kurtuluş savaşı hazırlık dönemi

advertisement
KURTULUŞ SAVAŞI
HAZIRLIK
DÖNEMİ
HUKUKİ
SİLAHLI
MÜCADELE
DÖNEMİ
ASKERİ
DİPLOMATİK
MÜCADELE
DÖNEM
SİYASİ
GENELGELER
DOĞU CEPHESİ
MUDANYA ATEŞKES ANL.
KONGRELER
GÜNEY CEPHESİ
LOZAN BARIŞ ANT.
TBMM
BATI CEPHESİ
MUSTAFA KEMAL’İN İSTANBUL’A GELİŞİ
• Mondros Ateşkes Antlaşması İmzalandığı
sırada;
Suriye – Filistin cephesinde
bulunan Alman komutan Liman
Van Sanders ülkeyi terketti. (30
Ekim 1918)
• Mondros Ateşkes Antlaşmasının
imzalanmasından sonra İstanbul 13 Kasım
1918’de fiilen işgal edildi.
Yerine Mustafa Kemal Yıldırım
orduları komutanlığına atandı.
(31 Ekim 1918)
• 13 Kasım 1918 tarihi aynı zamanda hem
İstanbul’un fiilen işgal edilişi hem de
Mustafa Kemal’in İstanbul’a geldiği
tarihtir.
Yıldırım orduları bir süre sonra
lağv edildi.
(8 Kasım 1918)
• “GELDİKLERİ GİBİ GİDERLER” sözünü bu
esnada kullanılmıştır.
Bu durum üzerine Mustafa
Kemal Harbiye Nezaretine
(İstanbul’a) geri çağrıldı. (13
Kasım 1918)
MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI
NEDEN MUSTAFA KEMAL?
 Mustafa Kemal ile Padişah Vahdettin’in
Almanya seyahatinde birlikte
çıkmaları
 Mustafa Kemal’in, I. Dünya savaşı
sırasındaki başarıları
 Mustafa Kemal’in, İttihatçı olmaması
(1907-1911)
 Mustafa Kemalin, bazı çevrelerce
İstanbul’dan uzaklaştırmak
istenmesi
MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’DAKİ YETKİ VE GÖREVLERİ
YETKİSİ: 9. Ordu Müfettişliği
RESMİ GÖREVİ:
 Karadeniz ve çevresindeki asayiş ve güvenliği sağlamak
 Halkın elinde bulunan silah ve cephaneyi toplamak
 Türk halkına silah yardımı eden kurumları kuruluşları kapatmak
 Terhis edilmemiş orduları terhis etmek
MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI
19 MAYIS 1919
19 MAYIS 1919 MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI İLE;
• Kurtuluş Savaşına Hazırlık Dönemi başladı.
• Atatürk Dönemi başladı.(1919 - 1938)
• Nutuk (1919- 1927)
Mustafa Kemal Samsun’a çıktığında Türk halkı kurtuluş çaresi
olarak;
 Amerikan mandacılığı
 İngiltere mandacılığı
 Bölgesel direnişi savunanlar
olmak üzere üç kısma ayrılmıştı.
Mustafa Kemal’in beynindeki düşüncesi “Ya İstiklal Ya Ölüm”
SAMSUN RAPORU (22 Mayıs 1919)
 Milli Mücadelenin ilk belgesidir.
 Mondros’a tepki niteliğindedir.
 Mustafa Kemal ilk defa resmi görev yetkilerinin dışına çıkmıştır.
 Mustafa Kemal ilk defa İstanbul Hükümeti ile görüş ayrılığına
düşmüştür.
NOT: İstanbul’a gönderildiği için ulusal bilinci uyandırma amacı
yoktur.
TEPKİ
• Samsun Raporu
• İstanbul Hükümet
ile ilk görüş
ayrılığı
• Amasya Genelgesi
• İstanbul
Hükümetine ilk
Tepki
GÖRÜŞ
AYRILĞI
• TBMM’nin açılması
• İstanbul
Hükümetini açıkça
yok sayma
YOK SAYMA
I.
TBMM’nin kurulması
II.
Erzurum Kongresi
III. Amasya Genelgesi
Yukarıdakilerden hangileriyle İstanbul Hükümeti açıkça yok sayılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
HAVZA GENELGESİ (28 Mayıs 1919)
 Ulusal bilinci uyandırmaya yönelik ilk belgedir.
 İzmir’in işgalinin haksız olduğu protesto edilmiştir.
 Mondros’a Tepki niteliğindedir.
 Mustafa Kemal resmi görev yetkilerinin dışına çıkmıştır.
 Mustafa Kemal ile İstanbul Hükümeti arasındaki görüş ayrılığı
artmıştır.
NOT: Mustafa Kemal ilk defa İstanbul Hükümeti tarafından İstanbul’a geri
çağrılmıştır.
MONDROS’A İLK TEPKİ
• CEMİYETLER
• KUVAYIMİLLİYE
• SAMSUN RAPORU
• HAVZA GENELGESİ
• AMASYA GENELGESİ
• ERZURUM KONGRESİ
İŞGALLERE İLK TEPKİ
• KUVAYIMİLLİYE
• SAMSUN RAPORU
• HAVZA GENELGESİ
• AMASYA GENELGESİ
• ERZURUM KONGRESİ
İSTANBUL
HÜKÜMETİNE İLK
TEPKİ
• AMASYA GENELGESİ
• ERZURUM KONGRESİ
AMASYA GENELGESİ(22 Haziran 1919)
Mustafa Kemal Amasya Genelgesini yayımlamadan önce yanında bulunan ve
uzakta bulunan arkadaşlarının sözlü - yazılı onayını aldıktan sonra
yayımlamıştır.
 Rauf(Orbay), Refet(Bele) , Ali Fuat(Cebesoy), Kazım(Karabekir),
Cemal Paşa
•Milli Mücadeleyi kişisellikten çıkarmak( Örgütlü bir hareket olduğunu
göstermek)
•Genelgenin etkisini arttırmak
 Milli Mücadelenin ilk defa amacı, gerekçesi ve yöntemi belirlenmiştir.(PROGAMI)
 İlk defa” içte İstanbul Hükümetine - dışta işgalci güçlere “üstü kapalı olarak tepki
gösterildi.
 İlk defa üstü kapalı olarak “Milli Egemenlikten” bahsedildi.
Bu nedenle;

“İhtilal Beyannamesidir”

İleride yapılacak olan inkılapların “evrensel” olacağının göstergesidir.
 Temsil Heyeti’nin kurulması öngörülmüştür.
 Sivas’ta milli bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.
 Doğu illeri adına Erzurum da bir kongre düzenleneceği duyuruldu
kararlaştırılmadı
 NOT: Mustafa Kemal askerlik görevinden istifa etti.( Sine-i Millete döndü)
Aşağıdakilerden hangisi Kurtuluş Savaşı’nın nedenini, programını ve başladığını
gösteren bir belge niteliğindedir?
A)
B)
C)
D)
E)
Amasya Genelgesi
Amasya Protokolü
Sivas Kongresi kararları
Erzurum Kongresi kararları
Balıkesir Kongresi kararları
•
•
Sivas’ta millî bir kongrenin acilen toplanması
Bütün illerin her sancağından halkın güvenini kazanmış delegelerin en kısa
zamanda yola çıkarılması
Yukarıdaki çağrılar aşağıdakilerden hangisinin kapsamındadır?
A) Erzurum Kongresi
B) Amasya Genelgesi
C) Sivas Kongresi
D) Amasya Protokolü
E) Alaşehir Kongresi
ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919)
ERZURUM KONGRESİ
TOPLANIŞ ŞEKLİ
BAKIMINDAN
BÖLGESELDİR.
• DOĞU ANADOLU VE TRABZON DAN
SEÇİLMİŞ DELEGELERİN KATILMASI
ERZURUM-AFYON- POZANTI TOPLANMA BÖLGESEL - KARARLAR YÖNÜ İLE ULUSAL
ERZURUM KONGRESİ
ALDIĞI KARARLAR
BAKIMINDAN ULUSALDIR.
• NEDENİ ; MUSTAFA KEMAL’İN KONGRE
BAŞKANLIĞINI YAPMASI
• KANITI; KONGREDE ALINAN ULUSAL
KARARLAR
Erzurum Kongresi toplanış şekli ve niteliği
bakımından bölgesel olmakla beraber,
ulusal bir kongre gibi hareket etmiştir.
Aşağıdakilerden hangisinin Erzurum
Kongresi’nin bu özelliğine kanıt olduğu
savunulabilir?
A) Toplandığı yerin adını alması
B) Doğu vilayetlerinin temsilcilerinin
katılması
C) Mustafa Kemal’in başkanlık yapması
D) Kâzım Karabekir’in desteklemesi
E) Manda ve himayeyi reddetmesi
•
Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyetlerinin ortak
çalışmaları ile toplanmıştır.
•
İlk defa MİLLİ SINIRLAR dan bahsedilmiştir.( ERZURUM+SİVAS+AMASYA GÖRŞ+MİSAKIMİLLİ)
•
İlk defa AZINLIKLARA siyasi ve sosyal dengemizi bozucu hakların verilemeyeceğinden
bahsedilmiştir.
•
İlk defa MANDA ve HİMAYEYE karşı çıkılmıştır.
•
İlk defa MEBUSLAR MECLİSİNİN toplanması yönünde karar alınmıştır.
•
Başkanı Mustafa Kemal olan dokuz kişilik Temsilciler Kurulu oluşturulmuştur.
•
Milli egemenlik koşulsuz ( açıkça) olarak kabul edilmiştir.
•
Misakımilli’nin temelleri atılmıştır.
•
Mustafa Kemal’in sivil olarak katıldığı ilk olaydır.
•
İç ve dış politikaya dair kararların alınması, kongrenin bir hükümet gibi çalıştığına kanıttır.
Erzurum Kongresi, aşağıdakilerin hangisiyle Sivas Kongresi’nden ayrılır?
A)
B)
C)
Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kararıyla toplanması
İstanbul Hükümetine güvensizliğini belirtmesi
Azınlıklara siyasi egemenliği ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar
verilmesini reddetmesi
D) Vatanın bölünmez bir bütün olduğunun ilke olarak benimsenmesi
E) Mustafa Kemal’in kongre başkanlığına seçilmesi
BALIKESİR
ve
ALAŞEHİR KONGRESİ
•
Batıdaki bütün güçleri birleştirmeyi amaçlamışlardır.
•
Reddi İlhak Cemiyetinin çalışmaları ile toplanmışlardır.
•
Her iki kongrede hem toplanış şekli hem de aldıkları kararlar
bakımından bölgeseldirler.
•
Her iki kongrenin de başkanlığını Hacım Muhittin yapmıştır.
•
Her iki kongrede İstanbul’a bağlılıklarını bildirmişlerdir.
•
Batı cephesinin kurulmasını sağlamışlardır.
SİVAS KONGRESİ (4-11 Eylül 1919)
 Toplanma kararı Amasya genelgesinde alınmıştır.
 Her bakımdan ulusal bir kongredir.
 Erzurum Kongresinde alınan kararlar, bazı ilave ve değişikliklerle aynen kabul edilmiştir.
 Bütün dernek ve cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti “adı altında
birleştirildi.
 Temsilciler kurulu vatanın bütününü temsil eder.( üye sayısı artırıldı)
 Manda ve himaye kesin olarak reddedildi.
 Temsilciler kurulu , ilk defa yürütme yetkisini kullandı
 Ali Fuat Cebesoy’un Temsilciler Kurulu tarafından Batı cephesine Kuvayımilliyenin
kumandanlığına atanması ile Batı cephesinde kumanda birliği sağlandı.
 İrade-i Milliye gazetesi çıkarılması kararı alındı.
Kurtuluş Savaşı’nda,
 Temsilciler Kurulu’nun bütün ülkeyi temsil etmesi
 Ali Fuat Paşa’nın Batı Cephesi Kuvvetleri Genel Komutanlığına atanması
 ulusal cemiyetlerin birleştirilmesi
kararları aşağıdakilerin hangisinde alınmıştır?
A) Erzurum Kongresi
B) Sivas Kongresi
C) Amasya Görüşmesi
D) Amasya Genelgesi
E) Balıkesir Kongreleri
Aşağıdakilerden hangisi Sivas Kongresi’ni, Erzurum Kongresi’nden ayıran
özelliklerden biridir?
A) Mustafa Kemal’in kongre başkanı seçilmesi
B) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin birleştirilmesi
C) Azınlıklara sosyal ve siyasi dengeyi bozacak ayrıcalıkların tanınmaması
D) Temsilciler Kurulu seçilmesi
E) Her türlü işgale karşı çıkılması
SİVAS KONGRESİ’NDE
KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
Ali Galip Olayı
Başkanlık
Sorunu
Manda
Sorunu
İstanbul Hükümeti ve işgal güçlerinin engellemesi sonucunda
kongreye beklenildiği kadar üye katılamadı. (38 delege)
Ali Galip Olayı, aşağıdakilerden hangisini önlemek amacıyla düzenlenmiştir?
A)
B)
C)
D)
E)
Mustafa Kemal’in Samsun’a gönderilmesini
Misakımillî kararlarının Anlaşma Devletleri tarafından tepkiyle karşılanmasını
Sivas Kongresi’nin yapılmasını
İstanbul Hükümetinin TBMM Hükümetini zor durumda bırakmasını
Padişahın Mebuslar Meclisini kapatmasını
Sivas Kongresi’nde aşağıdakilerden hangisiyle ilgili sorun çıkmıştır?
A) Ali Fuat Cebesoy’un Umum Kuvayımilliye Komutanlığına atanması
B) Milli cemiyetlerin birleştirilmesi
C) Erzurum Kongresi’ne katılan delegelerin Sivas Kongresi’ne de katılması
D) Manda yönetiminin kabul edilmesi önerisi
E) İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa’yla Amasya’da görüşülmesi
SİVAS KONGRESİ SIRASINDA VE SONRASINDA GELİŞEN OLAYLAR
SIRASINDA
• ALİ GALİP OLAYI
SONRASINDA
• İSTANBUL HÜKÜMETİ İLE İLİŞKİLERİN
KESİLMESİ
(12 EYLÜL1919)
•
DAMAT FERİT PAŞA HÜKÜMETİNİN
DÜŞÜRÜLMESİ
(30 EYLÜL1919)
•
YENİ HÜKÜMETİN KURULMASI
(2 EKİM1919)
AMASYA GÖRÜŞMELERİ (20–22 EKİM 1919)
AMASYA GÖRÜŞMELERİ
İstanbul Hükümeti
adına Salih Paşa
Temsil Heyeti adına
Mustafa Kemal
Resmen ve hukuken tanıdı
Amasya Görüşmelerine Temsil Heyeti ile İstanbul Hükümeti
temsilcisi Salih Paşa’nın anlaşmaya varamadığı tek konu
meclisin toplanacağı yerdir.
İstanbul Hükümeti Amasya’da alınan kararlardan yalnızca
Mebusan Meclisi’nin toplanmasını kabul etmiştir.
Amasya Görüşmeleri ile İstanbul Hükümeti Temsil Heyetinin
varlığını tanıdı.
Amasya Görüşmelerinde,Temsilciler Kurulu ile İstanbul Hükümeti temsilcisi
arasında aşağıdakilerden hangisi yönünde anlaşmaya varılamamıştır?
A) Seçimlerin yenilenmesi
B) Mebuslar Meclisinin İstanbul dışında toplanması
C) Erzurum Kongresi kararlarının kabul edilmesi
D) Sivas Kongresi kararlarının kabul edilmesi
E) Barış görüşmelerine gidecek temsilcilerin seçimi
TEMSİL HEYETİ'NİN ANKARA'YA GELİŞİ
(27 Aralık 1919)
Son Osmanlı Mebuslar Meclisinde görüşülecek
konuların tesbitini sağlamak
Milletvekillerinden İstekleri
 Kendisinin meclis başkanı seçilmesi
 Mecliste, “Müdafaa-i Hukuk” adında bir grup kurulması
 Misakımilli kararlarının kabul edilmesi
SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’NİN AÇILMASI
(12 Ocak – 11 Nisan 1920)
•
21 Aralık 1918
•
12 Ocak 1920
 Son Osmanlı Meclisi padişah (Vahdettin) tarafından
İttihatçıların çoğunlukta oldukları gerekçesi ile kapatılmıştı.
 Son Osmanlı Mebusan Meclisi yeniden açıldı.
ALINAN KARARLAR;
 M. Kemal, mebuslar meclisi başkanı seçilemedi (Reşit Hikmet bey seçildi.)
 Müdafaa-i Hukuk Grubu  yerine  Felah-ı Vatan Grubu kuruldu (Başkanı Rauf
Orbay)
 Son Osmanlı Mebusan Meclisinde kabul edilen tek karar; Misak-ı Milli’nin
kararlarıdır.
MİSAKIMİLLİ (28 Ocak 1920)
MİSAKIMİLLİ KARARLARI

