okul öncesinde sanatın eğitimin diğer alanlarıyla bütünleştirilmesi

OKUL ÖNCESİNDE SANATIN
EĞİTİMİN DİĞER ALANLARIYLA
BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ
ÖĞRETİM GÖREVLİSİ BENGÜ AKSOY
Sanatçı Konuğumuz
Arthur John Elsley
(20 Kasım 1860 - 19 Şubat 1952)
Çocukların yüzlerindeki mutluluğu, neşe ve
coşkuyu çok güzel yansıtabilen sanatçı doğa,
hayvanlar, çocuk ve yaşamla ilgili resimler yapmış
Viktorya ve Edward dönemleri boyunca yaptığı
resimlerle ünlü İngiliz ressamdır.
Ayrıntılı bilgi:
https://iamachild.wordpress.com/category/elsley
-arthur-john/
SANATIN TANIMI VE ÖNEMİ
Geri çekil
Sanatsal çalışmalar sırasında çocuk ;
algılama, gözlem, araştırma, bellek, çağrışım,
İmgelem, biliş, buluş, bilgi, düşünme,
usavurma, değerlendirme gibi, duyu ve
duyumlardan başlayarak tüm duyusal ve
düşünsel süreçlerini çalıştırarak araştırmaya,
seçmeye, önemli özelliği kavramaya,
sadeleştirmeye, soyutlamaya, analiz-sentez
yapmaya, tanımlamaya, düzeltmeye,
kıyaslamaya, problem çözmeye, birleştirmeye,
ayırt etmeye ve anlam bütünlüğüne ulaşmaya
başlamaktadır.
Aynı zamanda ritim duygusunu
geliştirmekte, hayal gücünü kullanmakta,
çevresi ile iletişim kurmaktadır.
Bütün bunlar çocuğun duygusal yönden
rahatlamasını sağlamaktadır.
Rahatlamaya başlayan çocukta kendine
güven geliştirebilmektedir
Sanat Eğitimi ve Görsel Algılama
Sanat eğitimi "duyuların ve içgüdülerin eğitimi» dir.
Okul öncesi dönemde görsel algılama becerilerinin
desteklenebilmesi, çocukların küçük yaşta
duyarlılıklarının arttırılması ve duyarlılıklarını nasıl
kullanacaklarının öğretilebilmesi için çocuklara
zengin görsel uyaranlar ve deneyimler sağlanmalıdır.
Çocuk bu sayede "bakmayı ve görmeyi" öğrenmekte,
yaşadığı ve bulunduğu çevre hakkında bilgi
toplamakta, kendisinin yapabileceklerinin farkına
varmaktadır
Altın saatler
Çocuk duyuları yoluyla aldığı bilgiyi kullanarak
çevresi ile etkileşime girmekte, uygun bilişsel ve
davranışsal cevaplar oluşturmaktadır.
Görsel algılama, görsel ayırt etme, eşleştirme,
sınıflandırma, şekil-zemin ayırımı, mekânda
konum, nesneler arası mekân ilişkisi ve görsel
bellek alanlarında İncelenmektedir
Bu küçük domuzcuk markete gitti
Görsel ayırt etme; benzerlik ve farklılıkları
ayırma becerisidir. Ayırma iki uyarıcı arasındaki
benzemeyen özelliklerin fark edilmesidir.
Görsel ayırt etme nesnelerin renk, şekil, hacim
ve boyut özelliklerine göre yapılmaktadır.
Sadık koruyucu
Eşleştirme ve sınıflandırma ise
benzerliklere dayandırılarak
yapılmaktadır.
Nesneleri benzer özelliklerine göre
eşleştirebilen çocuk, sınıflandırma
konusunda da başarılı olabilmektedir
Şekil-zemin ayırımı; insan
beyni gelen uyarılardan,
dikkatin merkezini teşkil eden
uyaranı seçecek şekilde
düzenlenmiştir.
