APOLLON: Işığın ve Aydınlığın Tanrısı

APOLLON: Iþýðýn ve Aydýnlýðýn Tanrýsý
Apollon, Zeus'un Hera'yý çýlgýna çeviren yüzlerce kaçamaðýndan birinin eseridir. Apollon'un annesi Leto en ilginç "tanrý annelerinden"
biridir. Zira Zeus'u "Zeus" yapan ünlü direniþini sergilediði "Titanlardan" Koios'un kýzýdýr.
Hera, ailelerin koruyucusu olmasýna raðmen en büyük kötülüklerinden birini bir kadýna, yani Leto'ya yapmýþtýr. Leto'nun Zeus' tan hamile olduðunu öðrenen Hera, hem Leto' ya kötülük yapmak, hem de
Zeus'u üzerek cezalandýrmak için Leto'nun doðumuna hiçbir kara
parçasýnýn yardým etmemesi için emir çýkarmýþtýr. Ancak, Ege'de yüzer bir ada olan Asteria, Leto'nun acýlarýný duyar ve ona üzerinde doðum yapma izni verir. Ancak, Hera herhangi bir þekilde benzeri bir
ihanetin olabileceðini daha önce düþünmüþtür. Bu nedenle doðumlara yardým eden tanrý Eileithyia'ya Olimypos'tan ayrýlmayý yasaklar.
Hera'yý pek sevmeyen tanrýçalar, hem ona karþý bir zafer kazanmak
hem de acýsýný paylaþtýklarý Leto'ya yardým etmek için Ýris'i Hera'ya
gönderirler. Ýris, tanrý da olsa her kadýnýn zaafý olan mücevheri
Hera'ya hediye edip aklýný baþýndan aldýktan sonra, "Ey ulu tanrýça,
ailelerin koruyucu tanrýçasý sensin. Yeni çocuklar dünyaya gelmezse,
aileler varlýklarýný nasýl sürdürebilir?" diyerek Leto'yu cezalandýrmak
için hiçbir çocuðun doðumuna izin vermeyen Hera'ya, doðumlara
yardým eden tanrýça Eileithyia'yý serbest býrakmasý gerektiðini söyler.
Ve böylece kandýrýlan Hera, Eileithyia'yý serbest býrakýr ve Zeus'un
ikizleri Apollon ile Artemis doðar. Hera'nýn doðumunu engellemeye
çalýþtýðý bu iki tanrý, Yunanlýlarýn en fazla sevdiði tanrýlar arasýnda
yer alýr. Apollon, ýþýðýn ve aydýnlýðýn tanrýsýdýr. Ancak marifetleri
bununla sýnýrlý deðildir. Büyük bir niþancýdýr, Lir onun sayesinde
armoni çýkarabilmektedir. Þifa vericidir, þifalý otlara gücünü veren tanrýdýr. Kehanet tanrýsýdýr.
Baþka bir çok tanrýlýðýnýn yanýnda ýþýðýn da tanrýsý olan Apollon'un
doðumuna yardým eden Asteria adasýnýn adý da Delos yani "parlak"
olmuþtur.
Apollon ve Artemis'in doðumunun hemen ardýndan, Leto' ya Hera'
dan korktuðu için yardým etmeyen Zeus ortaya çýkar ve Apollon'a
Lir, altýn bir külah ve kuðularýn çektiði bir araba hediye eder.
Apollon'un en büyük macerasý ölümlülerin kýþkýrtmasýyla tanrýsal bir
varlýk olan Phyton isimli ejderhayý öldürmesi olur. Parnassos'ta tan-
92
ACTUAL
rýça Themis kendisine adanan küçük ama köhne bir tapýnaðý korumasý için Phyton adýnda bir ejderhayý bekçi býrakýr. Ancak, bu ejderha her baharda sularý kirletir, ekinlere zarar verir. Yöre halký Apollon'
dan yardým ister. Gençliðinin verdiði acemilikle Apollon, tapýnaðýn
kendisine tapýnýlmasý amacýyla yenilenmesi karþýlýðýnda ejderhayý
öldürür. Ancak, önceleri ejderhanýn ölüsünden geldiði zannedilen kötü kokunun Apollon'dan geldiði farkedilir. Çünkü Apollon tanrýsal
bir varlýðý öldürmüþtür.
Kötü kokusundan kurtulmak için Apollon, Teselya Kralý Admetos'a
9 yýl süreyle hizmet ederek arýnmasý gerektiðini öðrenir. Admetos
onu çoban yapar. Apollon burada çaldýðý lir ile hayvanlarý yönetmeyi
öðrenir.
Yüzer bir adada göçmen bir tanrý olarak doðan Apollon, Teselya'da
günümüze kadar simgeleri gelen hüzünlü bir aþkýn tarafý da olur.
Güzelliði dillere destan Irmak-tanrý Peneios'un su perisi kýzý Defne
kendisini toprak ana ve ilk tanrýlardan Gaia'ya adamýþtýr. Bu nedenle evlenmez. Bir gün Apollon onu ýrmak kýyýsýnda görür ve yýldýrým
aþkýna tutulur. Ancak, Defne Apollon'dan kurtulmak için kaçmaya
baþlar. Apollon'a yakalanacaðýný anladýðý anda da Gaia'ya kendisini
kurtarmasý için yalvarýr. Defne o anda Gaia tarafýndan defne aðacýna
dönüþtürülür. Apollon'da bulduðu anda yitirdiði aþkýnýn dallarýndan
yapýlmýþ bir tacý baþýna takar. Bu taç, baþarýnýn ve barýþýn simgesi olur.
Ancak Apollon, gelmiþ geçmiþ tarihin en ilginç savaþlarýndan biri
olan Truva savaþýnda da sahneye çýkmýþ bir tanrýdýr. Yunanlýlara karþý
Truvalýlarý desteklemiþ, nasýl öldürüleceðinin bilgisini verdiði Aþil'in
katline sebep olmuþtur.
Anadolu'da geçen ünlü eþek kulaklý Midas da Apollon'un eseridir.
Kavalýyla müzik yapan Marsyas ile yarýþmayý kafasýna takan Apollon, Frigya kralý Midas'ý hakem tayin eder. Midas, Marsyas'ýn müziðinden öyle etkilenir ki, Apollon' un tanrý olduðunu bir an için unutarak, onu birinci ilan eder. Ancak bu kararýn yanlýþ olduðunu düþünen Apollon, daha iyi müzik dinleyebilmesi için Midas'ýn kulaklarýný eþek kulaðýna çevirir. Marsyas'ý da öldürür. Perilerin Marsyas'ýn
ölümüne çok üzülmesi üzerine yaptýðý zalimliðin farkýna varan
Apollon, Marsyas'ýn müziðine devam edebilmesi için onu ýrmaða
çevirir. Marsyas ýrmaðýnýn güzel müziðinin etrafýnda periler dansetmeyi sürdürebildiler (bu ýrmak Çine çayýdýr). MEDICINE
HAZÝRAN 2006