Gök Cisimlerini Tan*yal*m

Gök Cisimlerini Tanıyalım
 Uzay: Dünyayı, gezegenleri, yıldızları, meteorları, kuyruklu





yıldızları, asteroitleri ve diğer gök cisimlerini içine
alan boşluğa uzay denir. Evrenin dünya dışında kalan kısmıdır
Gök Cisimleri: Uzayda yıldızlar, gezegenler ve gök taşlarıyla
doludur. Bunların her biri gök cismidir.
Evren: Uzayı ve içinde bulunan gök cisimlerini kapsar. Her şey
evrenin içinde yer almaktadır.
Dünya + Uzay = Evren
Evreninin Oluşumu ile İlgili Görüşler
Newton’un Hareketsiz ve Başlangıcı olmayan
görüşü: Newton’a göre evren sabittir. Önceden de bu şekilde idi
sonsuza kadar da bu şekilde kalacaktır.
Big Bang (Büyük Patlama) görüşü: Evrenin oluşumu büyük
patlama ile meydana geldi. 10-20 milyar yıl önce evren büyük
patlama ile meydana gelmiştir. Büyük patlama görüşü 1922
yılında Alexander Friedman yılında tarafından ortaya atılmıştır.
 Yıldızlar: Yıldızların şekli genellikle küreseldir.
Yıldızlar, uzaydaki bulutsu adı verilen gaz ve toz
yığınlarının bir araya gelip sıkışmasıyla meydana
gelir. Yıldızlar da doğar, yaşar ve ölürler. Ömrü biten
dev yıldızlar şiddetli bir patlama ile parçalanır ve
ortaya çıkan parçalar uzay boşluğuna dağılır.
Yıldızların ortalama ömrü 10 milyar yıldır.
 Soğuk -> Kırmızı yıldızlar
Orta sıcaklıkta -> Sarı yıldızlar
Çok sıcak -> Mavi veya beyaz yıldızlar
 En Büyük Yıldız: HR 5171 A ( Güneş’in 1300 katı )
2014 tarihli
Gök yüzünün en parlak yıldızı : Sirius
Bize en yakı yıldız: Güneş
 Takım Yıldızı: Gökyüzüne dünyadan bakıldığında
sergiledikleri görünüm sebebiyle bir arada bulunan
yıldız grupları takımyıldızı olarak adlandırılır.
Büyükayı, Küçükayı, ejderha, çoban, kuzey tacı,
Orion(Avcı) ve günlük hayatta sıkça duyduğumuz
burçlarda takım yıldızlarına örnek verilebilir.
 Kuyruklu yıldız: Adlarının aksine, birer yıldız
değildir. Bu gök cisimlerinin yapısında donmuş halde
buzlar, gazlar ve tozlar bulunur. Bu yüzden kirli
kartopu olarak da adlandırılır.
 Gök taşı: Atmosfere girerek yeryüzüne ulaşabilen
meteorlara gök taşı adı verilir.
 Gezegen ile yıldız arasındaki farklar
 1. Yıldızlar kendileri birer ısı ve ışık kaynağı oldukları
halde, gezegenler yıldızlardan aldıkları ışığı yansıtır.
2. Gezegenler yıldızlardan daha soğuk ve küçüktür.
3. Yıldızların ışıkları yanıp söner gibi görünürken,
gezegenlerin ışıkları yanıp sönmeden kesintisiz olarak
görünür.
 Işık yılı: Bir ışık yılı, ışığın boşlukta bir yılda aldığı
uzaklıktır. Işık yılı bir zaman birimi olmayıp uzaklık
ölçüsü birimidir. Bir ışık yılı yaklaşık 9,46×1012 km dir.
 KONU: Güneş Sistemi

