Öğrenim Hedefleri • Önceden Gözden Geçirilmesi Gereken Dersler
advertisement
İŞİTME KAYBI YAPAN NEDENLER Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 1 •Öğrenim Hedefleri Kulak Hastalıklarında görülen işitme kaybı semptomuna neden olabilecek hastalık tablolarını sayabilmeli ve öykü alınırken bu semptomun hangi özelliklerinin sorgulanması gerektiğini anlatabilmelidir. İletim tipi işitme kaybına semptomuna neden olan hastalıkların sık görülenleri hakkında kısaca bilgi sunabilmelidir. Sensorinöral işitme kaybına semptomuna neden olan hastalıkların sık görülenleri hakkında kısaca bilgi sunabilmelidir. Mikst tip işitme kaybına semptomuna neden olan hastalıkların sık görülenleri hakkında kısaca bilgi sunabilmelidir. •Önceden Gözden Geçirilmesi Gereken Dersler İşitme Sisteminin Anatomisi İşitme Fizyolojisi •Ders İçeriği İşitme kaybı semptomu irdelenirken süresi, gelişme biçimi (ani veya zaman içinde yavaş gelişim göstermesi), seyri (dalgalı, sürekli), tarafı (unilateral veya bilateral olması), eşlik eden diğer semptomlar (baş dönmesi, tinnitus; enfeksiyon semptomları vb) ve işitme cihazı kullanıp kullanmadığı sorgulanmalıdır. Hasta çocuksa veya semptom çocukluktan beri varsa, pre-, peri- ve postnatal hastalıklar ve tedavileri, herediter özellikler, mental hastalıklar ve ilişkili sendromların varlığı araştırılmalıdır. Yüksek sese maruz kalma (patlama, gürültü, walkman kullanımı) ve kafa travması sorgulanmalıdır. Akut başlangıçlı bir işitme kaybında buşon, yabancı cisim, eksternal otit gibi dış kulak kanalı (DKK) kökenli; travmatik perforasyon, mirenjit gibi timpanik membran (TM) kökenli; akut süpüratif otitis media (ASOM), effüzyonlu otitis media (EOM), Tuba Eustachi (TE) disfonksiyonu, travmatik kemikçik zincir ayrılmaları, temporal kemik fraktürleri, barotravma gibi orta kulak kökenli; yüksek ses enerjisine maruz kalma, temporal kemik fraktürleri, barotravma gibi travmatik hasarlar; menenjit, kabakulak, toksoplazma, brusella, sifilis gibi enfeksiyonlar; aminoglikozidler, salisilat, bazı diüretikler, lokal anestetikler gibi ototoksik ilaç kullanımı; metabolik hastalıklar, immün yetmezlikler, beyin sapında vasküler patolojiler, vestibüler schwannoma gibi koklear ve/veya retrokoklear patolojiler düşünülmelidir. İdiyopatik ani sensorinöral işitme kaybı ise sık görülen başka bir akut işitme kaybı tablosudur. Yavaş gelişen bir işitme kaybında ise buşon, stenozlar, neoplazmlar gibi DKK patolojileri; KSOM, EOM, TM retraksiyonları, otoskleroz, timpanoskleroz, Tuba Eustachi (TE) disfonksiyonu, neoplazmlar gibi orta kulak patolojileri; gürültüye bağlı işitme kaybı, presbiakuzi, endokrin bozukluklar (diabetes mellitus, hipotiroidi), metabolik hastalıklar (böbrek yetmezliği, hiperlipoproteinemi) ve otoimmün hastalıklar gibi kokleayı etkileyen patolojiler ve vestibüler schwannoma ve diğer sekizinci siniri etkileyen neoplazmlar ile multipl skleroz ve santral işitme kaybı gibi santral sinir sistemini etkileyen patolojiler akla gelmelidir. Ayrıca otoimmün iç kulak hastalığı, meningeal karsinomatoz, Lyme Hastalığı, ototoksik ilaç kullanımı gibi durumlarda hızlı progresyon gösteren sensorinöral işitme kaybı gelişebilir. Dalgalanmalı sensorinöral tip işitme kaybı yapan nedenler arasında Meniere Hastalığı gibi endolenfatik sistem patolojileri, labirent fistülü, otoimmün hastalıklar (Cogan Sendromu, sistemik lupus eritematozus, poliarteritis nodoza, Wegener granülomu, temporal arterit, skleroderma), sarkoidoz İŞİTME KAYBI YAPAN NEDENLER Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 2 ile metabolik hastalıklar sayılabilir. Eğer dalgalanmalı işitme kaybı, iletim tipinde ise, buşon, DKK yabancı cisimleri, bazı eksternal otitler, EOM, TE disfonksiyonu, adeziv otitis media ve KSOM akla