KAPİTÜLASYONLAR

BOĞAZLAR

OSMANLI BORÇLARI

AZINLIKLAR

SINIRLAR

REFARANDUM



Batı Trakya
Elviye-i Selase
Arp Toprakları
•• MİSAKIMİLLİNİN
MİSAKIMİLLİNİNHAZIRLANMASINDA,
HAZIRLANMASINDA,
İLANINDA
İLANINDAVE
VEKARARLARININ
KARARLARININ
TEMELİNDE
TEMELİNDE
••
••
••
••
•
•
ERZURUM
ERZURUMKONGRESİ
KONGRESİ
SİVAS
SİVASKONGRESİ
KONGRESİ
FRANSIZ
FRANSIZİHTİLALİ
İHTİLALİ
WİLSON
WİLSONİLKELERİ
İLKELERİ
Misakımilli de Milli Egemenlik ilkesi
önemsenmiştir.
Ancak rejimi değiştirmeye yönelik bir
karar yoktur.
Aşağıdakilerden hangisi Misakımillî’nin içeriğinde yer alan konulardan biri
değildir?
A) Kapitülasyonlar
B) Azınlıklar
D) Batı Trakya
C) Boğazlar
E) Patrikhane
I. İstanbul
II. Doğu Trakya
III. Batı Trakya
Misakımillî’yle yukarıdakilerden hangilerinin geleceğinin belirlenmesi için
halkın oylaması istenmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
I.
İtalya
II. Rusya
III. İngiltere
Yukarıdaki devletlerden hangileri Misakımillî’nin ilanına tepki göstermiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
İSTANBUL’UN RESMEN İŞGALİ (16 MART 1920)
Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde Misakımilli kararlarının alınması
üzerine;
 İstanbul Hükümeti üzerindeki baskıyı artırdılar. Ali Rıza Paşa Hükümeti 3 Mart
1920 tarihinde istifa etti.
 8 Mart 1920 tarihinde Salih Paşa Hükümeti kuruldu.
İstanbul’un işgali ile;
 İşgalin geçici olduğunu amaçlarının padişahı korumak olduğunu belirttiler.
 Mebuslar meclisini dağıtıp yakaladıkları mebusları Malta’ya sürgüne
gönderdiler.
 Türk Ocakları basılarak aydınlar tutuklandı
 2 Nisan 1920 tarihinde Salih Paşa istifa etti Damat Ferit Paşa Hükümeti
kuruldu.
İSTANBULUN RESMEN
İŞGALİNE KARŞI TEMSİL
HEYETİNİN ALDIĞI TEDBİRLER
İSTANBULUN RESMEN
İŞGALİNİN ÖNEMİ

İstanbul Hükümeti ile bütün
ilişkiler kesilmiştir.

M. Kemalin haklılığı ortaya
çıkmıştır.

İzmit - Geyve demiryolu tahrip
edildi.

TBMM’nin açılması hızlandı.

M. Kemal milli mücadeleyi
padişah adına yürüttüğünü
söyleme imkanı elde etti.

Değerli eşya, kıymetli evrak ve
paraların İstanbul’a
gönderilmesi yasaklandı.

İtilaf devletlerine ait subaylar
tutuklatıldı.
İstanbul’un
Resmen
İşgali
Mebuslar
Meclisinin
dağıtılması
M. Kemal
olağanüstü
yetkilere
sahip bir
meclisin
açılmasına
karar verdi.
TBMM’NİN AÇILMASIYLA HEDEFLENENLER
Milli birlik ve
beraberliği
sağlamak
Düzenli orduyu
kurmak
Vatanı işgalden
kurtarmak
Milli egemenlik
ilkesini
gerçekleştirmek
I.TBMM’NİN ALDIĞI KARARLAR
(24 NİSAN ÖNERGESİ)

Hükümet kurmak zorunludur

Geçici dahi olsa bir hükümet başkanı tanımak; ya da padişah vekili atamak
doğru değildir.

Meclisin içerisinden tek tek seçilecek bir kurul, hükümet işlerine bakar. Meclis
Başkanı Hükümetin de başkanıdır.

Meclisin içinde toplanmış olan MİLLİ İRADE’yi vatanın kaderine hakim kılmak
temel ilkedir. TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.

Yasama ve yürütme yetkileri TBMM’ye aittir.

