ADOBE SOUNDBOOTH CS4 Kullanıcı El Kitabı ADOBE SOUNDBOOTH CS4 Kullanıcı El Kitabı İÇİNDEKİLER Giriş Soundbooth Çalışma Alanı Temel Ses Düzenleme Gelişmiş Efektler ile Çalışmak Efektlerle Çalışmak Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Dosyaları Kayıt Etmek 1 7 45 57 71 91 99 107 BÖLÜM 1 Giriş Adobe Soundbooth Hakkında Sayısal Ses Dalga Görüntüsünde Ses Ses Büyüklüğü Birimi Bölüm 1 Giriş Adobe Soundbooth Hakkında Adobe Soundbooth, çalışmalarınızda kullandığınız ses dosyalarını düzenlemeniz için eşsiz özellikler sağlayan kullanışlı bir ses düzenleme aracıdır. Soundbooth’u resimleri düzenlemek için kullandığımız Adobe Photoshop’a benzetebiliriz. Nasıl ki Photoshop ile resimlerin üzerinde düzenlemeler, düzeltmeler yapıyorsak Soundbooth ile de benzer araçlarla ses üzerinde düzenlemeler yapabiliriz. Soundbooth diğer birçok Adobe ürününe benzer bir ara yüze ve kullanım özelliğine sahiptir. Dolayısıyla genel kullanım özellikleri açısından diğer uygulamalar hakkında edinmiş olduğunuz bilgileri bu uygulama içinde de rahatlıkla kullanabilirsiniz. Soundbooth sadece ses formatındaki dosyaları değil aynı zamanda videolar içindeki sesleri de düzenlemenizi sağlar. Böylelikle video dosyalarınızın içindeki sesleri ayırmadan kolaylıkla düzenleyebilir ve video düzenleme iş akışınıza sıkıcı bir ara vermekten kurtulmuş olursunuz. Soundbooth ile açıp düzenleyebileceğiniz, ithal edebileceğiniz dosya türleri aşağıdaki gibidir: Format (Uzantı) AVI Video (.avi) MP3 Ses (.mp3, .mpeg, .mpg, .mpa, .mpe) MPEG Film (.mpeg, .mpe, .mpg, .m2v, .mpa, .mp2, .m2a, .mpv, .m2p, .m2t, .vob, .m2ts, .m1v, .mp4, .m4v, .m4a, .aac, .3gp, .avc, .264, .f4v, .mts) Macintosh Ses AIFF (.aif, .aiff) Windows Media (.wmv, .wma, .asf, .asx) Windows WAVE ses dosyası (.wav) Soundbooth Şablonu (.sbst) Soundbooth Dokümanı (.sbsc) FLV (.flv) Adobe Ses Dokümanı (.asnd) DV Akışı (.dv) Quicktime Video (.mov, .3gp, .3g2, .mp4, .m4v, .m4a, .qt) Mac OS İthal X X Windows İthal X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 1 2 Bölüm 1 Giriş Soundbooth ile dışarı ihraç edebileceğiniz dosya formatları aşağıdaki gibidir Format (Uzantı) Sadece Ses (.aac) AVI Video (.avi) Microsoft DV AVI (.avi) MP3 Ses (.mp3) Macintosh Ses AIFF (.aif, .aiff) Windows WAVE Ses dosyası (.wav) Soundbooth Şablonu (.sbst) Soundbooth Dokümanı (.sbsc) FLV|F4V (H.264) (.f4v) H264 (.mp4) H264 Blu-ray (.m4v) Adobe Ses Dokümanı (.asnd) Windows Media (.wmv, .wma) Quicktime Video (.mov) MPEG1 (.mpg) MPEG2 (.mpg) MPEG2-DVD (.mpg) MPEG2 Blu-ray (.m2v) MPEG4 (.mp4) Mac OS İthal X X X X X X X X X X X X X X X Windows İthal X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Adobe Soundbooth, aynı anda birden fazla ses dosyasını düzenleyebilir ve tek bir dosyada birleştirebilirsiniz. Ayrıca gelişmiş seçim araçları ile seslerin belli bölümlerini veya frekansları seçerek düzenleyebilir ve yeni sesler oluşturabilirsiniz. Sayısal Ses Ses bilgisayar ortamına aktarıldıktan sonra sayısal ses halini alır ve sayısal olarak ifade edilir. Sayısal Ses verisi, Analog ses verisinin bilgisayarlarda işlenebilmesi için dönüştürülmüş haline denir. Bilgisayarlara genellikle ses kartları ile aktarılan Analog ses verisi bu kartların üzerinde bulunan ADC adı verilen çevirici donanım parçaları ile dijital veriye dönüştürülür. Analog ses verisi elektriksel bir sinyaldir ancak dönüştürülen dijital ses verisi 1 ve 0’lardan oluşan ikili biçimdedir. Sayısal ses verisi sesin iki temel unsuru olan dalga yüksekliği ve dalga frekansını sayısal olarak saklar. Frekans herhangi bir işlemin bir saniyede gerçekleşme sayısını göstermektedir. Yani 100 Hz’lik bir sesten bahsedersek bu sesin birim verisinin saniyedeki tekrar sayısını göstermektedir. Bit derinliği ise bir sesin ne kadar yüksek çözünürlükte olduğunu ayarlayabildiğimiz birimdir. Sesin frekansı ve bit derinliği arttıkça depolama biriminde kapladığı alan da artacaktır. Bölüm 1 Giriş Dalga Görüntüsünde Ses Sesin düzenlenebilmesi için görsel bir karşılığının ifade edilmesi gereklidir. Sesler hem birer dalga olduklarından hem de görsel olarak ifade edilmeleri için dalga kullanıldığından ses düzenleme yazılımlarının içinde de dalga olarak ifade edilirler. Ses dosyaları aslında bir Sinus dalgasının değişik frekans ve dalga boyundaki haline verilen addır. Bu görünüm sayesinde sesin istediğimiz bölümünü seçip düzenleme imkanına sahip olabiliriz. 3 4 Bölüm 1 Giriş Ses Büyüklüğü Birimi Ses birimi diğer uygulamalarda kullandığımız sabit ölçü değerlerine göre daha farklıdır. Sesin ölçü birimi olarak bağıl bir değer olan db (Desibel) kullanılır. Sayısal ses düzenlemesinde db olarak alınabilecek en yüksek değer 0 db’dir. Ses seviyesi 0 db’in üzerine çıktığında kesme oluşacaktır. Analog ses düzenlemede 0 db limiti üzerine çıkmak mümkün olabilir ancak sayısal ses ile çalışırken mutlaka 0 db seviyesi göz önüne alınmalıdır. Sayısal ses ile çalışırken ∞ ise sessizliği temsil etmektedir. Bölüm 1 Giriş 5 BÖLÜM 2 Soundbooth Çalışma Alanı Yayıncı paneli ve yakınlaştırıcı kullanımı Araçlar ve Dosya paneli kullanımı Görevler ve Efektler paneli kullanımı Geçmiş panelini ve enstantane kullanımı Metadata ve Özellikler paneli kullanımı İşaretçi panel kullanımı Skorlar ve Video paneli kullanımı Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı S oundbooth çalışma alanı farklı çalışma metodlarına göre düzenlenebilir ve hazır düzenlenmiş ayarları bulunmaktadır. Soundbooth çalışma alanı ilk açıldığında Editor penceresi ve diğer panellerden oluşmaktadır. Adobe Sound Format Adobe Sound Format (.asnd), Adobe ürünleri arasında ses dosyalarınızı taşıyabileceğiniz ve bu sırada ses dosyalarının özelliklerinin ve üzerinde yapılan işlemlerinde beraber taşınabildiği bir dosya formatıdır. Editor Paneli Soundbooth seslerin dalga görünümleri ile çalışmamızı sağlar. Soundbooth içinde seslerin dalga görünümünde bulunduğu ve düzenleme yapabildiğimiz bölüme Editor adı verilir. 7 8 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Editor içinde üzerinde çalıştığınız dosyaya bağlı olarak birden fazla sesi düzenleyebileceğiniz bir çalışma alanı sunar. Zoom Paneli Zoom paneli ses dosyalarının dalga ifadeleri ile çalışırken çalışma alanınızı belirlemenizi ve kolayca hareket ettirmenizi sağlar. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Zoom panelinin iki tarafındaki sınırlarından genişliğini değiştirebilir veya ortasındaki sürükleme alanından sürükleyerek ses dosyanız içinde hareket edebilirsiniz. Zoom paneli ile çalışırken tüm ses dosyanızı Editor içinde görmek için zoom panelinin her iki ucundaki sınırı tüm ses dosyanızı görecek kadar sürükleyebilir yada panelin sağında büyüteç ikonuna tıklayabilirsiniz. Editor panelinde o anda üzerinde çalıştığınız tüm ses kanallarını görebilirsiniz. Bu ses kanalları birbirine bağlı stereo sesler yada birbirinden bağımsız mono sesler olabilir. Birden fazla ses bir kanalın ses bilgisini oluşturuyor olabilir. Bu tür projelere Multichannel (çok kanallı) ses projeleri adını veriyoruz. 