eğitim felsefesi

EĞİTİM FELSEFESİ
DİKKATİNİZE:
BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK
OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR.
ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ.
EĞİTİM
FELSEFESİ
1
KISA ÖZET
KOLAYAOF
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 1
EĞİTİM FELSEFESİ
1. Ünite : Felsefenin Tanımı , Kapsamı , Felsefe-Eğitim İlişkisi , Eğitim Felsefesi …….……… 3
2. Ünite : Felsefi Akımlar ve Eğitim ………….…………………….……………………………………………… 6
3. Ünite : Eğitim Felsefesi Akımları ……………………………………….…….………………………………… 12
4. Ünite : Eğitim Felsefesi ve Çağdaş Eğitim Sistemleri …………………………………………………… 17
5. Ünite : Türk Eğitim Felsefi Temelleri ……………………………….…………………………………………. 22
2
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 2
EĞİTİM FELSEFESİ
1. Ünite – Felsefenin Tanımı , Kapsamı , Felsefe – Eğitim İlişkisi , Eğitim Felsefesi
FELSEFENİN TANIMI VE KAPSAMI
Felsefenintek bir tanımı yoktur. Bazı düşünürlere göre felsefenin tanımı yapılamaz;çünkü o bir
üst dildir. Fels fenin tanımının yapılmasınınzorluğunun temel nedenleri şu biçimde özetlenebilir:
Birincil neden, farklı felsefetürlerinin varlığıdır. Örneğin metaŞzik, ahlak ve bilgi felsefesi gibi
çok değişikfelsefe türleri bulunmakt dır. İkincil neden her felsefe kolunda değişik eğilim, kuram
ve öğretilerin varlığıdır. Örneğin realizm, idealizm, pragmatizm ve rasyonalizm gibi değişik felseŞ yaklaşımlar bulunmaktadır. Felsefenin tanımlanmasını zorlaştıran üçüncül ve temel neden
ise, tarihsel süreçte öğretilerin karşıtlığı ve birbirini yadsıması ve çalışma alanının karmaşık
soyutluğudur.
Basit ve genel bir tanımla felsefe “bilgelik (hikmet) sevgisi” olarak ifade edilebilir.Aristo, felsefeyi ilk nede lerin bilimi olarak tanımlarken, felsefeye olayların temeline inmek kâinatın özünü
araştırmak anlamı yüklenmi tir.Genel olarak felsefenin mitos, din ve şiirden doğduğu kabul edilir.Zamanla özgün düşünmenin temellerini atarak gerçeği bütünüyle açıklamaya çalışmış; yaşama bakış açısı anlamı kazanmıştır.
Tarihsel olarak bakıldığında felsefe teriminin ilk kez Pytagoras’ın kullandığı belirtilmekle birlikte felsefe (Philosophia) terimi kesin anlamını Platon ve Aristoteles felsefesinde kazanmıştır.
Kaynağı Yunanca philosophia terimine dayanan felsefe, n“sevgi” (philia) ve “bilgi, bilgelik” (sophia) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur.
Felsefe, gerçeğin (realitenin) tümünü, özdek (madde) ve yaşamla ilgili türlü belirtileri
neden, ilke ve erekler (hedeşer/amaçlar) bakımından inceleme amacı taşıyan düşünce etkinliğidir. Felsefe, bilgi, kavram, inanç ve kuramların çözümlenmesi ve eleştirilmesinde
açıklık arayan düşünce yöntemidir. Felsefe, bir kişinin davranış ve düşüncelerine kılavuzluk
yapmaya yarayan toplu ve tutarlı görüş bütünüdür. Felsefe, genel olarak mantık, ahlak,
güzelduyu, Şzik ötesi ve bilgi kuramı gibi dallardan oluşan geniş bilim alanıdır.
Felsefenin ne olduğunu ortaya koyan şu üç görüş ise şunlardır ;
1. Felsefe insanın niteliğini, dünyanın yapı ve işleyişini anlama çabasıdır.
2. Felsefe gerçeği bulma ve öğretme yolunda bir bitmeyen derinleşmedir.
3. Felsefe insanı iyiye, doğruya ve güzele yönelten bir düşünce biçimidir.
Felsefe tanımı konusunda belirli bir uzlaşma olmamasına karşın, genel özellikleri ve işlevleri
şu biçimde özetlenebilir:
• Felsefe yaşama ve evrene karşı bir tavır alıştır (Sönmez 2006, s.62).