Galaksi nedir?
 Yıldızlar, bulutsular, gezegenler ve uydulardan oluşan
uzay adalarına galaksi (gök ada) denir.
Güneş sistemi Samanyolu galaksisinin Avcı
kolu üzerinde bulunur.
 Güneş sistemi
Güneş’in ve onun etrafında belirli yörüngelerde
hareket eden gezegenlerin, uyduların, kuyruklu
yıldızların bulunduğu gök cisimleri topluluğudur.
Güneş sistemindeki ısı ve ışık kaynağı Güneş’tir.
 Güneş
Dünya’ya en yakın yıldız Güneş’tir.
Güneş yaklaşık olarak küre biçimindedir.
Güneş ısı ve ışık kaynağımızdır. Kullandığımız
enerjinin tümünü Güneş’ten gelmektedir.
Samanyolu galaksisi içinde bulunan yaklaşık 200
milyar yıldızdan bir tanesidir.
Güneş ile Dünya arasındaki mesafe yaklaşık 150 milyon
kilometredir. Güneş ışığı bu mesafeyi 8 dakikada alır.
Güneş, Dünya’mızdan çok uzakta olduğu için küçük
görülür.
Güneş’in çapı, Dünya’nın çapının 109 katıdır. Güneş’in
hacmi Dünya’nın hacminin 1.300.000 katıdır.
 Gezegenler
Güneş etrafında dönen büyük gök
cisimlerine gezegen denir.
Gezegenler sönmüş katılaşmış çevresine ısı ve ışık
saçmayan ancak Güneş’ten aldıkları ışığı yansıtabilen gök
cisimleridir .
Güneş sisteminde sekiz gezegen vardır.
Gezegenlerin hepsi güneş çevresinde saat ibresinin tersi
yönünde hareket ederler.
Gezegenler Güneş etrafında döndükleri gibi, kendi
eksenleri etrafında da dönerler.
Güneş kütle çekim kuvvetiyle bütün gezegenleri kendine
doğru çeker. Bu çekim kuvvetinden dolayı gezegenler
Güneş’in çevresinde belirli bir yörüngede hareket ederler.
Gezegenler Güneş’e farklı uzaklıktadır, yörüngeleri elips
şeklindedir.
 Gezegenlerin Güneş etrafındaki dönüş hızları farklıdır.
Güneşe yakın olan gezegenlerin dönüş hızı büyük uzak
olanların dönüş hızları küçüktür .
Güneşe en yakın gezegen Merkür , en uzak
gezegen Neptün dür . Gezegenler hem kendi ekseni
etrafında hem de güneş etrafında dönerlerken
Samanyolu galaksisinin etrafında da dönmüş olurlar .
 Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları: Merkür,
Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs,
Neptün’dür. (Plüton cüce gezegen sınıfındadır)
 Gezegenleri büyüklüklerine göre (büyükten





küçüğe) sıralaması: Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün,
Dünya, Venüs, Mars, Merkür
İç gezegenler (sıcak gezegenler): Dünya ile güneş
arsında kalan Merkür ve Venüs gezegenleridir .
Dış gezegenler (soğuk gezegenler): Dünyamızdan
sonra gelen Mars , Jüpiter , Satrün , Uranüs
,Neptün gezegenleridir.
Gezegenler
1. Merkür
Güneş’e en yakın gezegendir.
Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
Uydusu ve halkası yoktur.
 2. Venüs
 Venüs’ün dönüş yönü diğer gezegenlerden farklı olarak




doğudan batıya dönmektedir.
Atmosferindeki yoğun karbondioksit nedeniyle sera
etkisinden dolayı çok sıcak bir gezegendir. (400 C)
Uydusu ve halkası yoktur.
3. Dünya
Üzerinde yaşam olan gezegendir.
Tek uydusu olan Ay dır.
Halkası yoktur.
4. Mars
İki uydusu vardır.
Halkası yoktur.
Kızıl gezegen olarak bilinir.
 5. Jupiter
 67 uydusu vardır.








Etrafında halkası vardır.
6. Satürn
62 uydusu vardır.
Etrafında halkası vardır.
7. Uranüs
27 uydusu vardır.
Çevresinde ince bir halkası vardır.
Dönüş şekli yuvarlanan varil gibidir.
8. Neptün
14 uydusu vardır.
Halkası yoktur
Astronomi Birimi: Gezegenlerin güneşe olan uzaklıkları
astronomi birimi ile ifade edilir. Bir astronomi birimi güneş ile
dünya arasındaki uzaklığa eşittir.
Aşağıda Güneş Sisteminde gezegenlerin dönüş hızlarını
görebilirsiniz.
 .Sınıf Fen Bilimleri Uzay Araştırmaları
 Fen Bilimleri ==> Ortaokul 3.Sınıf (7.SINIF) ==> 7.
Ünite: Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi
 Kazanımlar
 7.7.3. Uzay Araştırmaları
Konu/Kavramlar: Uzay teknolojisi, uzay kirliliği
7.7.3.1. Teleskopun ne işe yaradığını ve gök bilimin
gelişimindeki önemini açıklar.
7.7.3.2. Uzay teknolojileri hakkında araştırma yapar ve
teknoloji ile uzay araştırmaları arasındaki ilişkiyi tartışır.
7.7.3.3. Gök bilimci (astronom) ve astronot arasındaki farkı
kavrar.
Astrolojinin bir bilim dalı olmadığı ve bu bağlamda
astrologların bilim insanı olmadıkları vurgulanır.
7.7.3.4. Uzay kirliliğinin sebeplerini ifade ederek bu kirliliğin
yol açabileceği olası sonuçları tahmin eder.
 KONU: Uzay Araştırmaları
 Uzay Araştırmalarının Nedenleri
 Güneş sistemimizin araştırılıp incelenmesi, gezegenlerin