Bu seçilmiş uyaranlar net bir
şekildeki algılanıyorsa şekli
oluşturmakta, şeklin arkasında
devam edip giden ve kesin
olarak algılanmayanlar ise
zemini oluşturmaktadır
Mutlu çift(kraliyet alayı)
Mekânda konum; bir nesnenin,
algılayan kişi tarafından
mekândaki ilişkileriyle birlikte
algılanması olarak
adlandırılmaktadır.
Örneğin; bir oda içerisindeki
eşyalar ile oda arasındaki
ilişkinin kurulması ya da bir
çocuğun ilk olarak kendisinin
bulunduğu yerdeki konumunu
fark ederek nesnelerin
kendisine göre olan
durumlarını anlamasıdır.
Oyun zamanı
Mekânsal ilişkiler cismin mekânda kapladığı yer ve
bunların birbirleriyle ilişkilerinin algılanmasıdır ki aynı
zamanda bir gözlemcinin iki ya da daha fazla nesnenin
kendisiyle olan bağlantısını ve bu nesnelerin kendileri
arasındaki ilişkileri algılama yeteneği olarak
tanımlanabilmektedir.
İlkin çocuklar yakın çevrelerindeki nesnelerle kendileri
arasındaki ilişkileri uzaklıkları, boyutları görsel algılama
yoluyla değerlendirmeyi öğrenmektedirler
Geri çekme
Görsel bellek, görüş alanında bulunan görsel bilgileri belleğe
yerleştirme ve daha sonra bellekten çıkarma becerisi olarak
tanımlanmaktadır. Çocuklar nesneleri belirgin özelliklerine
bağlı olarak zihinlerinde tutmaktadırlar
Yardım eli
Görsel algı eğitiminde görsel ayırt etme, eşleştirme ve görsel bellek alanlarının
gelişimi üzerinde durulmaktadır.
Küçük kas motor becerilerin, el-göz koordinasyonunun, alet kullanma
becerilerinin, yazmaya hazırlık becerilerinin, dil ve sosyal becerileri desteklemek
için oyun, sanat, drama, müzik ve ana dili etkinliklerinden faydalanılması gerekir.
Bu etkinliklerin görsel algılamanın göz-motor koordinasyonu, şekil zemin ayırımı,
şekil sabitliği, mekânda konumun algılanması, mekânsal ilişkilerin algılanması alt
boyutlarında ve dil İle ilgili alanlarda çocukları geliştirir.
Görsel algı eğitimi, gelişimi olumsuz yönde etkileyen
süreğen hastalıklar, gelişimsel gerilik, işitme, fiziksel,
zihinsel engellilik, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliğihiperaktivite ya da dezavantajlı çevrede yaşamaya
bağlı olarak oluşan gelişimsel risklerin etkilerini
ortadan kaldırmayı ya da en aza indirmeyi
amaçlamaktadır.
Çocukların ihtiyaçlarına ve gelişimsel özelliklerine
göre eğitimler bireysel ya da grup olarak
düzenlenmelidir.
Queenie ve Marjorie
Küçük çocuklar için hazırlanan görsel
algılama eğitimi
1.
Dinleme becerileri
2.
Duyumsama becerileri
3.
Göz-motor koordinasyonu ile ilgili çalışmalar
4.
Şekil zemin ayırımı ile ilgili çalışmalar
5.
Algı sabitliği ile ilgili çalışmalar
6.
Mekân ile konumun algılanması ile ilgili çalışmalar
7.
Mekân ilişkilerinin algılanmasına yönelik çalışmalar
8.
Görsel algılama alanları dışında görsel belleğin desteklenmesine yönelik çalışmalar
Dinleme becerileri
Çevredeki seslerin ve ses kaynaklarının dinlenmesi ile
başlanır ve bu sesler çocuğa fark ettirilir.
Sessizliğin dinlenmesi önemlidir. Çocuk bu yolla kendine
odaklanır ve kendi kalp ve nefes sesini dinlemesi sağlanır.
Çalışma oyun ve hareket içeren etkinlikler ile
çeşitlendirilir.