9 10 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Ses ile çalışırken ölçü birimleri video ile çalışırken kullandıklarımızdan farklıdır. Ses ile çalışırken kullandığımız temel ölçü birimi HMS’dir (Hour: Saat, Minute: Dakika, Second: Saniye). Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Bu ses birimini değiştirmek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde fare imlecini ölçü birimlerinin göründüğü cetvelin üzerine götürün. 2 Farenizin sağ butonuna basın. Zaman birimlerini seçebileceğiniz bir menü açılacaktır. 11 12 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 3 Buradaki zaman birimleri içinde video dosyalarının zaman birimi olan FPS birimlerini de görebilirsiniz. Eğer üzerinden çalıştığınız ses dosyası bir video’ya göre uyumlanacaksa o zaman FPS zaman birimlerini seçebilirsiniz. 4 Zaman birimlerini özelleştirmek için sağ butona bastığınızda açılan içerik menüsü içinden “Edit Custom Time Format…” seçeneğini seçin. Bu seçim Preferences (Tercihler) penceresini açacaktır. Birden fazla ses kanalı ile çalışırken seslerin üstündeki zaman akışına bakmak zor olabilir bu durumda ses dalgalarının altında da zaman birimlerinin gösterilmesini isteyebilirsiniz. Zaman çizgisinin seslerin altında da görünmesi için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth menüsü içinden View > Bottom Timeline Ruller seçeneğini seçin Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 2 Dalga görünümünün altında da zaman çizgisi görünecektir. Editör penceresi içinde ses dalgasının yüksekliğini db biriminde görebileceğiniz bir sütun bulunmaktadır. Bu sütun içinde 0 db en yüksek bağıl sesi ∞ ise en düşük sesi yani sessizliği ifade eder. 13 14 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Soundbooth içinde sesin hangi bölümünü çaldığınızı göstermek için bir oynatma kafası bulunmaktadır. Sesin içinde istediğiniz zamana oynatma kafasını ilerletmek için Soundbooth editör penceresinin altında yer alan zaman göstergesinden yararlanabilirsiniz. Soundbooth oynatma kafası bu alana girmiş olduğunuz değere göre, oynatma kafasını ilerletecektir. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Editor penceresi altında temel seçim oynatma ve düzeltme araçları bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir: Set in Point Set in Point butonu ile sesinizin nerede başlayacağını belirlersiniz. Bu sesinizin başlangıç noktasını işaretlemenize yardımcı olur. Bu nokta öncesindeki sesler göz ardı edilir. Set out Point 15 16 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Set in Point butonu ile sesinizin nerede biteceğini belirlersiniz. Bu sesinizin bitiş noktasını işaretlemenize yardımcı olur. Bu nokta sonrasındaki sesler göz ardı edilir. Durdurma Butonu (Stop) Sesin oynamasını durdurmanızı sağlar. Durdurma işlemi sıradan oynatıcılardaki gibi sesi başa sarmaz. Oynatma Butonu (Play) Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Sesin oynaması için kullanılan butondur. Bu butona bastığınızda ses oynatma kafasının bulunduğu yerden itibaren oynamaya başlar. Sürekli Oynatma Butonu (Loop Playback) Sürekli oynatma butonu ses dosyalarınızın seçtiğini bölümünün yada tamamının bir döngü içinde siz durdurana kadar çalmasını sağlar. Kayıt Butonu (Record) 17 18 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Kayıt butonu ile ses projelerinizin içine yeni kayıtlar ekleyebilirsiniz. Bu butona bastığınızda kayıt için temel özellikleri belirleyebileceğiniz bir pencere açılacaktır. Öncekine Git Butonu (Goto Previous) Öncekine git butonu daha önce eklemiş olduğunuz In ve Out pointler ve çalışmanızın başına dönmenizi sağlar. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Sonrakine Git Butonu (Goto Next) Sonrakine git butonu daha önce eklemiş olduğunuz In ve Out pointler ve çalışmanızın başına dönmenizi sağlar. Daha Yüksek Sesli Hale Getir Butonu (Louder) Daha yüksek sesli hale getir butonu ile çalışmanız içinde seçtiğiniz ses bölgesini yada herhangi bir yeri seçmediyseniz tüm sesinizi daha yüksek sesli hale getirebilirsiniz. 19 20 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Sesleri Eş Seviyeye Getir Butonu (Equalize Volume Levels) Sesleri Eş Seviyeye Getir Butonu ile seslerin alçak ve yüksek seviyelerini birbirine yaklaştırabilirsiniz. Böylece bir ses dosyası içinde çok kısık ve yüksek sesler ortaya yaklaştırılmış olurlar. Dosyalar Arası Kolay Geçiş Editor penceresi içinde, aynı anda birden fazla dosya ile çalıştığınız durumlarda bu dosyalar arasında geçiş yapmanızı kolaylaştıracak bir seçim penceresi bulunmaktadır. Bu pencere içinden aynı anda açık dosyalarınız arasında geçiş yapabilirsiniz. 21 22 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Araçlar Paneli Soundbooth içinde kullanabileceğiniz temel araçlar, araçlar paneli içinde toparlanmıştır. Bu panel içinde seçtiğiniz herhangi bir aracı ses dosyalarının üzerinde farklı yerlerde kullanabilirsiniz. VU Metre VU metre üzerinde çalıştığınız ses dosyasının her bir kanalından çıkan toplam ses gücünün göstergesidir. Bu gösterge içinde sesinizin seviyesine göre üç farklı seviye bulunmaktadır: Bunlar Yeşil (Güvenli bölge), Turuncu (Uyarı bölgesi) ve Kırmızı (Riskli bölge) dır. Eğer sesiniz kırmızı bölgeyi de aşacak seviyedeyse VU metrede bu durumda bu aşımın oluştuğu kanalın sağında kırmızı bir uyarı lambası yanacaktır. Bu lamba ile birlikte ek olarak Over yazılı ifadesi de sizin herhangi bir ses kanalınızın limitleri aştığını gösterecektir. Spectral Frequency Paneli Adobe Soundbooth’u kolay kullanabilir ve aynı zamanda bir o kadar da kuvvetli yapan önemli özelliklerden biri de Spectral Frequency panelidir. Bu panel ile sesin dalga boyunun yanı sıra herhangi bir andaki frekans dağılımını da kolaylıkla görmek mümkün olabilir. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Paneli içinde sarı renge doğru uzanan alanlar bir sesin bas frekanslarını, mor renge doğru uzanan bölgeler ise bir sesin tiz alanlarını göstermektedir. Soundbooth’un kolay kullanabilir özelliklerinden bir tanesi bu frekans tablosu içinde, herhangi bir resim üzerinde kullanabildiğiniz gibi kement aracını kolaylıkla kullanabiliyor olmanızdır. Bildiğiniz gibi kement aracı bir resim üzerinde serbest seçim yapmanızı sağlayan önemli araçlardan biridir. Aynı aracın Soundbooth sürümünde ise serbest olarak ses frekanslarını kolaylıkla seçebilirsiniz. Dosyalar (Files) Paneli Dosyalar paneli üzerinde çalışacağınız tüm dosyaları bir arada Soundbooth içinde görebileceğiniz ve kullanabileceğiniz bir alan sunmaktadır. Bu alan içine dosyalarınızı almak için Open File veya Import File butonlarını kullanabilirsiniz. Open file butonuna basıp bir dosya seçtiğinizde bu dosya editör içinde açılacaktır. Import File butonuna bastığınızda bu dosya sadece Files paneli içinde yer alacaktır. 