Padişah ve halife baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclisin düzenleyeceği
yasal ilkeler doğrultusunda yerini alır.
Yeni Türk Devleti aşağıdakilerden hangisiyle kurulmuştur?
A) Halifeliğin kaldırılması
B) Ankara’nın başkent olması
C) TBMM’nin açılması
D) Misakımillî’nin ilan edilmesi
E) Amasya Genelgesi’nin ilan edilmesi
TBMM’nin açıldığı gün Mustafa Kemal’in Meclise verdiği önergede aşağıdaki
hükümlerden hangisi yoktur?
A) Hükümet kurulmasının gerekliliği
B) Geçici bir hükümet başkanı tanımanın doğru olmadığı
C) Kapitülasyonların kaldırılmasının gerektiği
D) TBMM’nin üstünde bir kuvvet olmadığı
E) TBMM’nin kanun yapma ve kanunları yürütme yetkisi olduğu
Mustafa Kemal’in 24 Nisan 1920 tarihinde TBMM’ye sunduğu önergede aşağıdaki
konulardan hangisine yer verilmemiştir?
A) Meclisin üstünlüğü
B) Hükümetin oluşumu
C) Meclise verilecek ad
D) Hükümet kurma zorunluluğu
E) Meclis başkanının yetki ve sorumluluğu
I.TBMM’NİN ÇIKARDIĞI KANUNLAR
•
AĞNAM VERGİSİNİN 4 KATINA ÇIKARILMASI (24 NİSAN 1920)
•
HIYANETİ VATANİYE KANUNU (29 NİSAN 1920)
•
NISABI MÜZAKERE KANUNU (5 EYLÜL 1920)
•
FİRARİLER KANUNU ( KASIM 1920)
•
MEN’İ İSRAFAT Kanunu (KASIM1920)
•
TEŞKİLATI ESASİYE KANUNU(20 OCAK 1921)
•
BAŞKOMUTANLIK YASASI (5 AĞUSTOS 1921)
• TEKALİFİ MİLLİYE EMİRLERİ(8 AĞUSTOS 192)
NOT: Tekalifi Milliye emirlerini Mustafa Kemal çıkarmıştır.
I.TBMM’ NİN ÖZELLİKLERİ:
İhtilalci
İdealist
Demokratik bir
Meclistir
Milli Bir Meclistir
Tek ve üstün bir meclistir
Kurucu Meclistir
Geniş Tabanlı Olması
Fedakâr Olması
Güçler Birliği esastır
Laik bir meclis değildir.
I.TBMM içinde partiler yoktur, gruplar vardır.
İSTİKLAL
GRUBU
MÜDAFA-İ
HUKUK
GRUBU
YEŞİL
ORDU
I.TBMM’DE
YER ALAN
GRUPLAR
HALK
ZÜMRESİ
ISLAHAT
GRUBU
TESANÜD
GRUBU
TBMM’YE KARŞI AYAKLANMALAR
Doğrudan İstanbul
Hükümeti Tarafından
Kuvayıinzibatiye
Ahmet Anzavur
İstanbul hükümeti ve
İtilaf Devletleri
Bolu, Düzce, Hendek,
Afyon
Şeyh Eşref
Konya
Yozgat
Milli aşireti
Ali Batı
Koçgiri
Cemil Çeto
Azınlıklar
Kuvayımilliye Yanlısı
Olup Sonradan
Ayaklananlar
Karadeniz’de
ve Batı Anadolu
da RUMLAR
Demirci Mehmet
Efe
Doğu ve Güney
Doğu Anadolu da
ERMENİLER
Çerkes Ethem
Aşağıdaki ayaklanmalardan hangisi, etnik ayrımcılık ve dini nedenlerle çıkmamıştır?
A) Koçgiri
B) Şeyh Sait
C) Menemen
D) Nasturi
E) Demirci Mehmet Efe
Aşağıdakilerden hangisi, İstanbul Hükümetinin ya da Anlaşma Devletlerinin
kışkırtmalarıyla çıkan ayaklanmalardan biri değildir?
A) Anzavur
B) Çerkez Ethem
C) Milli Aşireti
D) Kuvayi İnzibatiye
E) Konya (Bozkır)
TBMM’NİN AYAKLANMALARA
KARŞI ALDIĞI ÖNLEMLER
 29 Nisan 1920'de Hıyanet-i Vataniye
Yasası çıkarıldı.
 İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
 İstanbul Hükümeti ile tüm ilişkiler
kesildi.
 Şeyhülislam’ın fetvasına karşılık,
Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi
başkanlığındaki kurula fetva
hazırlatıldı.
TBMM’YE KARŞI ÇIKARILAN
AYAKLANMALARIN SONUÇLARI
Kurtuluş Savaşı uzamış ve Milli
Mücadele gecikmiştir
Yunanlılar, Anadolu içlerine ilerleme
fırsatı elde ettiler
TBMM, askeri gücünü burada kullanarak
yıpranmıştır
TBMM’nin Anadolu’daki gücü ve
otoritesi artmıştır
Maddi ve manevi kayıplar yaşandı.
Aşağıdakilerden hangisi, ayaklanmalara karşı TBMM’nin aldığı önlemlerden biri
değildir?
A)
B)
C)
D)
E)
İstanbul Hükümetiyle tüm ilişkilerin kesilmesi
İstiklal Mahkemelerinin kurulması
Ulukışla demiryolunun tahrip edilmesi ( İstanbul’un işgaline karşı alındı)
Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması
Ulusal mücadelenin desteklenmesi yönünde fetva yayımlanması
MİLLİ MÜCADELEDE BASIN
Milli Mücadele Yanlısı
Milli Mücadele KARŞITI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İrade-i Milliye
Hakimiyeti Milliye
Le Pays, Hadisat, Albayrak
Anadolu Ajansı
Matbuat İstihbarat Umumiyesi
Ceride-i Resmiye
Yenigün
İkdam
Tasviri Efkar
İleri
Vakit
Peyamısabah
Ümit
İrşad
Zafer
Alemdar, Aydede
Ferda
İstanbul
Kurtuluş Savaşı’nda, TBMM Hükümetinin yarı resmî yayın organı hâline gelen gazete
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hakimiyetimilliye
D) Yenigün
I.
II.
III.
IV.
B) Peyamısabah
C) İradeimilliye
E) İkdam
Anadolu Ajansı
İradeimilliye gazetesi
Hâkimiyetimilliye gazetesi
Peyamısabah gazetesi
Yukarıdakilerden hangileri, Kurtuluş Savaşı’nda millî birliği tehlikeye düşürecek iç ve
dış yayınlara karşı milleti uyarma görevini yapmıştır?
A)Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız IV
D) III ve IV
E) I, II ve III
SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI(10 AĞUSTOS 1920)
•
Esasları SAN REMO KONFERANSI’nda belirlenmiştir.
•
Anlaşmayı SALTANAT ŞURASI onaylamıştır.
•
TBMM anlaşmayı onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.
•
Önemli hükümleri;
•
Boğazlar Komisyonu ( içinde Türk olmayan )
•
Azınlık hakları genişletilecek
•
Doğu Anadolu da Ermeni devleti kurulacak
•
Kapitülasyonlar artırılacak ve tüm devletler yararlanacak
MİLLİ MÜCADELEDE
MUHAREBELER DÖNEMİ
DOĞU CEPHESİ
GÜNEY CEPHESİ
BATI CEPHESİ
Sadece Düzenli Ordu
Sadece Kuvayımilliye
Sadece Ermeniler
Kuvayımilliye + Düzenli
Ordu
Fransa ve Ermeniler
İngiltere ve Yunanistan
DOĞU CEPHESİ
Gümrü Antlaşmasının Önemi:

Kars, Sarıkamış, Kağızman, Iğdır Türk devletine bırakıldı.

TBMM’nin ilk askeri ve siyasi başarısıdır.

TBMM Hükümetinin imzaladığı ilk antlaşmadır.

TBMM’nin varlığını tanıyan ilk devlet Ermenistan’dır.

Doğu cephesi kapanmıştır.

TBMM adı ilk defa bir antlaşma metnine yazdırmıştır.

Sevr’in olduğunu tanıyan ilk devlet Ermenistandır.
Aşağıdakilerden hangisi Kurtuluş Savaşı Döneminde imzalanan Gümrü Antlaşması’nın
özelliklerinden biri değildir?
A) TBMM’nin ilk uluslararası siyasi zaferi olması
B) Kurtuluş Savaşı’nda Güney Cephesi’nin açılmasına neden olması
C) Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi’nin kapatılmasını sağlaması
D) Kars ve dolaylarının geri alınması
E) Sevr Antlaşması’nın Ermenilere tanıdığı hakları geçersiz kılması
Aşağıdakilerden hangisi Gümrü Antlaşması’yla topraklarımıza katılan yerlerden
biri değildir?
A) Batum
B) Kars
C) Çıldır
D) Sarıkamış
E) Ardahan
GÜNEY CEPHESİ
KURTULUŞ SIRASI

MARAŞ SAVUNMASI

Sütçü İmam

URFA SAVUNMASI

Ali Saip Bey
TBMM açılmadan önce kurtarıldı.

ANTEP SAVUNMASI

Şahin Bey

ADANA SAVUNMASI

Mehmet Hoca
20 Ekim 1921 Ankara Antlaşması ile kurtarıldı.
NOT:
•
Urfa,Maraş,Antep ilk defa İNGİLTERE
işgal etmişti 15 Eylül 1919’da
FRANSA’ya bırakıldı.
ÜNVAN SIRASI
 ANTEP SAVUNMASI
 1921 GAZİ
 MARAŞ SAVUNMASI
 1973 ŞANLI
 URFA SAVUNMASI
 1984 ŞANLI
Kurtuluş Savaşı’nda,
I. Doğu,
II. Güney,
III. Batı
cephelerinin hangilerinde, TBMM’ye bağlı düzenli birliklerin büyük katkısı olmadan
halk kuvvetleriyle mücadele sürdürülmüştür?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
Kurtuluş Savaşı’nda Urfa, Maraş ve Antep’te halk ve milis güçler,
I. Fransa,
II. İngiltere,
III. Yunanistan
devletlerinden hangilerine karşı mücadele etmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
E) I, II ve III
BATI CEPHESİ
KUVAYIMİLLİYENİN MÜCADELE ETTİĞİ CEPHELER
A) MİLNE HATTI (3 KASIM 1919)
•
•
•
•
•
İngiliz Mareşal Milne Tarafında Türk Yunan
kuvvetleri arsında çizilen istikrar hattıdır.
Amaç;
Yunanlıların Batı Anadolu da rahat
ilerlemelerini sağlamaktır.
Kuvayımilliyecilerin Milne Hattına karşı açtığı
cepheler
AYVALIK
BERGAMA-SOMA
AKHİSAR
SALİHLİ
AYDIN-NAZİLLİ
B) GEDİZ TAARRUZU (24 EKİM 1920)
Yunanlıların Sevr’i onaylatmak için Doğu
Trakya, Bursa, Balıkesir, Uşak
istikametindeki ilerleyişini durdurmak
amacıyla Ali Fuat Cebesoy’a bağlı Kuvayı
milliye birlikleri taarruza geçerek
başarısız oldular.
Sonucu;
• Ali Fuat Cebesoy görevden
alındı.(Moskova)
• Kuvayımilliyeden düzenli orduya
geçilmesi kararlaştırıldı.
• Batı Cephesi ikiye ayrıldı.
DÜZENLİ ORDUNUN MÜCADELE ETTİĞİ CEPHELER
I. İNÖNÜ SAVAŞI (6-10 Ocak 1921)
KRONOLOJİ
YORUM
•
TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun
Batı Cephesinde kazandığı ilk
zaferdir.

Türk Milletinin TBMM ve Düzenli
Ordu’ya güveni arttı.
Düzenli orduya katılım arttı.

•
Milli maneviyat yükseldi ve ulusal
birlik beraberlik arttı.

•
Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.
•
•



Teşkilatı Esasiye Kanunu (1921
Anayasası) (20 Ocak 1921)
Londra Konferansı
(21 Şubat – 12 Mart 1921)
Batum Antlaşması
(Gürcistan ile 23 Şubat 1921)
Afganistan ile dostluk antlaşması
( 1 Mart 1921)
İstiklal Marşı’nın Kabulü
(12 Mart 1921)
Moskova Antlaşması
(Sovyet Rusya ile 16 Mart 1921)
Londra Konferansı
Teşkilatı Esasiye Kanunu
•
•
•
•
•
Egemenlik kayıtsız şartsız millete
aittir.
Seçimler iki yılda bir yapılır.
Din ve şeriat işlerini TBMM kendi
eliyle yürütür.
Çerçeve bir anayasadır.
Kişi hak ve özgürlüklerine yer
verilmemiştir.
•
•
•
•
•
Her iki hükümet de birlikte davet
edilmiştir.
Görüşme teklifinin itilaf
devletlerinden gelmesi TBMM’nin
hukuki varlığını tanıdığına kanıttır.
TBMM İtalya’nın doğrudan aracılık
yapması ile katıldı.
Sevr’in hükümlerinin değişebileceği
ortaya çıktı.
Ateşkes teklifidir.
• İstiklal Marşı’nın Kabulü
• Moskova Antlaşması
•
•
•
•
•
•
•
•
Türk ordusuna ithafen yazılmıştır.
Milli eğitim bakanlığınca
düzenlenmiştir.
İlk defa Hamdullah Suphi Tanrıöver
tarafından okunmuştur.
Sınırlar
Kapitülasyonların reddi
Sevr Antlaşması’nın reddi
Boğazların ticarete açılması
Esir değişimi
Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılmasının aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı
savunulamaz?
A)
B)
C)
D)
E)
Çerkez Ethem Ayaklanması’nın çıkmasına
Anlaşma Devletleri arasında görüş ayrılıklarının oluşmasına
Millî Mücadelenin başarılı olacağı inancının artmasına
Londra Konferansı’nın düzenlenmesine
Moskova Antlaşması’nın yapılmasına
Batı Cephesinde Yunanistan’la yapılan aşağıdaki savaşlardan hangilerinin sonunda,
Anlaşma Devletleri Yunan ordusunu güçlendirmek amacıyla TBMM’yle ilişki kurarak
Sevr Antlaşması’nın koşullarını değiştirmek istemiştir?
A)
B)
C)
D)
E)
Birinci İnönü – İkinci İnönü
Birinci İnönü – Sakarya
Sakarya – Büyük Taarruz
İkinci İnönü – Kütahya-Eskişehir
Kütahya-Eskişehir – Büyük Taarruz
I. Boğazların bütün ulusların ticaretine açılması
II. Kapitülasyonların kaldırılmış sayılması
III. Batum’un geleceği
Yukarıdakilerden hangileri Moskova Antlaşması’nın kapsamında yer alır?
A) Yalnız
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Moskova Antlaşması’nda aşağıdaki konulardan hangisiyle ilgili hüküm
yoktur?
A) Türk milli sınırları
B) Azınlık hakları
C) Kapitülasyonların reddi
D) Sevr Antlaşması’nın reddi
E) Boğazlardaki egemenlik hakları
II. İNÖNÜ SAVAŞI (23 MART-1 NİSAN 1921)

Mustafa Kemal, İsmet Bey’e “Siz orada yalnızca düşmanı değil, Milletin makus
(kötü) kaderini de yendiniz” demiştir.

İtalyanlar Anadolu'yu boşaltmaya başladılar (5 Temmuz 1921)

Fransızlar barış amacıyla ilk kez Ankara’ya elçi gönderdiler.
Zonguldak’tan kuvvetlerini geri çektiler.

İngilizler İstanbul'un işgalinden sonra tutukladıkları bir kısım milletvekillerini
salıverdiler. İngilizler Malta’da tutuklu bulunan 40 Türk’ü serbest bırakmışlardır.