getirilmelidir. Dalgalanmalı sensorinöral işitme kaybına eşlik eden semptomlar genellikle baş dönmesi ve kulakta dolgunluk hissi iken, dalgalanmalı iletim tipi kaybına eşlik eden semptomlar ise genellikle kulakta tıkanıklık, akıntı, ağrı ve kaşıntı hissi olabilir. Akut veya kronik seyirli, dalgalanmalı veya devamlılık gösteren işitme kayıplarında işitme sisteminin herhangi bir yeri etkilenmiş olabilir. Patolojinin işitsel sistemde etkilediği yere göre işitme kaybı iletim tipinde, sensoriyel (koklear) veya nöral (retrokoklear) tipte olabilir. İşitme kayıplı bir hastada öykü, dikkatli bir otolojik / nöro-otolojik muayene, tanısal amaçlı odyolojik değerlendirme ve gereğinde radyolojik tetkikler ile işitmeyi etkileyen patoloji ve bu patolojinin sistemde etkilediği yer aydınlatılmaya çalışılır. İşitme kayıplarında etyolojiyi araştırırken hastanın yaşı büyük önem taşır. Her yaşta önemli olmakla birlikte, çocukluk dönemi işitme kayıplarının, konuşma ve dil gelişimi ile genel eğitim açısından, ayrı bir önemi vardır. İşitme kaybı yakınmasında işitme kaybının tarafı, ortaya çıkış biçimi, süresi, eşlik eden yakınmalar (ağrı, akıntı, çınlama v.b.) sorgulanmalıdır. Bu semtoma neden olan hastalıklara örnekler aşağıdadır. 1. İletim tipi işitme kaybı a. Dış kulak I. Malformasyonlar II. Eksternal otitler III. Stenoz b. Timpanik membran I. Perforasyon II. Mirenjit III. Retraksiyon c. Orta kulak I. Otitis media II. Hemotimpanum III. Tümörler d. Kemikçik zincir I. Otoskleroz II. Paget Hastalığı 2. Sensorinoral işitme kaybı a. Konjenital I. Usher Sendromu II. Rubella III. Toxoplazma IV. Sifilis İŞİTME KAYBI YAPAN NEDENLER Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 3 b. Toksikasyonlar I. Aminoglikozitler II. Aspirin III. Diuretikler c. Vasküler hastalıklar I. Vazospazm II. Tromboz III. Hemoraji d. Travma I. Blast hasarı II. Gürültü III. Beyin-labirent hasarı e. Enfeksiyon I. Kabakulak II. Polio III. İnfluenza IV. Rubeola V. Tüberküloz f. Tümörler I. Akustik nörinoma II. Menengioma III. Glioma g. Endolenfatik hidrops h. Demiyelizan hastalıklar I. Multipl skleroz İşitme kayıplarının miktarına göre aşağıdaki şekilde bir sınıflandırma da yapılmıştır: İşitme Eşiği 0-20 db 20-40 db 40-60 db 60-80 db 80 < db İşitme Kaybının Derecesi Normal Hafif Orta İleri Çok ileri İŞİTME KAYBI YAPAN NEDENLER Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 4 İşitme kaybının sınıflandırılması: 1. İletim tipi işitme kaybı 2. Sensorinöral işitme kaybı 3. Mikst tip işitme kaybı 4. Fonksiyonel işitme kaybı (non-organik) •TABLO 1. KULAK YAPILARININ NORMAL FONKSİYONLARI VE PATOLOJİLERİNDE ORTAYA ÇIKAN İŞİTME KAYBININ TİPİ DIŞ KULAK ORTA KULAK Normal Fonksiyon İleti İşitme kaybının tipi İletim tipi İÇ KULAK Çevrim Koklear (Sensorial) Sinirsel İleti Retrokoklear (Nöral) İşitme kaybının miktarını, tipini, neden olan patolojinin yerini ortaya koymak için bazı odyolojik yöntemlerden yararlanılmaktadır. En basit yöntem diyapazon testleridir. Bundan başka saf ses ve konuşma odyometrisi gibi subjektif ve immittansmetri, otoakustik emisyon ve elektriksel yanıt odyometrisi gibi objektif odyometrik yöntemler de vardır. Bu testler hakkında dönem 5’te ayrı bir ders olarak ayrıntılı bilgiler verilecektir. < •Daha Ayrıntılı Bilgi İçin Başvurulabilecek Kaynaklar Çelik O. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi (2. Baskı). Asya Tıp Kitabevi, İzmir 2007. Koç C. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi. Güneş Kitabevi, İstanbul, 2003. Önerci M. Diagnosis in Otorhinolaryngology: An Illustrated Guide. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2009. Cummings CW, Haughey BH, Thomas JR, Harker LA, Flint PW. Cummings Otolaryngology Head and Neck Surgery, 4th ed. Elsevier Mosby, Philadelphia 2005.
