LOGO Stratejik Ortaklıktan Model Ortaklığa: Türkiye-ABD Ekonomik İlişkileri Ömer ZARPLI LOGO Sunum Planı 1 Türkiye-ABD Ekonomik İlişkilerinin Geçmişi 2 Türkiye-ABD Ekonomik İlişkilerinin Bugünü 3 İlişkilerin Geliştirilmesine Yönelik Tespit ve Öneriler LOGO 1980 Öncesi Güvenlik odaklı ilişkiler LOGO Türkiyenin aldığı geniş ekonomik ve askeri yardımlara ve yakın askeri ilişkilere rağmen, iki ülke arasındaki ilk ekonomik işbirliği anlaşması ancak 1980`lerde imzalanmıştır LOGO 1980 Sonrası Tohumları 24 Ocak kararlarıyla atılan ekonomik liberalleşme ile birlikte Türkiyenin ticaret hacminde yaşanan patlama LOGO 1970-2010 Arası Türkiyenin Dış Ticaret Hacmi (Milyar $) 350 299 300 250 190 200 150 100 50 1,5 6 11 19 35 57 82 0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı LOGO Zenginleştirilmiş Ortaklık (Enhanced Partnership) 1995 yılında Türkiyenin Amerika tarafından büyüyen en büyük on ekonomisi arasında gösterilmesi ve bunun ikili ekonomik ilişkilere olumlu etkisi LOGO İkili Ticaret Verileri Yıl İthalat İthalat İhracat (1000 Dolar) Değişim % (1000 Dolar) İhracat Değişim % Hacim (1000 Dolar) Denge (1000 Dolar) 2000 3.911.022 27,0 3.135.163 28,7 7.046.185 -775.860 2001 3.261.298 -16,6 3.125.771 -0,3 6.387.069 -135.527 2002 2003 2004 2005 3.099.099 3.495.770 4.745.195 5.375.548 -5,0 12,8 35,7 13,3 3.356.126 3.751.552 4.860.041 4.910.715 7,4 11,8 29,5 1,0 6.455.225 7.247.322 9.605.235 10.286.263 257.026 255.781 114.846 -464.832 2006 6.260.873 16,5 5.060.854 3,1 11.321.727 -1.200.019 2007 8.166.068 30,4 4.170.688 -17,6 12.336.756 -3.995.380 2008 11.975.929 46,7 4.299.941 3,1 16.275.870 -7.675.988 2009 8.575.737 -28,4 3.222.821 -25,0 11.798.558 -5.352.916 2010 12.318.394 43,6 3.769.260 Kaynak: ABD Census Bureau 17,0 16.087.654 -8.549.134 LOGO Azalan İkili Ekonomik Önem 90 lar sonrası büyüyen Türkiye-ABD ikili ticaret hacmine rağmen, ikili ticaretinin büyüme hızı ülkelerin genel ticaret hacmindeki artış hızının altında kalmıştır. Böylece, Türkiye-ABD ikili ticaretinin, iki ülkenin toplam ticareti içerisindeki payı gittikçe düşüş göstermiştir. Sonuç olarak, bügüne baktığımızda, iki ülke de birbiri için temel bir ticaret partneri konumunda değildir. LOGO ABD’nin Türkiye İhracatındaki Payı LOGO ABD Dış Ticaretinde Türkiyenin Yeri (2009) ABD İthalatı (Türkiye 48. Sıradadır) ABD İhracatı (Türkiye 28. Sıradadır) LOGO ABD’nin Artan İthalatı Kaynak: TUİK LOGO Türkiyedeki Yabancı Yatırımlar (Milyar $) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LOGO Batı Avrupa ve ABD Yatırımları (2009) (Milyon $) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LOGO ABD’nin Türkiye İçin Önemi Dünyanın En Büyük Ekonomisi Dünyanın En büyük İthalatçısı Dünyanın En büyük Yabancı Yatırımcısı 2023 yılında dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmeyi hedefleyen Türkiye için Amerikan pazarı çok önemli bir fırsat oluşturmaktadır. Türkiye bu hedefleri gerçekleştirmek için Amerikan pastasından daha büyük bir pay almak durumundadır. LOGO Temel Sorunlar Korumacı Tedbirler Pazarlanan Ürünlerin Niteliği Yasal Uyuşmazlıklar Dar Ekonomik İlişkiler Hükümet Düzeyinde İnsiyatif Eksikliği LOGO İhracatın emek-yoğun ürünlerden oluşması. Bu alanda ABD piyasasındaki ana rakiplerin Çin ve Hindistan gibi ülkeler olması. Özellikle işçilik maliyetleri göreceli yüksek olan Türkiyenin bu ülkelerle rekabette zorlanması. LOGO Korumacı Tedbirlerin Türk İhracatına Olumsuz Etkisi LOGO Fikri Mülkiyet Hakları Türkiyedeki Fikri Mülkiyet Hakları Amerikanın istediği şekilde korunamamaktadır. Buna rağmen son dönemlerde Türkiyenin FMH konusunda gösterdiği gelişim ABD tarafından takdir görmektedir. Bu çerçevede Türkiye, ABD’nin her yıl hazırladığı ve dünyadaki FMH durumlarını gösteren “Special 301” Raporunda 2008 yılında “öncelikli izleme” listesinden “izleme” listesine terfi etmiştir. Ama ABD bu konuda Türkiyeden daha fazlasını beklemektedir. LOGO Hükümetler Düzeyinde Ticari ve Yatırım İşbirliği EOK (Ekonomik Ortaklık Konseyi) TIFA (Stratejik Ekonomik İşbirliği Çervesi) TAIK (TürkAmerikan İş Konseyi) LOGO İlişkilerin Geleceği Serbest Ticaret Gelişmiş Ekonomik İlişkiler Ticarete Stratejik Bakış BilimTeknoloji Transferi LOGO Öneriler ABD ile gümrük vergileri ve kotaların düşürülmesi konusunda müzakere yapılması Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminin (GSP) genişletişmesi Türkiyede Nitelikli Sanayi Bölgelerin (QIZ) oluşturulması sürecine ivme kazandırılması Teknoloji transferine odaklanılması İhracatta ürün yelpazesinin genişletilmesi (araştırma-yoğun ürünlere ağırlık verilmesi) Amerikalı tüketicinin beğenisine hitap edecek ürünlerin pazarlanması LOGO Teşekkürler... Ömer ZARPLI LOGO