NOT:Aslıhanlar ve Dumlupınar Savaşları (8-11 Nisan 1921)

NOT:İnönü Muharebeleri düşmanı oyalayarak, düzenli orduya zaman
kazandırmıştır.
KÜTAHYA – ESKİŞEHİR MUHAREBELERİ
(10 – 24 Temmuz 1921)
•
İnönü Muharebeleri sonrası oluşan iyimser hava yerini, karamsarlığa bıraktı.
•
Eskişehir, Afyon, Uşak, Kütahya kaybedildi.
•
Fransa, anlaşma yolu ararken çekimser kaldı.
•
İtalya Anadolu’dan askerlerin geri çekmeyi durdurdu.
•
M. Kemal, Türk Ordusunu, Sakarya’nın doğusuna çekti.
•
Meclis içindeki muhalif sesler yükselmeye başladı.
•
Meclisin, Ankara’dan Kayseri’ye taşınması fikri ortaya atıldı
•
M. Kemal’e Başkomutanlık yetkisinin verildi.(5 Ağst1921)
•
Tekalifi Milliye Emirleri çıkartıldı.
Aşağıdakilerden hangisi, Eskişehir-Kütahya Savaşlarının ardından yaşanan
gelişmelerden biri değildir?
A) Mustafa Kemal’e Başkomutan unvanının verilmesi
B) Tekâlif-i Milliye (Ulusal Yükümlülükler) Emirlerinin çıkarılması
C) Ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi
D) Meclisin Kayseri’ye taşınmasının önerilmesi
E) Londra Konferansı’nın toplanması
SAKARYA SAVAŞI (23 Ağustos - 13 Eylül 1921)
•
Kütahya ve Eskişehir Savaşında alınan mağlubiyet Türk Milli Mücadelesini
tehlikeli bir noktaya getirmişti. ( var olma)
•
Yunanlıların tek bir hedefi kalmıştı. Ankara’yı ele geçirerek TBMM’yi yok etmek
•
Mustafa Kemal ve Genel Kurmay Başkanı Fevzi Çakmak karargahlarını Polatlıya
kadar taşıdılar.
•
22 gün 22 gece hiç aralıksız süren mücadele 100 km’lik bir alanda cereyan
etmiştir. ( meydan savaşı)
•
Subaylar Savaşı( 82 subay, 900 er)
•
"Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır”( Topyekün Savaş)
DIŞTA
İÇTE
•
•
Son savunma savaşıdır.
(1683 II. Viyana’dan beri
süregelen geri çekiliş sona erdi)
•
İtalya Anadolu’dan askerlerini
tamamen geri çekti.
•
İngiltere ile karşılıklı olarak esir
takasına girişildi.
M. Kemal’e ;
“GAZİLİK” ünvanı
“MAREŞALLİK” rütbesi verildi.
•
KARS ANTLAŞMASI
(13 EKİM1921)
•
ANKARA ANTLAŞMASI
(20 EKİM1921)
•
UKRAYNA İLE DOSTLUK ANTLAŞMASI
(2 OCAK 1922)
•
PARİS MUKARRERATI
(22-26 MART1921)
Hatay’da özerk bir yönetim oluşturularak, resmî dilin Türkçe olması ve Türk
kültürünü geliştirecek önlemlerin alınmasıyla ilgili hüküm aşağıdaki
antlaşmaların hangisinde bulunmaktadır?
A) Gümrü
B) Ankara
C) Moskova
D) Kars
E) İstanbul
BÜYÜK TAARRUZ
26 Ağustos – 30 Ağustos 1922
ORDULAR İLK HEDEFİNİZ AKDENİZ İLERİ
Büyük Taarruzun Sonuçları
 Kurtuluş Savaşı başarıya ulaştı, Batı Anadolu’da Yunan işgali sona
erdi.
 Kurtuluş Savaşı’nın “Askeri safhası” sona erdi, Diplomatik ilişkiler
önem kazandı.
 İtilaf devletleri TBMM’ye ateşkes önerisinde bulundular .
MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI
(11 EKİM 1922)
Mudanya Ateşkes Anlaşmasının Sonuçları;
•
Doğu Trakya, Boğazlar ve İstanbul diplomasi yolu ile kurtarıldı.
•
İstanbul’un TBMM’ye bırakılması Osmanlı Devleti hukuken yok sayıldığının
kanıtıdır.
•
Mondros Ateşkes Anlaşması sona erdi.
•
“YENİK” devlet statüsünden“EŞİT” devlet durumuna gelindi.
•
İngiltere’de Loid George Hükümeti istifa etti
•
Yunanistan’da hükümet istifa etti
•
TBMM’nin varlığını İngiltere ve İtalya tanıdılar.
•
İtilaf devletleri, barış teklifinde bulunmuşlardır. (28 Ekim 1922)
Doğu Trakya’nın Yunan askerleri tarafından boşaltılmasına dair hüküm aşağıdakilerin
hangisinde bulunmaktadır?
A) Gümrü Antlaşması
B) Moskova Antlaşması
C) Kars Antlaşması
D) Ankara Antlaşması
E) Mudanya Anlaşma
I. Karaağaç’ın Türkiye’ye bırakılması
II. Türk-Yunan çatışmalarının sona ermesi
III. Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması
Yukarıdakilerden hangileri Mudanya Ateşkes Anlaşması kapsamındadır?
A) Yalnız
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
SALTANATIN KALDIRILMASI
(1KASIM 1922)
Saltanatın kaldırılması ile;

TBMM tek temsilci olma olarak katılma
imkanı elde etti.

Milli Egemenlik yolunda atılan önemli
bir yeniliktir.

Laiklik yolunda atılan ilk adımdır.

TBMM’nin siyasi alanda yaptığı ilk
inkılaptır.

TBMM’nin yaptığı ilk ve tek inkılaptır.

Osmanlı Devletinin siyasi varlığı sona
erdi

Devlet başkanlığı ve rejim sorunu ortaya
çıktı.

Padişah Vahdettin 17 Kasım 1922’de
İngiltere’ye sığındı.

Cumhuriyeçilik, Halkçılık, Laiklik ilkeleri
ile alakalıdır.
Saltanatın kaldırılmasını öncelikli hale getiren gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Londra Konferansı’na Osmanlı ve TBMM hükümetlerinin birlikte çağrılması
B) Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın imzalanması
C) Lozan Konferansı’na TBMM ve Osmanlı hükümetlerinin birlikte çağrılması
D) Cumhuriyetin ilan edilmesi
E) Halifeliğin kaldırılması
Konferansı
toplayan
devletler
 Fransa
 İngiltere
 Japonya
 İtalya
Konferansı
toplayan
devletler
haricinde bütün
görüşmelere
katılan devletler
 Türkiye
 Yunanistan
 Yugoslavya
 Romanya
Gözlemci
olarak katılan
 ABD
Sadece
Boğazlar
Konusunda
katılan
Bazı konularda
katılan
( ticaret ve
yerleşme)
 S. Rusya
 Bulgaristan
 Belçika
 Portekiz
Konferansa Hazırlık
Birinci mesele
Konferansın nerede
toplanacağı?
İkinci Mesele
Konferansta TBMM’yi
kimin temsil edeceği?
Üçüncü mesele
Konferansta hangi
konularda taviz
verilmeyeceği?
 İzmir mi?
 Lozan mı?
 Rauf Bey mi?
 İsmet Bey mi?
 Kapitülasyonlar
 Ermeni Yurdu
 Misakımilli
Lozan’da
çözümlenemeye
n tek konu;
Lozan’da
gündeme
gelmeyen konu;
IRAK SINIRI
KAFKAS SINIRI
Lozan’da
belirlenen tek
sınır;
BATI SINIRI

Bozcaada (Taşoz) , Gökçeada (İmroz) ve Tavşan
Adası Türkiye'ye verildi.

Kıbrıs Adası ve Mısır İngiltere'ye verildi.

Rodos ve Oniki Ada İtalya'da verildi.

Midilli, Sisam,Sakız, Nikerya Adaları
silahsızlandırılma koşulu ile Yunanistan’a bırakıldı.

Boğazların yönetimi başkanının Türk olduğu ve
Milletler Cemiyeti'nin denetlediği uluslar arası bir
komisyona bırakılmıştır.
Boğazların her iki yakasında da yedişer kilometrelik
bir alanda askersiz alan oluşturulacak.
Adalar
Boğazlar

Yabancı
Okullar


Türkiye bir iç meselesi sayarak hiçbir devleti karıştırmamıştır.
Yabancı okullar Türk hükümetinin belirleyeceği kanun, tüzük ve
yönetmeliklerine uyması kabul edilmiştir
Rum
Patrikhanesi

Patrikhane siyasi faaliyetlerde bulunmama şartı ile İstanbul’da
kalacaktır.
Azınlıklar

Bütün azınlıklar Türk uyruklu sayılacak ve hiç bir ayrıcalık
tanınmayacaktır.
Batı Trakya'daki Türkler
İstanbul'daki
Etabli( yerleşik)
Gökçeada
Rumlar
Bozcaada
Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler
değiş tokuş edilecektir (Nüfus Mübadelesi).





Kapitülasyonlar
Siyasi, adlî ve mali alanlarda yabancılara tanınan tüm
ayrıcalıklara son verilmiştir.
Lozan Antlaşması’nda,
I. Türkiye - Yunanistan sınırı,
I. Irak sınırının belirlenmesi
II. azınlıklar,
II. Yunanlıların Doğu Trakya’yı boşaltması
III. Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumlarının
III. Musul
mübadelenin dışında bırakılması
konularından hangilerinin çözümü
Yukarıdaki konularla ilgili sorunlardan
sonraya bırakılmıştır?
hangileri Lozan Konferansı’nda çözülmüştür?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
D) I ve II
Lozan Konferansı’nda Türkiye’nin
komşularıyla,
I. Güney
II. Doğu
III. Batı
sınırlarından hangileri söz konusu olmamıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
E) I, II ve III
Türkiye’nin,
I. İran,
II. Yunanistan,
III. Irak
sınırlarından hangileri Lozan Antlaşması’yla
çizilmiştir?
A) Yalnız
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
Lozan Antlaşmasında taviz
verilerek çözülen sorunlar
• Patrikhane
• Ege Adaları
• Suriye Sınırı
• Boğazlar
SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
 Saltanatın kaldırılması
 Cumhuriyetin ilanı
 Halifeliğin kaldırılması
 Kadınlara siyasi hakların verilmesi
 Çok partili hayat geçiş denemleri
CUMHURİYETİN İLANI
29 EKİM 1923
Cumhuriyetin İlanın Sonuçları
Cumhuriyetin İlan Edilme
Nedenleri
 Milli egemenliği gerçekleştirmek
 Saltanatın kaldırılmasından sonra
ortaya çıkan sorunları çözümlemek
 Devlet başkanlığı
 Devletin Rejimi
Hükümet bunalımına çözüm
bulmak,
 Milli Egemenlik ilkesi gerçekleşti.
 Devlet başkanlığı sorunu çözüldü.
 Cumhurbaşkanı : M. Kemal
 Başbakan :
İsmet İnönü
 Meclis Başkanı: Ali Fethi Okyar
 Rejimin adı kondu.
 Meclis hükümeti sisteminden kabine
sistemine geçildi.
 Yürütme işlerlik kazandı.
 Güçler yumuşakça birbirinden
ayrıldı.(yasama-yürütme)
 NOT: Cumhuriyetin ilanı ile 1921
Anayasasında 1923 değişikliğine
gidilmiştir.
1921 ANAYASASINDA YAPILAN 1923
DEĞİŞİKLİKLERİ
•
•
•
•
•
•
Devletin yönetim şekli cumhuriyettir.
Devlet başkanı cumhurbaşkanıdır.
Hükümet kurma şekli
Kabine sistemine göre
Resmi dil
Türkçe
Başkent
Ankara
Devletin dini
İslam
1923 yılında, 1921 Anayasası’nda yapılan değişiklikle Türkiye Devleti’nin,
I. siyasi rejimi,
II. hükümetin oluşturulma biçimi,
III. seçim sistemi
konularından hangileri belirlenmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
• Devlet başkanlığı sorununun çözülmesi
• Hükümet bunalımının sona ermesi
Yukarıdaki gelişmeler, aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?
A) TBMM’nin açılmasının
B) Cumhuriyetin ilan edilmesinin
C) Saltanatın kaldırılmasının
D) Milletvekillerinin görev süresinin kısaltılmasının
E) 1928 yılında Anayasa’da yapılan değişikliğin
E) I, II ve III
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI
3 Mart 1924
• İnkılapların önündeki önemli bir engel ortadan kaldırıldı.
• Lâiklik yolunda önemli bir adım atıldı.
• Milli Egemenlik ilkesi pekiştirildi ve güçlendirildi.
• Ümmetçilik toplum anlayışı sona erdi.
• Milli toplum anlayışı önem kazandı.
NOT: HALİFELİĞİN KALDIRILMASI LAİKLİK, MİLLİYETÇİLİK, CUMHURİYETÇİLİK,
HALKÇILIK VE İNKILAPÇILIK ilkeleri ile paraleldir.
Halifeliğin Kaldırıldığı Gün Gerçekleştirilen Diğer Faaliyetler
 Tevhid-i Tedrisât Kanunu kabul edildi. ( Milliyetçilik, Laiklik, Halkçılık)
 Şer'iye ve Evkaf Vekâleti kaldırılmıştır.
( Laiklik)
 Erkan-ı Harbiye Bakanlığı kaldırıldı.
( Cumhuriyetçilik)
NOT: Ordunun kesin olarak siyasetten ayrılması 19 Aralık 1924 tarihidir.
 Osmanlı hanedan üyelerinin yurtdışına sürgün edilmesi kararı alınmıştır.
NOT: Medreseler 11 Mart 1924’te kapatılmıştır.
KADINLARA SİYASİ HAKLARIN VERİLMESİ
Medeni Kanun ile;
SOSYAL
EKONOMİK
HUKUK
SİYASİ haklar hariç yukarıda verilen
alanlarda kadın erkek eşitliği
sağlanmıştır.