23 24 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Her iki yöntemde de sesleri açtığınızda Soundbooth seslerin analizini yapacaktır. Bu analiz sırasında bilgisayarınızın gücüne ve ses dosyasının büyüklüğüne göre beklemeniz gerekebilir. Files panelini sağa doğru genişletirseniz her bir dosyanın detay bilgilerini görebilirsiniz. Aynı bilgileri görmek için panelin altındaki kaydırma çubuğundan da yararlanabilirsiniz. Files panelinde ihtiyacınız olmayan dosyaları işaretledikten sonra Çöp Kutusu butonuna basarak çalışma dosyalarınız arasından kaldırabilirsiniz. Bu işlem orijinal dosyaları silmeyecektir. O an üzerinde çalıştığınız dosyanın bir parçasından yeni bir ses oluşturmak istediğinizde, clipboard’daki ses bilgisinden yeni bir ses oluşturmak istediğinizde veya boş bir ses dosyası oluşturmak istediğinizde New file butonundan yararlanabilirsiniz. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Görevler (Tasks) Paneli Görevler paneli, Adobe mühendisleri tarafından en çok kullanılan ses görevlerinin sizin için bir araya getirilmiş olduğu bir paneldir. Bu panel içindeki görevleri kullanarak kolaylıkla çok sık yaptığınız işleri yerine getirebilirsiniz. Eğer yer kazanmak için bu paneli kapattıysanız aynı panelin içindeki görevlere Tasks menü nesnesinden de erişebilirsiniz. 25 26 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Efektler (Effects) Paneli Efektler paneli seslerinize uygulayabileceğiniz efektlerin bir araya toplandığı bir paneldir. Bu paneli içindeki efektleri sesinizin seçmiş olduğunuz sadece bir kısmına ya da tamamına uygulayabilirsiniz. Bu efektler paneli içinde Yer alan Stereo Rack Preset alanından sizin için hazırlanmış efekt setlerini kullanabilirsiniz. Bu efekt paketleri dışında temel efektlere ise Effects menü nesnesinden erişebilirsiniz. Sesinize bir efekt eklediğinizde bu effect Effects paneli içinde görünecektir. Bu efekti geçici olarak devre dışı bırakmak için solundaki yeşil butona basabilirsiniz. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Bir sese birden fazla efekt eklenebilir. Tüm efektleri devre dışı bırakmak için panelin altındaki yeşil butona basabilirsiniz. Efektlerinize karar verdikten sonra bunları sesinize uygulamanız gereklidir. Bu sesinizi bir kere kayıt edip Soundbooth’u kapattıktan sonra geri dönüşü olmayan bir işlemdir. Bu nedenle sesin son halini kayıt ederken orijinal dosyanızın üzerine kayıt etmemeniz önerilir. Efektleri ses dosyanıza kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” veya “Apply to Selection” butonuna basmalısınız. Bu işlem dışında dosyayı kayıt ettiğinizde de efektler kalıcı olarak dosyaya uygulanacaktır. 27 28 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Geçmiş (History) Paneli Geçmiş paneli ile Soundbooth içinde yapmış olduğunuz değişikler içinde geri gidebilirsiniz. Geçmiş paneli aynı zamanda Geri Al (Undo) komutunu verdiğiniz durumlarda da geri veya ileri gittiğiniz işlemler listesinin bir görüntüsüdür. Snapshot Özelliği Snapshot özelliğini History panelinin altında yer alan küçük fotoğraf makinesi ile kullanabilirsiniz. Snapshot özelliği çalışmanızın herhangi bir anının anlık durumunu kayıt eder. Böylece gerektiğinde geri bu duruma dönerek kolaylıkla çalışmalarınıza devam edebilirsiniz. Çalışmanızı Adobe Sound Format .asdn ile saklarsanız snapshot’lara daha sonra da erişebilirsiniz. Metadata ve Özellikler (Properties) Paneli Metadata bir sayısal varlığın içeriği ile ilgili genel bilgilerin bulunduğu bilgi bankasıdır. Bu bilgi bankasını dosyalarla birlikte saklayabilirsiniz. Soundbooth içinde bu tür bilgileri saklayabilmeniz için Metadata paneli bulunmaktadır. Bu panel ile dosyanın içeriği ile ilgili meta bilgilerini dosya ile kayıt edebilirsiniz. Metadata panelinde bulunmasını istediğiniz alanları Edit > Preferences menu nesnesine tıkladığınızda açılan pencere içinde Metadata alanında düzenleyebilirsiniz. İşaretler (Markers) Paneli Markers paneli ses dosyanız içinde sizin için önemli noktaları işaretlemenizi sağlayan özellik sağlamaktadır. Bu özellik sayesinde ses dosyanızın istediğiniz bir zamanına işaret ekleyebilir ve işaretler arasında Goto Previous ve Goto Next butonları ile seyahat edebilirsiniz. Scores Paneli Scores paneli ses projelerinize ekleyebileceğiniz parametrik müzik parçalarının bulunduğu bir paneldir. Bu panel içinde hazır olarak iki adet score bulunmaktadır. Bu score’ların dışında herhangi bir parçaya ihtiyaç duyarsanız bunu resource central’den edinebilirsiniz. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Video Paneli Video paneli, video dosyalarının ses bölümlerini düzenlemeniz gerektiğinde hem video’yu hem de peşindeki sesi düzenleyebileceğiniz bir paneldir. Soundbooth Arayüzünü Özelleştirmek Soundbooth birçok farklı amaca uygun ses düzenlemesi yapabileceğiniz bir ses geliştirim yazılımıdır. Bu yazılım ile sadece ses düzenlemesi yapabileceğiniz gibi aynı zamanda video dosyalarının içinden gelen sesleri de düzenleyebilirsiniz. Bu farklı durumlar için farklı çalışma düzenlerine ihtiyaç duyulur. Soundbooth içinde hazır birkaç hazır çalışma alanı vardır.Bu çalışma alanlarına erişim için Workspace menüsünden yararlanabilirsiniz. Workspace açılır menüsü içinde dört adet hazır çalışma alanı yerleşimi bulunmaktadır: ▶ Default ▶ Edit Audio to Video ▶ Edit Score to Video ▶ Find Sound Effects and Scores ▶ Meta Logging Bu hazır çalışma alanı ayarlamalarının dışında kendinize özgü bir çalışma alanı da oluşturabilirsiniz. Kendi çalışma alanınızı kayıt etmek için aşağıdakileri yapın. 1 Soundbooth panellerini kullanım amacınıza göre yerleştirin 2 Düzenlemiş olduğunuz panel yerleşimini kayıt etmek için Window > Workspace > New Workspace… menü nesnesini seçin. 29 30 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Aynı işlemi Workspace açılır menüsü içindeki New Workspace… menü nesnesini de seçerek yapabilirsiniz. 3 Yeni oluşturduğunuz çalışma alanının ismini girmeniz için bir iletişim penceresi açılacaktır. Bu alana çalışma alanınızın ismini yazın ve Ok butonuna basın. 4 Yeni çalışma alanı yerleşiminize tekrar geri dönmek istediğinizde Workspace açılır menüsünden bu çalışma alanını yerleşim ismini seçmeniz yeterli olacaktır. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 5 Var olan bir çalışma alanı düzenini silebilirsiniz. Bu işlem sonunda kayıtlı olan yerleşim düzeni ile ilgili bilgiler silinecektir. Bu işlemi geri alamazsınız. Herhangi bir çalışma alanı düzenini silmek için aşağıdakileri yapın. 1 Silmek istediğiniz çalışma düzeni dışında bir düzen seçin. Seçili olan düzen silinebilecek çalışma alanı düzenleri arasında görünmeyecektir. 2 Window > Workspace > Delete Workspace… menü nesnesini seçin. Aynı işlemi Workspace açılır menüsü altındaki Delete Workspace… menü nesnesini seçerek de gerçekleştirebilirsiniz. 31 32 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 3 Açılan pencereden silmek istediğiniz çalışma alanını seçin. Ok butonuna basarak çalışma alanını silebilirsiniz. Herhangi bir çalışma alanı ile çalışırken üzerinde değişiklik yaptıktan sonra tekrar orijinal hale döndürmenin en kolay yolu bu çalışma alanını Reset’lemektir. Herhangi bir çalışma alanını Reset’lemek için aşağıdakileri yapın: Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 1 Winwods > Workspace > Reset “Panel adı”… menü nesnesini seçin aynı işlem için Workspace açılır menüsünden Reset “Panel adı”… menü nesnesini de seçebilirsiniz. 33 34 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı 2 Açılan iletişim kutusunda Yes butonuna basarak çalışma alanını orijinal haline döndürebilirsiniz. 3 4 5 6 Default Çalışma Alanı Default çalışma alanı, çalışmalarınız sırasında en çok kullanacağınız genel panelleri bir arada buludurmaktadır. Edit Audio to Video Çalışma Alanı Edit Audio to Video çalışma alanı video ve ses düzenlemeleri sırasında size video içeriğini ve sesi kolayca takip edebileceğiniz bir arayüz sağlar. Bu arayüz içinden video dosyanızı ve bu dosyaya bağlı sesi bir arayda izleyebilir ve sesin bulunduğu kanalı düzenleyebilirsiniz. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Edit Score to Video Çalışma Alanı Edit Score to Video çalışma alanı sesini düzenlediğiniz video dosyanızla birlikte içine eklemek istediğiniz score’ları da beraber görüp düzenleyebileceğiniz bir arayüz sunmaktadır. 35 36 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Find Sound Effects and Scores Çalışma Alanı Find Sound Effects and Scores çalışma alanı yaratıcı çalışmalarınız sırasında faydalanabileceğiniz bir kaynak olan Resource Central (Kaynak Merkezi) penceresini de açmaktadır. Bu pencere içinden resource central’daki değişik içeriklere erişebilir ve çalışmalarınızda kullanmak için bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Meta Logging Çalışma Alanı Sayısal içeriklerin en önemli avantajlarından biri kolay indekslenebilir ve aranabilir olmasıdır. Ancak ses, video, resim gibi sayısal içerikler aranabilecek metinsel içerik barındırmadıklarından bu sayısal varlıklara metinsel etiketler verilerek aranabilir hale getirilir. Bu şekilde üzerinde çalışmış olduğunuz sayısal varlıklardan biri olan ses dosyaları da etiketleme ile aranabilir hale gelecektir. Soundbooth içinde ses dosyalarının bu etiketlerini kolaylıkla girmeniz için Metadata paneli bulunmaktadır. Meta Logging çalışma alanı ise tüm bu etiketleme işini kolaylıkla yapmanızı sağlayan tüm panelleri içermektedir. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Klavye Kısayolları Soundbooth içinde işlerinizi hızlıca halletmek için klavye kısayollarından yararlanabilirsiniz. Bu klavye kısayollarını düzenlemek veya genişletmek için Edit > Keyboard Shortcuts… menü nesnesini seçin. 37 38 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Açılan penceredeki kısayollar Soundbooth’un orijinal kısayollarıdır. Bu kısayolları düzenledikten sonra Save As… butonuna basarak farklı bir isimde kayıt edebilirsiniz. Herhangi bir komuta kısayol atamak için bu komutu seçin ve Press Shortcut: metin kutusunun içine tıkladıktan sonra olmasını istediğiniz kısayol tuşlarına bir arada basın ve daha sonra Assign butonuna basın. Böylece bu kısayol ilgili menü komutuna atanacaktır. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Soundbooth Tercihleri Soundbooth tercihlerine Edit > Prefences menü nesnesini seçerek ulaşabilirsiniz. Preferences penceresi altı ana başlıktan oluşmaktadır. ▶ General ▶ Adobe Sound Documents ▶ Appearance ▶ Audio Hardware ▶ Media ▶ Metadata 39 40 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı General Soundbooth ile ilgili genel tercihleri belirleyebileceğiniz alanları içerir. Custom Time Format Soundbooth içinde kullanabileceğiniz özelleştirilmiş zaman formatını belirlemenizi sağlar. Soundbooth Scores Folder seçeneği ile Soundbooth içinde kullanılabilecek Score’ların bulunduğu klasörü tanımlayabilirsiniz. Return to Start Position on Stop seçeneği Soundbooth içinde ses dosyasını çalmayı durdurduğunuzda başa dönmesini sağlar. Auto Open Effect Custom Settings, herhangi bir efekt eklediğinizde bu efektin ayarlarının ekrana gelmesini sağlayacaktır. Auto-Heal Edit Boundaries seçeneği kesilip yapıştırılan seslerin geçişlerindeki ses hatalarını engellemek için Auto-Heal özelliğini açıp kapatmanızı sağlar. Auto-Open Properties when Selecting Score Clips seçeneği, score parçalarını seçtiğinizde özellik denetçisini açılmasını sağlar. Auto-Open Video Panel when Loading Video Files seçeneği video dosyalarını açtığınızda Video panelinin açılmasını sağlar. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Adobe Sound Documents Adobe’un yeni ses paylaşım dosya türü olan Adobe Sound Documents ayarlarını bu pencere içinden düzenleyebilirsiniz. Appearance Soundbooth arayüzü ve dalga düzenleyicisinin renk ayarlamalarını bu pencere içinden yapabilirsiniz. 41 42 Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Audio Hardware Soundbooth bilgisayarınıza bağlı bulunan ses kartlarının özelliklerini kullanabilir. Bu işlem için gerekli ayarlamaları Audio Hardware penceresinden yapabilirsiniz. Media Soundbooth medya dosyalarının yüklenmesini kolaylaştırmak için önbellek dosyalarından yararlanır. Belli bir zaman sonunda bu dosyaların büyüklüğü ve sayısı Soundbooth’un çalışma performansını etkileyecektir. Bu nedenle bu klasörü kolay erişebileceğiniz ve silebileceğiniz yere yönlendirebilirsiniz. Bölüm 2 Soundbooth Çalışma Alanı Metadata Ses dosyalarınızın içine ekleyebileceğini meta bilgileri ile ilgili görünüm ve bilgi özelliklerini bu pencereden düzenleyebilirsiniz. 43 BÖLÜM 3 Temel Ses Düzenleme Kulpları Düzenlemek ve Sessizlik Ekleme fonksiyonları ekleme Sarartma kullanma Kesmek, silmek, kopyalamak ve yapıştırmak Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme A dobe Soundbooth ile sesleri kırpma işlemini kolaylıkla gerçekleştirebilirsiniz. Bu işlem alışkın olduğunuz herhangi bir video düzenleme programındaki düzenleme işlemine oldukça benzerlik göstermektedir. Trim Handle (Kırpma Uçları) ile Düzenleme Yapmak Trim Handle, Soundbooth içinde ses dalgalarının solunda ve sağında bulunan ve ses dosyanızı ister soldaki baş tarafından ister sağdaki son tarafından tutarak kısaltmanızı sağlayan tutma noktalarıdır. Bu tutma noktaları dalga düzenleme ekranında fark edilecek kadar geniş şekilde görüntülenmektedir. Bu tutma uçlarını kullanarak düzenleme yapmak için aşağıdakileri yapın: 1 Ses dosyasını kırpmak istediğiniz taraftaki Trim Handle’ı seçin ve kırpmak istediğiniz noktaya kadar sürükleyin. 