yapısı
Dünya dışında yaşam olasılığının araştırılması
Galaksiler, yıldızlar, karadelikler ve diğer uzay
yapıtaşlarının incelenmesi
Tıp, fizik, kimya, biyoloji, endüstri gibi diğer alanlara da
çok önemli katkılar sağlanması
Uzayda doğal olayların ölçülmesi
Yer dışında insanlığa yararlı olabilecek kaynakların ve
enerjinin bulunması.
Dünya yer üstü ve yer altı kaynaklarının bulunması
Denizlerden yararlanma
Meteoroloji, iletişim(haberleşme) ve enerji
 Teleskop
 Uzaktaki cisimleri yakındaymış gibi gösteren
araçlara teleskop denir. Teleskobun icadıyla bilim
insanlarının evren hakkında bilgileri
artmıştır. İnsanların evreni anlamaya başlaması
teleskobun bulunması ile başlamıştır.
 Gök bilimi (Astronomi)
 Evren ve içindeki gök cisimlerinin hareketlerini,
yapılarını ve birbiri ile etkileşimini inceleyen bilim
dalına Gök bilimi (Astronomi) denir.
 Gök bilimci (Astronom)
 Astronomi ile ilgili çalışmalar ve araştırmalar yapan
bilim insanlarına Gök bilimci (Astronom) denir.
 İnsanoğlunun daha ilk çağlardan beri süregelen
merakı, düşünen ve araştırmacı yapısı hemen her
konuda olduğu gibi uzayı da araştırma ve inceleme
yapmasına neden olmuştur.
Mısırlılar, Babilliler, Antik Yunanlar, Mayalar ve
Çinliler eski çağlarda gök biliminde ilerlemiş
uygarlıklardandır.
Ali Kuşçu, Uluğ Bey, Takiyüttin ünlü Türk gök
bilimcilerdir.
Günümüzde NASA ESA gibi kuruluşların yanı sıra
Rusya, Japonya, Kanada, Çin gibi ülkelerde uzay
araştırmalarında öncülük yapmaktadır.
 Uzay Teknolojileri
 Uzay araştırmaları sadece teleskopla sınırlı olmayıp,
uzay mekikleri, uzay sondaları, uzay roketleri, yapay
uydular ve uzay istasyonları ile bu çalışmalar devam
etmiştir.
 Uzay Mekiği
 Tekrar kullanılabilen uzay araçlarıdır.
Uydu yerleştirmek ve uzayla ilgili araştırma yapmak
için geliştirilmiştir.
Apollo 11 uzay mekiği ile Ay’a yolculuk gerçekleşmiştir.
Neil Armstrong Ay’a ilk ayak basan kişi olmuştur.
 Uzay Roketi
 Roketler uzaya uydu taşımada kullanılan araçlardır.
 Uzay İstasyonu
 Astronot ve Bilim insanlarının uzayda uzun süre
kalmalarını sağlayan uzay araçlarına uzay istasyonu
denir.
Uluslararası Uzay İstasyonu Dünya’dan çıplak gözle
görülebilen bir uzay istasyonudur.
 Yapay Uydular
 İnsan eliyle yapılan ve Dünya yörüngesine yerleştirilen
cisimlere yapay uydu denir.
Askeri, haberleşme, meteoroloji ve gök cisimlerini
inceleme amaçlı kullanılır.
 Uzay Sondası
 Uzayı araştırmada gönderilen uzaktan kumandayla
çalışan insansız uzay aracıdır.
Fotoğraf çekme, atmosfer ve toprak analiz etmede
kullanılır.
 Astronot: Uzay araştırmaları için uzaya giden kişilere
astronot denir. Ruslar astronot yerine kozmonot
kelimesini kullanır.
 Uzay Kıyafetleri
 Uzaya giden astronotların buradaki koşullara uyum






sağlayabilecek özel kıyafetler giymeleri gerekmektedir.
Uzay kıyafetleri astronotların Güneşten gelen zararlı ışınlara
karşı korur, vücut sıcaklığını ve hava basıncı sabit tutar.
Uzay araştırmaları sayesinde gündelik yaşamımızda kullanılan
bir çok araç geliştirilmiştir. Teflon, tükenmez kalem, alüminyum
folyo, streç film, duman dedektörü, kalp pili, uydu navigasyon
cihazı, diş teli bunlardan bir kaçıdır.
Astroloji: Yıldızların durumuna göre insanların bundan nasıl
etkilendiğini söyleme sanatıdır. Bilim ile ilişkisi yoktur. Astroloji
ile uğraşan kişilere astrolog denir.
Uzay Kirliliği
Uzayda işlevini yitirmiş yapay uydular, yakıt tankları, uzay aracı
parçaları uzay kirliliğine neden olur.
Uzay kirliliği temizlenmesi çok zor bir kirliliktir.
Uzay kirliliği uzay araçlarına ve astronotlara zarar verebilir.