cinsel kimlik gelişimi 2015 Kaynak

Yaşam evrelerine göre cinsel
kimlik gelişimi
mart 2015
Lale taşkın
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Cinsel kimlik: kişinin biyolojik olarak temel özelliklerini
yansıtır. kromozomları, dış genital organları, iç genital organları,
hormonsal yapıyı ve ikincil seks özelliklerini içeren kişinin
biyolojik cinsel özellikleridir.
Kişinin cinsiyetinin ilk tohumları biyolojik olarak döllenme sürecinde
atılır. Kişi doğduğu anda bedensel cinsiyeti bellidir
Döllenmeden itibaren hangi cinsiyete ait bir bireyin oluşacağı
bellidir. XX ya da XY
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi

Cinsiyet kimliği: dişilik ve erkeklik algısıdır, biyoloji ile ilgili

Kişinin cinsiyeti ile cinsel kimliği çoğu zaman iç içe girmiştir
değildir.
Kişinin biyolojik cinsiyeti ile cinsiyet kimliğinin uyumsuz olmasına transseksüalite
denir.
Trans biyolojik karşıtlığı tanımlayan bir ön ektir.


Kız ve erkek çocukların beden yapıları ve iç salgı bezleri bakımından doğuştan
itibaren ayrı yaratılmışlardır. Bir çocuğun kız ya da erkek doğması, cinsel
kimliğini kazanması için ilk koşuldur ama yeterli ve tek koşul değildir.

Biyolojik faktörler eksiksiz gelişimini tamamlasa bile erkeklik ya da
kadınlık/cinsiyet kimliği gelişiminde bir farklılık olabilir.

Cinsel kimlik başta anne-baba olmak üzere aile üyeleri, öğretmenler ve yakın
arkadaşlarla yaşanan sonsuz deneyimlerden köken alır.
Yeni oluşan canlının
cinsiyetini babadan gelen
cinsiyet kromozomu
belirler.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi


Nadir de olsa bazen bir insanın
bedeninde her iki cinse ait cinsel
organlar bulunabilir.
Hermafrodizm/pseudomermafrodizm.
Bu durumda dış görünümden çok
hormonların etkisi cinsel kimliği
belirlemede etkindir.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik gelişimi
Hermafroditisim
Hermafroditisim her iki cinse ait gonadlar, iç ve dış genital organların ve
sekonder seks karakterlerinin birlikte bulunması olarak tanımlanır.
Hakiki ve yalancı hermafroditisim olarak iki grupta toplanır.
Hakiki hermafroditisim gonadlarda bir farklanma bozukluğu olup bir
kişide hem over hem testis dokusunun birlikte bulunmasıdır.
Nedeni hala tam olarak aydınlatılamamıştır. Olguların %50 sinde kromozom
yapısı 46 XX, %50 sinde 46 XY dir.
Bu olgularda dış genital organlarda ve sekonder seks karakterlerinde
belirsizlikler vardır.
Dişi tipten erkek tipe kadar değişen dış genital gelişmeleri olabilir.
Genellikle klitoris hipertrofisine hipospadias eşlik edebilir.
Gonadlar inguinal bölgede ya da labiaskrotal alanda lokalize olmuştur. Çok
nadir olmakla birlikte 46 XX olan hakiki hermafroditlerin testis dokuları
çıkarıldıktan sonra hamile kalabildikleri belirtilmektedir.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik gelişimi
Hakiki hermafroditlerin tanısı değişik yaşlarda konabilir.
Fakat genellikle doğum esnasında bebeğin dış genital organlarındaki
malformasyonlar dikkati çeker.
Dış genital organlar›n durumuna göre kız ya da erkek olarak yetiştirilirler.
Genellikle hipertrofik bir penis bulunduğundan nufusa erkek olarak kayıt
edilirler ve cinsel kimlikleri de erkek olarak gelişir.
Hormonal düzey, gonadların aktivitesi ile ilgil hem androjen hem de estrojen
saptanır ve genellikle düzeyleri düşüktür.
Hakiki hermafroditler içine kapanıktır., cinsel yaşayışları ve arzuları tam olarak
farklanmamıştır.
Seçilen cinsiyete ait gonad normalse yerinde bırakılarak karşı cinse ait gonad
çıkarılır.
.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik gelişimi
Kadında Yalancı Hermafroditismus

Bu olgular normal dişi karyotipine (46, XX) ve gonad olarak overlere sahiptir.




