temel yaşam desteği

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ
Solunum ve Kalp Durması Nedir?
Solunum durması:
Solunum hareketlerinin durması nedeniyle
vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden
yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunum ile
hasta / yaralının solunumu desteklenerek
başlatılmaz ise bir süre sonra kalp durması
meydana gelir
Kalp durması:
Bilinci kapalı kişide kalbin pompalama hareketlerini
yapmaması yada yetersiz yapması durumunda büyük
atardamarlardan nabız alınamaması durumudur.
Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse
dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı
oluşur ( beynin oksijensiz kalmaya en hassas
organımız olduğu ve ilk hasar belirtilerinin buradan
başlayacağı akıldan çıkarılmamalıdır ).
Beyin hasarından sonra kişinin hayata dönmesi
zorlaşır , hayata dönse bile kaliteli bir hayat yaşaması
olanaksızlaşır
Temel Yaşam Desteği nedir?
Hayat kurtarmak için havayolunu açmak ve
sonrasında kalbi durmuş kişiye yapay solunum
ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp
masajı ile de kalpten kan pompalanmasını
sağlayarak dokulara yeterli düzeyde kan
gitmesini sağlamak üzere yapılan ilaçsız
müdahalelerdir.
Hava yolunu açmak için Baş-Çene
pozisyonu nasıl verilir?
Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum
yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye
kayabilir yada herhangi bir yabancı ( kum
,toprak , diş protezi v.b.) madde solunum
yolunu tıkayabilir.
Ağız içi kontrol edilerek yabancı cisim varsa
temizlendikten sonra hastaya
Baş-çene pozisyonu verilir.
Baş – Çene Pozisyonu
•
•
•
•
Bunun için
Bir el alına yerleştirilir,
Diğer elin iki parmağı çenenin altına
yerleştirilir,
Baş geriye doğru itilir.
Böylece arkaya yaslanan dil kökü oynatılarak
hava yolu açıklığı temin edilir
Solunumun Değerlendirilmesi
(10 saniye)
Bak : Gözlerimizle gögüs kafesinin solunum
ile birlikte inip kalkmasını
Dinle: Kulağımızla ağızdan yada burundan
çıkan havanın sesi.
Hisset : Yanağımız ağız yada burundan
çıkan havanın sıcaklığı ve akımını
hissederek değerlendirilir
Hasta / yaralının hava yolu açıldıktan sonra,
solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi
Solunum yoksa tıbbi yardım istenir (112),
• Hemen yapay solunuma başlanır. YAPAY
SOLUNUMA BAŞLAMADAN ÖNCE
SOLUNUMUN OLMADIĞINDAN
KESİNLİKLE EMİN OLUNMALIDIR!
Yapay Solunum Nasıl Yapılır?
Ağızdan ağıza tekniği için hasta / yaralıya
Baş-Çene pozisyonu verilir,
Çene alt kenarı yere dik oluncaya kadar geri
ittirilir
Alındaki elin baş ve işaret parmakları ile burun
kanatları hava dışarı kaçmayacak şekilde
kapatılır
İlkyardımcı, hasta / yaralının ağzını hava
çıkmayacak şekilde kendi ağzı ile kavrar,
Hasta akciğerine 400-600 ml ( hasta / yaralının
kapasitesine göre ) hava gidecek şekilde
ağızdan iki kez üflenir,
Bu şekilde verilen hava hayati organları
koruyacak yeterli oksijene (%16-18) sahiptir,
Bebeklerde ve çene kilitlenmesi gibi
durumlarda yetişkinlerde, yapay solunum
ağızdan buruna hava verilerek yapılmalıdır,
• İlkyardımcı kendini korumak için yapay
solunum sırasında ince bir tülbent, gazlı bez
gibi araçlar kullanabilir.
Dış Kalp Masajı Ne Zaman Yapılır?
Yapay solunum sırasında yetişkinlerde şah
damarından , bebeklerde koldan 5 saniye süre
ile nabız kontrolü yapılır, nabız yoksa dış kalp
masajına başlanır.
Not: İlkyardım araştırmaları sonucu
ilkyardımcıların genellikle nabız olmadığı
halde var olarak algıladıkları için
ilkyardımcılar nabız bakmayabilir.
Dış kalp masajı
Hasta / yaralı mümkünse düz bir zemine
yatırılır.
Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini
ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun
ortası) göğüsün merkezi tespit edilir.