45 46 Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme 2 Fare imlecini bıraktığınız anda kırpma işlemi tamamlanacaktır. Kırpma işlemi sırasında oynatma kafasının bulunduğu noktaya otomatik olarak yapışır. Kırpma işlemini geri almak istediğinizde Ctrl + Z kısayolunu kullanabilirsiniz. Fade-In ve Fade-Out Özelliklerini Kullanmak Fade-In bir sesin sessizlikten, herhangi bir seviyeye artarak gelmesini ifade etmekteidir. Fade-out ise bu işlemin tersidir. Fade-in ses dosyalarının başına, fade-out ise sonuna uygulanır. Soundbooth içinde Fade-in ve Fade-out işlemlerini kolayca yapabilmek için görsel araçlar bunlunmaktadır. Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme Soundbooth içinde Fade-In butonunu dalga boyu ekranının solunda Fade-Out butonunu ise sağında bulabilirsiniz. Bir ses dosyasa Fade-In ve Fade-Out uygulamak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde dalga görüntüsü solundaki Fade-In butonunu sağa doğru sürükleyin. 47 48 Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme 2 Fade-In ve Fade-Out özelliklerini ayarladıktan sonra görünen sarı çizgi o andaki sesin seviyesini temsil etmektedir. Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme 3 Bu ses seviyelerinin doğrusal değil de eğrisel bir yörüngede ilerlemelerini istiyorsanız Fade butonlarından bu işlemi uygulamak istediğiniz taraftakini yukarı veya aşağı sürükleyerek düzenleyebilirsiniz. 49 50 Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme Soundbooth içinde bu butonları sürüklemek dışında oynatma kafasının bulunduğu yere de bir Fade-In veya Fade-Out butonu koyabilirsiniz. Bunu yapmak için dalga gösteriminin altındaki FadeIn veya Fade-Out butonlarına basmanız yeterli olacaktır. Keserek, Kopyalayarak ve Yapıştırarak Düzenleme Adobe Soundbooth, içinde kesme ve yapıştırma yapabileceğiniz bir ses düzenleme aracıdır. Bu araç ile ses dosyanız içinde herhangi bir yerdeki bir ses dosyasını kopyalayabilir, kesebilir ve yine hedefteki başka bir yere yapıştırabilirsiniz. Kopyalama ve kesme işlemleri ile almış olduğunuz ses parçaları geçici olarak bilgisayarınızın hafızasında yer alacaktır. Herhangi bir ses dosyasından bir parça ses kopyalayıp veya kestiğinizde bu sesi yapıştırmak için iki seçeneğiniz bulunmaktadır: ▶ Bu ses dosyasını hedefteki ses dosyası içinde imlecinizin bulunduğu yere yapıştırabilirsiniz. ▶ Bu ses dosyasını hedefteki ses dosyasının içinde imlecinizin bulunduğu yerden itibaren karıştırarak (Mix Paste) yapıştırabilirsiniz. Karıştırarak yapıştırdığınızda kaynaktaki ses ile hedefteki sesin ses seviyesini ayarlama imkanınız bulunmaktadır. Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme Bir ses dosyası içinde belli bir bölümü kopyalayıp yapıştırmak için aşağıdakileri yapın: 1 Ses dosyası içinde belli bir bölümü farenizle sürükleyerek seçin 2 Sürükleyerek seçtiğiniz bu alanı kopyalamak için Ctrl + C veya Edit > Copy menü nesnesini seçin. Ayrıca bu seçim üzerine sağ tıklayarak Copy seçeneğini de seçebilirsiniz. 51 52 Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme Eğer seçtiğiniz bu alanı kesmek istiyorsanız Ctrl + X veya Edit > Cut menü nesnesini seçin. Ayrıca bu seçim üzerine sağ tıklayarak Cut seçeneğini de seçebilirsiniz. 3 Bu işlemler sonucunda seçmiş olduğunuz ses bölgesi hafızaya alınmış durumdadır. Bu hafızaya alınmış bölümleri aşağıdaki şekilde değerlendirebilirsiniz. Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme ▶ Eğer bu bilgiyi yeni bir ses dosyası oluşturmak için kullanmak istiyorsanız Files Panelindeki yeni dosya oluşturma butonundan yaralanarak New Audio From Selection (Seçimden yeni bir ses dosyası oluştur) veya New Audio From Clipboard (Clipboard’dan yeni bir ses dosyası oluştur) seçeneğini seçebilirsiniz. 53 54 Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme ▶ Bu bilgiyi başka bir yere yapıştırmak istiyorsanız oynatma kafasını bu bölgeye götürerek Edit > Paste menü nesnesini seçebilirsiniz. Bu durumda Soundbooth bu ses bilgisini, oynatma kafasının bulunduğu yere ekler ve daha önce o noktada bulunan sesleri öteler ▶ Bu bilgiyi yapıştırdığınız yerdeki ses dosyası ile karıştırarak yeni bir ses karışımı elde etmek istiyorsanız bu durumda Mix Paste özelliğini kullanmalısınız. Bu özelliği kullanmak için oynatma kafasını sesi karıştırmak istediğiniz yerin başına getirip, Edit > Mix Paste… menü nesnesini seçmelisiniz. Bölüm 3 Temel Ses Düzenleme Bu seçimi yaptığınızda Soundbooth Mix Paste penceresini açacaktır. Bu pencere içinden kaynak (Copied Audio: kopyalanmış veya kesilmiş ses) ile hedefteki sesin (Existing Audio) birbirine karışım oranını seçebilirsiniz. Soundbooth, Auto Heal (Otomatik olarak iyileştir) özelliği ile kopyalama ve yapıştırma işlemleri sırasında oluşan çıtırtı ve patlamaları engeller. Bu gürültülerin sebebi sesin dalga akışının bozulmasıdır. Bu tür gürültülerden korunmak için kesme, kopyalama ve yapıştırma işlemlerini her zaman için dalganın ∞ yatay seviyesiyle kesiştiği noktada yapmak gereklidir. 55 BÖLÜM 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak A dobe Soundbooth sıklıkla yapılan işlemleri kolaylıkla gerçekleştirmenizi sağlayan özellik ve butonlara sahiptir. Bu özellikler Normilze (Normalleştir), Make Louder (Daha Yüksek Sesli Yap) ve Hard Limit (Zorlanmış Limit) özellikleridir. Bunun dışında ses dosyalarınızın içinden gürültüleri almak ve sesinizin tonunu ve zamanlamasını değiştirmek için de özellikler bulunmaktadır. Normilize (Normalleştir) Özellikleri Soundbooth ile ses seviyesi düşük veya değişken bir ses içindeki tüm sesleri aynı seviyelere çekmek için Normilize özelliğini kullanabilirsiniz. Bu özellik ile sesin içindeki sesler makul en yüksek seviyeye getirilecektir. Normilize fonksiyonu özellikle bir konuşma kaydının ses dosyasını düzenlemek için veya çok düşük sese sahip bir müzik kaydı için kullanışlı olabilir. Normalize özelliğini kullanmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 57 58 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 2 Normalize özelliğini uygulamak için Processes > Normalize menu nesnesini seçin. 3 Ses seviyesi otomatik olarak olabilecek en yüksek seviyeye ayarlanacaktır. Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak Make Louder (Daha Yüksek Sesli Yap) Özelliği Make Louder özelliği ile herhangi bir ses dosyası içinde seçtiğiniz bir bölümü veya tamamını daha yüksek sesli hale getirebilirsiniz. Make Louder özelliğini kullanmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Make Louder özelliğini uygulamak için Processes > Make Louder menü nesnesini seçin veya Editor penceresi altındaki Make Louder butonuna basın. 59 60 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 3 Ses seviyeleri olabilecek en yüksek seviyeye taşınacaktır. Hard Limit (Zorlanmış Limit) Özelliği Hard Limit (Zorlanmış Limit) özelliği sesinizin içindeki düşük sesleri yükseltirken en yüksek ses seviyesi için de bir sınır belirlemenizi sağlar. Böylece, örneğin bir müzik albümü için son karışımı hazırlıyorsanız tüm parçaların aynı en yüksek seviyede olmalarını sağlayabilirsiniz. Hard Limit özelliğini kullanmak için aşağıdakileri yapın: Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Hard Limit özelliğini uygulamak için Processes > Hard Limit menü nesnesini seçin. 3 Ses seviyeleri en yüksek seviyeye taşınırken limite tabi tutulacaklardır. 61 62 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak Sesi Temizlemek Soundbooth içinde sesi temizlemek için birçok özellik bulunmaktadır. Bu özellikler sayesinde kayıt sırasında oluşan istenmeyen arka plan gürültülerinden veya çevresel seslerden kısmen de olsa kurtulabilirsiniz. Ses temizleme özellikleri Tasks (Görevler) paneli altında yer almaktadır. Ses içinde aşağıdaki temizlikleri yapabilirsiniz: ▶ Gürültü ▶ Çıtlamalar ▶ Patlamalar Gürültüyü (Noise) Azaltmak Ses içindeki gürültüyü temizleme için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Gürültü azaltma özelliğini kullanmak için Tasks panelini açın. Tasks paneli açık değilse Window > Tasks menü seçeneğini seçebilirsiniz. Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 3 Tasks paneli içinden Clean Up Audio sekmesine tıklayın. 4 Clean Up Audio sekmesinde sesin içindeki gürültüyü temizlemek için iki seçeneğiniz bulunmaktadır. Bunlardan birincisi sesin içinden Soundbooth’un gürültüyü otomatik olarak bulması bir diğeri ise “Capture Noise Print” seçeneği ile gürültünün çıplak olarak göründüğü alanı sizin göstermenizdir. 63 64 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 5 Gürültünün bulunduğu yeri göstermek için ses için gürültü olduğunu bildiğiniz alanı işaretleyin ve Clean Up Audio panelinden Capture Noise Print butonuna basın. Bu işlem sadece gürültünün profilini çıkartacaktır 6 Gürültüyü kaldırmak için “Noise…” butonuna basın. 7 Noise penceresi içinden gerekli düzenlemeleri yapabilir ve Preview butonu ile bu işlemi ön izleyebilirsiniz. Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak Çıtlamaları Azaltmak (Clicks & Pops) Bazen ses sistemi yada mikrofondaki temassızlıklar çıtlama oluşturabilir. Bu durumda Soundbooth içindeki Clicks & Pops özelliğinden yararlanabilirsiniz. Clicks & Pops özelliğinden yararlanmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Clicks & Pops özelliğini kullanmak için Tasks panelini açın. Tasks paneli açık değilse Window > Tasks menü seçeneğini seçebilirsiniz. 3 Tasks paneli içinden Clean Up Audio sekmesine tıklayın. 4 Çıtlamaları kaldırmak için Clicks&Pops butonuna basın. 65 66 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 5 Clicks&Pops penceresi açılacaktır. Bu pencere içinde gerekli ayarlamaları yapabilir ve Preview butonuna basarak ön izleme yapabilirsiniz. Patlamaları (Rumble) Azaltmak Patlamaları (Rumble), sesin kaydı sırasında meydana gelen bas ve orta seviyedeki seslerdir. Bu sesleri azaltmak için Soundbooth içindeki Rumble özelliğinden yararlanabilirsiniz. Patlamaları azaltmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Rumble özelliğini kullanmak için Tasks panelini açın. Tasks paneli açık değilse Window > Tasks menü seçeneğini seçebilirsiniz. 3 Tasks paneli içinden Clean Up Audio sekmesine tıklayın. 4 Patlamaları kaldırmak için Rumbling butonuna basın. Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 5 Rumble penceresi açılacaktır. Bu pencere içinde gerekli ayarlamaları yapabilir ve Preview butonuna basarak ön izleme yapabilirsiniz. Perde (Pitch) veya Timing (Zamanlama) Değiştirmek Bazı durumlarda kayıt etmiş olduğunuz sesin perdesi veya zamanını değiştirmeniz gerekebilir. Bu durumda “Change Pitch & Timing” özelliğinden yararlanabilirsiniz. Change Pitch & Timing özelliğini kullanmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde ses dosyası içinde belli bir bölümü seçin. Bu durumda sadece bu bölge bu fonksiyona tabi tutulacaktır. Eğer herhangi bir seçim yapmazsanız tüm ses dosyası bu işleme tabi tutulacaktır. 2 Change Pitch & Timing özelliğini kullanmak için Tasks panelini açın. Tasks paneli açık değilse Window > Tasks menü seçeneğini seçebilirsiniz. 3 Tasks paneli Change Pitch & Timing sekmesine tıklayın. 4 Perde ve zamanlamayı düzeltmek için “Pitch and Timing…” butonuna basın. 67 68 Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 5 Pitch and Timing penceresi açılacaktır. Bu pencere içinde gerekli ayarlamaları yapabilir ve Preview butonuna basarak ön izleme yapabilirsiniz. Bölüm 4 Gelişmiş Efektler ile Çalışmak 69 BÖLÜM 5 Efektlerle Çalışmak Analog Delay (Analog Geciktirme) Efekti Chorus / Flanger Efekti Compressor Efekti Convolution Reverb Efekti Distortion Efekti Dynamics Efekti Graphic Equalizer Efekti Mastering Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak S oundbooth içinde birçok hazır efekt bulunmaktadır. Bu efektlerle ses dosyalarınızı zenginlenştirebilirsiniz. Analog Delay (Analog Geciktirme) Efekti Analog Delay (Analog Geciktirme) efekti ile ses dosyalarınızda ikinci bir ses olarak birinci sesin arkasından gelmesini sağlayabilirsiniz. Analog Delay (Analog Geciktirme) efektini eklemek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 71 72 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 2 Effects > Analog Delay seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Analog Delay efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 73 74 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 7 Analog Delay efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Analog Delay’in sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Soundbooth içinde ekleyebildiğiniz tüm efektlerin bir de gelişmiş sürümleri bulunmaktadır. Bu sürümlere erişmek için Effects > Advanced menü nesnesini seçmelisiniz. Bu efektleri kullandığınızda efektlerin Settings… penceresinde gördüğünüz özellikler farklı olacaktır. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak Chorus / Flanger Efekti Chorus efekti uygulandığı herhangi bir sesteki dosyası içindeki enstrümanların seslerinin birden fazla gibi olduğunu duyarsınız. Flanger efekti ise ses içindeki enstrümanların dalgalı bir ses çıkarmasını sağlar. Chorus / Flanger efektini uygulamak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > Chorus/Flanger seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 75 76 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Chorus/Flanger efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Chorus/Flanger efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Chorus/ Flanger’in sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Compressor Efekti Compressor efekti ses dosyalarınız içinde seçmiş olduğunuz belli bir db üzerindeki seslerin ses kuvvetlerinin azaltılıp geri kalan bu limit altındaki seslerin ses kuvvetlerinin arttırılmasını sağlamaktadır. Compressor efektini uygulamak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > Compressor seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 77 78 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Compressor efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Compressor efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Compressor sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Compressor efekti içinde hangi db üzerindeki sesleri kısıp diğerlerini ne kadar arttıracağınızı belirleyebileceğini gelişmiş özelliklere sahip versiyonuna Effects > Advanded > Compressor (Advanced) menü nesnesi altından ulaşabilirsiniz. Convolution Reverb Efekti Convolution Reverb efekti farklı mekanları simüle etmek için kullanabileceğiniz efektlerden biridir. Convolution Reverb (Advanded) efektini uyguladığınızda farklı ortamları seçebileceğiniz bir açılır menüden yararlanabilirsiniz. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak Convolution Reverb efektini eklemek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > Convolution Reverb seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 79 80 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Convolution Reverb efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Convolution Reverb efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Convolution Reverb sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Distortion Efekti Distortion efekti normal durumlarda ses içinde kaçındığımız bir durumdur. Distortion bozulma anlamına gelir. Bu nedenle ses dosyalarının içindeki bozulma durumlarından kaçınırız. Ancak bazı durumlarda özellikle gitar temelli seslerle çalışıyorsak Distortion efekti özellikle istediğimiz bir efekt olabilir. 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > Distortion seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Distortion efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Distortion efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Distortion sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 81 82 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Distortion efektinin gelişmiş versiyonuna Effects > Advanced > Distortion (Advanded) seçeneğinden ulaşabilirsiniz. Dynamics Efekti Dynamics efektini eklemek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > Dynamics seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Dynamics efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Dynamics efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden Dynamics sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Graphic Equalizer Efekti Graphic Equalizer ses dosyalarınızın çeşitli frekanslardaki ses seviyelerini düzenleyebileceğiniz bir efekttir. Graphic Equalizer ses efektini eklemek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > EQ:Graphic seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 83 84 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Graphic Equalizer efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Graphic Equalizer efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden EQ: Graphic sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. Graphic Equalizer efektinin gelişmiş versiyonuna Effects > Advanced > EQ:Graphic (Advanced) menü nesnesinden ulaşabilirsiniz. Bu efektin gelişmiş versiyonunda 10, 20 ve 30 kanallı ses düzenlemesi yapabilirsiniz. 85 86 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak Parametric Equalizer Efekti Parametric Equalizer, Graphic equalizer’da elde edemediğimiz detaylı frekans düzenlemesini yapabileceğiniz bir efekttir. Parametric equalizer efektini eklemek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde efekti uygulamak istediğiniz ses parçasını seçin. Eğer herhangi bir alanı seçmezseniz bu efekt tüm sese uygulanacaktır. 2 Effects > EQ:Parametric seçeneğini seçin. Bu seçeneği seçtiğinizde efekt sese geçici olarak uygulanacaktır. 3 Uygulanmış bu efekti Effects paneli içinde görebilirsiniz. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 4 Bu efekti panel içindeki yeşil açma kapama butonundan devre dışına çıkartabilir veya tekrar devreye alabilirsiniz. 5 Panelin altındaki yeşil açma kapama butonu ise bir dosyaya uyguladığınız birden fazla efekti açıp kapatmanıza imkan tanır. 6 Graphic Equalizer efektinin birden fazla ön ayarlı seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekleri görmek için Effect Preset açılır menüsünden ilgili efekti seçmelisiniz. 7 Parametric Equalizer efektinin ayarlamalarını düzenlemek için Effects panelinden EQ: Parametric sağındaki Settings… butonuna basabilirsiniz. 87 88 Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 8 Efekti kalıcı olarak uygulamak için “Apply to File” butonuna basmalısınız. Bu işlem sonrasında efekt ses dosyasına geri alınamaz bir şekilde uygulanacaktır. EQ: Parametric efektinin gelişmiş versiyonu da bulunmaktadır. Bu gelişmiş versiyonu kullanmak için Effects > Advanced > EQ: Parametric menü nesnesini seçin. Effects paneli içinde EQ: Parametric seçeneğinin sağındaki Settings… butonuna basın. Parametrik frekans düzenleyicisinin ayarlar penceresi açılacaktır. Bu pencere içinde 5 frekans bandı, 1 adet bas bandı ve 1adet de tiz bandı bulunmaktadır. Bu bantları devreye alarak veya devreden çıkartarak ses frekanslarını parametrik olarak düzenleyebilirsiniz. Mastering Mastering, bir ses dosyasına uyguladığınız son işlemdir. Bu işlemden sonra ses dosyanız yayınlanmaya veya CD’ye basılmaya hazır hale gelmiştir. Mastering işlemini, seslerin tüm düzenlemesini yaptıktan sonra uygulayabileceğiniz bir efekttir. Mastering işlemin uygulamak için aşağıdakileri yapın: 1 Effects > Advanced > Mastering (Advanced) menü nesnesini seçin. 2 Mastering (Advanced) efekti Effects paneline eklenecektir. Bölüm 5 Efektlerle Çalışmak 3 Effects panelinde Mastering (Advanced) seçeneği sağındaki Settings seçeneğine basın. Bu Mastering (Advanced) ayarlarını açacaktır. 