibibirbirinedokunmaktadır. Z dişlisi şekilde gösterilen ok yönünde
döndürülüyor.XveYnindönmeyönünüZnindönme
yönüilekarşılaştırınız.
FEN VE TEKNOLOJİ
2. ÜNİTE
KUVVET VE HAREKET
14.
13.
60 diş
K
20 diş
L
M
10 diş
a) DişliçarklardanenbüyüğüolanKdişliçarkı,2deviryaparsaMdişliçarkıkaçdeviryapar?
b) DişliçarklardanenküçüğüolanMdişliçarkı2devir
yaparsaKdişliçarkıkaçdeviryapar?
Palme Yayıncılık
FEN VE TEKNOLOJİ
Yukarıdaverilenaraçlardanhangileriaşağıdaşekliverilenkaldıraçtipineörnektir?
Yük
Kuvvet
181
KUVVET VE HAREKET
2. ÜNİTE
BİL - BUL
Aşağıdakibulmacayısorularıcevaplayarakdoldurunuz.
8
9
2
7
3
5
4
1
6
10
SORULAR
7.
Sabitbirnoktayaasılanvedönerekcisimlerinhareket
etmelerinikolaylaştıranbasitmakina.
Birbirinetemasedenikimaddeninhareketekarşıgösterdiğidirençtendoğankuvvet.
4.
Cismi harekete geçiren ya da hareket halindeki cismi 8.
durduranetki.
9.
İşyapabilmeyeteneği.
5.
Hareketlivesabitmakarasistemi.
6.
İşveenerjibirimi.
1. Ağırlıkölçenalet.
2.
3.
Cisimlerinhareketlerinedeniylesahipolduklarıenerji.
182
Birkuvvetbirimi.
10. Kütlebirimi.
FEN VE TEKNOLOJİ