• Bir elin topuğu göğsün merkezine yerleştirilir.
• Diğer el bu elin üzerine yerleştirilir.
• Her iki elin parmakları birbirine geçirilir.
Parmak uçlarının hastaya temas etmemesine
dikkat edilir.
Parmak uçları kaburgalara değerse güç dağılır
ve kaburgaların kırılmasına sebep olacak ciddi
durumlara neden olabilir.
Eller sabit tutulmalıdır.
Dirsekler ve omuz düz ve hasta/yaralının
vücuduna dik olacak şekilde tutulmalıdır.
Vücut ağırlığı ile kaburga kemikleri 4-5 cm içe
çökecek şekilde, ritmik olarak, sıkıştırmagevşetme şeklinde bası uygulanır.
Ritim dakikada 100 bası olacak şekilde
uygulanmalıdır.
Tüm dış kalp masajı boyunca bel kasları
kullanılır.
1-8 yaşına kadar çocuklarda;
tek elle, 2.5-5 cm çökecek şekilde yapılmalıdır
1 yaşın altındaki bebeklerde;
Her iki meme başından geçen hattın hemen altına
iki parmak konur,
Parmaklar yan yana ve yere dik olacak,
göğüs kemiği 1-1,5 cm içe çökecek şekilde,
bası sıklığı dakikada 100 bası olacak şekilde 30/2
oranında yapılır.
Hasta / Yaralıya 30 kalp masajından sonra
2 solunum yaptırılır.(30:2)
Temel yaşam desteğine hasta / yaralının
yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım
gelene kadar yada ilkyardımcı yorulana
kadar kesintisiz devam edilir.
• 1 Siklus = 30 dış kalp masajı ve 2 yapay
solunumun 5 kez tekrarıdır
• Her siklusta hasta / yaralının solunumu ve şah
damarından nabzı 5 saniye süre ile kontrol
edilmelidir
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Çocuğun bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa
112 aratılır.
İlkyardımcı yalnız ise ; 30:2 göğüs basısının 5
tur uygulanmasından sonra 112 aratılır.
Çocuk sert bir zemine yatırılır.
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Çocuğun hava yolu açıldıktan sonra, solunum
Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir,
Çocuğa önce Baş-Çene pozisyonu verilir,
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Hemen yapay solunuma başlanır. YAPAY
SOLUNUMA BAŞLAMADAN ÖNCE
SOLUNUMUN OLMADIĞINDAN
KESİNLİKLE EMİN OLUNMALIDIR!
Yapay solunum ağızdan ağıza ya da ağızdan
ağız ve buruna tekniği ile çocuğun yaşı ve
yüzünün büyüklüğü değerlendirilip
gerçekleştirilir,
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Yapay solunum dakikada 15-20 olacak şekilde
yapılır,
Nabız kontrolü yetişkinlerdeki gibidir (şah
damarından 5 saniye süreyle kontrol edilir),
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
NABIZIN ALINAMADIĞINDAN
YANİ KALBİN ATMADIĞINDAN
KESİN OLARAK EMİN
OLUNDUKTAN SONRA KALP
MASAJINA BAŞLANMALIDIR!....
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Kalp masajı tek elle basılarak yapılır,
Bası noktası yetişkinlerde olduğu gibi
belirlenir. Büyük çocuklarda tek elin basısı
yetersiz görülürse yine yetişkinlerdeki gibi
uygulama yapılır,
Çocuklarda dakikada 100 bası uygulanır,
Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam
Desteği nasıl yapılır?
Bebeğin bilinç kontrolü, topuğuna hafifçe
vurularak yapılır,
Bebeğin bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa
112 aratılır.
İlk yardımcı yalnız ise ; 5 kurtarıcı solunumdan
sonra 30:2 göğüs basısının 5 tur
uygulamasından sonra 112 aranır.
Bebeklerde ağız içi körlemesine temizlenmez.
Bebeklerde kör dalış yapılmaz
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam
Desteği
Solunum yolunun açılması için bebeğe BaşÇene pozisyonu verilir (bebeğin başı hafifçe
arkaya itilir).
Başın fazla gerdirilmesi bebeklerin solunum
yollarının tam gelişmemiş olmasından dolayı
solunum yollarını tıkayıp olumsuz sonuçlar
yaratabilir , başa hafif bir eğim vermek son
derece önemlidir.