1930: Belediye seçimlerine

1933: Muhtarlık

1934: Milletvekili seçme ve
seçilme
SİYASİ HAKLAR VERİLMİŞTİR.
Türk kadını, milletvekili seçme ve seçilme hakkını aşağıdakilerden hangisiyle almıştır?
A) Çok partili seçim sisteminin kabul edilmesiyle
B) 1876 Anayasası'nın yürürlükten kaldırılmasıyla
C) Tek dereceli seçim sistemine geçilmesiyle
D) Medeni Kanun'un kabul edilmesiyle
E) 1934 yılında yapılan anayasa değişikliği ile
I. Soyadı Kanunu
II. Öğretim Birliği Kanunu
III. Seçim Kanunu
Atatürk Döneminde yukarıdakilerin hangilerinde değişiklik yapılmasının,toplumda
kadın-erkek eşitliğini sağlamada katkısı olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ DENEMELERİ
CUMHURİYET HALK
FIRKASI (1923)
TERAKKİPERVER CUMHURİYET
FIRKASI(1924)
SERBEST CUMHURİYET
FIRKASI (1930)
•ilk siyasi partidir. » Başkanı
Atatürk'tür. " Bütün inkılapların
temel dayanağıdır.
•Ekonomide devletçiliği
savunmuş." Tüzüğünde altı
Atatürk ilkesi vardır.
•Anadolu Rumeli Müdafaa-i
Hukuk temellerinden oluşur.
•9 Eylül 1923’te H.F. kuruldu
•20 Kasım 1924’te C.H.F olarak
isim değiştirdi
•1931’de Atatürk’ün 6 ilkesi CHP
programına girdi
•İlk muhalefet partisidir.
•Kazım Karabekir başkanlığında, Rauf
Bey, Refet Bey, Ali Fuat Beyler tarafından
kurulmuştur.
•Atatürk'ün isteğiyle Fethi Okyar
tarafından kurulmuştur.
Parti programı;
•Ekonomide Liberalizmi ve demokrasiyi
savunmuştur.
•Din ve inançlara saygılıdır.
•Cumhurbaşkanı seçilen bir kişinin
milletvekilliğinden istifa etmesi.
•Devlete ait arazi ve çiftliklerin köylüye
dağıtılması
•Yerinden yönetim ilkesi
NOT:Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması üzerine
hükümet isyanda parti ileri gelenlerinin
parmağı olduğu gerekçesi ile Takrir-i
Sükun Kanununa dayanarak 5 Haziran
1925'te partiyi kapattı.
Parti programında;
•Liberalizmi savunmuştur.
•Kadınlara siyasi haklar
verilmesini savunmuştur.
•Seçimler tek dereceli olmalıdır
fikrini savunmuştur.
•Programında cumhuriyetçilik ve
laiklik yer almıştır.
NOT:Rejime karşı olanların bu
partiye sığındığını gören Fethi
Okyar büyük bir olaya meydan
vermemek için kendi açtığı partiyi
kapattı. Partinin kapatılmasından
sonra Menemen olayı çıkmıştı
Atatürk Döneminde çok partili hayata geçiş amacıyla kurulan partilerden Serbest
Cumhuriyet Partisinin programında,
I. cumhuriyetçilik,
II. devletçilik,
III. laiklik
ilkelerinden hangileri yer almıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III
I. Ekonomide liberalizmi savunması
II. Terakkiperver Cumhuriyet Partisinden sonra kurulması
III. Başkanlığını Kâzım Karabekir’in yapması
Yukarıdakilerden hangileri, Serbest Cumhuriyet Partisiyle ilgilidir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
İÇ POLİTİKA
• ŞEYH SAİT İSYANI
• İZMİR SUİKASTİ
• MENEMEN OLAYI
• BURSA OLAYI
• VAGON – LİTS OLAYI
• RAZGRAT OLAYI
• MUSTAFA KEMALE II.SUİKAST GİRİŞİMİ
• AĞRI VE TUNCELİ OLAYLARI
ŞEYH SAİT İSYANI (13 Şubat 1925)
•
Etnik ve dini kökenlidir.
•
Hükümet bunalımı yaşanmıştır.
•
Laik, demokratik rejimi değiştirmeye yönelik yapılan ilk isyan
hareketidir.
•
Takrir-i Sükun Kanunu çıkarıldı.
(Birliği, düzeni sağlamak)
4 Mart 1925 - 4 Mart 1929 Takrir-i Sükun Dönemi
•
İstiklal Mahkemeleri kuruldu (17 Mart 1925)
•
Terakkiperver Fırkası kapatıldı (5 Haziran 1925)
•
İlk defa, çok partili hayata geçiş dönemi başarısızlıkla sonuçlandı
•
Şeyh Sait isyanı ile Türk Ordusu’nun yıpranması üzerine, Musul
meselesi, İngiltere’nin lehine çevrilmiştir.
İZMİR
SUİKASTİ
16 Haziran
1926
MENEMEN
OLAYI
18 Ağustos
1930
BURSA OLAYI
VAGON –
LİTS OLAYI
RAZGRAT
OLAYI
MUSTAFA
KEMALE
II.SUİKAST
GİRİŞİMİ
1935
Gerçekleştire
nler
• Bazı eski
meclis
üyeleri
• Bazı
İttihatçılar
•Derviş
Mehmet
çıkarmış.
•Cumhuriyet
rejimi ve
laikliğe karşı
bir
ayaklanmadır.
•Asteğmen
Kubilay şehit
edilmiş
(Kubilay
Olayı)
•Çok partili
hayata geçişi
engellemiştir.
Türkçe ezan
meselesi
Dil meselesi
Türk
Mezarlarının
tahrip
edilmesi
Çerkes
Ethem’in
Suriye
üzerinden
gönderdiği
adamlar
Önemi
• Benim
naçiz
vücudum…
• Benim
şahsımda
Cumhuriye
t’e
(REJİME)
• İttihatçılar
tasfiye
edildi.
AĞRI VE
TUNCELİ
OLAYLARI
1930 - 1937
I.
II.
III.
IV.
Menemen olayı
Atatürk’e suikast girişimi
İslam Teali Cemiyetinin kurulması
Anzavur Ayaklanması
Ulus egemenliğine dayalı rejime karşı bir tepki niteliğinde olan yukarıdaki
gelişmelerden hangileri, cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleşmiştir?
A) I ve II
B) I ve IV
C) II ve III
D) III ve IV
E) I, II ve III
Türkiye Cumhuriyeti’nde Bursa Olayı adıyla bilinen olay aşağıdakilerden hangisine
bir tepkidir?
A) Ezanın Türkçe okunmasına
B) Tekke ve türbelerin kapatılmasına
C) Arap harflerinin yerine Latin harflerinin kabul edilmesine
D) Medreselerin kapatılmasına
E) Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kapatılmasına
TOPLUMSAL ALANDA İNKILAPLAR
KILIK KIYAFET KANUNU
(25 KASIM 1925)
TEKKE, ZAVİYE ve TÜRBELERİN
KAPATILMASI
(30 Kasım 1925)
ŞAPKA KANUNU (25 Kasım 1925)
GİYSİ KANUNU (3 Aralık 1934)
NOT:
Kılık kıyafet Kanunu içeriğinde yapılan
inkılaplar LAİKLİK, HALKÇILIK ve
İNKILAPÇILIK ilkeleri ile bağdaşır.
• Dini ayrıcalık belirten ünvanlar
yasaklanmıştır. ( şeyhlik, seyyitlik vb)
NOT:
Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması
HALKÇILIK, LAİKLİK ve İNKILAPÇILIK
ilkeleri ile bağdaşır.
Cumhuriyet döneminde,
I. Soyadı Kanun’un çıkarılması,
II. Öğretim birliği yasasının kabulü,
III. Şer’iye ve Evkaf vekaletinin kaldırılması
alanlarının hangilerinde yapılan inkılaplarda laiklik anlayışını yerleştirme
amacı olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
I. Miladi Takvimin Kabulü,
II. Öğretim birliği yasasının kabulü,
III. Harf İnkılabı
Cumhuriyet döneminde, verilenlerden hangilerinin kendi alanlarındaki farklı
uygulamaları sonlandırarak, ikilikleri ortadan kaldırmayı amaçladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisi, halkın dinî duygularının sömürülmesini önlemek amacıyla
gerçekleştirilmiştir?
A) Millet Mekteplerinin kurulması
B) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
C) Miladi takvimin kabul edilmesi
D) Yeni Türk alfabesinin kabul edilmesi (
E) Köy enstitülerinin açılması
Fes yerine şapka giyilmesine ilişkin yasanın çıkarılmasıyla,
I. cumhuriyetçilik,
II. inkılapçılık,
III. laiklik
ilkelerinden hangilerinin toplumda benimsetilmesi amacı olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
MİLLETLERARASI İLİŞKİLERİ DÜZENLEMEK
AMACIYLA YAPILAN İNKILAPLAR
1.
•
•
2.
•
3.
•
•
4.
•
26 Aralık 1925’te;
Miladi Takvim Kabul edildi.
Uluslar arası saat uygulaması
24 Mayıs 1928’te;
Uluslar arası rakamların kabulu
1 Nisan 1931’de;
Arşın – endaze – metre
Okka – batman – kg
1935’te;
Hafta sonunun Cuma – Pazar’a
Batı ile ekonomik ve diplomatik
İlişkilerin kolaylaşmasına
Katkı sağlamıştır.
NOT: Bu inkılaplar Çağdaşlaşma ve
Batılılaşma amaçlanmıştır.
SOYADI KANUNU
(21 Haziran 1934)
Bu kanun ile;
• her Türk kendi adından başka ailesinin ortak
olarak kullanacağı bir soyadı alacaktır.
• soyadları Türkçe olacak
• yabancı milletlere ait adlar kullanılmayacak
• soyadlarının ahlaka aykırı komik olmamasına
özen gösterilecektir.
Amaç;
• Resmi yazışmalarda kolaylık sağlama
• toplumsal ilişkilerde kolaylık sağlanması,
• sınıfsız, kaynaşmış bir toplum oluşturulması,
(hacı, hoca, bey, paşa,vb ünvanlar yasaklandı)
• ülke içi uygulamalarda birlik sağlamaması
NOT: HALKÇILIK ve MİLLİYETÇİLİK ilkesi ile
bağdaşır.
NOT: LAİKLİK yoktur.
