eğitim felsefesi ders notları

EĞİTİM FELSEFESİ DERS NOTLARI ....................................................................... 1
I. BİRİNCİ HAFTA ................................................................................................... 1
GİRİŞ ...................................................................................................................... 1
A. TANIŞMA ......................................................................................................... 1
B. EĞİTİM FELSEFESİNE GİRİŞ ........................................................................ 1
1. EĞİTİM FELSEFESİ KAYNAKLARININ TANITIMI................................ 1
2. DERSİN İŞLENİŞ USÛLÜ HAKKINDA KONUŞMALAR ........................ 1
II. İKİNCİ HAFTA .................................................................................................... 2
A. FELSEFEYE GİRİŞ .......................................................................................... 2
1. FELSEFENİN TANIMI.................................................................................. 2
2. FELSEFENİN KONULARI, UĞRAŞ ALANLARI ...................................... 4
(a) ONTOLOJİ -VARLIK BİLGİSİ ............................................................... 4
(b) EPİSTEMOLOJİ -BİLGİ SORUNU ......................................................... 4
(c) AKSİYOLOJİ -DEĞERLER SORUNU ................................................... 4
(d) MANTIK -LOGİC ..................................................................................... 5
KAYNAKLAR ....................................................................................................... 5
EĞİTİM FELSEFESİ DERS NOTLARI
I. BİRİNCİ HAFTA
GİRİŞ
A. TANIŞMA
B. EĞİTİM FELSEFESİNE GİRİŞ
1. EĞİTİM FELSEFESİ KAYNAKLARININ TANITIMI
2. DERSİN İŞLENİŞ USÛLÜ HAKKINDA KONUŞMALAR
II. İKİNCİ HAFTA
A. FELSEFEYE GİRİŞ
"Felsefe nedir?" sorusuna verilebilecek tek bir yanıt verilebilmesi oldukça
güçtlür. Felsefenin tek bir tanımı yoktur. Bazı filozoflara göre felsefenin tanımı
yapılamaz, o üst bir dildir. Felsefenin tek bir tanımının yapılamamasının nedenleri:
-Farklı felsefe türlerinin varlığıdır. Metafizik, ahlak ve bilgi felsefesi gibi farklı
felsefe alanları bulunmaktadır.
-Her farklı felsefe kolunda değişik, eğilim, kuram ve öğretilerin bulunmasıdır. Misal
olarak realizm, idealizm, pragmatizm ve rasyonalizm gibi.
-Temel neden ise: Tarihsel süreçte öğretilerin birbirini yadsıması, çalışma alanlarının
karmarakarışık ve soyut oluşudur.
Her bir felsefe anlayışı, teori ve yaklaşımın farklı tanımlamaların bulunması
felsefenin tek bir tanımının yapılmasını zorlaştırmaktadır.
1. FELSEFENİN TANIMI
Yunanca Philosophia terimine dayanan felsefe "sevgi" philia ve "bilgi ve
bilgelik" anlamına gelen sophia sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Felsefe ve
filozof sözcüklerinin önce Arapçaya oradan Türkçeye geçtiği söylenebilir.
Kelime kökeninden hareketle basit ve çok genel anlamda felsefe "bilgelik
(hikmet) sevgisi" olarak ifade edilebilir. Bilgeliği seven, bilgiyi arayan ona ulaşmak
isteyen kişiye filozof (philosophos) denir.
Felsefe (philosophia) ilk kez İlk Çağın ünlü matematikçisi ve filozofu
Pytagoras (Pisagor) kullanmıştır. Ancak felsefe terimi kesin anlamını Platon ve
Aristoteles felsefesinde kazanmıştır.
Terim Olarak Felsefe
Arisoteles'e göre felsefe "Düzenli kâinat karşısında insanın şaşkınlığıdır."
Epikuros: Mutlu bir yaşam sağlamak için tutarlı eylemlemsel bir sistemdir.
T. Hobbes: Felsefe yapmak doğru düşünmektir.
Platon: Doğruyu bulma yolunda düşünsel bir çabadır.
K. Jaspesrs: Felsefe yolda olmak demektir.
TDk Eğitim Terimleri Sözlüğüne göre Felsefe, gerçeğin tümünü, madde ve
yaşamla ilgili türlü belirtileri neden, ilke ve amaçlar (erekler/hedefler) bakımından
inceleme amacı taşıyan düşünce etkinliğidir. Ancak felsefenin ne olduğunu tek bir
tanımla ifade etmek oldukça güçtür. Felsefenin ne olduğunu ortaya koyan şu üç görüş
oldukça kabul görmüştür:
- 1. Felsefe; insanın niteliğini, dünyanın yapı ve işleyişini anlama çabasıdır.
- 2. Felsefe gerçeği bulma ve öğretme yolunda bitmeyen bir derinleşmedir.