Bu etkinlikler sayesinde vücut imajı (vücut ölçülerinin ve
vücut içinde oluşan duyuların öğretilmesi, vücut
parçalarına dokunarak onların hissedilmesi ile ilgili
çalışmalar), vücut kavramı (vücut parçalarının ve duyu
organlarının fonksiyonları İle ilgili çalışmalar), vücut
şeması (kas ve vücut parçalarının kontrol ve idare edilmesi
ile ilgili çalışmalar), vücut hareketlerinin bağlantısı
anlaşılmaya çalışılarak denge, motor planlama, motor
koordinasyon, sürat gibi beceriler kazandırılmaya çalışılır
Küçük Bo Peep
Duyumsama
becerileri
Duyusal koordinasyon arttıkça
motor beceri de paralel olarak
artmaktadır. Böylece temel
hareket becerilerini olgun düzeyde
başarabilen ve olumlu benlik
imajına sahip bireylerin
yetişmesine katkıda bulunmak
mümkün olmaktadır
Hadi bakalım
Göz-motor koordinasyonu ile ilgili çalışmalar
Göz-motor koordinasyonu ile ilgili çalışmalar kaba motor
becerilerden ince motor becerilere kadar çok çeşitli çalışmaları
kapsamaktadır.
Koşma, atlama, sıçrama, yürüyüş, duruş, top oyunları, köpükle
oynama, yoğurma, boyama, karalama, çizgi çizme, yazı yazma, baskı
çalışmaları, makasla kesme, ayakkabı bağlama, düğme ilikleme bu
etkinliklere örnek olarak verilebilir.
Şekil zemin ayırımı ile ilgili
çalışmalar
Şekil zemin ayırımı ile ilgili çalışmalar; dikkati uygun
olarak yönlendirme, önemli uyaranlara dikkati
yoğunlaştırma ve önemsiz uyaranlardan dikkati
uzaklaştırma ve organize davranış gösterme
becerilerini kapsamaktadır. Dokunma kartları,
saklambaç, şekil, renk, eşya saklama, bulma,
eşleştirme gruplama oyunları şekil zemin ayırımını
destekleyen etkinlikler arasında yer almaktadır
Suç üstü yakalanmış
Algı sabitliği ile ilgili
çalışmalar
Algı sabitliği ile ilgili çalışmalar; çocukların büyüklük,
şekil ve renkleri ayırt etmelerine, bir düzlem
üzerinde bulunan üç boyutlu cisimleri tanımalarına
yardımcı olan çalışmaları kapsamaktadır.
Bu çalışmalar deneyimle gelişmektedir.
Dokunarak nesneleri tanıma, şekilleri tanıma,
isimlendirme, algıladığı şekli çizebilme,
eşleştirebilme, ayırt edebilme, gruplama, sıralama,
zıt kavramlarla ilgili çalışmalar algı sabitliğini
destekleyen çalışmalara örnek olarak verilebilir.
Uyan artık, bugün yeni yıl
Mekân ile konumun
algılanması ile ilgili çalı
Mekân ile konumun algılanması ile ilgili çalışmalar;
vücudun nesnelerle olan ilişkisini belirleyen
çalışmaları kapsamaktadır.
Yön tayini gerektiren oyunlar (sağ-sol, ön-arka aşağı-yukarı vb.), çeşitli yönlere çevrilen geometrik
şekillerin birbirinden ayırt edilmesi, eşleştirilmesi,
taklit oyunları mekân ile konumun algılanmasına
örnek olarak verilebilir
Elmaları toplamak
Mekân ilişkilerinin
algılanmasına yönelik
çalışmalar
Mekân ilişkilerinin algılanmasına yönelik çalışmalar;
vücut ile ilgili çalışmalar, üç boyutlu nesnelere
bakılarak yapılan modelleri, yap-bozları, yapı İnşa
oyunlarını, boncuk dizmeyi, renklerine, şekillerine
göre örüntüler oluşturmayı, taklitleri, dansları
içermektedir.