• Felsefe, akılcı incelemeye ve yaratıcı düşünceye dayalı bir yöntemdir.
• Felsefe evren ve bütün hakkında belirli bir görüş elde etmeye çalışan bir çabadır.
• Felsefe hem sorun hem de sorunların çözümü hakkında kuramlardır
• Felsefe dilin mantıksal analizi, kavramların ve sözcüklerin tanımlanması ve anlamlarının aydınlatılmasıdır.
• Felsefe bilimlere yol göstericilik yapan onlara amaç, yöntem ve teknik önerilmesidir.
Felsefenin Uğraş Alanları
Eğitim felsefesi alanında felsefenin başlıca uğraş alanları- nın Ontoloji -Varlık BilgisiEpistemoloji -Bilgi Sor nu- ve Aksiyoloji -Değerler Sorunu- ve Mantık biçiminde verildiği görülmektedir.
Ontoloji (Varlık Bilgisi): Ontoloji varlık bilgisi, varlık sorunu ya da varlık felsefesi adlarıyla da
bilinir. Varlığı kendinde ele alarak kaynağını, özünü, nitelik ve kategorilerini ele alan felsefe dalıdır.Ontoloji varlığı, mikromakro boyutlarda, nicelik, nitelik açısından somut, soyut planlarda ele
alan oluşum ve içerik açılarından inceleyen felseŞ bir çalışma alanıdır.Bu anlamda felsefenin ilk
ve temel uğraş alanlarından biri olup tüm varlık alanını, kozmosu, doğayı ve evreni, bunların
oluşum, dönüşüm ve değişimi konularını inceler.
Arke (töz, köz) evrende hiç bir şey yokken var olduğuna inanılan ya da var olduğu kabul edilendir. Tarihsel gelişim içinde Descartes Tanrı, Hobbes madde, Spinoza Tanrı ya da doğa, Marx
madde ve değişme, Dewey değişme ve Satre insanı arke olarak kabul etmişlerdir. Felsefenin bu
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 3
3
EĞİTİM FELSEFESİ
dalışu sorulara yanıt aramaya çalışır
1. Varlıkların kökeninde bir tek nesne mi, yoksa ruh ve madde diye iki ayrı nesne mi vardır? Ruh
ve madde diye iki ayrı nesne varsa bunların nitelikleri ve birbirleriyle ilişkisi nedir?
2. Evrende olup bitenlerin belli bir amacı ve bütünlüğü var mıdır?
3. Doğa yasaları denen zorunlu ilişkilerin varlık nedeni nedir?
Epistemoloji (Bilgi Sorunu): Epistemoloji, felsefenin en temel ve merkezcil alanlarından biridir. Yunanca ‘episteme’ (bilgi), ve logos (bilim, açıklama, gerekçe, öğreti) sözcüklerinin birleşiminden oluşan kavram, Tür çede bilgibilim ya da bilgi teorisi adıyla bilinmektedir.Doğrudan
doğruya genel bir anlayı şla bilgilerin köken ve niteliğini inceleyen felsefe dalıdır.Daha çok bilgi,
bilme ve edinme konularına değinen bu alan, bilginin nasıl gerçekleştirildiği konusu üzerinde
durur.Bilgi teorisi alanışu sorulara yanıt aramaya çalışır;
1. Bilginin kaynakları nedir? Bilgi nereden gelir? Nasıl biliriz?
2. Bilginin niteliği, doğası nedir? Zihnin algıladıkları dışında gerçek bir dünya var mıdır?
3. Bilginin geçerliliği ve güvenirliği nedir? Doğruyu yanlıştan nasıl ayırabiliriz? Bilgilerimizin
gerçeğe uygunluk derecesi nedir?
Aksiyoloji (Değerler Sorunu): Bu kavram Yunanca axios (değer) ve logos (bilim, öğreti) sözcüklerinin birleşiminden türetilmiş olup değerler alanı ilişkileri, özellikle yaşamı, düzeni bakımından aydınlatmayı amaçlar.Bir bakıma aksiyoloji, etik ve estetik değerlerle, bir varlığın kendi
huy, mizaç ve seciyesini araştırır. Kısaca değerler ve yapıp etmeler ile ilgili sorunları inceler ve
değerlendirir.Değerlerin incelenmesi konu edinilir. Kural olarak değerlerin incelenmesi üç temel
tartışma konusu etrafında şekillenir. Birincil konu değerlerin öznel veya nesnel, kişisel ya da
toplumsal olması sorunudur. İkinci tartışma konusu, değerlerin değişip değişmediği; üçüncü
olarak da değerlerin hiyerarşisinin olup olmadığıdır.Değerlerin kaynağı, niteliği, sınışaması ve
insanlıkla ilişkisi üzeri de duran çalışma alanı dır ve “iyi”, “güzel” ve “doğru” araştırılır.Aksiyolojide neyin iyi olduğu ya da ahlaki değerlerle ilgili bölümüne ahlak (ethics) denir.