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam Desteği
Bebeğin omuzlarının altına 2-3 cm.
kalınlığında katlanmış havlu bez vs. koymak
hava yolunun açılması için yeterli olabilir.
Bebeğin hava yolu açıldıktan sonra, solunum
Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile 5 saniye süre
ile değerlendirilir,
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam
Desteği
Yapay solunuma başlanırken ilkyardımcı ağzı
bebeğin ağzı ve burun kökünü de içine alacak
şekilde yerleştirilmelidir,
Yapay solunuma bebeğin göğsünü
yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1
saniyenin üzerinde 5 kurtarıcı soluk verilerek
başlanır,
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam
Desteği
Her üflemede sadece bir ağız dolusu hava
verilir.
Üflemenin ayarı bebeğin göğsünün kalkış
hareketlerine göre olmalıdır, çocuğun
akciğerlerinin alacağından daha fazla hava
üflenmemelidir,
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam Desteği
Bebeklerde dış kalp masajı 2 parmakla
yapılır.
Kalp basısı uygulamak için bebeğin (iki meme
başının altındaki hattın ortası göğüs merkezini
oluşturur) göğüs merkezi tespit edilir.
Bir elin orta ve yüzük parmağı bebeğin göğüs
merkezine yerleştirilir.
Kalp masajı göğüs kemiği 1-1.5 cm içeri
çökecek şekilde yapılır,
Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam
Desteği
Bebeklerde de kalp masajı ve yapay solunum
sayısı 30:2 olacak şekilde uygulanır.
Bebeklerde de dakikada 100 bası uygulanır,
Temel yaşam desteğine bebeğin yaşamsal
refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar
kesintisiz devam edilir.
SUNİ SOLUNUM
UYGULAMALARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ağızdan Ağza Suni Solunum
Ağızdan Ağza ve Buruna Suni Solunum :
Ağızdan buruna Suni Solunum :
Holger Nielsen Metodu İle Suni Solunum :
Silvester Metodu İle Suni Solunum
Maske İle Suni Solunum :
Ağızdan stomaya (açıklık) suni solunum
1- Ağızdan Ağza Suni Solunum :
•
En çok uygulanan ve başarıya ulaşmada en etkili yöntemdir.
•
•
Baş geri çene yukarı pozisyonu verilir.
İlkyardımcı alındaki elini kaldırır kazazedenin burnunu iki taraftan parmakları ile
sıkıştırır.
Derin nefes alan ilkyardımcı aldığı havayı kazazedenin ağzından üfler.( ağız ağza
iyice yerleşmelidir.)
İlkyardımcı hava verdiğini anlamak için kazazedenin göğsünün yükselmesine bakar.
İlkyardımcı hava verdikten sonra ağzını geri çeker. Burnundaki elini de çekerek
kazazedenin tekrar alnına koyar ve bastırır. Arkasından kazazedenin göğsü iner ve
hava dışarıya çıkar.Bu işlemi yineler.
Bu şekildeki hava verme işlemine dakikada 15-20 defa olmak üzere devam edilir.
Kazazedeye (kalbi çalışıyorsa) kendi kendine soluk alıncaya kadar suni solunum
yapılır.
Solunumla birlikte kalp durmuşsa suni solunum ve kalp masajı birlikte yapılır.
(30/2)
Soluk almaya başlayan kazazede daha rahat soluk alması için sabit yan yatış
pozisyonuna getirilir. Küçük çocuklara ve bebeklere hava ağza buruna birlikte verilir.
Ancak dakikada 30 -40 defa ve daha az miktarda hava üflenir.
•
•
•
•
•
•
•
2- Ağızdan ağza ve buruna Suni Solunum :
• 0-1 yaş bebeklerde
• Balon üfle gibi, 1 s süre ile hava ver
• Göğüs hareketini izle
3- Ağızdan buruna Suni Solunum :
• Ağızda ciddi yaralanma var ise ağız açılmıyor
ise , ağız kavranmakta güçlük çekiliyor ise
(yaşlılar, dişi olmayan kişiler vb.) tercih edilir.
• Baş geri-çene yukarı pozisyonundan sonra bir
el hastanın çenesine konarak dudaklar
birleştirilir.
• Burun iyice kavranarak üflenir.
• Daha sonra üflenen havanın dışarı çıkmasına
izin vermek için burun ve çene gevşetilir.