1934 yılında çıkarılan kanunla Ağa, Hacı, Hafız, Hoca, Molla gibi eski toplum
zümrelerini belirten unvanlar kaldırılmıştır.
Bu durumun, Atatürk ilkelerinden hangisinin doğrudan bir gereği olduğu
savunulabilir?
A) Halkçılık B) Devletçilik
C) Milliyetçilik
D) İnkılapçılık
E) Laiklik
I. Uluslararası saat ve takvimin kabul edilmesi
II. Soyadı Kanunu’nun kabul edilmesi
III. Tekke ve zaviyelerin kapatılması
Yukarıdaki inkılaplardan hangilerinin, dinî duyguların sömürülmesini önlemek
amacına yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
HUKUK ALANINDA YAPILAN
İNKILAPLAR
Medeni Kanunun Kabulu ile;
•
Hukuk alanındaki ikilikler sonlandırıldı. (Mecelle kaldırıldı)
•
Kadın - erkek arasında eşitlik sağlanmıştır. ( sosyal-ekonomik-hukuk alanı)
•
Kadının dilediği mesleğe girebilmesi hakkı getirilmiştir.
•
Tek eş ile evlilik esas alınmıştır.
•
Boşanma hakkı kadına da verilmiştir.
•
Resmî nikâh zorunluluğu getirilmiştir.
•
Mirasta eşitlik getirilmiştir.
•
Şahitlik hakkı getirilmiştir.
•
Boşanma durumunda kadın ve çocuğun hakları güvence altına alınmıştır.
•
Patrikhane ve konsoloslukların mahkeme kurma nikah kıyma hakları yasaklanmıştır.
•
Patrikhanelerin din işleri dışında başka işlerle uğraşması yasaklanmıştır.
•
Medeni Kanun’un Halkçılık, Laiklik, İnkılapçılık ve Milliyetçilik ilkeleriyle
paraleldir.
EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA
İNKILAPLAR
TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU ( 3 Mart 1924)
• Yerli ve yabancı bütün okullar MEB bağlandı.
 Ulusal eğitim ( milliyetçilik)
 Askeri okullar hariç
• Bu kanuna bağlı olarak Medreseler 11 Mart 1924 kapatıldı.
 Eğitimdeki ikilikler kaldırıldı.
 İlahiyat fakülteleri açıldı. ( laiklik)
• Yabancı okulların ders programlarına Türkçe kültür dersleri eklenerek ve
bu derslerin Türk öğretmenler tarafından okutulması sağlanmıştır.
 Misyonerliği önlemek
• Kız ve erkek çocuklar için ilköğretim zorunluluğu getirildi.
 Eğitimde fırsat eşitliği (halkçılık)
I.
Millet mektepleri
II.
Azınlık okulları
III. Medrese
Yukarıdaki öğretim kurumlarından hangileri farklı programlarda öğretim yapılmasını
önlemek amacıyla kapatılmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
I. Uygulamada birlik sağlamak
II. Öğretimde laikliği esas almak
III. Ulusal bilinci güçlendirmek
Öğretimin Birleştirilmesi Kanunu’yla (Tevhid-i Tedrisat) eğitim ve öğretimde,
yukarıdakilerden hangilerinin amaçlandığı savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
MAARİF TEŞKİLATI HAKKINDA KANUN ( 1926)
 Devlet izni olmadan yeni okul açılamayacağı belirtildi.
 İlk ve orta öğretimin temel esasları belirlendi.
 Çağdaşlığı uymayan dersler ders programından çıkartıldı.
( Laiklik)
 İlköğretimin zorunluluğu devlet tarafından doğrudan ele alındı.
HARF İNKILABI (1 Kasım 1928)
Harf İnkılabı ile;
Harf İnkılabının kabulu ile;
• Okuma-yazma oranını artırmak
•
• Halkın kültür seviyesini yükseltmek
•
•
• Batı dünyası ile yakınlaşmak
•
Okuma-yazma kolaylaştı. Okur-yazar
oranı arttı.
Halkın kültür seviyesini yükseldi.
Okuma-yazma oranını artırmak
amacıyla” Millet Mektepleri” açıldı.
Mustafa Kemal’e “Başöğretmenlik”
unvanı verildi.
• Bilimsel gelişmenin daha yakından
izlenmesini sağlamak
NOT: Halkçılık, İnkılapçılık,
• Yazı dili ile konuşma dili arasındaki
farklılıkları gidermek
Milliyetçilik, Laiklik ilkeleri ile
paraleldir.
OKUR – YAZAR ORANINI
ARTIRMAK
HALKIN KÜLTÜR SEVİYESİNİ
YÜKSELTMEK
• HARF İNKILABI(1928)
• HARF İNKILABI(1928)
• MİLLET MEKTEPLERİ (1929)
• MİLLET MEKTEPLERİ (1929)
• HALK EVLERİ (1932)
• HALK EVLERİ (1932)
• EĞİTMEN KURSLARI (1937)
• EĞİTMEN KURSLARI (1937)
• KÖY ENSTİTÜLERİ (1940)
• KÖY ENSTİTÜLERİ (1940)
NOT: TEK FARK SADECE KÖY ENSTİTÜLERİ
ATATÜRK DÖNEMİ OLARAK
ALINMAYACAK
I. Millet mekteplerinin açılması
II. Latin alfabesinin kabul edilmesi
III. Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
Yukarıdakilerden hangilerinin okuma - yazma oranını artırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
I. Halk evlerinin kurulması
II. Köy Enstitülerinin açılması
III. Millet Mekteplerinin açılması
uygulamalarından hangileri, halkın kültürel gelişmesini sağlamaya yöneliktir?
A) Yalnız l
B) Yalnız II
C) l ve III
D) II ve III E) l, II ve III
I. Halkevlerinin açılması
II. Nüfus sayımının yapılması
III. Köy Enstitülerinin kurulması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Döneminde gerçekleştirilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
TÜRK TARİH KURUMU (1931)
Ümmetçi tarih anlayışından milli tarih
anlayışına geçmek
MİLLİYETÇİLİK
TÜRK DİL KURUMU (1932)
•Türkçeyi sadeleştirmek
•Dilde millileşmeyi sağlamak
•Türk dilinin zenginliğini ortaya koymak
•Türkçe yabancı dillerin boyunduruğundan
kurtarmak,
•Türkçeyi bilim haline getirmek
•Halk dili ile aydın dili arasındaki
kopukluğu gidermek
•Yeni kelimeler türeterek Türkçeyi bilim ve
kültür dili haline getirmek
MİLLİYETÇİLİK, HALKÇILIK
EKONOMİ ALANINDA YAPILAN
İNKILAPLAR
İZMİR İKTİSAT KONGRESİ
(17 Şubat – 4 Mart 1923)
•
Alınan en önemli karar;
“MİSAKI İKTİSADİ”dir.
İzmir İktisat Kongresi'nde alınan başlıca
kararlar şunlardır:
•
Yabancı işletme ve sermayeden kurtulmak
zorunludur
•
•
Hammaddesi yurt içinde bulunan sanayi
dalları kurulmalıdır.
Ulusal bankalar kurulmalıdır.
•
Hava ve deniz yolları geliştirilmelidir.
•
Demir yollarının yapımı hükûmetçe bir
programa bağlanmalıdır.
•
Aşar vergisi kaldırılmalı ve çiftçiye kredi
sağlanmalı
•
Sendika hakkı tanınmalıdır
•
Anonim şirketler kurulmalı
•
Özel sektör desteklenmeli ve özel
teşebbüsün yetmediği yerde devlet,
iktisadî görevleri de olan bir organ haline
gelmelidir.
TARIM
• TC Ziraat Bankası'nın
olanakları artırılarak
Anonim Şirket’e
dönüştürülmüştür.
(1924)
• 17 Şubat 1925'te Aşar
vergisi kaldırıldı.
• Reji İdaresi satın alındı.
(1926)
• Toprak Reformu (1929)
TİCARET
• İş Bankası kuruldu.(1924)
• 1925’te Sanayi ve Ticaret
Odaları kuruldu.
• Kabotaj Kanunu çıkarıldı.
(1 Temmuz 1926)
• Koruyucu Gümrük Yasası
çıkarıldı. (1929)
• Türk Parasının Değerini
Koruma Kanunu
• Tarım Kredi
Kooperatifleri kuruldu.
• Merkez Bankası kuruldu.
(1930)
• 1933'te Yüksek Ziraat
Enstitüsü açıldı.
• Denizbank kuruldu.(1937)
• Devlet çiftlikleri kuruldu.
SANAYİ
• Sanayi ve Maadin
Bankası kuruldu. (1925)
• Teşvik-i Sanayi Kanunu
çıkarıldı. (28 Mayıs1927)
Bu kanun ile;
 Vergi Muafiyeti,
 Bina Tahsisi,
 Ulaşım ve Taşıma kolaylığı
 Ucuz devlet arazisi,
 Özel teşebbüsün ürettiği
ürünler %10 pahalıda olsa
devlet tarafından devlet
dairelerinde kullanılacak
• Ancak;
 Teknik bilgi yetersizliği
 1929'a kadar sanayinin dışa
karşı himaye edilememesi
 1929 dünya ekonomik
bunalımı
 Sermaye birikiminin
yetersiz olması
Aşağıdakilerden hangisi 17 Şubat 1923’te İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nde
alınan ilke kararlarından biri değildir?
A) Kabotaj hakkının kullanılması
B) Sendika hakkının tanınması
C) Topraksız köylüye toprak dağıtılması
D) Yerli sanayinin gelişmesi için gümrüklerde koruyucu önlemler alınması
E) Ülkedeki madenlerin saptanması
Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk Döneminde tarımı geliştirmek amacıyla yapılan çalışmalardan
biri değildir?
A) Aşar vergisinin kaldırılması
B) Ziraat Bankasının kurulması
C) Numune çiftliklerinin kurulması
D) Yüksek Ziraat Enstitüsünün kurulması
E) Tarım satış kooperatiflerinin kurulması
PLANLI EKONOMİ (DEVLETÇİLİK)
I. Beş Yıllık Sanayi Kalkınma Planı:
(1933 – 1938)