Mantık (Logic): Yunanca logike sözcüğünün karşılığında kullanılan mantık, düşüncelerin düşüncelerle doğr lanması anlamına gelmektedir.Sözlük karşılığı olarak önermelerin tutarlılığı ile
çıkarımların geçerliliğ ini beli leyen kuralları konu edinen bilim alanıdır.Günümüzde günlük yaşamda mantık kavramı tutarlı ya da doğru d şünme, us (akıl) yürütme gibi özellikleri içinde bulundurur. Düşünme ise önermeler arası nda bağ kurarak bilinenden bilinmeyeni elde etme süreci ve bu sürecin sonunda oluşan üründür. Kısaca mantık için “doğru düşünce incelemesi” denebilir.
FELSEFE BİLİM İLİŞKİSİ
Felsefe, bilim ilişkisi tarihsel süreç içinde kimi farklılıklar göstererek gelişim göstermiştir. İlk
çağlarda bilim ve felsefe ayrımını görmek olanaklı değildir. Felsefeninde bilimsel çalışma alanları
gibi insanın bilme, anlama, araştırma, kimi soruları yanı tlama ve gelişme gereksinmesinden
doğduğu açıktır. Felsefe özü gereği diğer bilgi dallarının bir yönüyle incelediği konuları genel
kavramlar kullanarak incelemektedir. Felsefe bir bakıma düşünme, akıl yürütme, sorun çözme,
kuram geliştirme, açıklama, yorum ve düşünme biçem yol ve yöntemlerini konu edinir.Bilim ve
felsefe arasındaki ilişkide şu konular üzerinde durulur ;
 Bilim ve felsefe birbirlerinden tümüyle kopuk değil; sıkı bir ilişki içindedir.
 Bilim gerçeği parçalara ayırarak incelerken felsefe gerçeği bir bütün
olarak ele alıp inceler.
 Bilim gerçeğe bilimsel yöntemi kullanarak ulaşmaya çalışırken felsefe
temellendirmeyi amaçlar.
 Bilimsel önermeler genellikle sentetiktir; ancak felseŞ önermeler genellikle analitik ve bazen de metaŞziktir.
 Bilimde ve felsefede elde edilen ve kullanılan bilgiye sürekli eleştirel bir
gözle bakılır.
 Hem bilim hem de felsefe için sorular önemlidir.
 Felsefe ve bilim zihinsel süreçleri işe koşar.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 4
4
EĞİTİM FELSEFESİ
FELSEFE E⁄İTİM İLİŞKİSİ VE E⁄İTİM FELSEFESİ
Eğitim sistemlerinin amaç, içerik, öğretme ve öğrenme süreçleri ile değerlendirme boyutunda
düzenlenmesi bir bakış açısı gerektirir. Bu bakış açısının genellikle ülke siyasetinden soyutlanmayan bir bakış olduğu söylenebilir. Ancak eğitimin hangi amaçlarla, kim için, nerede, ne kadar,
nasıl sunulacağı ve süreç ile çıktıların neye göre nasıl ölçüleceği, sosyal, ekonomik, psikolojik ve
eğitsel boyutlu bir yaklaşı m gerektirir. Bu olgu genelde karmaşık ve tartışmalı bir konu olan
ülkenin eğitim anlayışı ve uygulamalarını gündeme getirir. Bu durum, özünde bir boyutuyla da
‘eğitim felsefesi’ ile eğitim sistemi ilişkisidir. Eğitim ve felsefe arasındaki ilişkide şu konular üzerinde durulur ;
 Eğitim sistemlerinin temel yol göstericilerinden biri felsefedir.
 Eğitim ve öğretim programları bir felseŞ çalışmanın ve kabulün ürünüdür.
 Benimsenen felsefeye uyum, kurumsal etkiliği ve verimliliği artırır.
Kolayaof.com 0 362 2338723
Sayfa 5
5