4- Holger-Nielsen Yöntemi ile yapay
solunum
•
Hastanın ağzından kan geliyorsa veya kusuyorsa tercih edilir
– Holger Nielsen metodu ile suni solunumda hasta sert bir yere yüz üstü yatırılır.
– Hastanın başı kolları üzerine yerleştirilir ve yana çevrilir.
– İlkyardımcı kazazedenin baş tarafına diz çöker.
– Eller kazazedenin kürek kemiklerinin alt uçlarından aşağıda ; parmaklar açık ve başparmaklar
birbirine dokunur durumda yerleştirilir.
– Kollar gergin tutulur omuz gücü ile hastanın sırtına yüklenerek akciğerlerdeki havanın dışarı
çıkması sağlanır.
– Sonra kazazedenin dirseklerinden tutulur, biraz öne ve yukarıya doğru mümkün olduğu kadar
kaldırılarak nefes alması sağlanır. Bu işlem 4 saniye aralıklarla dakikada 15-20 defa yapılır.
Kazazede kendi kendine soluk almaya başladıktan sonra sabit yan yatış pozisyonuna alınır.
5. Silvester(Silver) Metodu İle Suni Solunum
6. Maske İle Suni Solunum :
7. Ağızdan stomaya (açıklık) suni solunum
• Normal-sağlıklı yetişkin bireylerde;
–Dakikada 16- 20 kez soluk alıp verilir
–Dakikada 60-100 kez nabız alınır
– Cinsiyet, yaş gibi faktörleri göz önüne alarak bu
rakamlara ilk yardımda dikkat edilmelidir.
NOTLAR
• İlkyardımda;
– Bebek 0-1 yaş
– Çocuk 1-8 yaş
– 8+ yetişkin muamelesi yapılır
– Dikkat: Burada çocukların vücut iriliklerini göz
önünde bulundurmak gerekir.
• Kız çocuk ortalama-> kilo: 25.4kilogram / boy: 125.5 cm
• Erkek çocuk ortalama -> kilo:26.1 kilogram / boy: 127.0cm
NOTLAR: Yetişkin için
• Travmalı hasta ise
– Baş geri-çene ileri pozisyonu değil ; alt çene geri ve baş
parmak ile alt çeneyi ittir
• Travma yok ise sıralama
–
–
–
–
İyi misin ?
Ağız içi kontrolü (kör dalış)
Baş geri-çene ileri pozisyonu (hava yolu açılması)
Bak-dinle hisset
NOTLAR: Yetişkin için
• Çevrede başka insanlar var ise
– 1. aşama olan iyi misin? Sorusuna cevap
alınamadıktan sonra 112 yi başkalarının araması
için organize et.
• Yalnızsanız
– Bak-dinle hissetten sonra 112 yi ayarın
NOTLAR: Çocuk için
• Hava yolunun açılması için baş geri-çene ileriyi
yapma.
• Hava yolu açıklığının sağlanması için sırt üstü
yatırdıktan sonra iki kürek kemiğinin arasına 45 cm kesici delici olmayan materyal koy (giysi,
örtü vb. katla koy)
• Kendiliğinden baş geri düşer hava yolu açılır.
• Not: çocuklarda kör dalış yapılmaz
NOTLAR: Bebek için
• Çevrede başka insanlar var ise
– Bilinç yok ise hemen 112 aransın.
• Yalnızsanız
– 5 siklus uyguladıktan sonra 112 yi arayın
– (Not: 30 bası 2 suni solunum=1 siklus)
– NEDEN?
Not: bebeklerde kör dalış yapılmaz
• Konuşamayan kişi ya da bebeklerde bilinç olup
olmadığı nasıl anlaşılır?
– Topuk ayak altından uyaran vererek (vurarak
verdiği tepkiden)
– Tepkiler: yüz buruşturma, kıpırdanma, ayağını
çekme, ağlama tepkilerinden herhangi birisi bile
varsa bilinç var kabul ediyoruz.
NOTLAR
• Duruş pozisyonu:
– Hastanın yanına diz çok
– Dizlerini omuz hizanda açarak otur.
– Elini yumruk yap, hastanın göğsünün ortasına
yaklaştırdığında dirseğin dizine değecek konuma
kadar yakın oturmalısın.(yakın-uzaklık önemli)
– hiza olarak hastanın omzu iki bacağının arasına
denk gelecek şekilde hiza al.