- 3. Felsefe insanı iyiye, doğruya ve güzele yönelten bir düşünce biçimidir.
Felsefenin genel özellikleri ve işlevleri şu biçimde özetlenebilir:
- Felsefe yaşama ve evrene karşı bir tavır alıştır.
- Felsefe, akılcı incelemeye ve yaratıcı düşünceye dayalı bir yöntemdir.
- Felsefe, evren ve bütün hakkında belirli bir görüş elde etmeye çalışan bir çabadır.
-Felsefe hem sorun hem de sorunların çözümü hakkında kuramlardır.
- Felsefe dilin mantıksal analizi, kavramların ve sözcüklerin tanımlanması ve
anlamların aydınlatılmasıdır.
- Felsefe bilimlere yol göstericilik yapan onlara amaç, yöntem ve teknik
önerilmesidir.
Genel anlamıyla felsefe; evrendeki her şeyin genel ve sistemli bir şekilde
incelenmesi ve yorumlanmasına çalışan bir düşünce sistemidir. Diğer bir ifadeyle
felsefe; evreni, insan ve değerleri anlamak amacıyla sürdürülen en geniş bir araştırma;
birleştirici, bütünleştirici bir açıklama gayretidir.
Felsefe bir yerde sorularla doğar, büyür ve gelişir. Onu yönlendiren ve
dinamik bir bilgi olmasını sağlayan hep bu sorulardır.
2. FELSEFENİN KONULARI, UĞRAŞ ALANLARI
Felsefenin üzerinde çalıştığı konular konular konusunda farklı görüşler ortaya
konmuştur. Felsefenin uğraştığı alanlar konusunda tam bir görüş birliği olduğu
söylenemez. Bununla birlikte felsefenin uğraş alanlarını şu başlıklar altında ele almak
mümkündür:
Varlık Öğretisi (Ontology), Bilgi öğretisi (Epistemelogy), Değer Öğretisi (Axiology)
ve Mantık (Logic).
(a) ONTOLOJİ -VARLIK BİLGİSİ
Genel olarak varlık hakkında soru soran felsefe disiplinine Varlık felsefesi ya da
ontoloji denir. Varlık felsefesi:
"Gerçekten bir şey var mıdır?"
"Varlığın kökeni nedir?"
"Varlık değişken midir, bir midir, çok mudur?" gibi sorular sorar ve varlığın
ilkelerini, kategorilerini anlamaya çalışır.
(b) EPİSTEMOLOJİ -BİLGİ SORUNU
Bilgiyi konu edinen bilgi dalına Bilgi felsefesi ya da epistemoloji denir. Bilgi
felsefesi:
"Bilgi nedir?"
"Doğru bilgi mümkün müdür?"
" Bilginin kaynağı ve sınırları nelerdir?" gibi sorulara cevap arar.
(c) AKSİYOLOJİ -DEĞERLER SORUNU
Değerleri konu edinen felsefeye aksiyoloji denir. Aksiyoloji etik ve estetik gibi
konulardan oluşur. Aksiyoloji felsefesinin konusu insan eylemleridir. Değerlerle ilgili
bir başka alan ise güzeli konu edinen estetiktir. Güzeli konu edinen estetik;
"Güzel nedir?"
" Ortak estetik yargılar var mıdır?"
(d) MANTIK -LOGİC
Yunancadaki "logike" sözcüğünün karşılığıdır. Günümüzde mantık kavramı;
tutarlı ya da doğru düşünme, akıl yürütme gibi özellikleri içinde barındırır. Düşünme
ise önermeler arasında bağ kurarak bilinenden bilinmeyeni elde etme süreci ve bu
sürecin sonunda oluşan üründür. Mantık için kısaca "doğru düşünme incelemesi"
denebilir. Benzer bir tanımla mantık doğru düşünme sanatı ve bilimi. En geniş
anlamıyla düşüncenin ve düşüncenin varlık biçimlerinin, öğelerinin, türlerinin,
olanaklarının, yasalarının ve düşünce bağlamlarının bilimi.
KAYNAKLAR
EĞİTİM FELSEFESİ, PROF. DR. MUSTAFA ERGÜN,
PEGEM AKADEMİ YAY. ANKARA: 2011.
EĞİTİM FELSEFESİ, PROF. DR. VEYSEL SÖNMEZ,
ANI YAY. ANKARA: 2012.
ORTAÖĞRETİM FELSEFE (DERS KİTABI), KOMİSYON,
MEB YAY. ANKARA:2010.
EĞİTİM FELSEFESİ, KOMİSYON,
ANADOLU ÜNV. YAY. ESKİŞEHİR: 2011.
HAZIRLAYAN: YRD. DOÇ. DR. MEHMET AYHAN