Eve yine gelin
Görsel algılama alanları dışında
görsel belleğin desteklenmesine
yönelik çalışmalar
Görsel algılama alanları dışında görsel belleğin
desteklenmesine yönelik çalışmalar; resimlere,
şekillere, nesnelere belli bir süre bakarak yerini,
yönünü, konumunu, kısımlarını, sayısını
hatırlamaya yönelik çalışmalarla, çocuğun
verilen bir şekli, sayıyı, resmi kompozisyon
içinden bulma, çocuğun görsel hayal gücünü
kullanarak gördüklerini çizmesi ve resmetmesi
gibi çalışmaları İçermektedir
İyi geceler
Sanatın çok yönlü yapısıyla gelişen çocuklar
ileride hızla gelişen teknolojiye, çok yönlü
düşünebildikleri için daha kolay uyum
sağlarken geçmişi de daha iyi
anlayabileceklerdir.
Bu özelliklere sahip bireylerin yetiştirilmesinde
bireyin kişilik özelliklerini önemli ölçüde
şekillendiren okul öncesi eğitimi ve bu
dönemdeki sanat eğitimi önem arz etmektedir.
Boşver benim gözdem herzaman sen olacaksın
İlk atlayış
Bütünleştirilmiş etkinlikler;
•Oyun-Türkçe,
•Fen-Matematik,
•Sanat-Okuma Yazmaya Hazırlık,
•Oyu n-Hareket,
•Drama-Alan Gezisi,
•Sanat-Fen,
•Sanat-Türkçe ve Okuma Yazmaya Hazırlık
gibi örneklendirilebilir
Bütünleştirilmiş etkinliklerin hazırlanmasında dikkat edilecek noktalar
şu şekilde sıralanabilir;
Program açısından; bütünleştirilmiş etkinlikte gereksiz tekrarlara yer yoktur, bu sayede
zaman daha verimli kullanılabilir. İçerik sistematik bir şekilde verileceğinden öğrenme daha
etkilidir. İhmal edilen ya da zayıf kalan kavramlar ve kazanımlar bu sayede işe koşulabilir.
Eğitimci açısından; bütünleştirilmiş etkinlikler, eğitimcilerin kendileri için anlamlı bir etkinlik
havuzu oluşturarak özgün programlarını oluşturmaları, geliştirmeleri ve uygulamaları için bir
fırsattır. Bu anlamda üretkenliği teşvik eden bir yöntemdir. Eğitimcilerin kendi hedeflerini
seçmeleri ve öğrenci gruplarının potansiyelini gerçekçi biçimde değerlendirebilmesi bu
sayede daha mümkündür. Bu yöntemin bir diğer avantajı da meslektaşlar arası işbirliğine
elverişli olmasıdır.
Çocuklar açısından; eğitim daha eğlenceli ve çekici hâle gelmektedir. Çünkü bu yöntem
çocuklara bağımsız ya da ortaklaşa üretimde bulunma fırsatı verir. Öğrenme motivasyonu
artan çocuğun sınıf içi katılımı ve verimliliği artacaktır.
Okul öncesi Dönemde Fen Eğitiminin
Sanatla Bütünleştirilmesi
Okul öncesi Dönemde fen eğitiminin amacı, çocuklarda merak duygusu uyandırarak çevresini
tanımasına ve karşılaştığı problemlere çözüm üreterek çeşitli yaşam becerileri ile donanmasına
yardımcı olmaktır.
Okul öncesi çocuklar için fen eğitiminin başlangıç noktası onların yaşadıkları doğal çevredir.
Çevrelerinde bulunan birçok canlı ve cansız varlıklar; nesnelerin boyut, hareket, sıcaklık, koku,
renk gibi özellikleri; ısı, ışık ve ses gibi faktörler fen ile ilgili olduğu için çocuklar çevresini
inceleyip araştırırken aslında fen öğrenmeye başlar.
Eşyaların nasıl çalıştığını, karın veya yağmurun nasıl yağdığını, balığın suda nasıl nefes aldığını,
kuşların nasıl uçtuğunu, yazın sıcak kışın ise soğuk olduğunu gözlemlerler
Okul öncesi dönemde yapılan fen eğitimi çalışmaları çocukların merak, araştırma ve problem
çözme becerilerinin yanı sıra psiko-motor, duygusal ve bilişsel gelişimlerine de önemli katkılar
sağlar.