Yalanc› hermafroditizmin genetik şekli, konjenital adrenogenital sendrom adını
alır. Otozomal resesiv geçişli olan bu sendrom, adrenal steroidlerin sentezi için
gerekli olan çeşitli enzimlerin yetersizliği ile karakterizedir.
21 hidroksilaz enzimi kortizolun yapımından sorumludur. Kortizol sentezinin
olmadığı bu hastalıkta kan kortizol seviyesi düşer dolayısı ile adreno kortiko
tropik hormon (ACTH) yapımı baskılanamaz ve hipofizden sürekli salgılanan
ACTH, adrenal korteksi sürekli uyararak adrenal androjenlerin aşırı
salgılanmasına neden olur.
İç genital organlar dişi özellik gösterir.
Ancak dış genital organlarda androjenin etkisi ile az ya da çok belirgin
maskulinizasyon belirtileri meydana çıkar.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik gelişimi
Erkekte Yalancı Hermafroditismus
Bu gruptaki hastalar normal erkek karyotipine (XY) ve gonad olarak testislere sahiptir.
Ancak dış genital organlar normal erkek tipine uymaz ve yetersiz maskulinizasyon gösterirler. Bu
gruptaki interseksualite iki nedenle ortaya ç›kar,

Testesteron sentez defektleri

Androjen rezistansı
Testesteron sentez defektleri, otozomal resesiv geçişli bir bozukluktur.
Değişik enzimlerin - 17 alfa hidroksilaz gibi- eksiklikleri, testesteron sentezini
sağlayamadıkları için adrenal ve gonadal androjen sentezi bozulur ve erkekte yalancı
hermafroditismusa neden olurlar. .
.
Sekonder seksüel karakterler belirsiz hatta dişi görünümdedir.. Erkek çocuklarda dış genital
organlar dişi yapıda göründüğü için kız çocuk olarak yetiştirilirler
Tedavi, eksik olan hormonun yerine konması ve diğer destek tedavileri ile sağlanır
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik gelişimi
Androjen Rezistansı, erkekte yalancı hermafroditismusun en sık görülme
nedenidir.
Androjen reseptörlerinin duyarsızlığı sonucu androjene karşı rezistans
gelişir
Karyotip olarak 46, XY yapısına sahip olan bu hastalarda normal düzeyde
olan testiküler androjene, yeterli cevap verilemediği görülür.
Kompleyt androjen duyarsızlığı sendromu daha çok testiküler
feminizasyon olarak bilinir.
Tüm vücut gelişimi normal bir kadın görünümünde olmasına karşı androjene
ihtiyaç gösteren pubik ve aksiler kıllanma yoktur. Kör bir vajina
mevcuttur.
Fenotip olarak normal kadın görünümünde olan kişi, primer amenore,
kıllanmanın olmamas›, ilişkide bulunamama ya da inguinal herni nedeni ile
doktora başvurur
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Cinsel gelişmenin bedensel, toplumsal, duygusal ve zihinsel yönleri vardır.

Bedensel boyut: üreme organlarının, sekonder seks karakterlerinin
büyüme ve gelişmesi,

Toplumsal boyut kız ve erkek çocukların kadın ve erkek olarak nasıl
davranacakları, rollerini nasıl belirleyeceklerine ilişkin deneyimleri
kapsar. Toplumun kültürel beklentileri bu rolleri belirler.

Duygusal boyut; kişinin kendi bedenini nasıl hissettiğini, cinsel
kişiliğine ilişkin duygularını içerir.

Zihinsel yönü ;bu sürece ilişkin bilgilerin kazanılması ile ilgilidir.
Beden yapısı, cinsiyet farkları, kültürel çerçeve içinde cinsel rollerin
öğrenilmesi cinsel gelişimin zihinsel boyutudur.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
CİNSEL ROL (GENDER ROLE)
• Toplumsal cinsiyetin bir parçasıdır.kişinin kendini kadın ya da
erkek konumunda göstermek için yaptığı ve söylediği şeylerin
tümüdür.
• Cinsel rol cinsel kimlikle ilişkili olan ve bir anlamda ondan
kaynaklanan bir davranıştır.
• Cinsel rol, kadının ve erkeğin nasıl düşüneceğini, nasıl
davranacağını ve nasıl hissedeceğini belirleyen aile ve
toplumsal çevre tarafından verilen bir roldür. İlk aylardan
başlayarak anne ve baba; bebeğin cinsiyetine uygun
davranmaya özen gösterir, kız ve erkek çocuktan beklentileri
farklıdır. Evde kazanılan cinsel kimlikler, çevrede pekişerek
olgunlaşır.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi




Bebekler beden yapıları, iç salgı bezleri ve hormonları ile
kendi cinslerine özgü biçimde donanmışlardır.
Bu biyolojik alt yapıya uygun özellikler çevreden de
desteklendiği sürece kız ya da erkek kimliği çocuk
tarafından benimsenecektir
Toplumsal öğrenme kuramına göre cinsiyet rolünü öğrenme,
ilk çocukluktan başlayan ve yaşam boyunca süren bir süreçtir.
Çocuklar kız veya erkek davranışları ödüllendirildiğinde,
cezalandırıldığında ve erkeksi/kadınsı davranış modellerini
gözlediklerinde cinsiyet rollerini öğrenirler.
Yani çocuk cinsiyeti ile ilgili farklılıkları gözlem ve
deneyimleri ile öğrenmektedir
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi







İki yaşından sonra çocuklar kız erkek ayrımını sezmeye
başlarlar.
cinsel kimliğin temelleri 2,5-3 yaşında cinsel kimlik-ödipal dönemde atılır.
Bu dönemde Biyolojik ve zihinsel olarak çocuk cinsiyetini
tanımaya başlar,,
kendi cinsiyetini belirleme iç güdüsü ortaya çıkar.
Erkek çocuk babaya, kız çocuk anneye benzediğini anlar.
çocuk önce insan daha sonra kız ya da erkek olduğunu,
çevrenin de destekleriyle anlar.
Dinamik psikiyatride bu döneme “ödipal dönem” adı verilir.
Sağlıklı ebeveyn çocuk ilişkisinin kurulmasıyla, kız çocuğun
annesiyle erkek çocuğun ise babasıyla özdeşim yapmasıyla bu
dönem başarıyla atlatılır.
yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi







2,5 -3Yaş
Kendi cinsel organını öğrenir,
Babası gibi erkek ya da annesi gibi kadın olduğunu, yani diğer
cinsten farklı olduğunu bilir.
Çocukları cinslerine göre ayırt etmeye başlar.
Kendisine sorulduğunda hangi cinsten olduğunu ifade edebilir.
Cinsler arasında bedensel ayrılıklara dikkat etmeye başlar.
Evliliğe karşı ilgileri vardır. Baba, anne ya da bir başkasıyla
evlenmek istediğini söyler.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi





4 Yaş
Cinsel organını başkalarına gösterebilir.
Herkesin içinde soyunur.
Bebeğin anne karnından nasıl çıktığı hakkında
sorular sormaya başlar.
Oyunlarında cins ayrımı yapmaya başlayıp kendi
cinsinin oyunlarına yönelir.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
5 Yaş


Cinsler arasındaki bedensel ayrılıklara, eskiye nazaran daha
az ilgi duyar,
cinsel oyunlar azalır, daha utangaç bir hali vardır.
Bebeklerin nereden geldiği sorusu devam eder. Eğer tatmin
edici bir cevap alamazsa kendine göre bir cevap bulmaya
çalışır.
6 Yaş



Cinslerin beden yapılarının ayrılığını bilir.
Bebeklerin dünyaya geliş şekli kadar, annenin karnında
oluşumu ile ilgili sorular da sorar. Bebek isteyebilir.
Bebeklere karşı ilgi duyar, onu kucağında taşımak ister.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
7 Yaş




Cinslerin beden ayrılığına karşı ilgi azalmıştır.
Kız ve oğlanların cinsel rollerine ilgi duyabilir.
Kız ve erkek çocuklar, birlikte oynamaktansa kendi
cinsleri ile oynamayı tercih etmeye başlarlar.
İlk aşk hikayeleri ve evlenme istekleri başlar.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Okul yıllarında

çocuklar kendilerini kendi cinslerinin tepkilerine göre
algılarlar. Bu yıllarda karşı cinse düşmanıymış gibi
bakabilirler ve sadece kendi cinsleri ile arkadaşlık
kurarlar.

Ancak yapılan bazı araştırmalarda,çocuğun cinsel ilgi
ve merakı ile cinsel gelişiminin kesintisiz olarak
devam ettiğini ergenliğin başlaması ile beraber daha
da belirginleştiği rapor edilmiştir.

Bu düşmanlık 12–14 yaşlarında kaybolmaya başlar.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Ergenlik döneminde




cinsel organlar ve mastürbasyon keşfedilir,
Ergenliğin getirdiği biyolojik ve fiziksel
değişiklikler karşı cinse olan düşmanlığın hayranlığa
dönüşmesini sağlar.
Kız ve erkek ergenler birbirlerine yakınlaşmaya,
birbirlerinin ilgisini çekmeye ve birlikte bir şeyler
yapmaya başlarlar.
Ancak cinsel yönelimin daha çok göze battığı ve
fark edildiği ergenlik dönemi; kendinin çoğunluktan
farklı olduğunu algılayan bir ergen için ağır
sorunların yaşandığı bir dönemdir.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi

Ergenliğe yaklaşırken kızları ilk adet,
erkekleri ise gece boşalmaları konusunda
bilgilendirmek ve bunların fizyolojik
gelişmenin sağlıklı bir parçası olan doğal
ama özel durumlar olduğunu belirtmek
gerekir.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi



Ergenlik çocukluktan erişkinliğe geçiş
dönemidir.
Bu dönemde oluşan değişiklikler
sonucunda insan bedeni üreme
yeteneği kazanır.
DSÖ 10-19 yaşlar arasını ergenlik
dönemi , 15-24 arasını genç insan
olarak kabul eder.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi





Ergenliği başlatan cinsiyet hormonlarıdır. Bu
hormonların salgılanması da beyin tarafından
kontrol edilir.
Ergenlik döneminde beyinden üreme organlarına
ulaşan hormonlar kız ve erkeklerde aynıdır.
Ancak üreme organlarından salınan ve her iki cinse
de ayrı özellikler veren ve farklı üreme hücrelerini
geliştiren cinsiyet hormonları
erkekte testesteron;
kızlarda estrojen&progesteron- farklıdır.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi



Ergenlikte biyolojik, psikolojik, toplumsal
olarak hızla gelişen süreçlerle vucut erişkin
boyutlarına ulaşmaya çalışırken
bedende de cinsiyete özel değişiklikler
oluşur. Bu değişimlere paralel düşünce,
davranış ve toplumsal ilişkilerde de köklü
değişiklikler yaşanır.
Bir diğer deyişle genç; toplumsal olarak
genç erişkinlik rolüne de bu dönemde
hazırlanır.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi






Cinsel hormonlardaki ani artış cinsel iç güdülerin de
artmasına neden olur.
Genç İlk yıllarda karşı cinse tutulma, platonik aşk,
ya da sinema, muzik, spor yıldızlarını idealize
etmeyi deneyimler
Genç ergen hala ailesine bağlıdır.
Mastürbasyon her iki cinste de görülür.
Anne-babayı reddetme, çatışma belirginleşir.
Bazen kendi cinslerinden kişilerle cinsel deneyim
yaşayabilirler. Bu durum eşcinsellikle
karıştırılmamalıdır.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Erişkinlik dönemi.
 Erişkinlik insan yaşamının en uzun süren
aşamasıdır.
 Kişinin en olgun ve gelişmiş olduğu durum,
kendini gerçekleştirme potansiyelinin en
yüksek olduğu devre olarak tanımlanır.
Erişkinlik üç dönemde incelenir;
 Genç erişkinlik 20-40 yaş
 Orta erişkinlik 40-65 yaş
 Geç erişkinlik 65 yaş üstü
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Cinsel kimlik gelişimi konusunda sık görülen yanlış
bilgiler ve inanışlar








Eşcinsel insanlar görünüşlerine bakılarak saptanabilir
Kendi cinsinden bir arkadaşının cinsel organlarına dokunan
çocuk eşcinsel davranış gösteriyor demektir
Erkek ve kadınlar ya tam heteroseksüel ya da tam
eşcinseldir.
Eşcinseller diğer insanlardan daha yaratıcıdır.
Sık mastürbasyon yapmak cinsel gücün azalmasına yol açar
Mastürbasyon sivilceye, deliliğe, vereme , gözler etrafında
mor halkalara, saç dökülmesine, penisin küçülmesine neden
olur
Sadece erkekler mastürbasyon yapar
Sadece gençler ve bekarlar mastürbasyon yapar
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Cinsel kimlik gelişimi konusunda geliştirilmesi
gereken temel değerler







Cinsellik yaşamın doğal ve sağlıklı bir parçasıdır
Tüm insanlar cinseldir
Cinselliğin bedensel, etik, psikolojik, toplumsal ve duygusal
boyutları vardır
Bireyler cinselliklerini farklı biçimlerde ifade edebilirler
Herkesin sorumlu cinsel seçimler yapma hakkı vardır.
Çocukların cinsellikle ilgili konuları anne&babaları ya da
güvendikleri kimselerle konuşmaları hem bireylere hem de
topluma yarar sağlar.
Gençlerin cinsel olgunluğa ulaşmaları sürecinde cinselliklerini
farklı biçimlerde araştırmaları doğaldır.
Yaşam evrelerine göre cinsel kimlik
gelişimi
Cinsellikle ilgili geliştirilmesi gereken genel
değerler







Cinsellik yaşamın doğal, sağlıklı ve ayrılmaz bir parçasıdır.
Cinselliğin bedensel, psikolojik, toplumsal, ahlaksal ve dinsel
boyutları vardır.
Cinsellik karşılıklı doğruluk, açıklık ve saygı temeline
dayanmalıdır.
Bireyler birbirlerine karşı bilinçli ve sorumlu davranmalı,
herkesin bir gizliliği ve değerinin olduğu unutulmamalıdır.
Bireyler sonuçlarına hazır olmadıkları eylemlerde
bulunduklarında zarar görebilirler.
Cinsellik ilk önce insanın kendini tanıması ile başlar
Ancak kendini seven, sayan ve güvenen insan karşısındakine
de bu olumlu duygularla yönelebilir.