Hammaddesi yurt içerisinde bulunan
Temel tüketim mallarının üretimine
öncelik vermek
İthalatın önüne geçmek
Kendi kendine yetebilen bir ülke
meydana getirmek (İhracat
hedeflenmemiştir)
Üç Beyaz – Üç Siyahın üretimine öncelik
vermek
Bu plan başarılı olmuştur ve bu
doğrultusunda;
•
•
•
•
•
•
1933’de Sümer Bank kuruldu.
1935’de Etibank ve MTA kuruldu.
Malatya, Kayseri, Ereğli, Nazilli'de pamuklu
dokuma fabrikaları
Bursa'da Merinos fabrikası kuruldu.
İzmit'te kâğıt fabrikası kuruldu.
Gemlik'te ipek fabrikası kuruldu.
II. Beş Yıllık Sanayi Kalkınma Planı:
(1939 – ?)
•
Ara malları ve yatırım mallarının
üretimine öncelik verilmesi
•
İhracat hedeflenmiştir.
NOT:
İkinci Beş Yıllık Sanayi Kalkınma
Planı, II. Dünya Savaşı’nın çıkması
ile uygulaması engellenmiş
dolayısıyla başarısız olmuştur.
CUMHURİYETÇİLİK
•
Hem bir devlet şekli, hem bir Hükümet şekli olarak cumhuriyet, egemenliğin bir
kişi veya zümreye değil toplumun tümüne ait olduğu bir yönetim biçimini ifade
eder.
•
Cumhuriyet bütün vatandaşların eşitliğini ve devlet yönetimine eşit olarak
katılmaları temeline dayanır.
CUMHURİYETÇİLİK
( Siyasal ve Yönetim Alanında)
•
•
•
•
•
Anahtar kelimeleri:
Ulusal Egemenlik,
Seçim,
Demokrasi,
Eşitlik,
Bütünleyici İlkesi: Ulusal Egemenliktir.
•CUMHURİYETÇİLİK
•MİLLİYETÇİLİK
•DOĞAL SONUCU
•HALKÇILIK
•DOĞAL SONUCU
•DEVLETÇİLİK
CUMHURİYETÇİLİK
AŞAMALARI
• TBMM'nin açılması
• Saltanatın kaldırması
• Cumhuriyetin ilanı
• Halifeliğin kaldırılması
• Çok partili siyasal yaşama geçiş denemeleri
• Kadınlara siyasi hakların verilmesi
• Ordunun siyasetten ayrılması
MİLLİYETÇİLİK
• Milli birlik ve beraberliği esas alır.
• Ayrılıkçılığı reddeder.
• Birleştirici ve bütünleştiricidir.
• Akılcı ve insancıldır.
• Laik, çağdaş ve demokratiktir.
• Vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını her şeyin üstünde tutar.
Bütünleyici İlkesi:
• Ulusal bağımsızlık - Milli birlik ve beraberliktir.
MİLLİYETÇİLİK
Mustafa Kemal’e göre milli birlik ve
beraberliği güçlendiren unsurlar
•
Ortak Dil
•
Ortak vatan,
•
Ortak kader,
•
Ortak kültür,
•
Ortak duygu,
•
Misakımilli
•
Milli eğitim
Mustafa Kemal’e göre ayrılık ifade
eden unsurlar
• Irk
• Din
Ayrılık ifade eden unsurlardır.
MİLLİYETÇİLİK
AŞAMALARI
• TBMM'nin açılması,
• Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması,
• Duyun-u Umumiye idaresinin kaldırılması,
• Halifeliğin kaldırılması,
• Kapitülasyonların kaldırılması,
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabulü,
• Kabotaj Kanunu’nun kabulü,
• Türk Parasını Koruma Kanunu'nun çıkarılması,
• Türk Tarih ve Türk Dil Kurumu'nun açılması,
• Misakı İktisadi kararları
• Reji İdaresinin satın alınması
I. Ortak kültür
II. Milliyet duygularını unutturma
III. Birlikte yaşama iradesi
Yukarıdakilerden hangilerinin Atatürkçü milliyetçilik anlayışıyla bağdaştığı
savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisinin gerçekleştirilmesinde ulusçu devlet anlayışı olduğu
savunulamaz?
A) Ölçü birimlerinin değiştirilmesi
B) Kabotaj Kanunu’nun uygulanması
C) Türk Tarih Kurumunun kurulması
D) Yeni Türk alfabesinin kabul edilmesi
E) Türk parasının korunması için kanun çıkarılması
HALKÇILIK
• Halkçılık; milli egemenliği esas alır.
• Halkçılık demokrasiyi öngörür.
•
Halkın bütün fertleri kanun önünde eşittir.
•
Herkes devlet hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir.
•
Sosyal sınıf ayrımını reddeder.
• Sosyal devlet anlayışını esas alır.
HALKÇILIK
(EŞİTLİK)
• Anahtar Kelimeleri:
• Eşitlik,
• Demokrasi,
• Ulusal egemenlik,
• Dayanışma,
• Sosyal devlet
• Ayrıcalıkların kaldırılması,
HALKÇILIK
AŞAMALARI
Aşar vergisinin kaldırılması,
Tevhid-i Tedrisât Kanunu
Türk Medeni Kanunu'nun kabulü,
Toprak Reformu yapılması,
Okuma yazma seferberliği başlatılması,
Halk evlerinin açılması,
Kadınlara siyasi haklar verilmesi,
Kılık Kıyafet Kanunu
Soyadı Kanunu,
Halkçılığın,
I. cumhuriyetçilik,
II. milliyetçilik,
III. devletçilik
ilkelerinden hangilerinin doğrudan sonucu olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II
I. Eşitlik
II. Ayrıcalık
III. Sınıf kavgası
Halkçılık ilkesi yukarıdakilerden hangilerine karşıdır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
E) II ve III
DEVLETÇİLİK
Devletçilik, devletin ekonomiyi doğrudan doğruya
yönlendirmesidir.
•
Devletçilik ilkesi Türkiye'nin şartlarından ve ihtiyaçlarından doğmuştur.
•
Özel sektörü dışlamaz, özel sektöre karşı değildir.
•
Yabancı sermayeye bağımsızlığımızı kısıtlamaması şartı ile karşı değildir
•
Ekonomide planlı bir kalkınmayı ön görür.
•
İşletmelerimiz yabancıların elinden alınarak, millileştirilmiştir.
•
Halkçılık ilkesinin doğal sonucudur.
Devletçilik,
I. özel girişimciliğe yer verilmesi,
II. yabancı sermayeden yararlanılması,
III. mülkiyet hakkının ulusun yararlarına aykırı biçimde kullanılması
durumlarından hangilerine karşıdır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
I. Türkiye iş Bankası'nın kurulması
II. Yabancıların elindeki işletmelerin satın alınması
III. Demiryolu yapımına hız verilmesi
Hangisi veya hangileri devletçilik politikası uygulamaları arasındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
LAİKLİK
(Bilimsel ve Akılcı)
• Tanım: herhangi bir alanı dinin etkisinden çıkarmaktır.
• Din ve vicdan özgürlüğüdür.
• Akılcılık ve Bilimselliği esas alır.
•
Çağdaşlaşmayı öngörür.
• Din ve Devlet işlerinin ayrılmasıdır.
• Laik devletlerin dini yoktur.
• Laik devletler dini konularda taraf olmaz, bütün dinlere eşit yaklaşır.
LAİKLİK
AŞAMALARI
• Saltanatın kaldırılması
•
Halifeliğin kaldırılması
•
Tevhid-i Tedrisât Kanunu'nun kabulü
• Şer'iye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması
• Medreselerin kapatılması
•
Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
•
Medeni Kanun'un kabulü
• Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun
• Kılık Kıyafet kanunu
•
1924 Anayasası'ndan dini hükümlerin çıkarılması
Cumhuriyet döneminde,
I. tarih,
II. hukuk,
III. dil
alanlarının hangilerinde yapılan inkılaplarda laiklik anlayışını yerleştirme
amacı olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
İNKILAPÇILIK
• Devletin önemli kurumlarını ileriye dönük olarak yenilenmesi ve
geliştirmesidir.
• DURAĞAN değildir.
• DEĞİŞKEN dir.
• Sürekli çağdaşlaşma anlamına gelir.
• Diğer ilkelerin canlı kalmasını sağlamıştır.
• Ani ve köklü değişikliklerdir.
Bütünleyici ilkeleri:
Çağdaşlaşma ve batılılaşma
1.SAFHA
•FİKİR SAFHASI
•Türk İnkılabında
ideolojik safha
yoktur.
2.SAFHA
•İHTİLAL SAFHASI
3.SAFHA
•HEDEFİN
GERÇEKLEŞMESİ
Aşağıdaki ilkelerden hangisi, Türk toplumunun yenileşme ihtiyacının doğrudan bir
sonucudur?
A) Milliyetçilik
B) Devletçilik
C) İnkılapçılık D) Halkçılık
E) Cumhuriyetçilik
DIŞ POLİTİKA
1923-1930
I. DÖNEM
 YABANCI OKULLAR
 IRAK SINIRI
 DIŞ BORÇLAR
 NÜFUS MÜBADELESİ
1930-1939
II DÖNEM
 MİLLETLER
CEMİYETİNE GİRİŞ
 BALKAN ANTANTI
 MONTRÖ BOĞAZLAR
SÖZLEŞMESİ
 SADABAT PAKTI
 HATAY’IN ANAVATANA
KATILMASI
I.DÖNEM
YABANCI OKULLAR
Lozan’da , Yabancı okullar meselesini
 İç mesele saydık
 Türk Hükümetinin kanun,tüzük ve yönetmeliklerine uyacaklar
Gündeme gelmesinde ;
• Tevhidi Tedrisat Kanununa uymayan yabancı okullar kapatılması
üzerine Fransa ile yeniden gündeme geldi.
• Türkiye bu meseleyi iç meselesi sayarak kendi çözümlemiştir.
• Milletler Cemiyetine gitmemiştir.
IRAK SINIRI
ANKARA ANTLAŞMASI (5 Haziran 1926)(Türkiye-İngiltere )
• Musul, İngiltere mandası altında yönetimi Irak’a bırakıldı.
• Irak petrol gelirlerinden elde ettiği gelirin %10’unu 25 yıl süreyle Türkiye’ye ödeyecek.
NOT: Türkiye’ye bu hakkından İngiltere’den 500,000 sterlin alarak vazgeçti.
• Hakkari Türkiye sınırları içinde kalmıştır.
ÖNEMİ:
 Bugünkü Türkiye - Irak sınırı kesin olarak çizildi.( Atatürk Dönemi)
 Musul Misakımilliye aykırı olarak çözümlenmiştir.
I.
Hatay
II. Batum
III. Musul
Yukarıdakilerden hangileri 1926 Ankara Antlaşması’yla Türkiye’nin sınırları dışında
kalmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
1926 yılında imzalanan Ankara Antlaşması,
I.
Musul’un İngiliz yönetimindeki Irak’a bırakılması,
II.
Türkiye-Irak sınırının çizilmesi,
III. Musul’un yıllık petrol gelirlerinin % 10’unun 25 yıl süreyle Türkiye’ye
bırakılması
maddelerinden hangilerini kapsar?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III
DIŞ BORÇLAR
* 1928’ de Fransa ile bir araya gelerek borçların ödenme şeklini netleştirdik.
* 1929 Dünya ekonomik bunalımı nedeniyle ödeyemedik.
* 1933’te tekrar bir araya gelerek borçları yapılandırdık ve 1954’e kadar ödedik.
NOT: Atatürk döneminde Fransa ile dış politikada ;
 Yabancı okullar
 Bozkurt – Lotus Olayı
 Borçların ödenme şekli
 Adana - Mersin demiryollarının satın alınması
 Hatay
NÜFUS MÜBADELESİ
Gündeme gelmesinde ;
• Etabli kime denir? Sorusuna cevap bulunamaması
• Yunanistan’ın amacı İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak
Bu meseleyi kendi aramızda çözümleyemeyince Yunanistan Milletler
Cemiyeti’ne götürdü.
1930 da Türkiye-Yunanistan arasında dostluk antlaşması imzalandı.
1950’den sonra Yunanistan ile aramızdaki sorunlar;
Kıbrıs
Kardak Kayalıkları
Kıta Sahanlığı
Ege Adalarının Silahlandırılması
Kara Suları Sorunu
Fır Hattı ( Hava Uçuş Sahası)
I. Nüfus mübadelesi
II. Kardak kayalıkları
III. Kara sularının 6 milden 12 mile çıkarılması
Türkiye ile Yunanistan arasında yukarıdaki konulardan hangileriyle ilgili olarak
yaşanan sorun Atatürk zamanındadır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
Aşağıdakilerden hangisi Atatürk Dönemi siyasi gelişmeleri arasındadır?
A)
B)
C)
D)
E)
Kıbrıs sorunun çıkması
Türkiye’nin Kore Savaşı’na asker göndermesi
Türk- Yunan dostluk antlaşmasının yapılması
Türkiye’nin Kuzey Atlantik Paktı’na üye olması
Hatay Türk Devleti Meclisinin anavatana katılmayı kabul etmesi
II.DÖNEM
MİLLETLER CEMİYETİNE GİRİŞ
NOT 1 : I.Dünya Savaşı sonrası Dünya barışını
korumak için ;
*M.C. 1920 (1932 de üye olduk)
*Küçük Antant 1921 (yokuz)
*Locarno Ant. 1925 (yokuz)
*Briand-Kellog Paktı 1928 ( 1929 da üye
olduk)
*Litvinov Sözleşmesi 1929 (1929 da üye
olduk)
NOT 2 : I.Dönem ( 1923-1930)
• Yabancı okullar
• Irak sınırı
• Dış borçlar
• Nüfus Mübadelesi
diplomasi yolu ile çözmemiz M.C.ne
girmemizde etkili olmuştur.
Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Üye Olmasında ;
 Barışa katkı sağlamak için, uluslar arası örgütler içerisinde yer almak
 1923-1930 Dış politika sorunlarını barış yolu ile çözmek.
Yeni Türk Devleti’nde gerçekleştirilen,
I. Milletler Cemiyeti’ne üye olunması
II. Kellog Paktı’na üye olunması
III. NATO’ya üye olunması
gelişmelerinden hangileri Atatürk Döneminde gerçekleşmemiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
Türkiye, dünya barışının korunması amacıyla oluşturulan aşağıdaki girişim ve
kuruluşlardan hangisine Atatürk Dönemi’nde üye olmuştur?
A) Milletler Cemiyeti – Kuzey Atlantik Paktı
B) Kellog Paktı – Milletler Cemiyeti
C) Kuzey Atlantik Paktı – Birleşmiş Milletler Teşkilatı
D) Birleşmiş Milletler Teşkilatı – Kellog Paktı
E) Kellog Paktı - Kuzey Atlantik Paktı
BALKAN ANTANTI(1934)
Yapılmasında; Almanya ve İtalya’nın yayılımcı tutumları etkilidir.
(II.Dünya Savaşı tehlikesi)
Katılan Devletler
T ürkiye
Y unanistan
Y ugoslavya
R omanya
NOT: Balkan Paktı‘nın
 II.Dünya Savaşının başlaması
 Yugoslavya’nın Bulgaristan ile işbirliği
yapması
dağılmasında etkili olmuştur.
(günümüzde geçerli değildir.)
Katılmayan Devletler
*Bulgaristan ; II.Balkan ve I.Dünya
Savaşlarında kaybettikleri toprakları geri
alma
*Arnavutluk ; İtalya’nın baskısı
Pakta Katılan devletler;
 Bölgesel işbirliği ,
 Ekonomik ve siyasi işbirlik
 Bağımsızlığa saygı
 İç işlerine karışmama
 Sınırların güvenliği
Balkan Devletleri arasında yakınlaşma başlaması ve Balkan Paktı’nın kurulmasında
aşağıdakilerden hangisinin etkisi olduğu savunulamaz?
A) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmuş olması
B) İtalya’nın Doğu Akdeniz’e egemen olmak istemesi
C) Almanya’da Nazi Partisinin iktidara gelmesi
D) Silahlanma yarışının hızlanması
E) İtalya’da faşizmin güçlenmesi
Balkan Antantı’nın yapılmasında,
I. İngiltere,
II. İtalya,
III. Almanya
devletlerinden hangilerinin 1933 yılından sonra güçlenmeye başlamasının etkili
olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ(1936)
Gündeme gelmesinde ;