4 Bu panel içinde ses ayarlarını düzenleyebileceğiniz genel efektler bulunmaktadır. 89 BÖLÜM 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Birden Fazla Dosyadan Çok Kanallı (Multitrack) Kayıt Oluşturmak Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak S oundbooth stereo, mono ses dosyaları ile çalışabildiği gibi aynı zamanda çok kanallı sesleri de karıştırarak bir stereo ses haline getirebilir. Soundbooth’un bu özelliği sayesinde ayrı ayrı kayıt ettiğiniz enstrümanların seslerine efektler uygulayabilirsiniz. Böylece her bir ses kanalının üzerinde tam kontrole sahip olmuş olursunuz. Ses kanallarını çoklu kanallı ses dosyaları içinde kullanırken her bir ses kanalının stereo bir ses dosyasının sol veya sağ çıkışındaki ağırlığını ayarlayabilirsiniz. Bu ayarlamayı ses kanalının Pan özelliği ile yapabilirsiniz. Pan özelliği ses kanalı listesinde bulunmaktadır. 91 92 Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Pan özelliğinde sesi sol çıkışa yığmak isterseniz bu durumda Pan düğmesini sola doğru çevirmelisiniz. Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Eğer sesi sağ çıkışa doğru yığmak isterseniz bu durumda Pan düğmesini sağa doğru çevirmelisiniz. Birden Fazla Dosyadan Çok Kanallı (Multitrack) Kayıt Oluşturmak Soundbooth içinde birden fazla ses dosyasından çok kanallı kayıt oluşturmak oldukça kolaydır. Çok kanallı kayıt oluşturmak için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth Files paneli içinde baş bir alana çift tıklayın veya Import File veya Open File butonuna basın. 93 94 Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak 2 İhraç etmiş olduğunuz birden fazla dosyayı işaretleyip New butonu altından “New Multitrack File” seçeneğini seçebilirsiniz. Veya herhangi bir ses dosyası üzerinde sağ tıklayarak “Insert Waveform into New Multitrack File” veya “Insert Channels into New Multitrack File” menü nesnesini seçebilirsiniz. 3 Yeni çok kanallı ses dosyanız oluşturulacaktır. Bu dosya içine başka sesleri de bir ses kanalı olarak ekleyebilirsiniz. Bunu yapmak için eklemiş olduğunuz sesi sürükleyerek kanalların altındaki boş alana bırakın. Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Bazı durumlarda ses dosyalarını arka arkaya birleştirerek bir ses dosyası oluşturmanız gerekebilir. Ses dosyalarını arka arkaya birleştirmek için aşağıdakileri yapın: 1 Yeni boş bir ses dosyası açın. Bunu yapmak için New menü nesnesi içinden New Multitrack File seçeneğini seçin. 2 Birden fazla sesi seçtikten sonra açılmış boş ses kanalı üzerine sürükleyip bırakın. 95 96 Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak Bölüm 6 Birden Fazla Ses Kanalı ile Çalışmak 97 BÖLÜM 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Birden Fazla Dosyadan Çok Kanallı (Multitrack) Kayıt Oluşturmak Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Soundbooth bilgisayarınızdaki ses kaynaklarından kayıt yapma imkanına sahiptir. Yapmış olduğunuz kaydı herhangi bir ses dosyası içinde kullanabilirsiniz. Kayıt işlemini gerçekleştirmek için aşağıdakileri yapın: 1 Soundbooth içinde açık ses dosyanız var ise bu dosyanın üzerine kayıt yapmadığınızdan emin olmak için boş bir ses dosyası açın. Boş bir ses dosyası açmak için File > New > Empty Audio File… seçeneğini seçin 2 Açılan pencerede yeni oluşturacağınız ses dosyasının özeliklerini belirleyebilirsiniz. 3 Açılan dosyanın içine kayıt yapmak için Editor penceresinin altında yer alan Record (Kayıt) butonuna basın. 99 100 Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı 4 Açılan Record penceresi içinde kayıt için gerekli ayarlamaları yapabileceğiniz alanlar bulunmaktadır. Eğer ses göstergesinde istediğiniz sesi görebiliyorsanız ve hareket varsa bu durumda ses ayarlarınızla oynamak istemeyebilirsiniz. Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Eğer dilediğiniz ses seviyesini elde edemediyseniz veya hiç ses alamadıysanız bu durumda ses giriş cihazını düzenlemeniz gereklidir. Bunu yapmak için Input bölümündeki Device açılır menüsünü seçin. Bu açılır menü içinde bilgisayarınızda bulunan tüm ses giriş cihazları listelenmektedir. Bu menünün sağındaki Settings… butonuna bastığınızda bu giriş cihazı ile ilgili ayarlara ulaşabilirsiniz. 101 102 Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Açılan Settings penceresinden eğer birden fazla ses kartınız yada giriş cihazınız varsa bunların özelliklerini belirleyebilirsiniz. Eğer kayıt sırasında performans sorunları ile karşılaşırsanız bu durumda Buffer Size bölümündeki değerleri düzenleyebilirsiniz. Tamam butonuna basarak tekrar kayıt penceresine geri dönebilirsiniz. Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Record penceresi içinde Sample Rate alanından bu kaydın hangi örnekleme hızında kayıt edileceğini belirleyebilirsiniz. Channels bölümünden kaydın stereo’mu yoksa mono mu olacağını belirleyebilirsiniz. 103 104 Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı Save alanı altında bu kaydı kayıt ederken nasıl bir dosya adlandırılması yapılacağını ve kaydın sabit diskte nereye kayıt edileceğini belirleyebilirsiniz. 5 Ayarlamaları tamamladıktan sonra kayıt butonuna basarak kaydı başlatabilirsiniz. Bölüm 7 Soundbooth ile Sayısal Ses Kaydı 6 Kayda başladıktan sonra, kayıt esnasında, ses dosyası içine yer tutucular (marker) ekleyebilirsiniz. Marker eklediğiniz yerler kayıt tamamlandıktan sonra ses dosyası içinde görüntülenecektir. 105 BÖLÜM 8 Dosyaları Kayıt Etmek Bölüm 8 Dosyaları Kayıt Etmek S oundbooth ile dosyaları düzenledikten sonra farklı formatlarda kayıt edebilirsiniz. Kayıt edebileceğiniz tüm ses formatları, ses dosyasına yapmış olduğunuz değişiklikleri ses dosyalarına uygulayacaktır Ancak eğer üzerinde çalıştığınız dosyanın içinde yapmış olduğunu efekt eklemelerini daha sonra tekrar gözden geçirecekseniz veya ses dosyasını başka Adobe uygulamaları ile paylaşacaksanız bu durumda Adobe Sound Document türünde kayıt edebilirsiniz. Bu durumda kayıt işlemi sırasında yapmış olduğunuz efekt uygulama işlemleri kalıcı olarak sese uygulanmamış olacaktır. Soundbooth ile dosyaları kayıt etmek için aşağıdakileri yapın. 1 File > Save veya File > Save As… seçeneğini seçin. 2 Açılan Save As penceresi içinde Kayıt Türü bölümünden bu ses dosyasını hangi kayıt formatında kayıt etmek istediğinizi seçin. 107 108 Bölüm 8 Dosyaları Kayıt Etmek 3 Seçmiş olduğunuz kayıt türüne göre farklı seçenekler karşınıza çıkacaktır. Adobe Sound Document seçeneğini seçerseniz Soundbooth kayıt yaparken bulunduğunuz an ile ilgili bir Snapshot’un alınıp alınmasını istemediğinizi soracaktır. Harici ürünlerde kullanım için dosyalarınızı mutlaka .mp3, .wav, .wma vb. ortak formatlarda kayıt etmelisiniz. Bölüm 8 Dosyaları Kayıt Etmek 109