Fen eğitimi etkinlikleri çocukların çevrelerini keşfetmelerini ve araştırmalarını sağlamayı,
çocukların bilimsel süreç becerilerini kullanmalarını desteklemeyi, çocukların karşılaştıkları olay
ve durumlara karşı bilimsel bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olmayı, farklı alanlardaki bilim
insanları tanımasını destekleyici niteliklere sahip olmalıdır.
Fen eğitiminin sanat İle bütünleştirilmesine örnek olarak fen eğitimi içerisinde resim çizme, proje
yöntemi, artık materyallerle sanat ürünleri çıkarma verilebilir.
Fen eğitiminde resim çizme ve önemi
Resim yaptırma çocukların boyut, renk, şekil, zıt kavramlar, sınıflama, sıralama, korunum, eşleştirme gibi birçok fen
kavramının kazandırılmasını desteklemektedir. Resim yaptırılarak fen kavramlarının kazandırılmasına yönelik
aşağıdaki örnekler verilebilir;
•Çocuklar dışarı çıkarılıp doğada gördükleri canlı cansız varlıkları çizebilirler,
•Çizdikleri nesneleri canlı-cansız şeklinde ayırabilirler, çizimleri için özel kâğıtlar, kumaşlar, renkli zeminler, ahşap
mekânlar vb. kullanabilirler. Renkli taşlarla çizim, kumaşta çizim vb. etkinlikler yapabilirler,
•Bulutların, yaprakların, hayvanların vb. hareketlerini gözlemleyerek çizmeleri ve çizerken şekillerinin değiştiğini
keşfetmeleri ve bunun nedeni üzerine konuşmaları sağlanabilir,
•Çocukların piller, mıknatıslar, çevre, kalıtım, renk karışımları, meteoroloji vb. Örnekleri kendi gözlerinden çizmelerine
imkân sağlanabilir,
Çocuklar gözlemlerine dönük verilerini grafik, tablo vb. çizim ile kaydedebilirler. Okul öncesi dönem çocukların yazma
becerileri gelişmediği için, çocuklarla fen deneylerinin yapımında onların Verileri kaydetmelerinin bir yolu da
verilerini oluşturacak gözlemlerini resim çizerek kaydetmeleridir. Örneğin çocuklarla mikroskobik canlıları
mikroskopta incelemeleri sağlanarak, gözlemlerini çizmeleri ve verilerini kaydetmeleri sağlanabilir.
Resimler soyut kavramların somutlaştırılmasında
da kullanılabilir
Fen eğitiminde proje yöntemi ile sanatsal
ürünler çıkarma ve önemi
Proje: "çocukların dikkatine, ilgisine ve zamanına değer ideal bir konunun derinlemesine
araştırılmasıdır".
Çocuklar projelerini tüm grup olarak, küçük grup olarak veya tek başlarına gerçekleştirerek
tamamlayabilecekleri için proje yaklaşımı bütün küçük çocuklar için uygundur
Proje tabanlı öğrenme yönteminde çocuklar inceledikleri konularla ilgili olarak tasarı geliştirir,
hayal eder, planlar ve sonuç olarak yaparak yaşayarak, inceleyerek öğrenirler.
Çocuklar projelerini yaparken motor becerilerini kullanır ve bir sanat eseri çıkaracakmış gibi
bilişsel olarak projesine odaklanır. Yapmış oldukları proje ürünleri aslında onlar için birer sanat
eserine dönüşür.
Proje çalışmaları; planlama ve
başlama, uygulama, sonuçlandırma
aşamalarından oluşur.
Planlama ve başlama aşamasında
çocuklar ve öğretmen proje
konusuyla ilgili araştırma yapar ve
detayları tespit eder.