Silahsızlanma yarışının artması
Almanya’nın Ren bölgesini işgal etmesi
Japonya’nın Mançurya’yı işgali
İtalya’nın Habeşistan’ı işgal etmesi
II. Dünya Savaşı Tehlikesi
Bu İtalya’nın Habeşistan’ı işgal etmesi üzerine Akdeniz’de savaş tehlikesinin iyice
artması Akdeniz Paktı ( 1936) yapılmasına neden oldu.
(Türkiye + Yunanistan + Yugoslavya + İngiltere )
Akdeniz Paktı’na katılan devletlerin desteğini alan Türkiye 1936’da boğazlar sorununu
“şartlar değişmiştir ilkesi” ile Milletler Cemiyetine götürdü.
Önemi ;
 Boğazlar üzerindeki egemenlik ve hakimiyet yetkiniz sağlandı.

Misakımilli’ye uygun şekilde çözümlendi.

Türkiye’nin uluslar arası alanda (Doğu Akdeniz) önemi arttı.

1833 Hünkar İskelesi Antlaşması ile ilk defa ortaya çıkan boğazlar sorunu çözüldü.

Eski dost düşman (S.Rusya) , eski düşman dost (İngiltere ) oldu.
Boğazlar Komisyonunun kaldırılması ve görevlerinin tamamıyla Türk Devleti’ne
verilmesi aşağıdakilerden hangisiyle sağlanmıştır?
A) Montrö
B) Mudanya
C) Moskova
D) Lozan E) Londra
I. İngiltere
II. İtalya
III. Sovyet Rusya
Yukarıdakilerden hangilerinin tutumuyla ilgili gelişmeler Montrö Boğazlar
Sözleşmesi’nin imzalanmasına ortam hazırlamıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
SADABAT PAKTI(1937)
Yapılmasında ; İtalya’nın Habeşistan’ı işgal etmesi etkilidir.
(Doğu Akdeniz’deki faaliyet artırma isteği)
Katılan Devletler
A fganistan
İ ran
I rak
T ürkiye
Katılmayan Devletler
Suriye ; Türkiye ile arasında Hatay
sorunu
Pakta Katılan devletler;
 Bölgesel işbirliği ,
 Ekonomik ve siyasi işbirlik
 Bağımsızlığa saygı
 İç işlerine karışmama
 Sınırların güvenliği
Aşağıdakilerden hangisi, Ortadoğu barışını korumak amacıyla kurulmuş olan Sadabat
Paktı’na üye devletlerden biri değildir?
A) Suriye
B) Türkiye
C) Afganistan
D) İran
E) Irak
Sadâbat Paktına üye devletler,
I. bölgesel barışı koruma,
II. iç işlerine karışma,
III. sınırları koruma
durumlarından hangilerinin yükümlülüğünü karşılıklı olarak kabul
etmişlerdir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
HATAY’IN ANAVATANA KATILMASI(SURİYE SINIRI)
Lozan’da
20 Ekim 1921 Ankara Antlaşması dikkate alındı.
Gündeme gelmesinde ;
• İtalya’nın Habeşistan’ı işgal etmesi , Akdeniz’de savaş rüzgarlarını n artmasına ve
Fransa’nın Hatay üzerindeki mandasına kaldırmasına neden oldu. Hatay Suriye’ye bağlandı.
• Hatay sorununu Fransa ile çözümleyemeyince Milletler Cemiyetine götürdük.
• Milletler Cemiyeti adına Sandler incelemede bulundu ve bir rapor yayımladı .
• 1938 de Referanduma gidildi ve sonucunda seçimler yapıldı.
• Haziran 1938 de Bağımsız Hatay Cumhuriyeti kuruldu.
• Cumhurbaşkanı Tayfur SÖKMEN , Başbakan Abdurrahman MELEK
• Hatay anavatana katılarak Türkiye - Suriye Sınırı son şeklini kesin olarak aldı.
( 1939 Atatürk dönemi değil)
I. Irak sınırı
II. Hatay
III. Boğazlar
Yukarıdaki sorunlardan hangilerinin kesin çözümü Atatürk’ün ölümünden sonraya
kalmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
MİLLİ ŞEF DÖNEMİ ( 1938 – 1950 )
A) DIŞ POLİTİKA
• II.Dünya Savaşı’nın Nedenleri;
•
Versay Antlaşması ile Avrupa'daki sorunların çözümlenememesi, Almanya'nın
ağır yükümlülükler altına sokulması,
•
Almanya'nın I. Dünya Savaşı'ndaki kayıplarını telafi etmek istemesi,
•
Almanya'nın I. Dünya Savaşı'nda askersiz hale getirilen Ren bölgesine asker
çıkarması, Avusturya ve Çekoslovakya'yı işgal etmesi,
•
İtalya ve Almanya'da aşırı milliyetçi ( faşizm- nazizm) akımların iktidara gelmesi,
•
Japonya’nın Milletler Cemiyetinden ayrılarak Mançurya’yı işgali
•
Fransa’nın I. Dünya Savaşı'nda elde ettiği hakları koruma isteği
•
Milletler Cemiyetinin dünya barışını koruyamaması
•
Silahlanma yarışı
II.Dünya Savaşı
MİHVER
MÜTTEFİK
ALMANYA
POLONYA
İTALYA
FRANSA
JAPONYA
İNGİLTERE
S.RUSYA
ABD
II.Dünya Savaşı’nın Sonuçları
•
Almanya doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı.
•
Aşırı milliyetçi (ırkçı) akımlar başarıya ulaşamadı. Demokratik devletler kazandı.
•
Birleşmiş Milletler Teşkilâtı (1945) kuruldu. (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve
Çin) Türkiye, Birleşmiş Milletlere kurulduğu yıl üye olmuştur.
•
•
•
İki süper güç ortaya çıktı. ( ABD – Sovyet Rusya)
•
Avrupa Konseyi (1949) kuruldu. Türkiye, bu konseye aynı yıl üye olmuştur.
•
Amerika ve İngiltere'nin desteği ile Filistin'de 1948'de Yahudi İsrail Devleti
kuruldu.
•
İngiltere ve Fransa, sömürgelerine bağımsızlık vermek zorunda kaldı
(Hindistan, Pakistan, Filipinler, Mısır, Cezayir)
II.Dünya Savaşı sonrası ABD ve S.Rusya Yalta Konferansı ve Posthdam
Konferansı düzenledi.
Türkiye’yi II.Dünya Savaşına Katma Çabaları
Türkiye ;
•
•Adana Görüşmeleri
•Tahran Konferansı
•Kahire Konferansı
 S.Rusya’nın boğazlar ve Doğu
Anadolu da ki talepleri karşısında
yalnız kalmamak
•Moskova Konferansı
 Barışı korumak amacıyla
kurulacak olan uluslararası örgüt
içerisinde yer almak (BM)
Yalta Konferansında Türkiye’ye
II.Dünya Savaşına girme
zorunluluğu getirildi.
 Savaştan zarar gören devletler
arasında olduğunu belirterek
ederek büyük devletlerin
ekonomik yardımından
yararlanmak
23 Şubat 1945’te Almanya ve
Japonya’ya savaş açtı.
Soğuk Savaş Dönemi (1945-1990)
BATI KUTBU
(ABD)
 TRUMAN DOKTRİNİ(1947)
 MARSHALL PLANI(1947)
 KUZEY ATLANTİK PAKTI
(NATO 1949)
 KORE SAVAŞI (1950)
(Türkiye asker gönderdi ve savaş
sonrası NATO’ya üye oldu)
 VİETNAM SAVAŞI (1965)
DOĞU KUTBU
(SOVYET RUSYA)
 MOLOTOV PLANI
 COMİNFORM VE COMECON
(1949)
 VARŞOVA PAKTI(1955)
(Bulgaristan-Romanya-Doğu Almanya)
I. Türk lirasının değerini korumak için önlemler alınması
II. Türk-Yunan dostluk antlaşmasının imzalanması
III. Türkiye’nin Marshall yardımından faydalanılması
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi’ne ait gelişmeler arasında yer almaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III
I. Sadabat Paktı
II. Birleşmiş Milletler Teşkilatı
III. NATO
Atatürk Döneminde Türkiye Cumhuriyeti, yukarıdakilerden hangilerinin üye
devletleri arasına girmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
B) İÇ POLİTİKA
EKONOMİ
EĞİTİM
SİYASİ
1 -MİLLİ KORUNMA KANUNU 1940
1-KÖY ENTSTÜLERİ (1940-1954)
1- ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ
1946
CHP’nin başından beri uygulamaya
çalıştığı devlet modelini
uygulamaya koyması.
NOT: Karne ile ekmek dağıtımı.
2- VARLIK VERGİSİ 1942
Varlık vergisi 1944 de kalktı.
3- TOPRAK MAHSULLERİ VERGİSİ
1944
Büyük çiftçilerden alınan Aşarın kat
kat geri dönüşü.
4-TOPRAKSIZ ÇİFTÇİYİ
TOPRAKLANDIRMA KANUNU
(1945)
Hiçbir toprak reformu başarılı
olması(kanun yürürlüğe girmedi.
Hasan Ali YÜCEL
İsmail Hakkı TONGUÇ
AMAÇ:
•1945’te Nuri DEMRAĞ
önderliğinde Milli Kalkınma
Partisi kuruldu.
 Eğitim yükünü hafifletmek
•CHP de Dörtlü Takrir Grubu istifa
ederek Demokrat Partiyi (1946)
kurdu.
 Celal BAYAR
 Adnan MENDERES
 Fuat KÖPRÜLÜ
 Refik KORALTAN
 Kırsal kesimde yaşayan halk ile
kentte yaşayan halk arasındaki
kültürel kopukluğu gidermek
(köycülük siyaseti)
*1946 seçimlerini CHP kazandı.
1-Açık oy
2-Gizli sayım
3-Tek dereceli seçim (1946)
 Köyden kente göçü engellemek
*1950 seçimlerini DP kazandı.
1-Gizli oy
2-Açık tasnif
 Köyde yetişmiş, köyü bilen
çocukları öğretmen olarak
yetiştirmek
 Köyü ve köylüyü geliştirmek
I. Anayasanın dilinin sadeleştirilmesi
II. Tek dereceli seçim sistemine geçilmesi
III. Demokrat Partinin kurulması
Yukarıdakilerden hangisi Atatürk Dönemi gelişmeleri arasında yer almaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
Cumhuriyet döneminde gerçekleşen;
I. Milletvekillerinin yemin etme şeklinin değişmesi,
II. Tek dereceli seçim sisteminin benimsenmesi,
III. Çok partili rejim denemeleri
gelişmelerinden hangileri Atatürk döneminde gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
E) I ve III
Download