Uygulama aşaması projenin
geliştirildiği evredir. Sonuçlandırma
aşamasında ise yapılanların
özetlendiği ürünün ortaya çıkarılarak
sunulduğu aşamadır
Çocukların Meteoroloji istasyonu
Fen
eğitiminde
artık
materyallerle
sanatsal
ürünler
çıkarma ve
önemi
Fen eğitiminde artık materyallerle sanatsal ürünler çıkamaya yönelik aşağıdaki
örnekler verilebilir;
Newton'un renk çarkının evde kullanılmayan boş CD lerle ve bilyelerle yapılması,
Güneş fırını yaparak sebze pişirilmesinde plastik pet bardakların kullanılması,
Kibrit kutularından manyetik araba yapılması,
Pet şişelerden roket yapımı,
Maden suyu şişelerinde maya ile balon şişirme,
Pipetlerle rüzgârgülü yapma vb. verilebilir.
Okul Öncesi Dönemde Matematik
Eğitiminin Sanat ile Bütünleştirilmesi
Matematik birbiriyle ilişkili özellikler bütünüdür. Bütünlük
içinde;
✓Matematiğin basit olduğuna inanmak
✓Matematiğin basit olduğuna inanmak
✓Boş kap özelliği olduğunu yani çocukların matematik eğitimine
herhangi bir kavramı tanımadan başlamaları yer alır.
Bu nedenle çocuklara matematiği öğretirken onların
matematiği sevmelerini ve kolayca anlamalarım sağlayabileceği
ortamlar düzenlenmelidir.
Çocuklar bu sayede nesneleri manipüle ederek, çeşitli nesneler
ile gruplar oluşturarak, bu gurupların içeriğini sayarak,
sınıflandırarak çeşitli matematik kavramlarını öğrenmeye
başlarlar.
Matematik eğitiminde sanatsal içerikli
materyaller ve önemi
Matematik çocuklar için oldukça soyut kavramlar içerdiği için, çocuklara matematik kavramları
kazandırılırken olabildiğince somutlaştırılması gerekir.
2-6 yaş aralığında çocuklar bir yerden bir yere hareket etmekten, nesneleri sıralamaktan,
gruplamaktan, üst üste koymaktan, düzenlemekten çok hoşlanırlar.
Bu nedenle bu dönem çocuklarına doğal ve zevkli bir ortam içinde doğal nesnelere dokunarak,
resimlerini karıştırarak, somut kavram ve fikirlerle uğraşmalarını sağlayarak, hata yapmalarına ve
hatalarından doğru sonuçlar çıkarmalarını sağlayarak matematik öğrenmeleri sağlanabilir.
Matematik eğitiminde sanatsal materyaller hazırlanırken çeşidi boncuklar, renkli kâğıtlar, tokalar,
mandallar, bardaklar, kozalaklar, yapraklar, baklagiller, deniz kabukları, düğmeler, şişe kapaklan
vb. artık materyallerde kullanılabilir.
Okul Öncesi Dönemde Dil Eğitiminin ve
İletişimin Sanatla Bütünleştirilmesi
Okul öncesi dönem, çocuğun dışarıda duyduğu sesleri sözcüklere, sözcüklerden de kendi duygu
düşüncelerini ve isteklerini ifade edebileceği kurallı cümlelere doğru adımlar attığı çok önemli bir
dönemdir
Bu dönemde çocukların yazı dilleri gelişmediğinden, iletişimlerini konuşarak ya da resimleriyle,
oyuncaklarıyla, yaptıkları materyalleriyle sağlarlar.
Öğretmen ve aileler çocukların neler yaptığına değil, yaparken ne hissettiğine neyi anlatmaya
çalıştığına odaklanmalıdır. çocuğa "bu gözleri böyle çizmemelisin", "baca böyle olmaz, şöyle olur"
gibi cümleler kurulmamalıdır.
Okul öncesi dönem çocuklarının dil ve iletişim becerilerini geliştirici çeşitli etkinlikler yapılabilir.
Çocukların dil ve iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik aşağıdaki örnekler verilebilir;
•Okunan bir hikâye ile çocuğa çizim yaptırma veya proje yaptırma,
•Dinlemiş olduğu bir müziğe göre çocuğun resim yapması,
•Yaşanan güncel olayların değerlendirilmesi ve olayı çocukların çeşitli resimler veya ürünler
çıkararak sunması,
•Alfabetik sanat veya dil sembolleri ile sanat vb. verilebilir.